با اصول بتن ریزی آشنا هستید؟ فرض کنید در طرح اختلاط، مخلوط کردن و حمل این مخلوط دقت و مهارت کافی را دارید، اما اصول صحیح بتن ریزی را رعایت نکنید، چه اتفاقی می‌افتد؟! آیا می‌توان به مقاومت این مخلوط اعتماد کرد؟! در این مقاله به بررسی کامل فیلم بتن و ریختن آن پرداخته و صفر تا صد تمامی نکات مرتبط را توضیح داده‌ایم. پس این مقاله جامع و کامل آکادمی عمران را از دست ندهید!
فیلم بتن ریزی ساختمان
همانطور که در مقاله بتن ، کاربرد و انواع این متریال را بررسی کردیم و مراحل استفاده از آن را زیر ذره‌بین بردیم در این مقاله به توضیح بتن ریزی می‌پردازیم.
پیش از خواندن ادامه مطلب، با مشاهده فیلم بتن ریزی اصولی با نحوه اجرا این عملیات به خوبی آشنا شوید تا با دید بهتری بتوانید ادامه مقاله را مطالعه کنید!
بتن ریزی چیست
همانطور که در فیلم بتن ریزی بالا مشاهده کردید، این عملیات امری است که طی آن مخلوط بتنی را به محل مورد نظر مثل فونداسیون، کف، ستون، دیوار و غیره می‌ریزند.
برای این کار در اکثر مواقع از قالب‌های مخصوصی از جنس چوب یا فلز استفاده میشود که بعد از گیرش مخلوط، آن را از قالب جدا و تا زمانی که به گیرش نهایی برسد، از آن نگهداری می‌کنند.
بتن ریزی از مهم‌ترین کارها در ساخت و اجرای سازه‌ها است که شامل مراحل زیر است:
قالب بندی
اختلاط
انتقال
ریختن مخلوط
تراکم مخلوط
پرداخت
عمل آوری
لازم به ذکر است که بتن ریزی در شرایط جوی مختلف اعم از هوای گرم، سرد، بارانی، باد شدید، زیر آب و غیره دارای ضوابط و نکات خاصی است که در ادامه مقاله، تمامی این موارد را به طور مختصر توضیح خواهیم داد.
لوازم بتن ریزی
پس از تعریف بتن ریزی به بررسی لوازم و تجهیزات موردنیاز آن می‌پردازیم. از پر کاربردترین وسایل برای ریختن بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پمپ
شوت
لوله
ویبراتور
ماله
شمشه
مراحل بتن ریزی
در بخش اول این مقاله با مشاهده فیلم بتن ریزی اصولی مراحل انجام این عملیات را یاد گرفتیم، حالا می‌خواهیم هر کدام را توضیح مختصری دهیم تا دید بهتری نسبت به اصول بتن ریزی صحیح داشته باشید.
ساخت بتن
ساخت مخلوط با تکنولوژی بتن ارتباط تناتنگی دارد و تولید آن باید به صورتی انجام شود که تمامی سنگدانهها و سیمان کاملاً یکنواخت باهم مخلوط شوند.
قالب بندی
قالب‌های مورد استفاده برای انجام این عملیات اغلب از جنس چوب و فلز هستند. شاید بتوان گفت این مرحله بسیار حساس است چرا که باید تیرها، دستک‌ها و قالب‌ها استحکام کافی داشته باشند تا به خوبی وزن مخلوط و میلگردهای آن را تحمل کنند.
همچنین قبل از بتن ریزی باید از روغن کاری تمام قسمت‌های قالب بتن مطمئن شوید تا هنگام باز شدن و جدا کردن، مخلوط از قالب به آسانی انجام شود.
اختلاط
اختلاط بتن به زبان ساده به معنی مخلوط کردن تمامی اجزای استفاده شده در ساخت آن است. برای حفظ کارایی بتن به خوبی، باید بر حسب طرح اختلاط این کار را انجام داد.
روش‌های مختلف جهت اختلاط نیز شامل موارد زیر هستند:
دستی
ماشینی
آماده
به خاطر داشته باشید که آبخوره کردن آن مانند تصویر زیر مجاز نیست. همچنین می‌توان آن را در انواع بتونیرهای ماشینی ساخت یا به طور آماده از بچینگ پلانت ها خریداری کرد.
