ریزه‌کاری‌های بتن ریزی فونداسیون | صفر تا صد مراحل بتن ریزی پی

حتما می‌دانید بارهای وارده بر سازه از طریق فونداسیون به زمین منتقل می‌شوند. حال فرض کنید در صورتی که اجرای آن غیراصولی باشد، چه اتفاقی می‌افتد. یکی از مراحل مهم در ساخت سازه‌های بتنی، بتن ریزی فونداسیون است که نقش بسیار مهمی در استحکام سازه دارد. در این مقاله به بررسی کامل مراحل بتن ریزی پی یا همان بتن ریزی شالوده خواهیم پرداخت و هر آنچه را که در این باره باید بدانید را همراه با فیلم توضیح خواهیم داد. بنابراین این مقاله کامل و جامع را از دست ندهید!

فیلم بتن ریزی فونداسیون

قبل از خواندن ادامه مطلب، جهت آشنایی با نکات کارگاهی و کاربردی بتن ریزی فونداسیون ، فیلم زیر را مشاهده کنید.

مراحل بتن ریزی فونداسیون

برای درک بهتر بتن‌ریزی فونداسیون از ابتدا تمامی مراحل اجرای فونداسیون را بررسی می‌کنیم.

مراحل بتن ریزی پی ساختمان عبارتند از:

۱) کندن پی و گودبرداری

۲) اجرای بتن‌ نظافت

۳) آرماتورگذاری پی

۴) قالب بندی

۵) ریختن مخلوط بتنی پی

کندن پی و گودبرداری

در این مرحله باید خاک را تا جایی که در نقشه‌ها به عنوان تراز پایانی کار در نظر گرفته شده است، بردارید. معمولا به برداشتن خاک تا عمق ۶۰ سانتی‌متر خاکبرداری و برای بیشتر از آن گودبرداری می‌گوییم.

خاکبرداری باید تا رسیدن به خاک مقاوم ادامه داشته باشد. در مواردی که بستر خاک نامناسب است، می‌توان از پی های عمیق به جای پی های سطحی استفاده کرد.

دقت کنید، ۲۰ سانتی‌متر پایانی تراز کار با دست خاکبرداری شود چرا که دقت ماشین آلات خاک برداری کم بوده و در صورت برداشتن خاک بیشتر باید از بتن‌ مگر یا ریختن خاک و کوبیدن آن برای جایگزیزن کردن خاک برداشته شده، استفاده شود.

این کار به مراتب هزینه‌های کار را افزایش می‌دهد، پس ۲۰ سانتی‌متر پایانی توسط کارگر خاکبرداری شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد گودبرداری به مقاله “گودبرداری چیست ؟ صفر تا صد اصول گودبرداری و ایمنی گود + فیلم“ مراجعه کنید.

اجرای بتن نظافت

در دومین مورد از مراحل صحیح بتن ریزی شالوده به استفاده از بتن‌ مگر یا نظافت می‌پردازیم که بتنی با عیار حدود ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن است.

هدف از اجرای این مخلوط بتنی رسیدن به یک سطح تراز برای آرماتوربندی و جلوگیری از جذب شیره مخلوط بتنی فونداسیون توسط خاک زیر آن است.

ضخامت این مخلوط بتنی حداقل ۱۰ سانتی‌متر است. اجرای بتن‌مگر در فونداسیون های گسترده در تمام سطح زیر سازه و در فونداسیون های منفرد تنها زیر پی منفرد است.

در فونداسیون های نواری می‌توان این مخلوط بتنی را هم در تمام سطح زیر سازه و هم زیر نوارها اجرا کرد.

در مقاله “مخلوط بتنی مگر چیست و چه کاربردی در اجرای فونداسیون دارد؟“ در رابطه با این مخلوط بتنی یا همان بتنهای نظافت به طور کامل توضیح داده‌ایم.

آرماتورگذاری پی

سومین گام در اجرای فونداسیون، آرماتورگذاری اصولی آن است.

فونداسیون به صورت بتن‌ مسلح اجرا می‌گردد، اگر تنها مقاومت خمشی فونداسیون مد نظر باشد، از مش‌های فوقانی و تحتانی استفاده می‌شود.

این مش‌ها نیاز به همپوشانی نداشته و فقط طول گیرایی آرماتورها رعایت می‌شود. فاصله بین آرماتورهای طولی فونداسیون بین ۱۰ تا ۳۵ سانتی‌متر است.

بدیهی است در قسمت‌های پرتراکم از دو آرماتور کنار هم (گروه میلگرد دوتایی یا لوله تفنگی) استفاده می‌شود.

معمولا برش وارد بر فونداسیون توسط ضخامت آن کنترل می‌گردد اما اگر ضخامت فونداسیون پاسخگوی تنش‌های برشی وارده نباشند باید آرماتورهای مش فوقانی و تحتانی روی هم حداقل ۳۰ سانتی‌متر همپوشانی داشته باشند تا آرماتورهای عرضی بسته‌ای جهت تحمل برش ایجاد شود.

