فرض کنید در طرح اختلاط ، مخلوط کردن و حمل بتن دفت و مهارت کافی را دارید، اما اصول صحیح بتن ریزی را رعایت نکنید، چه اتفاقی میافتد؟! آیا میتوان به مقاومت این بتن اعتماد کرد؟!
بتن ریزی مهمترین گام در ساخت سازههای گوناگون است که باید به طور کامل در رابطه با مراحل و نحوه انجام آن اطلاعات داشته باشید. در این مقاله به بررسی کامل ریختن بتن پرداخته و صفر تا صد تمامی نکات مرتبط را همراه با فیلم توضیح دادهایم. پس این مقاله جامع و کامل را از دست ندهید!
آنچه در این مقاله می آموزید:
فیلم آموزش بتن ریزی ساختمان
بتن ریزی چیست ؟
لوازم بتن ریزی
مراحل بتن ریزی
بتن ریزی در شرایط مختلف
فیلم آموزش بتن ریزی ستون
فیلم آموزش بتن ریزی کف و سقف
فیلم آموزش بتن ریزی فونداسیون
ضوابط بتن ریزی کدام است؟
نکات طلایی بتن ریزی
فیلم آموزش بتن ریزی ساختمان
پیش از خواندن ادامه مطلب، با مشاهده فیلم زیر نحوه بتن ریزی را اصولی یاد بگیرید!
بتن ریزی چیست ؟
به زبان ساده بتن ریزی امری است که مخلوط بتنی را به محل موردنظر مثل فونداسیون، کف، ستون، دیوار و غیره میریزند. برای این کار در اکثر مواقع از قالبهای مخصوصی از جنس چوب یا فلز استفاده میشود که بعد از گیرش بتن، آن را از قالب جدا و تا زمانی که به گیرش نهایی برسد، از آن نگهداری میکنند.
بتنریزی از مهمترین کارها در ساخت و اجرای سازههای بتنی است که شامل مراحل زیر است:
قالب بندی
اختلاط
انتقال
ریختن مخلوط بتنی
تراکم مخلوط بتنی
پرداخت
عمل آوری بتن
لازم به ذکر است که بتنریزی در شرایط جوی مختلف اعم از هوای گرم، سرد، بارانی، باد شدید، زیر آب و غیره دارای ضوابط و نکات خاصی است که در ادامه مقاله، تمامی این موارد را به طور مختصر توضیح خواهیم داد.
لوازم بتن ریزی
حال پس از تعریف بتن ریزی به بررسی لوازم و تجهیزات موردنیاز آن میپردازیم. از پرکاربردترین وسایل برای ریختن بتن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
میکسر
پمپ
شوت
لوله
ویبراتور
ماله
شمشه
مراحل بتن ریزی
در بخش اول مراحل بتنریزی را نام بردیم، حال میخواهیم هر کدام را توضیح مختصری دهیم تا دید بهتری نسبت به اصول بتنریزی صحیح داشته باشید.
ساخت بتن
ساخت مخلوط بتنی که با تکنولوژی بتن ارتباط تناتنگی دارد و تولید آن باید به صورتی انجام شود که تمامی سنگدانهها و سیمان کاملاً یکنواخت باهم مخلوط شوند.
برای آشنایی بیشتر با تکنولوژی یا فناوری بتن مقاله ” تکنولوژی بتن “ را مطالعه کنید. همچنین میتوانید برای آشنایی با دانه بندی آن به مقاله “ سنگدانه “ سر بزنید.
قالب بندی
قالبهای مورد استفاده در بتن ریزی اغلب از جنس چوب و فلز هستند. شاید بتوان گفت این مرحله بسیار حساس است چرا که باید تیرها، دستکها و قالبها استحکام کافی داشته باشند تا به خوبی وزن مخلوط بتنی و میلگردهای آن را تحمل کنند.
همچنین قبل از بتنریزی باید از روغنکاری تمام قسمتهای قالب مطمئن شوید تا باز کردن و جدا کردن مخلوط بتنی از قالب به آسانی انجام شود.
برای اطلاعات بیشتر در رابطه با قالب بندی و نکات مهم در انتخاب قالب مناسب مقاله ” قالب بتن “ را مطالعه کنید.
