آموزش شیب بندی حیاط + بام + کف طبقات + پارکینگ

کف هر بخشی از ساختمان که با آب در ارتباط باشد مانند کف بام، کف آشپزخانه و کف سرویس های بهداشتی نیاز به شیب بندی و عایق کاری دارد. شیب بندی پشت بام ، طبقات ، حیاط و غیره برای هدایت سریعتر آب به سمت آبرو انجام شده و در صورتی که آب از کف سازی عبور کند، عایق کاری مانع عبور آب و رطوبت به سطح زیرین می‌شود. در این مقاله آموزش شیب بندی موزاییک حیاط ، پشت بام ، کف پارکینگ ، کف طبقات و دیگر فضاهایی که به شیب بندی نیاز دارند، شرح داده شده است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با دست پر از آکادمی عمران خارج شوید.

شیب بندی کف

هنگام بارندگی یا شست و شو، آب و رطوبت حاصل از آن باید در کمترین زمان زهکشی شده و به محل آبروها برسد. هرچه عمل زهکشی دیرتر انجام شود، آب فرصت بیشتری برای نفوذ به کف سازی دارد.

بدیهی است هرچه شیب کف سازی به سمت آبرو بیشتر باشد، آب سریعتر زهکشی می‌شود.

لذا نکته مهم در کف سازی های مرتبط با آب ، اجرای اصولی شیب بندی است. اجرای اصولی شیب بندی بام و سایر فضاهای ساختمان یکی از کارهای با اهمیت پیش از اجرای قیرگونی و ایزوگام است. 

برای آشنایی بیشتر با اجرای قیرگونی و ایزوگام به مقاله “اجرای ایزوگام و قیرگونی | از صفر تا صد” سر بزنید.

در شهرهای پر باران به دلیل شدت زیاد بارش باران، سقف خانه‌ها و ساختمان‌ها به صورت شیروانی با شیب زیاد اجرا می‌شود.

این نوع شیب بندی برای خروج هرچه سریعتر آب از بام  است. در شهرهایی نظیر تهران که باران زیاد نباشد، سقف ساختمان‌ها مسطح و در یک تراز اجرا می‌گردد و شیب بندی کف بام اهمیت بالایی پیدا می‌کند.

فیلم آموزش شیب بندی پشت بام ، حیاط و طبقات

آموزش شیب بندی موزاییک حیاط ، پارکینگ ، آشپزخانه و سرویس های بهداشتی

هرجا که آب و کف سازی با هم در ارتباط باشند، برای سرعت بخشیدن به خروج آب نیاز به شیب بندی کف است.

فضاهای داخلی ساختمان مانند سرویس های بهداشتی ، حمام ها ، آشپزخانه ها و دیگر فضاها مانند کف حیاط و کف پارکینگ نیز نیاز به شیب بندی دارند.

شیب بندی کف حیاط و کف پارکینگ نیز زمانی که با بتن ، موزاییک یا سنگ ، فرش می‌شود، مشابه شیب بندی بام است با این تفاوت که سطح کمتری نیاز به شیب دارد و دقت بیشتری را می‌طلبد.

جهت شیب بندی موزاییک حیاط ، ابتدا خط تراز نهایی نازک کاری کف کنترل شده و شیب به طرف آبروها با ریسمان کشی یا شمشه و تراز مشخص می‌شود.

در مرحله بعد سیمان کاری انجام شده و به وسیبه ایزوگام عایق می‌گردد و سپس در آخر موزاییک کاری انجام می‌شود.

به این نکته توجه داشته باشید هنگامی که سیمان کاری انجام می‌شود، شیب بندی حیاط نیز مجدد تنظیم شده تا در صورت بارندگی آب جمع نشود و به وسیله شیب بندی تخلیه گردد.

اصول اجرایی شیب بندی برای تمام فضاها یکسان است در این مقاله شیب بندی پشت بام را که وسعت کاری بیشتری داشت، تشریح می‌کنیم.

طرز شیب بندی پشت بام

شیب بندی کف بام به کمک اجرای کروم ها صورت می‌گیرد. در ادامه طریقه شیب بندی بام را بررسی می‌کنیم اما پیش از آن باید با یک سری تعاریف مربوط به آن آشنا شوید.

