عمل آوری بتن یا کیورینگ بتن چیست؟ آموزش صفر تا صد روش های عمل آوری بتن

عمل آوری بتن یکی از مهم‌ترین مراحل در بتن ریزی و اجرای ساختمان است. به درستی انجام شدن بتن ریزی ساختمان نقش مهمی را در ساختار و مقاومت سازه، از جمله مقاومت فشاری ایفا می‌کند.

عمل آوری بتن یا کیورینگ بتن فرآیندی است که طی آن از افت رطوبت بتن جلوگیری کرده و دمای آن را تا حد ممکن حفظ می‌کنند. این کار در باید در ابتدای بتن ریزی و در سنین اولیه بتن صورت بگیرد تا رطوبتن آن حفظ شده و بتن سخت شده نهایی، بالاترین کیفیت و مقاومت را از خود نشان دهد.

در این مقاله، به بررسی تمام نکات کیورینگ بتن می‌پردازیم. با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

 

منظور از عمل آوری یا کیورینگ بتن چیست؟

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، کیورینگ فرآیندی است که برای حفظ رطوبت بتن صورت می‌گیرد. طبق مقررات ملی ساختمان، عمل آوری بتن فرآیندی است که طی آن از افت رطوبت بتن جلوگیری، و دمای بتن در حد رضایت بخش حفظ می شود.

بتن تازه دارای آب بیشتری است که پس از شروع عمل هیدراتاسیون، این آب اضافی با قرار گرفتن در مجاورت هوا تبخیر می‌شود. گاهی بسته به شرایط آب و هوایی، ممکن است میزان آب تبخیر شده بیشتر شده و بتن تازه دما و رطوبت مناسب برای هیدراتاسیون و رسیدن به مقاومت کافی را نداشته باشد. از این رو، با حدف حفظ رطوبت، دما، و شرایط مطلوب برای به دست آوردن بتنی با مقاومت و استحکام بسیار بالا، عمل آوری بتن از لحظه بتن ریزی شروع می‌شود.

برای درک بهتر کیورینگ بتن، فیلم زیر را مشاهده کنید و پس از آن ادامه مقاله را مطالعه نمایید.

 

چرا عمل آوری بتن اهمیت بالایی دارد؟

ویژگی و کیفیت بتن سخت شده به گیرش کامل سیمان وابسته است و بر تمام ویژگی‌های آن از قبیل میزان نفوذپذیری، مقاومت در برابر فشار، گرما، سرما، مقاومت سایشی و دوام تاثیر مستقیم می‌گذارد.

عمل هیدراتاسیون بتن فرآیند پیچیده‌ای است که به آب زیادی برای رخ دادن نیاز دارد و میزان مناسبی از آب در هنگام ساخت مخلوط بتن به آن اضافه می‌شود. حال ممکن است که این مخلوط در حین بتن ریزی و تراکم، مقداری از آب خود را از دست بدهد.

از دست رفتن آب و خشک شدن ناگهانی بتن باعث ترک خوردن و از دست رفتن میزان زیادی از مقاومت آن می‌شود که در نهایت می‌تواند امنیت و مقاومت سازه را به خطر بیاندازد.

به گفته موسسه بتن آمریکا (ACI)، حداقل زمان لازم برای کیورینگ و عمل آوری بتن و کسب مقاومت فشاری 70% معادل 7 روز می‌باشد. این بازه زمانی می‌تواند بسته به شرایط مختلف، مانند مواد افزودنی بتن، متفاوت باشد. از این رو، به طور معمول عمل آوری بتن 28 روز زمان می‌برد.

با انجام عمل آوری، بتن قادر خواهد بود تا استحکام لازم برای تحمل بارهای وارده را به دست آورد. هنگامی که عمل آوری بتن به خوبی انجام شود، دوام آن افزایش می یابد و توانایی مقاومت در برابر شرایط مختلف را خواهد داشت. به این ترتیب، آسیب پذیری ناشی از تغییرات دما نیز کاهش می یابد.

 

مراحل کیورینگ بتن

به طور کلی، عملیات کیورینگ یا عمل آوری بتن دارای 3 مرحله مراقبت، مخافظت، و پروراندن می‌باشد:

 

1) مراقبت یا عمل آوری رطوبتی

مرحله مراقبت به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که برای حفظ رطوبت سیمان موجود در بتن انجام می‌شود و هدف آن این است که خداکثر میزان آبگیری را میسر نماید. افت رطوبت بتن می‌تواند باعث جمع شدن خمیر آن و افزایش نفوذپذیری بتن شود.

در این مرحله دمای بتن تا جای امکان در مطلوب‌ترین حالت ممکن (13 درجه سانتی گراد) نگه داشته می‌شود. هدف از این کار خشک شدن و سفت شدن بتن به آرامی خشک شده و بتن نهایی یکپارچه و همگن باشد.

