زیرسازی سقف و صفر تا صد قالب بندی آن و تیر بتنی زیر ذره‌بین
اجرای سقف و تیر هم‌زمان صورت می‌گیرد به همین دلیل زیرسازی، قالب بندی و آرماتوربندی آن‌ها از یکدیگر مجزا نیستند. اما چه قدر در مورد نکات حرفه‌ای و اصولی زیرسازی سقف و تیر می‌دانید؟! آیا با نحوه قالب بندی تیر و سقف بتنی آشنا هستید؟! ما در این مقاله تمام نکات زیرسازی، قالب بندی و آرماتوربندی تیر و سقف بتنی را زیر ذره‌بین می‌بریم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با دست پر از آکادمی عمران خارج شوید.
فیلم زیرسازی سقف و تیر بتنی
در فیلم زیر نکات قالب بندی تیر و سقف را بیان می‌کنیم. ابتدا این فیلم را مشاهده کرده و سپس ادامه مقاله را مطالعه کنید.
زیرسازی سقف و تیر
پس از گیرش بتن و باز کردن قالب‌های ستون نوبت به اجرای سقف می‌رسد. جهت اجرای سقف ابتدا باید زیرسازی مناسب برای قالب بندی تیر و سقف انجام شود.
برای زیرسازی سقف و تیر به ترتیب زیر عمل می‌کنیم:
ابتدا لوله‌های داربست که معمولا قطر 5 سانتی‌متر دارند، توسط سیم نجاری به آرماتورهای انتظار ستون‌ها بسته می‌شود.
معمولا سیم‌های نجاری قطری برابر با 2.5 میلی‌متر دارند.
نکته‌ای که در این مرحله وجود دارد این است که در قسمت‌هایی که دو لوله داربست متقاطع می‌شوند (مانند زمانی که به ستون می‌رسند) باید به طریقی هم تراز گردند زیرا در غیر این صورت سقف و تیر تراز نخواهند شد.
بیش از ۳۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی
در زیرسازی سقف جهت هم تراز کردن لوله داربست‌ها از چه روشی استفاده می‌کنند؟
جهت هم تراز کردن لوله‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود.
یکی از این روش‌ها استفاده از چوب چهار تراش است که روی لوله داربستی که در تراز پایین‌تر است، در فواصل یک متری قرار می‌گیرد. سپس تخته‌های چوبی را روی چوب‌های چهار تراش می‌گذارند. روش دیگر را در ادامه مقاله توضیح خواهیم داد.
روش دیگر استفاده از میلگردی به شکل زیر است.
در این روش قسمت مستقیم و بلندتر میلگرد درون یکی از لوله‌ها قرار گرفته و لوله دیگر روی قسمت خم شده قرار می‌گیرد. سپس به وسیله سیم نجاری به هم بسته می‌شوند.
لوله‌های داربست باید به جک‌های صلیبی یا T شکل نیز بسته شوند. جهت اجرای این قسمت یک نفر جک را نگه داشته و شخص دیگری روی چهارپایه جک را به لوله داربست به وسیله سیم نجاری می‌بندد.
ارتفاع جک‌ها با توجه به ارتفاع سقف به وسیله یک مغزی و میلگرد تنظیم می‌شود.
در تصویر قبلی از مغزه پیچی جهت تنظیم ارتفاع پایه جک استفاده شده است که برای تکیه‌گاه کناری سقف در لبه مناسب نیست.
برای جک‌هایی که در لبه سازه قرار دارند، از مغزی‌هایی که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، استفاده می‌شود.
در این اتصال لوله درونی و بیرونی جک به وسیله یک میلگرد به یکدیگر چفت می‌شوند. در صورت در رفتن پایه لوله پایینی، دو لوله از هم جدا نمی‌شوند.
جک‌ها باید به وسیله چوب‌های چهار تراش در جای خود تثبیت شوند. چوب‌های چهار تراش بافت نرمی دارند و اصطکاک بیشتری ایجاد می‌کنند، به همین دلیل از پای قالب در نمی‌روند.
نکات مهمی که در اجرای زیرسازی سقف باید بدانیم!
- حال ممکن است این سوال پیش بیاید که فاصله جک‌ها چقدر است؟!
فاصله جک‌ها بسته به اینکه زیر چه المانی قرار می‌گیرند یا میزان بار تیر و سقف، متغیر است. اما معمولا فاصله بین جک‌ها به شرح زیر است:
فاصله جک‌ها زیر تیر: حدود 80 سانتی‌متر
فاصله جک‌ها زیر تیرچه‌های پیش ساخته: حدود 1.2 متر
فاصله جک‌ها زیر تیرچه‌های پیش تنیده: حدود 3 متر
فاصله جک‌ها زیر سقف: بین 1 تا 1.2 متر
- جهت تثبیت جک‌ها، نباید زیر جک‌ها آجر قرار داد زیرا ممکن است در اثر فشار، آجرها خرد شوند و باعث شکم دادن سقف گردد.
- قبل از بتن ریزی سقف، جهت اطمینان از محکم بودن جک‌ها چند ضربه به آن‌ها زده شود. در صورتی که جک محکم نباشد، ممکن است در هنگام بتن ریزی، قالب در رود و ادامه کار مختل شود.
- با توجه به ارتفاع سقف از دو نوع پایه اطمینان برای زیرسازی استفاده می‌شود.