پلان شیب بندی بام

پلان بام یک برش افقی فرضی از ساختمان است که در آن شکل و ابعاد بام، خرپشته، دیوارهای پیرامونی، تعداد و محل آبروها، مسیر شیب به طرف آبروها و سایر فضاهای بام نظیر نورگیر، داکت تاسیسات و دودکش ها مشخص شده است.

در پلان شیب بندی بام محل آبروها توسط یک دایره کوچک نمایش داده می‌شود. این آبروها معمولاً به قطر ۱۰ سانتی‌متر هستند.

در این نقشه‌ها فلشی جهت حرکت جریان آب از گوشه‌های بام تا محل آبرو را نشان داده و روی آن درصد شیب مشخص شده است. در این نقشه‌ها کد یا رقوم ارتفاعی کف تمام شده بام نیز درج شده است.

کف خواب چیست ؟

بعد از اینکه سقف اصلی ساختمان اجرا شد و محل آبروها در کف بام تعیین شد، جهت هدایت بهتر آب در محل آبرو ( بر سر ناودان ) از کف خواب مناسب استفاده می‌کنند.

کف خواب یا کف شور چدنی جهت جلوگیری از مسدود شدن مسیر آب به کار برده می‌شود. کف خواب تا جای ممکن اجازه عبور آشغال و غیره را نمی‌دهد و در بهترین حالت باید تنها آب را عبور دهد.

کف خواب‌هایی که در فضاهای بیرونی ساختمان نظیر بام ، حیاط و پارکینگ از آن‌ها استفاده می‌شود، از ورق گالوانیزه (ضد زنگ) یا چدنی ساخته می‌شوند.

کف خواب‌ها یا کف شورهایی که در فضاهای داخلی ساختمان مانند سرویس‌های بهداشتی، حمام و آشپزخانه از آن‌ها استفاده می‌شود، پلاستیکی هستند.

تعداد ناودان های پشت بام

در بام ها شیب کف سازی با توجه به تعداد ناودان های خروجی آب تعیین می‌گردد. برای بام های مسطح به ازای هر ۷۵ تا ۱۰۰ متر مربع یک عدد ناودان به قطر ۴ اینچ (۱۰ سانتی متر‌) مناسب است.

این در حالی است که بازوی کشش ناودان یعنی فاصله افقی ناودان از دیوار محافظ جان بام که دورترین فاصله به ناودان است بیشتر از ۷ متر نباشد.

دلیل این محدودیت افزایش بار مرده سقف است. لذا هرچه فاصله افقی از ناودان بیشتر شود ضخامت شیب بندی نیز در آنجا بیشتر می‌شود. 

محل دقیق ناودان ها با توجه به نوع پلان بام و چگونگی جاگذاری لوله های آب باران تعیین می‌شود.

لوله‌های آب باران باید در حد امکان مستقیم باشند و آب را در کمترین زمان بدون آسیب زدن به نما یا سایر فضاهای داخلی در داخل محوطه‌های ساختمان تخلیه کنند.

لوله آب باران باید از لوله‌های فاضلاب جدا باشد.

با توجه به اینکه گازهای موجود در لوله‌های فاضلاب برای خروج به سمت بالا حرکت می‌کنند، با یکی کردن لوله آب باران و لوله‌های فاضلاب امکان مانع شدن عبور آب باران برای حرکت به سمت پایین وجود دارد. 

جاگذاری لوله آب باران باید به گونه‌ای باشد که فاصله آن نقطه از سایر نقاط آبگیر آن ناودان تقریباً به یک اندازه باشد. یعنی در پایان، کف خواب در مرکز سطح ناحیه آبگیر قرار گیرد.

این حالت زمانی اتفاق می افتد که لوله آب باران از قسمت‌های میانی ساختمان عبور کند و آب باران توسط لوله قائم از قسمت داکت سرویس‌ها ، کنار ستون‌ها ، دیوارهای میانی یا کمدها عبورکرده و با طی کمترین مسافت افقی آب را به سمت چاه هدایت کند.