 

2) محافظت

محافظت از بتن به مجموعه تدابیری گفته می‌شود که از وارد شدن آسیب عوامل خارجی مانند باران، آب جاری، باد، سرما، و ضربه به بتن جلوگیری می‌کند، چرا که این عوامل می‌توانند آسیب جدی به بتن وارد کرده و بر نتیجه نهایی آن تاثیر بسزایی بگذارند.

 

3) پروراندن (عمل‌آوری حرارتی)

منظور از این مرحله و پروراندن بتن، سرعت بخشیدن به سخت شدن بتن به کمک حرارت است. این مرحله گاهی انجام نمی‌شود.

پس از پایان این مراحل که معمولا 28 روز زمان می‌برد، بتن باید به سخت شدگی، یکپارچگی، و مقاومت 100 درصد رسیده باشد.

 

انواع روش های عمل آوری بتن کدام است؟

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، شرایط و عوامل مختلفی می‌توانند بر عمل‌آوری بتن تاثیر بگذارند که رایج‌ترین آن‌ها شرایط آب و هوایی و دمای محیط است. از این رو، روش‌های گوناگونی برای کیورینگ بتن  وجود دارد که بهترین آن‌ها بسته به شرایط انتخاب می‌شود.

تمامی روش‌های عمل آوری یک هدف مشترک را دنبال کرده و چند وجه مشترک دارند:

• متمرکز بر حفظ تداوم حضور آب اختلاط در بتن در دوره سخت شدن اولیه هستند.

• از وسایلی که مانع از دست رفتن یا کاهش آب اختلاط شود استفاده می‌کنند.

• هدف نهایی تمام آن‌ها، کسب بالاترین مقاومت بتن است.

به طور معمول، روش های عمل آوری شامل 3 روش زیر است:

• عمل آوری بتن با آب

• عمل آوری عایقی بتن

• عمل آوری بتن با بخار آب (کیورینگ بتن با بخار)

1) عمل آوری بتن با آب

در اولین مورد از روش‌های کیورینگ بتن، به بررسی روش عمل آوردن بتن با آب می‌پردازیم. عمل آوری بتن با آب یا همان روش آب رسانی، شامل ایجاد حوضچه بر روی سطح افقی بتن و پوشش‌های خیس نظیر چتایی است.

چنانچه از روش آب‌رسانی برای عمل آوری بتن استفاده شود، باید این روند عمل آوری به طور مستمر انجام شود، همچنین در این مدت نباید سطح بتن خشک باقی بماند. با استفاده این روش می‌توان رطوبت بتن را افزایش داد و همچنین از افت میزان رطوبت آن جلوگیری کرد.

آبی که در این روش استفاده می‌شود باید مواد زاید و مضر آن در حد مجاز آیین‌نامه‌ها و استاندارد باشد تا در کیفیت بتن اثر نامطلوبی نگذارد. همچنین، استفاده از آب خیلی گرم یا سرد، می‌تواند باعث شوک حرارتی در مخلوط شده و منجر به ایجاد نرک‌های مویی شود. بنابراین باید از استفاده آن‌ها خودداری کرد.

در این روش، نگهداری بتن با کمک مستقیم آب و با روش‌های زیر صورت می‌گیرد که هر کدام را به طور کامل توضیح خواهیم داد.

• روش آب راکد (ایجاد حوضچه و غوطه‌ورسازی)

• آب پاشی (افشاندن آب)

• نگهداری با پوشینه‌های مراقبت (پوشش‌های خیس)

روش آب راکد (ایجاد حوضچه و غوطه‌ورسازی)

یکی دیگر از انواع روش های عمل آوری بتن، استفاده از آب راکد برای کیورینگ است. برای نگهداری و عمل آوردن سطوح سازه‌های تخت مانند کف‌ها، پیاده‌رو‌ها، دال‌ها و روسازی جاده از این روش استفاده می‌کنند.

برای حفاظت و نگهداری آب روی سطح تخت باید با استفاده از خاک یا روش‌های دیگر، لبه‌های برجسته‌ای به ارتفاع 2 سانتی‌متر ایجاد کرد. این لبه‌ها باید کاملا آب بند بوده و از نفوذ آب به سایر قسمت‌های سازه جلوگیری کند. همچنین برای جلوگیری از ایجاد ترک به دلیل ایجاد تنش‌های سطحی پیشنهاد می‌شود که دمای آب مصرفی برای نگهداری، کمتر از درجه حرارت مخلوط بتنی باشد.

همچنین، می‌توان قطعات پیش ساخته را نیز در درون آب غوطه‌ور کرد؛ البته توجه کنید که در این حالت نیز باید ضوابط دمای آب رعایت شود.