اختلاط
اختلاط بتن به زبان ساده به معنی مخلوط کردن تمامی اجزای استفاده شده در ساخت آن است. برای حفظ کارایی بتن به خوبی آن در سن جوان و سخت خود، باید برحسب طرح اختلاط این کار را انجام داد.
روشهای مختلف جهت اختلاط نیز شامل موارد زیر هستند:
دستی
ماشینی
آماده
اختلاط مخلوط بتنی به روش دستی را میتوانید در مقاله ” اختلاط بتن با دست “ مشاهده کنید اما به خاطر داشته باشید که آبخوره کردن آن مانند تصویر زیر مجاز نیست. همچنین میتوان آن را در انواع بتونیرهای ماشینی ساخت یا به طور آماده از بچینگ پلانت ها خریداری کرد.
برای آشنایی با تمامی نکات طرح اختلاط بتن مقاله ” طرح اختلاط بتن “ را از دست ندهید!
انتقال
انتقال مخلوط بتنی یکی از موضوعات مهمی است که تاکید زیادی هم در مبحث نهم مقررات ملی بر روی آن شده است. چرا که اگر انتقال به درستی انجام نشود، اجزاء آن از یکدیگر جدا میشوند که تأثیری بسیار منفی بر کیفیت آن دارد.
به عبارتی میتوان گفت هدف اصلی در بتنریزی انجام سریع این کار است تا اجزاء آن جدا نشده و آن را کاملاً متراکم کنیم. برای حمل و نقل مخلوط بتنی روشها و وسایل متفاوتی وجود دارد که عمدهترینشان عبارتند از:
چرخ دستی
دامپر
تانکر حمل بتن آماده
تسمه نقاله
پمپ
برای اینکه در مورد انواع پمپ بتن بیشتر بدانید به مقاله ” پمپ بتن “ مراجعه کنید.
شاید با خود بگویید زمانی که میتوانیم آن را به صورت مستقیم بریزیم، دیگر چه نیازی به وسایل است؟ جواب آن ساده است، همیشه این کار امکانپذیر نیست و به همین دلیل باید از وسایل مختلفی استفاده کرد.
فرض کنید به بالای یک ستون یا دیوار بخواهید مخلوط بتنی را بریزید، ریختن مستقیم آن از داخل دامپر یا میکسر آماده ممکن نیست.
حمل بتن باید به طریقی انجام گردد که دانهها از هم جدا نشده و آبی هم در آن از دست نرود. انتقال مخلوط در حالت کلی با استفاده از 2 روش زیر انجام میشود:
حمل دستی: برای کارهای کوچک به کمک فرغون، استانبولی، بیل و زنبه
حمل با میکسر: زمان حمل تا 45 دقیقه قابل قبول است، اما دقت کنید که زمان از اختلاط تا پرداخت نهایی بیشتر از 80 دقیقه نشود.
در صورتی که مایل به دانستن تمامی نکات انتقال هستید، مقاله ” ماشین حمل بتن “ را مطالعه کنید.
ریختن بتن
در ادامه پاسخ به سوال ” بتن ریزی چگونه انجام میشود ” به بخش ریختن مخلوط بتنی میرسیم که مهمترین موضوع در زمان اجرای این گام، امکان جدا شدن دانهها است که برای کاهش این احتمال باید فاصله بتن ریزی از سطح مخلوط بتنی بیشتر از 50 سانتیمتر نباشد.
مگر اینکه اسلامپ با کمک مواد افزودنی فوق روان ساز بالا رود.
تراکم بتن
تراکم مخلوط بتنی به زبان ساده یعنی استفاده از یک سری دستگاههایی که با ایجاد لرزش در لایههای آن سبب از بین رفتن حبابهای هوا میشوند. این حبابها سبب کاهش کیفیت و استحکام آن میشوند و به همین علت از بین بردن آنها امری ضروری است.
برای آشنایی با سایر نکات تراکم، انواع روشهای اجرا و همچنین ویبراتورها مقاله ” ویبراتور بتن “ را از دست ندهید!