اما همیشه امکان عبور لوله‌های آب باران از قسمت‌های میانی ساختمان به علت وجود اتاق‌ها و سالن‌ها وجود نداشته و ناودان‌ها را در گوشه‌های بام در محل مناسب قرار می‌دهند. در این حالت شیب به سمت گوشه‌های بام اجرا می‌شود. 

درصد شیب بندی بام

شیب بام های مسطح برای هدایت آب به سمت ناودان باید بین ۱ تا ۳ درصد باشد.

اگر ساختمان در یک منطقه پر باران تر باشد شیب بام نیز باید به سمت ۳ درصد میل کند. شیب بیشتر از ۳ درصد علاوه بر اینکه اجرای کف سازی را با مشکل همراه می‌کند، سبب افزایش مصالح مصرفی و در نتیجه بیشتر شدن وزن مرده سقف می‌شود.

درصد شیب بندی در محوطه های ایوان ، تراس ، حیاط ، سرویس و آشپزخانه معمولا ۲ درصد است.

محاسبه شیب بندی پشت بام 

برای محاسبه ارتفاع شیب بندی در هر نقطه از بام باید فاصله آن نقطه از محل ناودان را اندازه گرفت، زیرا این ارتفاع با طول شیب متناسب است.

پیش از این گفتیم که فاصله هر نقطه از محل ناودان را بازوی کشش گویند. از حاصل ضرب بازوی کشش در شیب بام ارتفاع آن شیب بندی آن نقطه بدست می‌آید.

به طور مثال اگر نقطه ای از بام تا محل ناودان ۵ متر فاصله داشته باشد و شیب انتخابی برای شیب بندی بام ۲ درصد باشد، ارتفاع آن نقطه از روی ناودان باید ۱۰ سانتی‌متر باشد.

این بدین معناست که در پایان کار، عایق کاری و کف سازی تراز آن نقطه از بام همواره ۱۰ سانتی متر بالاتر از تراز ناودانی قرار دارد. 

مراحل شیب بندی پشت بام ، حیاط و طبقات

• کروم بندی کف

به نوارهای باریکی که در فاصله دورترین نقاط بام تا ناودان با ملات به ضخامت تقریبی ۱۰ سانتی متر و ارتفاع متغیر متناسب با شیب بندی اجرا می شوند، کُرُم یا کروم گفته می‌شود.

ارتفاع کروم در محل ناودان ها صفر بوده و با دور شدن از ناودان ضخامت آن بیشتر می شود.

کروم ها کف بام را به بخش‌های کوچکتری تقسیم می‌کنند که به اجرای این کار کروم بندی می‌گویند.

• اجرای کروم بندی کف

برای اجرای کروم بندی دورترین نقاط نسبت به ناودان را انتخاب کرده و از آن‌ها به محل ناودان ریسمان کشی می‌کنند.

آریسمان در آن نقطه به کمک آجر یا ملات ماسه و سیمان به تراز ارتفاعی مناسب شیب بندی که در مثال بالا ۱۰ سانتی متر بود می‌رسد.

سپس نقاطی را بین دورترین نقطه و ناودانی انتخاب کرده و زیر آن ها را با ملات پر می‌کنند.

به گونه‌ای که ریسمان کاملاً موازی ملات ها باشد و روی آن‌ها بشیند. سپس بین این نقطه ها را با ملات پر کرده و در پایان یک کروم با ارتفاع متتغیر به دست می‌آید.

یعنی هرچه از گوشه بام به سمت ناودان حرکت می کنیم از ضخامت ملات کاسته می‌شود. این کار برای نقاط دور دیگر نیز تکرار می‌شود تا اجرای کروم بندی تکمیل گردد.

• پر کردن فضای بین کروم ها

بعد از اجرای کروم بندی فضای خالی بین کروم ها را با مصالح سبک نظیر پوکه معدنی یا بتن سبک مثل فوم بتن پر می‌کنند.

با توجه به اینکه ارتفاع کروم ها از نقاط انتهایی تا محل ناودان تغییر می‌کند ارتفاع مصالح پرکننده نیز باید متغیر بوده و از این تغییر ارتفاع تبعیت کند.