آب‌پاشی (افشاندن آب)

از این روش هنگامی که دمای محیط بیشتر از 5 درجه سلسیوس است برای عمل آوری بتن استفاده می‌شود. روند افشاندن آب باید به صورت پیوسته باشد، چرا که اگر افشاندن با وقفه انجام بگیرد، منجر به تر و خشک شدن شده و بنابراین عارضه پوسته شدن در سطح بروز می‌کند.

انجام این روش زمانی مجاز است که احتمال یخ‌زدگی وجود نداشته باشد. در این روش آب توسط آب‌ افشان‌ها به طور مستمر به سطح پاشیده می‌شود. اگر این کار به درستی انجام نشود می‌تواند سبب ایجاد شوک حرارتی می‌شود، چرا که با خشک شدن سطح بتن در زیر نور آفتاب، دمای سطح آن بالا رفته و با پاشیده شدن آب خنک باعث ایجاد ترک می‌شود.

نگهداری با پوشینه‌های مراقبت (پوشش‌های خیس)

پس از اینکه بتن به اندازه کافی سخت شد، می‌توان سطح آن را به نحوی که دچار آسیب نشود با مصالحی پوشاند. در صورتی که با افشاندن آب نتوان سطح آن را مرطوب نگه داشت، می‌توان از پوشش‌های جاذب آب برای عمل آوردن استفاده کرد.

پوشش‌های جاذب آب کدامند؟

• حصیر

• گونی

• چتایی

• گلیم

چتایی نو باید پیش از مصرف شسته شود تا مواد قابل حل آن پاک شود و قابلیت جذب آن نیز افزایش یابد. با ازدیاد وزن چتایی یا سایر پوشش‌های جاذب، امکان نگهداری آب توسط آن افزایش می‌یابد و همچنین نیاز کمتری به مرطوب کردن متوالی دارد. در غیر این صورت، پیشنهاد می‌شود از دو لایه چتایی استفاده شود. اگر ورق پلاستیک روی چتایی قرار گیرد، از تبخیر آب آن جلوگیری می‌کند و همانند عمل آوری عایقی عمل می‌کند.

همچنین در صورت استفاده از گونی که قبلا دارای مواد شیمیایی، شکر و غیره بوده، باید قبل از مصرف شسته شود، چرا که برخی از مواد شیمایی می‌توانند همراه با آب عمل آوری در بتن تازه نفوذ کنند و با ایجاد اختلال در گیرش آن، مقاومت و دوام بتن را کاهش دهد.

این نوع از پوشش‌ها را باید به نحوی روی سطح کار قرار داد که لبه‌ آن‌ها حدود 100 میلی‌متر بر روی هم قرار گرفته و بلافاصله پس از  سخت شدن بتن، بر روی سطح قرار داده شوند. چنانچه پوشش هنگامی که بتن در حالت خمیری است روی آن قرار گیرد، سطح آن دچار آسیب می‎ شود.

برخی از پوشش‌هایی که برای مقاطع کوچک بسیار خوب عمل می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

• خاک

• ماسه

• خاک اره

• کاه

• پوشال خیس

توجه داشته باشید که خاک، خاک اره، و ماسه باید بدون هیچ‌گونه ماده مضر و دانه‌های درشت‌تر از 25 میلی‌متر باشند.

ضخامت پوشش با این روش‌ها حداقل 5 سانتی‌متر بوده و این مواد باید به‌طور یکنواخت پخش شده و مرتب خیس شوند.

کاه یا علف خیس و مرطوب باید در لایه‌ای که ضخامت آن حداقل 15 سانتی‌متر است، پخش شود. در صورت وزش باد باید روی آن‌ها با شبکه سیمی یا چتایی پوشانده شود تا باد سبب پراکنده شدن کاه یا پوشال نشود.

به‌طور کلی، این نوع از پوشش‌ها امکان دارد باعث تغییر رنگ سطح کار شوند و از این رو در همه موارد، مانند سطوح قائم، امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد.

پیشنهاد می‌شود که پس از اتمام مدت عمل آوری رطوبتی، اجازه دهید پوشش موجود خشک و پس از آن از روی سطح برداشته شود تا مشکلی به وجود نیاورد. این کار برای مناطقی که بادخیز هستند الزامی و ضروری می‌باشد.

تصویر زیر عمل آوری بتن ستون را نشان می‌دهد:

2) عمل آوری عایقی بتن

در این روش کیورینگ بتن ضمن حفظ رطوبت، از آب استفاده نمی‌شود، بلکه با ایجاد یک سطح کاملا نفوذناپذیر و عایق از تبخیر سطحی آب جلوگیری می‌کنند. یکی از اساسی‌ترین برتری‌های این کار عدم نیاز به خیس کردن مداوم پوشش است.