نکات مهم در آرماتوربندی فونداسیون

تمامی نکات مهم در آرماتوربندی فونداسیون را در مقاله “جزئیات آرماتور بندی فونداسیون در یک مقاله“ توضیح داده‌ایم که برخی از این موارد عبارتند از:

استفاده از آرماتورهای تقویتی جهت تحمل تنش

تعداد و سایز میلگردهای طولی

تعداد و سایز خاموت‌ها

میزان همپوشانی آرماتورهای طولی

میزان خم انتهایی در خاموت، سنجاقی و میلگردهای طولی

تطابق تعداد میلگردهای تقویتی با نقشه

کاهش میزان کاور از اندازه خاموت‌ها و آرماتورهای طولی

میلگردهای آج‌دار در پی به حالت طولی، عرضی یا هر دو در جهت مخالف با مفتول در جای خود محکم شوند.

میلگردهای ستون یا بولت بیس پلت‌ها باید با خاموت و مفتول در جای خود محکم شوند.

حداقل فاصله آرماتورهای پی باید ۱۰۰ میلی‌متر باشد

حداقل اندازه آرماتور ۱۶ میلی‌متر است.

در صورت تمایل به آشنایی بیشتر با صفر تا صد نکات اجرای فونداسیون مقاله “اجرای پی کنی و فونداسیون اسکلت بتنی و فلزی از صفر تا صد“ را از دست ندهید!

قالب بندی

چهارمین گام قبل از بتن ریزی فونداسیون ، قالب بندی است.

این که قالب بندی قبل یا بعد از اجرای آرماتوربندی باشد بسته به انتخاب مصالح برای قالب بندی دارد. اگر برای قالب بندی از مصالح بنایی مثل آجر و بلوک استفاده شود معمولا ابتدا قالب بندی انجام شده سپس بتنهای مگر ریخته شده و آرماتوربندی می‌کنند.

اما اگر از قالب‌های فلزی یا چوبی برای قالب بندی فونداسیون استفاده شود قالب بندی بعد از اجرای مخلوط بتنی مگر و آرماتوربندی انجام خواهد شد. 

قالب بندی در کل به مجموعه کارهایی گفته می‌شود که‌ مخلوط بتنی تازه و خمیری را داخل قالب ریخته و تا زمانی که خود را بگیرد قالب ها نباید باز شوند. قالب‌های مورد استفاده اکثرا چوبی و فلزی هستند.

عموماً از قالب فلزی برای بتن ریزی پی استفاده می‌شود چرا که نصب و جمع آوری آن نسبت به سایر قالب‌ها آسان‌تر است.

توجه داشته باشید که برای سهولت در جدا کردن قالب، باید از مواد رهاساز در بدنه قالب استفاده کرد.

دقت کنید اگر از مصالح بنایی برای قالب بندی فونتذاسیون استفاده کردید به کمک نایلون، آب پاشی روی مصالح یا اجرای ملات نازک روی مصالح از جذب شیره‌ مخلوط بتنی توسط مصالح جلوگیری کنید.

در صورتی که مایل به آشنایی با تمامی نکات قالب بندی و انواع قالب‌های مورد استفاده در بتن ریزی پی هستید، مقاله “تمام جزئیات انواع قالب بندی فونداسیون در یک مقاله“ را مطالعه کنید.

بتن ریزی فونداسیون

پس از قالب بندی باید شروع به بتن ریزی پی کنید و آن را با رعایت موارد گفته شده در مقاله “بتن‌ریزی چیست ؟ صفر تا صد اصول بتن‌ریزی صحیح“ به آرامی و با رعایت فاصله بریزید تا اجزای‌ آن جدا نشده و کارایی آن حفظ شود.

شاید برایتان سوال باشد که مخلوط بتنی مورد استفاده بهتر است به صورت دستی تهیه شود یا آماده باشد؟

بتنهای آماده بهتر است چرا که به صورت اصولی در کارخانه ساخته شده است و اغلب از کیفیت بالایی برخوردار است.

در زمان بتن ریزی شالوده ابتدا از محکم بودن قالب مطمئن شده و سپس از دورترین قسمت شروع به ریختن‌ کنید تا مشکلی پیش نیاید.

در عملیات بتن ریزی فونداسیون باید از چند نفر برای این کار استفاده کنید چرا که کاری سخت و زمانبر است.

در زمان بتن ریزی پی دقت کنید که‌ مخلوط بتنی با ضربه به بدنه قالب برخورد نکند و بیشترین میزان ضخامت لایه‌ها ۳۰ سانتی‌متر باشد و از این مقدار نباید بیشتر شود. پس از اینکه هر لایه به خوبی متراکم شد، لایه بعدی را بریزید.

سایر نکات مهم بتن ریزی فونداسیون

اسلامپ آن نباید از ۵ یا ۶ بیشتر باشد.

عدم استفاده از آب جهت روان کردن مخلوط بتنی (در صورت نیاز از روان‌کننده استفاده شود)

حدالامکان ریختن مخلوط بتنی سریع انجام شود.