برای آشنایی با تمامی نکات طرح اختلاط بتن روی لینک آبی کلیک کرده و مطالعه آن را از دست ندهید!
انتقال
انتقال مخلوط بتنی یکی از موضوعات مهمی است که تاکید زیادی هم در مبحث نهم مقررات ملی بر روی آن شده است. چرا که اگر انتقال به درستی انجام نشود، اجزاء آن از یکدیگر جدا می‌شوند که تأثیری بسیار منفی بر کیفیت آن دارد.
به عبارتی می‌توان گفت هدف اصلی در بتن ریزی انجام سریع این کار است تا اجزاء آن جدا نشده و آن را کاملاً متراکم کنیم. برای حمل و نقل مخلوط روش‌ها و وسایل متفاوتی وجود دارد که عمده‌ترینشان عبارتند از:
چرخ دستی
دامپر
تانکر حمل
تسمه نقاله
پمپ
برای این که در مورد انواع پمپ بتن بیشتر بدانید حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و به مقاله مربوط به آن سر بزنید.
شاید با خود بگویید زمانی که می‌توانیم آن را به صورت مستقیم بریزیم، دیگر چه نیازی به وسایل است؟ جواب آن ساده است، همیشه این کار امکان‌پذیر نیست و به همین دلیل باید از وسایل مختلفی استفاده کرد.
فرض کنید به بالای یک ستون یا دیوار بخواهید مخلوط بتنی را بریزید، حتما می‌دانید که ریختن مستقیم آن از داخل دامپر یا میکسر آماده ممکن نیست.
حمل بتن باید به طریقی انجام گردد که دانه‌ها از هم جدا نشده و آبی هم در آن از دست نرود. انتقال مخلوط در حالت کلی با استفاده از 2 روش زیر انجام میشود:
حمل دستی: برای کارهای کوچک به کمک فرغون، استانبولی، بیل و زنبه
حمل با میکسر: زمان حمل تا 45 دقیقه قابل قبول است، اما دقت کنید که زمان از اختلاط تا پرداخت نهایی بیشتر از 80 دقیقه نشود.
در صورتی که مایل به دانستن تمامی نکات انتقال هستید، مقاله ” ماشین حمل بتن “ را مطالعه کنید.
ریختن بتن
در ادامه پاسخ به سوال ” بتن ریزی چگونه انجام میشود ” به بخش ریختن مخلوط می‌رسیم.
مهم‌ترین موضوع در زمان اجرای این گام، امکان جدا شدن دانه‌ها است که برای کاهش این احتمال باید فاصله بتن ریزی از سطح مخلوط بیشتر از 50 سانتی‌متر نباشد.
مگر اینکه اسلامپ با کمک مواد افزودنی فوق روان ساز بالا رود.
تراکم بتن
تراکم مخلوط به زبان ساده یعنی استفاده از یک سری دستگاه‌هایی که با ایجاد لرزش در لایه‌های آن سبب از بین رفتن حباب‌های هوا می‌شوند. این حباب‌ها سبب کاهش کیفیت و استحکام آن می‌شوند و به همین علت از بین بردن آن‌ها امری ضروری است.
برای آشنایی با سایر نکات تراکم، انواع روش‌های اجرا و همچنین ویبراتور‌ها مقاله ” ویبراتور بتن “ را از دست ندهید!
پرداخت
همان طور که در مقاله ” پرداخت بتن “ توضیح داده بودیم، پرداخت سریعاً پس از تراکم انجام میشود که اهداف این کار شامل موارد زیر است:
پاک کردن بتن‌های اضافی روی سطح آن
از بین بردن ناهمواری‌ها و تراز کردن مخلوط
ایجاد سطحی صاف
ایجاد نقش و بافت‌های سطحی
مراحل پرداخت نیز شامل موارد زیر است:
شمشه کشی یا تراز کردن
تی کشی
ماله کشی (در صورت نیاز)
جارو کشی (در صورت نیاز)
عمل آوری بتن
عمل آوری مخلوط به زبان ساده فرآیندی است که سبب جلوگیری از افت رطوبت آن شده و دمای آن را در وضعیت خوبی حفظ می‌کنند. برای این کار از روش‌های متفاوتی استفاده میشود که عبارتند از:
عمل آوری با آب
عمل آوری عایقی
عمل آوری با بخار آب
برای آشنایی بیشتر با نکات این بخش، حتما به مقاله ” عمل آوری بتن “ سر بزنید.