پرداخت
همان طور که در مقاله ” پرداخت بتن “ توضیح داده بودیم، پرداخت سریعاً پس از تراکم انجام میشود که اهداف این کار شامل موارد زیر است:
پاک کردن بتنهای اضافی روی سطح آن
از بین بردن ناهمواریها و تراز کردن مخلوط بتنی
ایجاد سطحی صاف
ایجاد نقش و بافتهای سطحی
مراحل پرداخت نیز شامل موارد زیر است:
شمشه کشی یا تراز کردن
تی کشی
ماله کشی (در صورت نیاز)
جارو کشی (در صورت نیاز)
عمل آوری بتن
عمل آوری مخلوط بتنی به زبان ساده فرآیندی است که سبب جلوگیری از افت رطوبت آن شده و دمای آن را در وضعیت خوبی حفظ میکنند. برای این کار از روشهای متفاوتی استفاده میشود که عبارتند از:
عمل آوری با آب
عمل آوری عایقی
عمل آوری با بخار آب
عمل آوری مخلوط بتنی دارای نکات فراوانی است که در مقالات ” عمل آوری بتن “ و ” مدت زمان عمل آوری بتن “ به طور کامل توضیح دادهایم.
مثالی از مراحل بتن ریزی بر حسب سازه
در ادامه این بخش میخواهیم اندکی جزئیتر به مراحل بتن ریزی بپردازیم و این کار را در قسمتهای مختلف یک سازه توضیح دهیم.
مراحل بتن ریزی اسکلت بتنی
آماده سازی المان پس از اجرای آرماتوربندی و قالب بندی
محاسبه طرح اختلاط
اختلاط بتنی به روش مکانیکی برای المانهای سازهای
حمل و انتقال مخلوط به محل اجرای المان بتنی
ریختن مخلوط بتنی در قالب
تراکم به کمک ویبراتور
پرداخت
عمل آوری بلافاصله بعد از گیرش اولیه مخلوط بتنی
همانطور که از این مثال واضح است، مراحل بتن ریزی در کل یکسان بوده و تنها با توجه به شرایط و سازه مدنظر برخی از مراحل حذف یا اضافه میشوند.
به طور مثال در ریختن بتن فونداسیون باید آن در لایههای حداکثر سی سانتیمتری ریخته شود.
بتن ریزی در شرایط مختلف
ریختن بتن در شرایطهای جوی مختلفی اعم از موارد زیر انجام میشود که هر کدام دارای نکات خاصی است. برای آشنایی با تمامی نکات حرفهای آنها کافی است رو نامشان کلیک کنید تا به صفحه موردنظر هدایت شوید:
بتن ریزی در باد شدید ( بتن ریزی سقف )
برای مطالعه بیشتر در مورد هر یک از شرایط بتنریزی گفته شده روی اسم آن کلیک کنید.
نکات مهم در بتن ریزی انواع عضوهای سازهای
آموزش بتن ریزی ستون
یکی از دغدغههای بتن ریزی با دستگاه پمپ این است که باید اسلامپ را به کمک مواد افزودنی فوق روان ساز به اجبار بالا برد تا اسلامپ به 10 تا 12 سانتیمتر برسد.
استفاده از پمپ مخلوط بتنی زمانی پیشنهاد میشود که ریختن مخلوط بتنی در ارتفاع باشد. برای بتن ریزی ستونها باید توجه داشته باشید که با عبور دادن لوله پمپ از قالب، ارتفاع مجاز ریختن بتن تنظیم شود.
در بتن ریزی ساختمان و سازههایی که امکان عبور دادن لوله پمپ از قالب نیست، بهتر است که در قالب و در فواصل مناسب روزنههایی را تعبیه کرده و ریختن مخلوط بتنی را از طریق این رزونهها انجام داد.
در چنین مواقعی میتوان از قیف جهت ریختن آن استفاده کرد.
در مقاله ” بتن ریزی ستون “ به طور کامل در مورد اصول ریختن مخلوط بتنی در ستون صحبت میکنیم.
در فیلم زیر با اصول بتن ریزی ستون آشنا شوید. همچنین در انتهای آن بتن ریزی ستون در کارگاه نشان داده میشود.
آموزش بتن ریزی کف و سقف
مخلوط بتنی را نباید به صورت توده بزرگ خالی کرد و سپس آن را با حرکت افقی جابهجا کرده و قالب را پر کرد، چرا که این روش سبب جدایی دانهها میشود.