پس از ریختن مخلوط بتنی سریعاً شروع به تراکم‌ آن کنید.

برای بتن ریزی فونداسیون در هوای سرد پیشنهاد می‌شود از نایلون جهت محافظت استفاده شود.

پیش از بتن ریزی شالوده مقدار خود را محاسبه کرده و در حین کار کنترل کنید.

تراکم بتن

یکی از مراحل بعد از اجرای بتن ریزی فونداسیون ، متراکم کردن آن است.

به خارج کردن هوای محبوس در داخل مخلوط بتنی تراکم گفته می‌شود که سبب افزایش سختی و استحکام‌ آن می‌شود.

وسایل گوناگونی در تراکم‌ مخلوط بتنی استفاده می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ویبراتور اشاره کرد. در صورتی که مایل به آشنایی با تمامی روش‌های تراکم‌ و وسایل مورد استفاده در آن هستید، مقاله “هر آنچه که باید از تراکم مخلوط بتنی و روش‌های آن بدانیم!“ را مطالعه کنید.

عمل آوری

اخرین گام از اصول بتن ریزی فونداسیون عمل آوری آن جهت حفظ رطوبت آن است.

روش‌های متنوعی جهت عمل آوری استفاده می‌شود که به طور کلی عبارتند از:

عمل آوری با آب

عمل آوری عایقی

عمل آوری با بخار آب

صفر تا صد عمل آوری را از طریق مقالات “هر آنچه که باید در مورد عمل آوری مخلوط بتنی بدانید!“، “انواع روش های عمل آوری آن در یک مقاله“ و “نکات حرفه‌ای مدت زمان عمل آوری“ می‌توانید فرا بگیرید.

عیار بتن فونداسیون

منظور از عیار‌ مخلوط بتنی میزان سیمان استفاده شده در هر متر مربع است که این میزان برای ریختن مخلوط بتنی پی حدودا ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در هر مترمکعب‌ است.

شایان ذکر است که عیار مناسب بتن فونداسیون وابسته به شرایط گوناگون می‌تواند تغییر کند.

قطع بتن ریزی فونداسیون

پس از بررسی کامل روش بتن ریزی پی به نحوه قطع آن می‌رسیم.

بهترین روش جهت قطع بتن ریزی استفاده از رابیتس است چرا که‌ آن به صورت عمودی سفت می‌شود و در صورتی که لایه جدیدی رو آن اعمال شود، سر نمی‌خورد.

اگر ضخامت کار زیاد باشد به طور کلی از میلگردهایی عمودی به میلگردهای بالایی و پایینی فونداسیون مهار می‌کنند. رابیتس را وابسته به کار در چند لایه به میلگردها به حالت عمودی می‌بندند. بستن آرماتور روش‌های متفاوتی دارد که در مقاله “جزئیات نحوه بستن آرماتور و انواع گره میلگرد در یک مقاله“ به طور کامل در رابطه با آن توضیح داده‌ایم.

در حالت کلی نکات قطع بتن ریزی در فونداسیون شامل موارد زیر است:

قطع ریختن مخلوط بتنی در قسمتی با کمترین میزان تنش

قطع بتن در فونداسیون نواری یا گسترده در فاصله ۱/۳ میانی آکس ستون‌ها

قطع بتن در حداقل برش

قطع بتن به صورت عمودی

کاهش شدید مقاومت‌ مخلوط بتنی در صورت قطع بتن ریزی شالوده در محل ستون

ضوابط بتن ریزی پی

در ادامه دو مورد از ضوابط بتن ریزی فونداسیون را که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، بیان می‌کنیم: 

در صورت سست بودن محل فونداسیون، باید عملیات پی کنی تا تراز زمین سخت ( با میزان مقاومت مدنظر) ادامه داده و حفاری اضافی با استفاده از ابزارهای مورد تایید دستگاه نظارت تا تراز زیر شالوده پر شده و محکم شود.

بستر پی باید با حداقل ۱۰۰ میلی‌متر مخلوط بتنی مگر آماده و رگلاژ شود.

اگر به دلیل شرایط زمین فونداسیون، با دستگاه نظارت، بستن قالب الزامی نباشد، پیمانکار باید با قرار دادن پوشش‌های پلاستیکی و سایر روش‌های مشابه، از جذب آب مخلوط بتنی تازه توسط زمین اطراف پی جلوگیری کند.

سایر ضوابط بتن ریزی پی همان ضوابط بتن ریزی المان‌های دیگر است که در مجموعه مقالات بتن‌ریزی به طور کامل توضیح داده‌ایم. لذا برای مطالعه بیشتر به مسیر یادگیری مهندسی عمران سر بزنید.

بتن ریزی فونداسیون گسترده

در بتن ریزی فونداسیون گسترده پروژه‌های بزرگ به دلیل حجم بالای بتن، معمولا بتن ریزی در یک مرحله ممکن نیست. به همین دلیل در این نوع بتن ریزی‌ها، نیاز به تمهیداتی جهت قطع بتن ریزی داریم که در بالا به نکات و ضوابط آن اشاره کردیم.