میلگرد سنجاقی | کاربرد و انواع آن از صفر تا صد + فیلم

آرماتور سنجاقی تأثیر بسیار زیادی در نحوه عملکرد و تغییر شکل ستون تحت بارهای جانبی مانند باد و زلزله دارد. میلگرد سنجاقی که به قلاب دوخت نیز معروف است، در دسته آرماتورهای عرضی قرار می‌گیرد. در این مقاله به صفر تا صد انواع میلگرد سنجاقی ، کاربرد و ضوابط آن همراه با فیلم می‌پردازیم.

فیلم کارگاهی میلگرد سنجاقی

برای اینکه این مقاله را با دید بهتری بخوانید، ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید.

میلگرد سنجاقی چیست ؟

این میلگردها، میلگردهایی به شکل سنجاق، باریک و کوچک هستند که از دو طرف خم شده‌اند. این میلگردها در جهت تحمل برش و جلوگیری از کمانش آرماتورهای طولی به کار می‌روند.

سنجاقیها جزء میلگردهای عرضی هستند که به نام‌های زیر، نیز شناخته می‌شوند:

قلاب دوخت

سنجاقکی

دوخت ستون

معمولا جهت اجرای سنجاقیها از میلگرد A2 (S340) و سایز ۸ و ۱۰ میلی‌متر استفاده می‌کنند. چرا که میلگرد A2 نسبت به میلگرد A3 سختی کمتری داشته و راحت‌تر خم می‌شود. 

قلاب دوخت یا سنجاقیها باید شرایط زیر را تامین کنند:

آرماتور سنجاقی باید یکپارچه باشد.

قسمت خم شده آرماتور سنجاقی یعنی طول مستقیم پس از خم قلاب باید حداقل برابر با ۷۵ میلی‌متر یا ۶ برابر قطر آرماتور، هر کدام که بزرگتر است، باشد.  

دو انتهای سنجاقی باید دارای قلاب لرزه‌ای یعنی خم ۱۳۵ درجه باشد ولی به دلیل سهولت در اجرا یک طرف را خم ۱۳۵ درجه و طرف دیگر را خم ۹۰ درجه زده ولی در ترازهای مختلف جای قلاب‌ها را عوض می‌کنند.

سنجاقیها باید آرماتورهای طولی پیرامون مقطع که مهار نشده‌اند را به صورت یکی در میان دربربگیرند.

دقت کنید بستن سنجاقیها به تنگ ستون عملکرد مناسب برای مهار آرماتورهای طولی ستون را نخواهد داشت.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع میلگرد و خم آن‌ها به مقالات “انواع میلگرد و کاربرد آنها از صفر تا صد“ و “صفر تا صد ضوابط و انواع خم میلگرد | خم آرماتور | در یک مقاله“ حتما سر بزنید.

انواع خم میلگرد سنجاقی

سنجاقی‌ها یا سنجاقکی به سه شکل زیر خم داده می‌شوند:

شکل یک

دو سمت آرماتور سنجاقی خم ۹۰ درجه باشد : اصلا کاربرد لرزه‌ای ندارد چرا که هنگام زلزله خم ۹۰ در جه که تنها یک کاور بتن جلوی خود دارد آن را تخریب کرده و مهار آرماتورهای طولی ستون از بین می‌رود. 

این در حالی است که در قلاب ۱۳۵ درجه لرزه‌ای، سنجاقی به سمت داخل مقطع خم شده  و درگیری بهنری با آرماتور دارد و نیز مقدار بیشتری بتن  در اطرافش قرار دارد که تخریب آن به نیروی بیشتری نیاز دارد.

شکل دو

یک سمت آن خم ۹۰ درجه و سمت دیگر خم ۱۳۵ درجه باشد : به دلیل سهولت اجرا معمولا از این خم در سنجاقیها استفاده می‌کنند، اما دقت کنید که سنجاقیها در ترازهای مختلف یکی در میان بچرخند و همه قلاب‌های ۹۰ درجه در یک سمت نباشند.

شکل سه

دو سمت آرماتور سنجاقی خم ۱۳۵ درجه باشد : از لحاظ لرزه‌ای بسیار عالی است ولی اجرای آن سخت است و معمولا آرماتوربندها از انجام آن برای مهار آرماتورهای طولی ستون خودداری می‌کنند.

این نوع سنجاقی بیشتر در سقف‌ها کاربرد دارد و مش تحتانی را به مش فوقانی متصل می‌کند.

نمونه شکل میلگرد سنجاقی را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

کاربرد میلگرد سنجاقی 

کاربرد میلگرد سنجاقکی برای افزایش مقاومت در برابر نیروهای برشی و مهار آرماتورهای طولی ستون است. اگرچه در سقف ها برای یکپارچگی آرماتورهای تحتانی و فوقانی نیز به کار می‌رود.

به طور مثال در سقف دال مجوف کوبیاکس، یوبوت و بابل دک یا سقف دال مشبک وافل و اینتل دک جهت یکپارچه سازی و اتصال شبکه مش تحتانی و فوقانی به کار برده می‌شود.

در تصویر زیر نمونه کاربرد آرماتور سنجاقی را در سقف کوبیاکس مشاهده می‌کنید.