بنابراین این روش برای نواحی‌ که فراهم کردن آب مناسب برای عمل آوری با مشکل روبه‌رو است، بسیار کاربردی خواهد بود.

روش‌های مختلف این نوع از عمل آوری عبارتند از:

• پوشش با کاغذ نفوذناپذیر

• پوشش نایلونی

• ترکیبات عمل آورنده (مواد شیمیایی غشایی)

• مراقبت با اندود قیری

• قالب‌ها

پوشش با کاغذ نفوذناپذیر

پس از اینکه سطح بتن‌ها به اندازه کافی سخت شد، سطح آن را به‌طوری که آسیب نبیند کاملا مرطوب کرده و با کاغذ نفوذناپذیر طبق استاندارد ASTM-C171 می‌پوشانند. این کاغذها در دو لایه کاغذ مسلح به رشته‌های نازک تقویتی ساخته شده‌اند که توسط مواد قیری به یکدیگر چسبیده‌اند و به صورت نواری روی سطح بتن‌ها تثبیت می‌شوند.

دقت کنید که هر نوار باید حداقل 25 میلی‌متر، روی نوار کناری را بپوشاند. همچنین بهتر است که در هوای گرم از کاغذهای روشن یا سفید رنگ استفاده کنید. این کاغذها را باید به یکی از روش‌های مورد تأیید دستگاه نظارت به یکدیگر چسباند و متصل کرد.

پوشش نایلونی

از این پوشش‌ها مانند ورق‌های نازک پلی‌اتیلن و طبق استاندارد ASTM-C171 با ضخامت حداقل یک دهم میلی‌متر پس از مرطوب کردن سطح بتن استفاده می‌شوند. ورق پلاستیک دارای وزن بسیار کمی است و همچنین در رنگ‌های سیاه و سفید موجود است. رنگ سفید برای هوای گرم مناسب است، چرا که نور را انعکاس می‌دهد و رنگ سیاه برای هوای سرد مناسب است، چرا که نور را جذب می‌کند.

دقت داشته باشید که استفاده از این روش در بتن‌های نمایان پیشنهاد نمی‌شود.

ورق پلاستیکی باید سطح کار را به طور کامل پوشاندهپف لبه‌های بالای آن‌ها حدود 100 میلی‌متر روی هم قرار گرفته، و قطعات چوب روی آن قرار داده شود تا ورق در تماس با سطح بتن باشد و وزش باد باعث بلند کردن و حرکت آن نشود.

در برخی از موارد ورق پلاستیکی سبب تغییر رنگ و ظاهر بتن می‌شود، به ویژه زمانی که ورق چروکیده باشد. در این صورت اگر یکنواختی رنگ و ظاهر سطح مهم است، باید از سایر روش‌ها استفاده کرد.

تعریق و چکه کردن آب در اثر تبخیر سطح مخلوط بتنی می‌تواند به ظاهر آن صدمه وارد کند، به این دلیل پیشنهاد می‌شود که در شرایطی همانند شرایط ذکر شده، از نایلون یا پوشش بر روی سطح و یا از سایر روش‌ها استفاده شود.

یکی از مشکلات استفاده از ورق نایلون پاره یا سوراخ شده در کارگاه این است که امکان تعمیر آن وجود ندارد و در صورت توجه نداشتن به وجود سوراخ یا پارگی ورق، مشکلاتی در امر عمل آوری به وجود می‌آید.

جهت محکم کردن ورق‌ها در اطراف تیر و ستون‌ها، باید از نوار یا طناب استفاده شود. ممکن است در برخی از ورق‌ها، یک طرف با پلی‌اتیلن یا کرباس پوشیده شود. این پوشش مرکبی به نگهداری از سطح کمک شایانی می‌کند.

 

ترکیبات عمل آورنده

یکی دیگر از روش های عمل آوری بتن استفاده از ترکیبات عمل آورنده است. به کار‌ گرفتن ترکیبات عمل آورنده باید طبق دستورالعمل‌های کارخانه سازنده این مواد باشد. مشخصات مواد، تجهیزات و روش اجرا باید قبلا توسط دستگاه نظارت تأیید شده باشد. این مواد به طور معمول به رنگ‌های سفید خاکستری و سیاه، و طبق استاندارد ASTM-C509 ساخته می‌شوند

برای کسب بهترین نتیجه و بازده، باید از این مواد بلافاصله پس از پرداخت نهایی و پیش از خشک شدن سطح بتن استفاده کرد. مواد عایق باید به طور یکدست و یکنواخت بر روی سطح پاشیده شوتد تا با ایجاد غشایی نازک و غیر قابل نفوذ از تبخیر آب سطح آن جلوگیری شود.