ریختن مخلوط بتنی کف باید به حالتی انجام شود که بتنی ریخته شده تحت فشار وسایلی همانند فرغون قرار نگیرد چرا که سبب آب انداختن آن میشود. در مقاله ” بتن ریزی سقف “ به طور کامل در مورد نکات و اصول بتن ریزی سقف تیرچه یونولیت صحبت میکنیم.
در فیلم زیر نکات و اصول آن را به صورت کارگاهی مشاهده میکنید.
آموزش بتن ریزی فونداسیون
نکته مهم در ریختن مخلوط بتنی فونداسیون این است که پیش از شروع این عملیات از محکم بودن قالبها و نحوه صحیح آرماتوربندی مطمئن شوید. در مقالههای ” قالب بندی فونداسیون “ و ” آرماتور بندی فونداسیون “ در مورد نکات و اصول قالب بندی و آرماتوربندی فونداسیون صحبت میکنیم.
برای شروع عملیات بتن ریزی فونداسیون، از دورترین نقطه شروع کرده و به مرور لوله پمپ را کوتاه کرده و تمام نقاط بتن ریزی میشود.
در مقاله ” بتن ریزی فونداسیون “ در مورد نکات بتن ریزی فونداسیون صحبت میکنیم.
برای حرفهای شدن در اجرای بتن ریزی باید با نکات و اصول بیشتری آشنا شوید. این فیلمها بخشی از “آموزش اجرای اسکلتهای بتنی“ است. برای مشاهده سرفصلها و نمونه آموزش روی لینک آبی کلیک کنید.
نکات بتن ریزی در سطوح شیبدار
ریختن مخلوط بتنی در این حالت باید از سمت پایین به طرف بالا انجام شود تا وزن لایه بالا به تراکم لایه پایین کمک کند که در مقاله بتن ریزی سطوح شیبدار درباره بتنریزی سطوحی مانند سقف شیبدار بتنی صحبت کردهایم. برای مطالعه آن روی لینک آبی کلیک کنید.
نکات بتن ریزی های حجیم
مشکلی که در این روش وجود دارد، اتصال سرد میان لایههای متوالی مخلوط بتنی است. برای حل این مسئله کافی است از سیمان پرتلند تیپ ۴ استفاده یا از روشهایی که گیرش سیمان به تاخیر میاندازند استفاده کرد.
با استفاده از این روش امکان سفت شدن لایه قبلی از بین رفته و اتصال بین لایه جدید و لایه قبلی به خوبی انجام میشود.
ضوابط بتن ریزی کدام است؟
بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ضوابط بتن ریزی بدین شرح است:
بتنها باید حدالامکان نزدیک به محل نهایی خود ریخته شود تا از جدایی دانهها بر اثر جابهجایی دوباره جلوگیری شود.
روند ریختن مخلوط بتنی باید به صورتی باشد که مخلوط به هنگام ریختن آن و جای دادن به حالت خمیری باقی بماند و بتواند به آسانی به فضاهای بین میلگردها راه یابد.
در صورتی که اسلامپ بتن به هنگام تحویل جهت مصرف کمتر از میزان مقرر باشد، باید از مصرف آن خودداری کرد. با این وجود اضافه کردن اسلامپ تا زمانی که هنوز از مخلوطکن تخلیه نشده، فقط با اجازه دستگاه نظارت و با اضافه کردن سیمان با یا بدون مواد افزودنی روانکننده امکانپذیر است، به شرطی که نسبت آب به سیمان از حداکثر مقدار مجاز طرح بیشتر نشود.
بتنی که به صورت نیمه سخت درآمده و گیرش آن آغاز شده یا به مواد زیانآور بیرونی آلوده شده، نباید در بتنریزی قطعات سازهای استفاده شود.
ریختن مخلوط بتنی باید از شروع تا پایان، به صورت عملیاتی سریع و پیوسته در محدوده مرزها یا درزهای از قبل تعیین شده قطعات ادامه پیدا کند. درزهای اجرایی لازم باید با ضوابط درج شده در این مقررات تطابق داشته باشد.
سطح مخلوط ریخته شده به صورت لایههای افقی باید تراز باشد.
استفاده از مواد حبابزا و ساخت مخلوط بتنی با حباب هوا برای بتنهایی که در معرض یخ زدن و آب شدنهای متوالی قرار میگیرند، واجب است.