مثالی از مراحل بتن ریزی بر حسب سازه
در ادامه این بخش می‌خواهیم اندکی جزئی‌تر به مراحل این عملیات بپردازیم و این کار را در قسمت‌های مختلف یک سازه توضیح دهیم.
مراحل بتن ریزی اسکلت بتنی
آماده سازی المان پس از اجرای آرماتوربندی و قالب بندی
محاسبه طرح اختلاط
اختلاط بتنی به روش مکانیکی برای المان‌های سازه‌ای
حمل و انتقال مخلوط به محل اجرای المان بتنی
ریختن مخلوط در قالب
تراکم به کمک ویبراتور
پرداخت
عمل آوری بلافاصله بعد از گیرش اولیه مخلوط
همانطور که از این مثال واضح است، مراحل بتن ریزی در کل یکسان بوده و تنها با توجه به شرایط و سازه مدنظر برخی از مراحل حذف یا اضافه می‌شوند.
به طور مثال برای ریختن بتن فونداسیون باید آن را در لایه‌های حداکثر سی سانتی‌متری ریخت.
بتن ریزی در شرایط مختلف
ریختن بتن در شرایط‌های جوی مختلفی اعم از موارد زیر انجام میشود که هر کدام دارای نکات خاصی است. برای آشنایی با تمامی نکات حرفه‌ای آن‌ها کافی است رو نامشان کلیک کنید تا به صفحه موردنظر هدایت شوید:
بتن ریزی در هوای سرد
بتن ریزی در هوای گرم
بتن ریزی در هوای بارانی
بتن ریزی در مجاورت حرارت شدید
بتن ریزی در باد شدید
بتن ریزی زیر آب
برای مطالعه بیشتر در مورد هر یک از شرایط بتن ریزی گفته شده روی اسم آن کلیک کنید.
نکات مهم در بتن ریزی انواع عضوهای سازه‌ای
آموزش بتن ریزی ستون
یکی از دغدغه‌های استفاده از دستگاه پمپ این است که باید اسلامپ را به کمک مواد افزودنی فوق روان ساز به اجبار بالا برد تا اسلامپ به 10 تا 12 سانتی‌متر برسد.
استفاده از پمپ زمانی پیشنهاد میشود که نیاز به ریختن مخلوط در ارتفاع باشد. برای بتن ریزی ستون باید توجه داشته باشید که با عبور دادن لوله پمپ از قالب، ارتفاع مجاز ریختن بتن تنظیم شود.
در بتن ریزی ساختمان و سازه‌هایی که امکان عبور دادن لوله پمپ از قالب نیست، بهتر است که در قالب و در فواصل مناسب روزنه‌هایی را تعبیه کرده و ریختن مخلوط را از طریق این رزونه‌ها انجام داد.
در چنین مواقعی می‌توان از قیف جهت ریختن آن استفاده کرد.
در فیلم بتن ریزی ستون با اصول اجرای صحیح آن در یک کارگاه ساختمانی به خوبی آشنا شوید.
آموزش بتن ریزی کف و سقف
مخلوط بتنی را نباید به صورت توده بزرگ خالی کرد و سپس آن را با حرکت افقی جابه‌جا کرده و قالب را پر کرد، چرا که این روش سبب جدایی دانه‌ها میشود.
ریختن مخلوط بتنی کف باید به حالتی انجام شود که مخلوط ریخته شده تحت فشار وسایلی همانند فرغون قرار نگیرد چرا که سبب آب انداختن آن میشود. در مقاله ” بتن ریزی سقف “ به طور کامل در مورد نکات و اصول بتن ریزی سقف تیرچه یونولیت صحبت می‌کنیم.
در فیلم بتن ریزی سقف تیرچه و بلوک زیر نکات و اصول آن را به صورت کارگاهی مشاهده می‌کنید. تماشای این فیلم را اصلا از دست ندهید.