به هنگام اجرا دقت کنید تا لبه‌ها، گوشه‌ها و ناهمواری‌های سطح به این مواد به خوبی آغشته شوند. استفاده از مواد عمل آورنده با دست یا دستگاه‌های اسپری، تحت فشار 5 تا 7 اتمسفر انجام می‌شود. اگر استفاده از این مواد با دست مجاز باشد، پیمانکار باید با توجه به سطح کار تعداد کافی کارگر آماده کند تا وقفه‌ای در کار نگهداری از بتن اتفاق نیوفتد.

پیشنهاد می‌شود که در روش های عمل آوری بتن برای پروژه‌های بزرگ از دستگاه‌های چرخدار استفاده کنید تا مواد عمل آورنده به‌طور یکنواخت پخش شود. دقت داشته باشید که در صورت وزش باد شدید، مواد هدر نرود. برای هر دست 0.2 تا 0.25 لیتر ماده غشاساز در هر متر مربع کافی است.

در برخی از موارد، دستگاه نظارت دستور اجرای لایه دوم را می‌دهد. از این رو، برای اینکه از پوشش کامل لایه دوم مطمئن باشید، باید این دست را در جهت عمود بر روکش اولیه پخش کنید. کارایی و بازده این مواد طبق استاندارد ASTM-C156 توسط دستگاه نظارت کنترل خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر در مورد کارایی بتن روی لینک آبی کلیک کنید.

این مواد را بلافاصله می‌توان روی سطح بتنی تازه بدون قالب یا سطح با قالب بندی، پس از برداشت قالب استفاده کرد. البته باید توجه کنید که استفاده از این مواد می‌تواند از پیوستگی میان بتن جوان و سخت شده و همچنین از پیوستگی سایر مصالح ساختمانی مانند کاشی و موزائیک به سطح جلوگیری کند. بنابراین، در این موارد استفاده از این روش برای عمل آوردن و مراقبت بتن مجاز نیست.

برای عمل آوری بتن از مواد شیمیایی غشایی نیز می‌توان استفاده کرد، اما تنها در مواردی این کار مجاز است که از هیچ روشی برای عمل آوری نتوان استفاده کرد و همچنین از بازده مواد بر اساس اسناد و مدارک تولیدکننده و یا انجام آزمایش‌ها مطمئن شد.

مواد شیمیایی غشایی

یکی دیگر از از ترکیبات عمل آورنده، مواد شیمیایی غشایی است. این ترکیبات به صورت مایع هستند و بر روی سطح پاشیده یا مالیده شده و با ایجاد غشاء از تبخیر آب بتن جلوگیری می‌کنند. این محلول‌ها از ترکیب رزین‌های طبیعی و مصنوعی با حلال تشکیل شده‌اند. پس از اعمال ترکیبات عمل آوری روی سطح کار، حلال تبخیر می‌شود و رزین روی سطح باقی می‌ماند.

غشای رزین برای مدتی (حدود 1 تا 4 هفته) باقی مانده و در اثر هوازدگی و نور آفتاب، ترد و شکننده شده و از سطح جدا می‌شود. به طور معمول در این نوع ترکیبات، از رنگدانه‌های گوناگونی نظیر ذرات آلومینیوم استفاده می‌شود.

به کار بردن رنگدانه‌ها در ترکیبات دو دلیل دارد:

• رنگدانه‌های خاص باعث انعکاس نور می‌شوند و بنابراین دمای مخلوط به مقدار زیادی افزایش پیدا نمی‌کند.

• سبب رویت ترکیب روی سطح مخلوط بتنی می‌شود و بنابراین می‌توان کفایت و یکنواختی ترکیب در سطح آن را ارزیابی کرد.

برای اطمینان داشتن از پیوستگی غشای عمل آوری، بهتر است آن را در دو لایه عمود بر یکدیگر اعمال کرد، چرا که اگر فقط یک لایه اعمال شود، باید از یکنواختی و پوشش غشا مطمئن شد. ترکیبات عمل آوری باید روی سطح مخلوط بتنی مرطوب اجرا، و از پاشیدن یا اعمال آن روی سطحی که خشک است خودداری شود.

این ترکیبات از تبخیر شدن آب مخلوط جلوگیری می‌کنند، بنابراین سطح آن خنک نمی‌شود. از این رو پیشنهاد می‌کنیم که در نواحی که تابش آفتاب شدید است، یک سایبان روی سطح قرار بگیرد. در صورت استفاده از ترکیبات عمل آوری غیرمحلول در آب، باید این ترکیبات پس از تبخیر آب رو زده استفاده شوند.