فضای داخل قالب باید پیش از بتن ریزی از هر مواد اضافی و یخ پاک شود.
آب آزاد باید پیش از ریختن بتن از فضای داخل قالب جمعآوری و خارج شود.
مصالح بنایی که در تماس با مخلوط بتنی قرار میگیرند، پیش از ریختن مخلوط بتنی باید با آب اشباع شوند.
تجهیزاتی که جهت حمل مخلوط بتنی به محل نهایی ریختن آن استفاده میشوند، باید الزامات حمل و ریختن بتن را انجام دهند.
استفاده از لولههای آلومینیومی یا آلیاژ آن در پمپ کردن مجاز نیست.
ریختن مخلوط بتنی با سرعتی انجام شود که مقدار مناسبی از مخلوط در محل ریختن فراهم باشد.
ریختن مخلوط بتنی با سرعتی انجام شود که آن در تمام مدت بتنریزی کارایی مورد نیاز جهت تراکم با تجهیزات مدنظر را داشته باشد.
از جدا شدن اجزای مخلوط یا اتلاف آن جلوگیری شود.
وقفههایی وجود نداشته باشند که سبب از بین رفتن کارایی مخلوط بتنی و ایجاد درز سرد در مراحل متوالی جای دادن آن شود.
مخلوط بتنی تا حد امکان در نزدیکترین موقعیت نسبت به محل نهایی مدنظر ریخته شود تا از جدا شدگی سنگدانهها بر اثر جابهجایی دوباره یا روان شدن آنها جلوگیری شود.
بتنی که به مواد مضر آغشته شده یا کارآیی اولیه را به حدی از دست داده که با روشهای مدنظر قابل تراکم نیست، نباید استفاده شود.
روان کردن دوباره مخلوط بتنی با استفاده از افزودنیهای روانکننده در محدوده تعیین شده در آییننامه بتن ایران پیش از خروج از مخلوط کن مجاز است؛ مگر اینکه توسط مهندس ناظر منع شده باشد.
عملیات ریختن مخلوط بتنی باید از آغاز تا پایان به صورت تقریباً پیوسته تا تکمیل هر قسمت در محدوده مرزها یا درزهای از پیش تعیین شده ادامه یابد.
تراکم مخلوط باید با وسایل و روشهای مناسب انجام شود. به صورتی که کاملاً اطراف میلگردها، اقلام جای گذاری شده در آن و گوشههای قالب را پر کند.
سطح بالایی مخلوط بتنی ریخته شده در قالبهای قائم باید تا حد امکان افقی و تراز باشند.
پرداخت سطح نهایی مخلوط بتنی باید بر اساس آییننامه بتن ایران انجام شود.
نکات طلایی بتن ریزی
در ادامه این مقاله برایتان بهترین توصیهها را در رابطه با ریختن مخلوط بتنی آوردهایم که پیشنهاد میکنم حتماً به این موارد عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید:
تا جایی که امکان دارد مخلوط بتنی را نزدیک یا در محل ریزش نهایی نگهداری و انبار کنید.
برای مثال در دالها جابهجایی مخلوط بتنی با بیل تمامی وقت و زحمات شما را به باد خواهد داد. در مثالی دیگر میتوان به لرزاندن آن با استفاده از لرزاننده میلهای برای جابهجا کردن آن اشاره کرد که سبب جدا شدن اجزای آن میشود و باید از این کار بپرهیزید.
به هنگام استفاده از تسمه نقاله جهت ریختن مخلوط بتنی باید در قسمتهای باریک و دیوارهای نازک با دقت بالا عمل کرد تا از ایجاد توده یا لایههای شیبدار جلوگیری شود.
ابتدا خروجی تسمه نقاله باید با دقت زیادی کنترل شود و نقاله حرکت کند تا مخلوط بتنی به صورت نواری ریخته شود.
بتن ریزی در لایههای یکنواخت انجام شود.
از ریختن آن در تودههای بزرگ یا لایههای مایل خودداری کنید چرا که خطر جدا شدن وجود دارد، مخصوصاً در مخلوطهایی که تمایل به چسبندگی کمتری دارند.