آموزش بتن ریزی فونداسیون
نکته مهم در ریختن مخلوط بتنی فونداسیون این است که پیش از شروع این عملیات از محکم بودن قالب‌ها و نحوه صحیح آرماتوربندی مطمئن شوید.
برای شروع عملیات بتن ریزی فونداسیون، از دورترین نقطه شروع کرده و به مرور لوله پمپ را کوتاه کرده و تمام نقاط، بتن ریزی میشود.
ابتدا فیلم بتن ریزی فونداسیون زیر را مشاهده کنید اما توصیه می‌کنیم حتما به مقاله ” بتن ریزی فونداسیون “ سر بزنید تا در مورد نکات این بخش به طور مفصل صحبت کنیم.
برای حرفه‌ای شدن در اجرای بتن ریزی باید با نکات و اصول بیشتری آشنا شوید. این فیلم بتن ریزی تنها بخشی از “آموزش اجرای اسکلت‌های بتنی“ است. برای مشاهده سرفصل‌ها و نمونه آموزش روی لینک آبی کلیک کنید.
نکات بتن ریزی در سطوح شیبدار
ریختن مخلوط در این حالت باید از سمت پایین به طرف بالا انجام شود تا وزن لایه بالا به تراکم لایه پایین کمک کند که در مقاله بتن ریزی سطوح شیبدار درباره بتن ریزی سطوحی مانند سقف شیبدار بتنی صحبت کرده‌ایم. برای مطالعه آن روی لینک آبی کلیک کنید.
نکات بتن ریزی‌های حجیم
مشکلی که در این روش وجود دارد، اتصال سرد میان لایه‌های متوالی مخلوط بتنی است. برای حل این مسئله کافی است از سیمان پرتلند تیپ ۴ استفاده یا از روش‌هایی که گیرش سیمان به تاخیر می‌اندازند استفاده کرد.
با استفاده از این روش امکان سفت شدن لایه قبلی از بین رفته و اتصال بین لایه جدید و لایه قبلی به خوبی انجام میشود.
ضوابط بتن ریزی کدام است؟
بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ضوابط بتن ریزی بدین شرح است:
مخلوط‌ها باید حدالامکان نزدیک به محل نهایی خود ریخته شود تا از جدایی دانه‌ها بر اثر جابه‌جایی دوباره جلوگیری شود.
روند ریختن مخلوط باید به صورتی باشد که مخلوط به هنگام ریختن آن و جای دادن به حالت خمیری باقی بماند و بتواند به آسانی به فضاهای بین میلگردها راه یابد.
در صورتی که اسلامپ بتن به هنگام تحویل جهت مصرف کمتر از میزان مقرر باشد، باید از مصرف آن خودداری کرد.
با این وجود اضافه کردن اسلامپ تا زمانی که هنوز از مخلوط‌کن تخلیه نشده، فقط با اجازه دستگاه نظارت و با اضافه کردن سیمان با یا بدون مواد افزودنی روان‌کننده امکان‌پذیر است، به شرطی که نسبت آب به سیمان از حداکثر مقدار مجاز طرح بیشتر نشود.
مخلوطی که به صورت نیمه سخت درآمده و گیرش آن آغاز شده یا به مواد زیان‌آور بیرونی آلوده شده، نباید در بتن ریزی قطعات سازه‌ای استفاده شود.
ریختن مخلوط باید از شروع تا پایان، به صورت عملیاتی سریع و پیوسته در محدوده مرزها یا درزهای از قبل تعیین شده قطعات ادامه پیدا کند. درزهای اجرایی لازم باید با ضوابط درج شده در این مقررات تطابق داشته باشد.
سطح مخلوط ریخته شده به صورت لایه‌های افقی باید تراز باشد.
استفاده از مواد حباب‌زا و ساخت مخلوط با حباب هوا برای بتن‌هایی که در معرض یخ زدن و آب شدن‌های متوالی قرار می‌گیرند، واجب است.
فضای داخل قالب باید پیش از بتن ریزی از هر مواد اضافی و یخ پاک شود.
آب آزاد باید پیش از ریختن بتن از فضای داخل قالب جمع‌آوری و خارج شود.