اگر قرار است که یک لایه دیگر از این مواد شیمیایی بر روی سطح بتن آن ریخته شده و یا کاشی و موزائیک روی آن نصب شود، پیشنهاد می‌کنیم که از ترکیبات عمل آورنده استفاده نکنید، چرا که این ترکیبات باعث کاهش پیوستگی می‌شوند.

همچنین در برخی از منابع و مخازن نگهداری مواد بهداشتی، غذایی و آب، این مواد باید پیش از بهره‌برداری به‌طور کامل تمیز شوند. در برخی از موارد که دوام مخلوط بتنی در مقابل عوامل مضر یا خوردگی میلگردها دارای اهمیت است و یا زمانی که نسبت آب به سیمان کم است، بهتر است از روش‌های عمل آوری با آب که در بخش قبلی ذکر کردیم استفاده کرد. همچنین در صورت اضطرار می‌توان از عمل آوری عایقی استفاده کرد.

 

مراقبت با اندود قیری

یکی دیگر از روش های عمل اوری بتن ، استفاده از اندود قیری است. برای عایقکاری و مراقبت از این متریال در مقابل آب‌هایی که سولفات دارند، پیمانکار باید تمام سطح‌های بتنی در تماس با این‌گونه آب‌ها را بر اساس دستور دستگاه نظارت عایقکاری کند.

نوع و مشخصات قیر مصرفی نیز باید قبلا توسط دستگاه نظارت تایید شود. پس از اجرای سطوح بتنی باید سطح کار کاملا صاف، بدون گرد و خاک، و حفره باشد. همچنین سطح کار نیز باید دو دست قیر اندود شده و عایق شود.

عایقکاری در برخی از شرایط، مانند هوای بارانی و در دمای کمتر از 5 درجه سانتی گراد، مجاز نیست.

 

قالب‌ها

در ادامه معرفی روش‌های عمل آوری به قالب‌ها می‌رسیم. قالب‌ها محافظ مناسبی برای جلوگیری از خروج آب از مخلوط هستند. البته در این‌گونه موارد سطح افقی بتن‌ها باید مرطوب نگه داشته شود. قالب‌های چوبی باید با استفاده از آب افشانی مرطوب شوند؛ انجام این کار در هوای گرم و خشک بسیار مهم است.

در صورتی که مرطوب نگه داشتن قالب‌های چوبی امکان پذیر نباشد، باید سریعا قالب برداری شده و از روش دیگری برای عمل آوری بتن استفاده شود. در صورتی که امکان برداشتن سریع قالب‌ها، به خصوص در سطوح یا دیوار یا تیرها، وجود نداشته باشد پیشنهاد می‌شود با شل کردن قالب‌ها، امکان عمل آوری بتن با ریختن آب در درزهای موجود فراهم گردد.

 

3) عمل آوری بتن با بخار آب (کیورینگ بتن با بخار)

سومین روش عمل آوری، عمل آوری بتن با بخار آب است. یکی از موارد بسیار مهم در عمل آوری بتن، کسب مقاومت اولیه در مدت زمان کم است. به عنوان مثال در هوای سرد، به گرمای بیشتری برای افزایش سرعت عمل آبگیری سیمان نیاز داریم.

برای عمل آوردن بتن در این شرایط از بخار استفاده می‌شود، که خود نیز شامل دو روش زیر است:

1) عمل آوری بتن با بخار در فشار اتمسفر

2) کیورینگ بتن با بخار تحت فشار زیاد

 

عمل آوری بتن با بخار در فشار اتمسفر

این روش بیشتر برای سازه‌های بتنی که در محیط‌های بسته یا اعضا و قطعات پیش ساخته وجود دارد، استفاده می‌شود. در این روش از عمل آوری بتن، همه مراحل باید از پیش توسط دستگاه نظارت تایید شود.

وابسته به مشخصات سازه و شرایط محیط، عمل آوری بتن با بخار با رعایت مراحل ذکر شده انجام می‌شود:

مرحله اول: ریختن و تراکم مخلوط بتنی در قالب و همچنین حفظ آن در هوای آزاد برای 2 تا 5 ساعت

مرحله دوم: افزایش دما در خیمه بخار و رساندن آن به حداکثر آن (این کار حداکثر 2.5 ساعت باید طول بکشد.)

مرحله سوم: حفظ مجموعه در دمای ثابت برای مدت زمان حدودا 6 تا 12 ساعت

مرحله چهارم: حدود 2 ساعت دما را به تدریج از مقدار حداکثر کاهش می‌دهیم تا به دمای مورد نظر برسد.