برای این کار از شمشه استفاده می‌کنند. شمشه را روی دو کروم که قرار است بین آن ها پر شود قرار می‌دهند، شمشه را در طول کروم ها حرکت می‌دهند و کنترل می‌کنند که ضخامت مصالح پر کننده از ضلع پایین شمشه بالاتر نیاید.

پس از اتمام شیب بندی، سطح بام توسط عایق رطوبتی نظیر ایزوگام یا قیرگونی پوشیده شده و سپس با موزاییک یا آسفالت فرش می‌شود.

۱۰ نکته کاربردی در شیب بندی پشت بام و طبقات

اجرای تاسیسات برقی و مکانیکی قبل از اجرای شیب بندی بام و طبقات ، انجام شده و روی آن‌ها ماهیچه‌کشی شود.

ابتدا باید گل و گچ روی سقف را تمیز کرد و سپس اقدام به شیب بندی بام و طبقات کرد.

قبل از ریختن بتن شیب بندی، با شمشه و تراز یا دوربین نسبت به کنترل صحت کروم بندی اقدام شود.

به این نکته توجه کنید که در صورت استفاده از یونولیت به عنوان عایق حرارتی بام، نباید از یونولیت‌های معمولی استفاده کرد زیرا در اثر بارگذاری فرو رفته و موجب ناتراز شدن فرش کف می‌شود.

به همین دلیل باید از یونولیت فشار قوی به عنوان عایق حرارتی بام استفاده کرد. همچنین عایق پلی یورتان نیز به دلیل چگالی کمی که دارد، حتما از زیر سقف کار شده و از اجرای آن روی بام اجتناب شود.

تجربه نشان می‌دهد که این عایق‌ها تحت بارگذاری نشست کرده و باعث ناتراز شدن کف می‌شوند. افزایش چگالی عایق نیز به دلیل افزایش هزینه و کاهش خاصیت عایق بندی مناسب نیست.

استفاده از خرده آجر و نخاله‌های ساختمانی به دلیل افزایش بار مرده سقف، توصیه نمی‌شود.

عیار سیمان بالاتر از ۳۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب در فوم بتن به دلیل افزایش میزان افت آن توصیه نمی‌شود. 

کف حاصل از فوم پروتئینی پایدارتر است، ولی عموما در پروژه‌ها فوم شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فوم پروتئینی بوی نامطبوعی نیز دارد.

به دلیل بالا بودن اسلامپ فوم بتن، باید قبل از پاشش روی سطح، کلیه خلل و فرج احتمالی سقف و بازشوها به نحو مناسب مسدود شود.

در صورت نیاز به شیب بندی در اجرای فوم بتن، ترجیحا از کروم خطی استفاده شده و اسلامپ بتن محدود شود. همچنین برای سهولت کار می‌توان بتن این قسمت‌ها را نیز به صورت تراز ریخت و پس از خشک شدن، با یک لایه نلزک سیمان لیسه‌ای شیب مورد نظر را اجرا کرد.

برای مطالعه بیشتر در مورد نکات اجرایی فوم بتن به مقاله “فوم بتن و تمام دانستنی‌های کاربرد آن“ سر بزنید.

عمل آوری بتن پشت بام و طبقات بسیار مهم است. به همین دلیل برای جلوگیری از بروز ترک‌های سطحی، بسته به شرایط جوی حداقل تا ۳ روز باید سطح بتن مرطوب شود.

در مقاله “عمل آوری بتن از الف تا ی به همراه فیلم تمامی نکات آن“ به طور کامل در مورد نحوه عمل بتن و روش‌های آن صحبت می‌کنیم.

سوالات متدوال

درصد شیب بندی پشت بام و سایر فضاها چقدر است ؟

درصد شیب بین ۱ تا ۳ درصد متغیر است. این میزان در شهرهای پرباران نزدیک به ۳ درصد می‌شود. 

چرا استفاده از آجر و نخاله‌های ساختمانی در شیب بندی کف توصیه نمی‌شود؟

آجر و نخاله‌های ساختمانی باعث افزایش بار مرده سقف و باعث عملکرد ضعیف در برابر زلزله می‌شود. به همین دلیل استفاده از پوکه‌های صنعتی توصیه می‌شود.