مصالح بنایی که در تماس با مخلوط بتنی قرار می‌گیرند، پیش از ریختن مخلوط باید با آب اشباع شوند.
تجهیزاتی که جهت حمل مخلوط به محل نهایی ریختن آن استفاده می‌شوند، باید الزامات حمل و ریختن بتن را انجام دهند.
استفاده از لوله‌های آلومینیومی یا آلیاژ آن در پمپ کردن مجاز نیست.
ریختن مخلوط باید با سرعتی انجام شود که مقدار مناسبی از مخلوط در محل ریختن فراهم بوده و در تمام مدت بتن ریزی کارایی مورد نیاز جهت تراکم با تجهیزات مدنظر را داشته باشد.
از جدا شدن اجزای مخلوط یا اتلاف آن جلوگیری شود.
وقفه‌هایی وجود نداشته باشند که سبب از بین رفتن کارایی مخلوط بتنی و ایجاد درز سرد در مراحل متوالی جای دادن آن شود.
مخلوط بتنی تا حد امکان در نزدیک‌ترین موقعیت نسبت به محل نهایی مدنظر ریخته شود تا از جدا شدگی سنگدانهها بر اثر جابه‌جایی دوباره یا روان شدن آن‌ها جلوگیری شود.
بتنی که به مواد مضر آغشته شده یا کارآیی اولیه را به حدی از دست داده که با روش‌های مدنظر قابل تراکم نیست، نباید استفاده شود.
روان کردن دوباره مخلوط با استفاده از افزودنی‌های روان‌کننده در محدوده تعیین شده در آیین‌نامه بتن ایران پیش از خروج از مخلوط کن مجاز است؛ مگر اینکه توسط مهندس ناظر منع شده باشد.
عملیات ریختن مخلوط بتنی باید از آغاز تا پایان به صورت تقریباً پیوسته تا تکمیل هر قسمت در محدوده مرزها یا درزهای از پیش تعیین شده ادامه یابد.
تراکم مخلوط باید با وسایل و روش‌های مناسب انجام شود. به صورتی که کاملاً اطراف میلگردها، اقلام جای گذاری شده در آن و گوشه‌های قالب را پر کند.
سطح بالایی مخلوط بتنی ریخته شده در قالب‌های قائم باید تا حد امکان افقی و تراز باشند.
پرداخت سطح نهایی مخلوط باید بر اساس آیین‌نامه بتن ایران انجام شود.
نکات طلایی بتن ریزی
در ادامه این مقاله برایتان بهترین توصیه‌ها را در رابطه با ریختن مخلوط بتنی آورده‌ایم که پیشنهاد می‌کنم حتماً به این موارد عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید:
تا جایی که امکان دارد مخلوط بتنی را نزدیک یا در محل ریزش نهایی نگهداری و انبار کنید.
برای مثال در دال‌ها، جابه‌جایی مخلوط بتنی با بیل تمامی وقت و زحمات شما را به باد خواهد داد. در مثالی دیگر می‌توان به لرزاندن آن با استفاده از لرزاننده میله‌ای برای جابه‌جا کردن آن اشاره کرد که سبب جدا شدن اجزای آن میشود و باید از این کار بپرهیزید.
به هنگام استفاده از تسمه نقاله جهت ریختن مخلوط باید در قسمت‌های باریک و دیوارهای نازک با دقت بالا عمل کرد تا از ایجاد توده یا لایه‌های شیبدار جلوگیری شود.
ابتدا خروجی تسمه نقاله باید با دقت زیادی کنترل شود و نقاله حرکت کند تا مخلوط بتنی به صورت نواری ریخته شود.
بتن ریزی در لایه‌های یکنواخت انجام شود.
از ریختن آن در توده‌های بزرگ یا لایه‌های مایل خودداری کنید چرا که خطر جدا شدن وجود دارد، مخصوصاً در مخلوط‌هایی که تمایل به چسبندگی کمتری دارند.
در دیوارها و ستون‌ها هیچ‌کدام از لایه‌ها نباید بیش از 450 میلی‌متر ضخامت داشته باشند.