مدت زمان و دمای هر یک از این مراحل گفته شده، با توجه به نوع سازه، نوع مخلوط بتنی و شرایط محیطی باید پیش از اجرا توسط دستگاه نظارت تایید شود. دمای مرحله سوم نباید از 80 درجه سلسیوس گذشته و سرعت آن زیاد باشد. کاهش دما در مراحل دوم و چهارم نباید از 20 درجه سلسیوس بیشتر شود.

 

کیورینگ بتن با اتوکلاو

یکی دیگر از انواع روش‌های کیورینگ بتن، عمل آوری بتن با استفاده از اتوکلاو است. این روش برای عمل آوردن سریع بتن و همچنین رسیدن آن به مقاومت موردنظر و قالب برداری فوری بسیار مناسب می‌باشد.

درجه حرارت عمل آوردن بتن باید بین 165 تا 190 درجه سلسیوس و فشار کار در سیستم بخاردهی 5.5 تا 11.7 مگاپاسکال باشد. از این روش در ساخت لوله‌های بتنی و بعضی از اعضا و قطعات ساختمانی سبک نیز استفاده می‌شود.

بهترین روش برای عمل آوری بتن چیست؟

بهترین روش مراقبت بر اساس نوع و مشخصات پروژه، شرایط محل اجرا و همچنین مصالح موجود برای عمل آوردن توسط دستگاه نظارت تعیین و به پیمانکار گفته شده و تعیین می‌شود. روش عمل آوری صحیح باید بر اساس نوع بتن و نسبت آب به سیمان مخلوط آن، و شرایط محیطی بر اساس جدول زیر انتخاب شود.

روش‌های عایقی برای بتن‌هایی که نسبت آب به سیمان آن‌ها کمتر از 0.43 است، مناسب نیست. دلیل این امر خشک شدگی و جمع‌شدگی خود‌ به ‌خودی این ماده است.

در شرایطی که هوا گرم، رطوبت نسبی کمتر از 70%، و سرعت وزش باد بیشتر از 5 کیلومتر بر ساعت باشد، برای حفاظت از مخلوط بتنی و جلوگیری از تبخیر آب باید بلافاصله بعد از تمام شدن عملیات شروع کرد و با استفاده از پوشش پلاستیک این کار را انجام داد.

پس از سخت شدن بتن، روش مجاز عمل آوری باید بر اساس جدول بالا تعیین شود. شرایط محیطی، به ویژه بتن ریزی در هوای سرد و بتن‌ ریزی در هوای گرم، تاثیر مستقیم بر انتخاب و تعیین روش عمل‌ آوری بتن دارد، که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

 

عمل آوری بتن در هوای سرد

در هنگام عمل آوری بتن در هوای سرد، این عملیات باید به گونه‌ای انجام شود که رطوبت و دمای لازم برای هیدراتاسیون بتن حفظ شود تا بتن حاصل از آن مقاوم و با دوام بالا باشد. از این رو، باید از یخ زدن آب اضافی بتن در هنگام بتن ریزی و عمل آوری آن جلوگیری شود که برای این کار از نایلون و بخاری برای حفظ گرمای محیط استفاده می‌شود.

مهم‌ترین نکاتی که در هنگام عمل آوری بتن در هوای سرد باید به آن‌ها توجه کرد شامل موارد زیر می‌شود:

1. استفاده از مصالح مناسب

2. اجرای کمترین اسلامپ مخلوط

3. استفاده از ضد یخ و مواد حباب زا

4. استفاده از ژل میکروسیلیس برای افزایش روانی مخلوط

5. حفظ حرارت سطح مخلوط

 

عمل آوری بتن در هوای گرم

مخلوط تازه ریخته شده در هنگام عمل آوری بتن در هوای گرم به مراقبت زیادی نیاز دارد، چرا که اگر این فرآیند به درستی انجام نشود، مخلوط به دست آمده مقاومت پایینی خواهد داشت. در نظر داشته باشید که انتخاب روش‌های عمل آوری کاملا بستگی به شرایط جوی پروژه شما دارد. به طور کلی، می‌توان با استفاده از روش‌های زیر، کیورینگ بتن در هوای گرم را به شکل استاندارد انجام داد:

1. آب پاشی سطوح و قالب‌ها

2. استفاده از پارچه‌های خیس

3. جلوگیری از خروج رطوبت از سطح در روزهای ابتدایی گیرش

4. عایق سازی به وسیله‌ی نایلون‌های مخصوص و پلاستیک‌های پلی اتیلن

5. به کارگیری افزودنی‌های کندگیر کننده و نگهداری اسلامپ

6. استفاده از سیمان کمتر به نسبت آب در طرح اختلاط

 

روش‌های نوین عمل آوری بتن

روش‌های پیشرفته دیگری نیز برای عمل آوری بتن وجود دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جریان برق

• پتوی برقی

• عبور دادن روغن داغ از میان قالب‌های فلزی

• مایکروویو و اشعه مادون قرمز

 

دمای عمل آوری بتن

یکی از مهم‌ترین موارد در شرایط عمل آوری بتن، دما است. اگر میزان تبخیر سطحی بیش‌تر از 1 کیلوگرم بر متر مربع در ساعت باشد، پیمانکار باید تدابیر لازم را به جهت جلوگیری از تبخیر فرا بگیرد. اگر تبخیر بیش‌تر از مقدار ذکر شده باشد، ترک‌های خمیری در سطح مخلوط بتنی به وجود خواهد آمد.