در دیوارها و ستونها هیچکدام از لایهها نباید بیش از 450 میلیمتر ضخامت داشته باشند.
در لایههایی که ضخامتشان بیشتر از 450 میلیمتر باشد، وزن مخلوط در بالای لایه سبب عدم توانایی خروج هواهای حبس شده در لایههای پایین با استفاده از لرزاننده میشود.
اهمیت هوای حبس شده در لایههای پایین زمانی مشخص میشود که اگر به خوبی خارج نشوند، تراکم ناقص شده و احتمالاً سطح تمام شده لکه دار در سطحهای عمودی است.
زمانی که سر میله لرزاننده حدود 300 تا 350 میلیمتر است، ضخامت لایههای مخلوط بتنی را حدوداً 300 میلیمتر کاهش دهید.
در دالهای نازک که با استفاده از لرزاننده میلهای متراکم شدهاند، ضخامت لایهها را به 200-150 میلیمتر محدود کنید. برای لایههای ضخیمتر از لرزانندههای میلهای باید استفاده کنید.
لرزانندههای میلهای ضخامت بیش از این مقادیر را متراکم نمیکنند. لرزانندههای سبک وزن دوتایی تنها قادر به متراکم کردن لایههایی با میزان ضخامت 150 میلیمتر هستند.
عدم محدودیت در ارتفاعی که مخلوط بتنی از آن ریخته میشود.
این مورد در بتنهایی که مستعد جدا شدن هستند و قادر به متراکم شدن نیستند، صادق نیست. در این حالت لرزاندن متوالی هم نمیتواند وضع بتنی را که در اثر بد ریختن جدا شده بهبود ببخشد.
این موضوع مخصوصاً در رابطه با دیوارها و ستونهایی که سطح تمام شده آنها باید صاف و صیقلی باشد صادق است.
تا جایی که امکان دارد مخلوط بتنی را سریع بریزید.
سرعت ریختن مخلوط بتنی نباید بیشتر از روش تراکم، گنجایش و وسایل متراکم کردن باشد. میزان ریختن و متراکم کردن باید هماهنگ و مساوی با یکدیگر باشند.
زمانی که در ستونها و دیوارها سطح تمام شده خوب و صافی لازم است، قالبها را با سرعتی بیش از 2 متر ارتفاع در ساعت پر کنید.
همچنین از تأخیر و توفف بپرهیزید چرا که نتیجه آن تغییرات رنگ در سطوح تمام شده کار است.
مطمئن شوید که پیش از ریختن مخلوط بتنی هر لایه، لایه پیشین به خوبی متراکم شده باشد و لایه بعدی را هنگامی بریزید که هنوز لایه قبلی تحت تأثیر عمل لرزاندن است. این کار سبب به هم پیوسته شدن کامل لایهها میشود.
از ایجاد اتصالات سرد جلوگیری کنید. این موضوع نیاز به برنامهریزی خوب دارد، به خصوص در بتن ریزی های بزرگ
در ستونها و دیوارها ریختن مخلوط بتنی باید به شکلی انجام شود که به دیوارهها و سطوح قالب برخورد نکند. همچنین از برخورد ضربههای شدید با میلگردها خودداری کنید چرا که ممکن است محلشان را تغییر دهد.
نه تنها این موضوع سبب میشود که اجزای آن از هم جدا شوند، بلکه سبب آسیب زدن به دیواره قالب و در نتیجه ناهموار شدن سطح نهایی کار نیز میشود.
همیشه سعی کنید که مخلوط بتنی را در حالیکه در جای خود قرار میگیرد، ببینید.
در دیوارهای باریک، ستونها یا قسمتهای بسیار عمیق سعی کنید که چراغ در محل کار وجود داشته باشد.
برای حرفهای شدن در اجرا باید آموزش حرفهای دیده باشید. برای مشاهده سرفصلهای این آموزش و جزئیات بیشتر روی ” آموزش اجرای اسکلت بتنی “ کلیک کنید.
همچنین هدایای ویژه این آموزش شامل آموزش اتوکد، اصول مذاکره، اجرای سقف تیرچه بلوک و اجرای راه پله است.
امیدواریم در پایان این مقاله دید خوبی به اصول بتن ریزی پیدا کرده باشید و از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، تشکر میکنیم. نظرات و تجربیات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.