در لایه‌هایی که ضخامتشان بیشتر از 450 میلی‌متر باشد، وزن مخلوط در بالای لایه سبب عدم توانایی خروج هواهای حبس شده در لایه‌های پایین با استفاده از لرزاننده میشود.
اهمیت هوای حبس شده در لایه‌های پایین زمانی مشخص میشود که اگر به خوبی خارج نشوند، تراکم ناقص شده و احتمالاً سطح تمام شده لکه دار در سطح‌های عمودی است.
زمانی که سر میله لرزاننده حدود 300 تا 350 میلی‌متر است، ضخامت لایه‌های مخلوط بتنی را حدوداً 300 میلی‌متر کاهش دهید.
در دال‌های نازک که با استفاده از لرزاننده میله‌ای متراکم شده‌اند، ضخامت لایه‌ها را به 200-150 میلی‌متر محدود کنید. برای لایه‌های ضخیم‌تر از لرزاننده‌های میله‌ای باید استفاده کنید.
لرزاننده‌های میله‌ای ضخامت بیش از این مقادیر را متراکم نمی‌کنند. لرزاننده‌های سبک وزن دوتایی تنها قادر به متراکم کردن لایه‌هایی با میزان ضخامت 150 میلی‌متر هستند.
عدم محدودیت در ارتفاعی که مخلوط از آن ریخته میشود.
این مورد در بتن‌هایی که مستعد جدا شدن هستند و قادر به متراکم شدن نیستند، صادق نیست. در این حالت لرزاندن متوالی هم نمی‌تواند وضع مخلوطی را که در اثر بد ریختن جدا شده بهبود ببخشد.
این موضوع مخصوصاً در رابطه با دیوارها و ستون‌هایی که سطح تمام شده آن‌ها باید صاف و صیقلی باشد صادق است.
تا جایی که امکان دارد مخلوط را سریع بریزید.
سرعت ریختن مخلوط نباید بیشتر از روش تراکم، گنجایش و وسایل متراکم کردن باشد. میزان ریختن و متراکم کردن باید هماهنگ و مساوی با یکدیگر باشند.
زمانی که در ستون‌ها و دیوارها سطح تمام شده خوب و صافی لازم است، قالب‌ها را با سرعتی بیش از 2 متر ارتفاع در ساعت پر کنید.
همچنین از تأخیر و توفف بپرهیزید چرا که نتیجه آن تغییرات رنگ در سطوح تمام شده کار است.
مطمئن شوید که پیش از ریختن مخلوط هر لایه، لایه پیشین به خوبی متراکم شده باشد و لایه بعدی را هنگامی بریزید که هنوز لایه قبلی تحت تأثیر عمل لرزاندن است. این کار سبب به هم پیوسته شدن کامل لایه‌ها میشود.
از ایجاد اتصالات سرد جلوگیری کنید. این موضوع نیاز به برنامه‌ریزی خوب دارد. (به خصوص در بتن ریزی‌های بزرگ)
در ستون‌ها و دیوارها ریختن مخلوط باید به شکلی انجام شود که به دیواره‌ها و سطوح قالب برخورد نکند. همچنین از برخورد ضربه‌های شدید با میلگردها خودداری کنید چرا که ممکن است محلشان را تغییر دهد.
نه تنها این موضوع سبب میشود که اجزای آن از هم جدا شوند، بلکه سبب آسیب زدن به دیواره قالب و در نتیجه ناهموار شدن سطح نهایی کار نیز میشود.
همیشه سعی کنید که مخلوط بتنی را در حالی که در جای خود قرار می‌گیرد، ببینید.
در دیوارهای باریک، ستون‌ها یا قسمت‌های بسیار عمیق سعی کنید که چراغ در محل کار وجود داشته باشد.
امیدواریم در پایان این مقاله دید خوبی پیدا کرده باشید و از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، تشکر می‌کنیم. نظرات و تجربیات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
فرق شناژ با فونداسیون چیست همراه با فیلم بررسی
میلگرد سنجاقی | سنجاقی ستون از صفر تا صد + فیلم
نحوه آرماتوربندی و اجرای راه پله های بتنی را اصولی یاد بگیرید!
بسیار مطلب خوبی بود تشکر از سایت خوبتون
ممنون از لطف شما .موفق باشید