سرعت آبگیری سیمان با تغییر دما متغیر است، به‌طوری که در 10 درجه سلسیوس سرعت آبگیری بسیار کند و در 100 درجه سلسیوس بسیار سریع می‌باشد. در دمای پایین‌تر از 10 درجه سلسیوس عمل گیرش اولیه مختل می‌شود و در دمای کمتر از 0 درجه سلسیوس، گیرش دچار اختلال شدید شده و سرعت آن نیز بسیار کم می‌شود.

دمای بتن در فاصله زمانی گیرش اولیه تحت تأثیر عواملی مانند دمای محیط، گرمای آزاد شده طی فرآیند آبگیری سیمان، و دمای اولیه مصالح است. تبخیر آب مخلوط با آب به کار رفته برای مراقبت از بتن باعث سرد شدن سطح مخلوط می‌شود. عدم رعایت نکات گفته شده سبب به وجود آمدن آثار سوء در مقاومت و همچنین سبب ترک‌های سطحی در مخلوط بتنی خواهد شد.

 

نکاتی برای مراقبت از بتن در برابر خطر خوردگی

• استفاده از حداقل 90 میلی‌متر پوشش بر روی آرماتورها

• استفاده از بتنی که اسلامپ کمی دارد

• استفاده از سیستم‌های مخلوط بتنی چند لایه (با لایه‌های آسفالتی یا پلیمری)

• استفاده از آرماتورهای تقویت با پوشش اپوکسی

• استفاده از لایه‌های پوششی خارجی بر روی مخلوط بتن

• کم بودن نسبت آب به سیمان

• استفاده از حفاظت کاتودیک

• استفاده از فولادهای گالوانیزه در مخلوط

• استفاده از بتن پلیمری

• استفاده از پیش‌ تنیدگی خارجی برای کنترل ترک‌ها

• استفاده از مواد پوزولانی یا میکروسیلیس

 

نکاتی در مورد کیورینگ بتن

رفت و آمد کارگران بر روی قطعات بتنی تازه ریخته شده حداقل تا 24 ساعت پس از اتمام بتن‌ ریزی به‌هیچ‌وجه مجاز نیست. به همین دلیل پیمانکار باید تدابیر لازم را برای رفت و آمد کارگران فراهم کند. همچنین تهیه تمامی تجهیزات و لوازم مورد نیاز در عملیات کیورینگ بتن بر عهده پیمانکار است.

برای اینکه در مورد مدت زمان عمل آوری بتن بیشتر بدانید روی لینک آبی کلیک کنید. همچنین اگر می‌خواهید درباره نکات اجرای ساختمان بیشتر بدانید حتما به آموزش اجرای ساختمان سر بزنید.

 

نتیجه گیری

عمل آوری بتن از مهم‌ترین مراحل ساخت است و به فرآیندی القا می‌شود که با هدف حفظ رطوبت بتن جوان تا آخرین مرحله سخت شدن آن و به دست آوردن بالاترین میزان مقاومت و کیفیت بتن صورت می‌گیرد. به عمل‌آوری بتن، کیورینگ نیز گفته می‌شود که در این مقاله، به بررسی تمامی روش‌ها و شرایط آن پرداختیم.

امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت وجود هر سوالی، آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

 

سوالات متداول

منظور از عمل آوری یا کیورینگ بتن چیست؟

در تعریف عمل آوری بتن می‌توان گفت، فرآیندی است که سبب جلوگیری از افت رطوبت بتن می‌شود. زمان مناسب برای کیورینگ بتن ریزی بلافاصله پس از تراکم آن است، تا از مخلوط بتنی در مقابل عوامل مضر محافظت کند.

مراحل عمل آوری بتن چیست؟

مراحل عمل آوری و کیورینگ بتن شامل مراقبت، محافظت، و گاهی پروراندن است.

انواع روش های عمل آوری بتن کدام است؟

روش های عمل آوری بتن به طور معمول شامل 3 روش عمل آوری بتن با آب، عمل آوری عایقی بتن، و عمل آوری بتن با بخار آب ( کیورینگ بتن با بخار ) می شوند.