همچنین در سقف تیرچه بلوک نیز جهت اتصال آرماتورهای فوقانی و تحتانی کلاف میانی استفاده می‌گردد.

نقش میلگرد سنجاقی در ستون بسیار مهم است و تعداد آن در هر ضلع وابسته به تعداد و فاصله بین میلگردهای طولی است.

ممکن است این حالت پیش بیاید که در یک مقطع ستون از ۴ قلاب دوخت در یک امتداد استفاده شود.

به طور کلی سنجاقیها باید یکی در میان آرماتورهای طولی ستون که تنگ آن‌ها را دربرنگرفته مهار کنند.

یکی دیگر از کاربردها استفاده از میلگرد سنجاقی در فونداسیون است. زمانی که اطراف فونداسیون برش پانچ داشته باشیم از سنجاقک یا سنجاقیها استفاده می‌کنیم.

توجه کنید که چون هدف صرفا تحمل برش است و نه مهار آرماتور، می‎‌توان در هر دو طرف از قلاب ۹۰ درجه نیز استفاده کرد. 

سنجاقیها برای مهار آرماتورهای طولی دیوارهای برشی نیز به کار برده می‌شوند.

فرق خاموت و سنجاقی چیست ؟

به آرماتورهای عرضی بسته در تیر و دال خاموت می‌گویند و جایگذاری آن‌ها به شکل عمود یا با زاویه است که آرماتورهای گوشه‌های مقطع را در برمی‌گیرد.

اما آرماتور سنجاقی باید به صورت یک در میان در وجوه مقابل مقطع قرار گیرد.

خاموت و آرماتور سنجاقی هر دو برای تحمل برش و مهار آرماتورهای طولی هستند، اما خاموت علاوه بر این‌ها، در برابر پیچش نیز مقاومت می‌کند.

برای اینکه در مورد خاموت بیشتر بدانید به مقاله “خاموت چیست ؟|کاربرد و انواع خاموت + همراه مراحل ساخت“ مراجعه کنید.

یک نکته مهم که در مورد میلگرد سنجاقی باید بدانید!

قلاب ۹۰ درجه دو آرماتور سنجاقی در دو تراز کنار هم که یک میلگرد طولی را دربرمی‌گیرند، باید به طور یک در میان در وجوه مقابل مقطع قرار گیرند، یعنی قلاب ۹۰ درجه باید بچرخد.

مگر اینکه یکی از دو حالت زیر تامین شود:

حالت اول

خاموت هایی که تنها به منظور پیچش یا یکپارچگی عضو به کار می‌روند، می‌توانند از دو جز تشکیل شوند؛

یک خاموت U شکل با خم‌های ۱۳۵ درجه که به آن رکابی می‌گویند و یک آرماتور سنجاقی که خم ۹۰ درجه آن باید مجاور وجهی از عضو قرار گیرد که بتن به دلیل محصورشدگی مستعد متلاشی شدن نیست.

حالت دوم

خاموت در تیرها را می‌توان با دو قطعه میلگرد ساخت. یک میلگرد به شکل U که در دو انتها دارای قلاب لرزه‌ای باشد و میلگرد دیگر به شکل سنجاقی که با میلگرد اول یک دورگیر را تشکیل دهد. 

دقت کنید خم ۹۰ درجه سنجاقیهای متوالی که یک میلگرد طولی تیر را دربرمی‌گیرند، باید به طور یک در میان در دو سمت تیر قرار داده شود، یعنی قلاب ۹۰ درجه باید بچرخد.

اگر میلگردهای طولی که توسط سنجاقیها نگهداری شده‌اند، در داخل یک دال که تنها در یک عضو خمشی قرار دارد محصور باشند، خم ۹۰ درجه سنجاقیها را می‌توان در آن سمت دال قرار داد و نیازی به چرخش قلاب نیست.

ضوابط مهم آرماتور سنجاقی در آرماتور بندی

اگر بین خاموت ها ببشتر از سه آرماتور داشته باشیم یا فاصله آزاد بین آرماتورها بیشتر از ۱۵ سانتی‌متر باشد، آرماتورها باید با خاموت یا آرماتور سنجاقی بسته شوند.

در ساختمان‌هایی که بیشتر از ۵ سقف دارند، باید برای تمامی ستون‌ها از سنجاقیها استفاده کرد.

فاصله سنجاقکی‌ها یا ساق‌های تنگ‌، در جهت عمود بر محور طولی عضو، از ۳۵ سانتی‌متر ببشتر نباشد.

تعداد و فاصله سنجاقکی باید توسط طراح سازه محاسبه شود.

زمانی که تعداد آرماتورهای طولی ستون بیشتر از ۱۲ تا شود، به دلیل تراکم بالای آرماتورها (وجود سنجاقکی‌ها به صورت یک درمیان) ویبره زدن بتن جهت متراکم کردن آن مشکل می‌شود. 

در این حالت می‌توان از خاموت های لوزی شکل به جای سنجاقیها استفاده کرد. به این نکته توجه داشته باشید که در هر خاموت لوزی شکل فقط یک آرماتور طولی به صورت آزاد قرار می‌گیرد.

تمام سنجاقکی‌ها باید توسط سیم آرماتوربندی بسته شوند تا در اثر فشار بتن ریزی جابه‌جا نشوند.