1) جک‌های صلیبی که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، برای سقف‌هایی حداکثر تا 3.5 متر مناسب هستند.
2) برای سقف‌هایی که ارتفاعی بیش از 3.5 متر دارند، باید از اسکافلد استفاده کرد.
زیرسازی و قالب بندی سقف و تیر در نشریه 94
طبق نشریه شماره ۹۴ سازمان برنامه و بودجه با عنوان ” تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی”، در اجرا، جمع کردن شمع‌ها و قالب‌های سقف باید به نکات زیر توجه کرد:
- در صورتی که جک‌ها روی زمین قرار دارند، اگر خاک دستی بوده یا مرطوب باشد، احتمال نشست آن وجود دارد. به طور کلی اگر زمین سست باشد، باید با افزایش سطح تکیه‌گاه‌ها و جلوگیری از مرطوب شدن زمین از نشست آن جلوگیری کرد.
این حالت معمولا برای قالب بندی سقف طبقه اول که پی نواری دارد، پیش می‌آید. در بین نوارهای فونداسیون خاک ریخته شده و کوبیده می‌شود. سپس جک‌ها روی این خاک قرار می‌گیرند.
- وزن زیرسازی و وزن سقفی که قرار است احداث شود، سربار سقف زیرین محسوب می‌شوند. به همین دلیل باید عمر بتن سقف زیرین جهت داشتن مقاومت لازم در برابر این وزن بررسی شود و در صورت نیاز تقویت گردد.
در غیر این صورت سقف زیرین تحمل این بار را نداشته و در اجرا مشکلاتی به وجود می‌آید.
به همین دلیل توصیه می‌شود از پیمانکار قالب بندی استفاده کنید که به اندازه دو سقف جک و تجهیزات داشته باشد و همیشه دو سقف متوالی جک و پایه اطمینان داشته باشد.
- پیش از جمع‌آوری تکیه‌گاه‌ها (جک‌ها) ابتدا باید بررسی شود که سقف مورد نظر تحمل زیرسازی سقف بعدی و وزن سقف بالاتر را دارد یا خیر؟! یعنی بتن به مقاومت مناسب جهت تحمل بارها رسیده است یا خیر!
برای مطالعه بیشتر در مورد نحوه قالب بندی و انواع آن به مقاله ” قالب بتن “ مراجعه کنید.
نحوه قالب بندی تیر و سقف بتنی
برای قالب بندی تیر و سقف، تخته‌های چوبی باید روی لوله‌های داربست قرار بگیرند و بسته شوند. برای بستن تخته‌های چوبی ابتدا به وسیله یک میخ 8 سانتی‌متری گالوانیزه سوراخی در تخته ایجاد می‌کنند.
سپس سیم نجاری را از این سوراخ رد شده و به لوله داربست بسته می‌شود.
قالب‌ها قبل از بتن ریزی باید روغن‌کاری شوند. هدف از روغن‌کاری، جدا شدن راحت قالب‌ها بعد از گیرش بتن و جلوگیری از جذب شیره بتن توسط قالب است.
توصیه می‌شود جهت روغن‌کاری قالب‌ها از مواد رهاساز استفاده گردد، اما معمولا گازوئیل به کار برده می‌شود. روش دیگر این است که روی تخته‌ها مشما کشیده شود.
پس از آرماتوربندی تیر و سقف، قالب‌های کناری نصب می‌شوند. جهت نگه داشتن قالب‌های کناری تیر می‌توان از مهار دو قالب رو به روی هم به کمک سیم یا بستن به آرماتورهای طولی تیر یا پشت‌بند استفاده کرد.
دقت کنید سیم به داخل المان خم شوند، زیرا در غیر این صورت پس از بتن ریزی، این سیم بیرون مانده و زنگ می‌زند.
قالب بندی پاگرد و دال مورب پله نیز به همین ترتیب انجام می‌گردد.
در صورتی که سقف، تیرچه بلوک باشد، پس از این مرحله تیرچه‌ها نصب شده و به فاصله محور تا محور معمولا 50 سانتی‌متر بلوک‌ها یا یونولیت‌ها در فضای بین دو تیرچه نصب می‌شوند.
بدیهی است که بلوک‌ها نقش پرکننده دارند و تیرچه‌ها از پیش ساخته هستند و بتن پاشنه آن‌ها قبلا ریخته شده است. پس نیازی به اجرای قالب بندی زیر سقف تیرچه بلوک نیست و تنها اجرای تعدادی پایه اطمینان جهت تحمل بار کارگران، تجهیزات و بتن تازه کفایت می‌کند.
اما در دهانه‌های بلندتر از 4 متر جهت افزایش صلبیت سقف، اجرای کلاف میانی در جهت عمود بر تیرچه‌ها ضروری است. به همین دلیل باید بین بلوک‌ها به عرض 10 سانتی‌متر فاصله ایجاد کرد. برای نگه داشتن بتن کلاف میانی باید زیر آن قالب بسته شود.
جهت مطالعه بیشتر در مورد دیتیل اجرایی سقف تیرچه بلوک به مقاله ” سقف تیرچه بلوک “ سر بزنید.
آرماتوربندی تیر و سقف بتنی
جهت آرماتوربندی تیر و سقف از آرماتورهای زیر استفاده می‌شود:
- آرماتور طولی
- آرماتور عرضی (خاموت)
- آرماتور اتکا
- آرماتور ممان منفی
- آرماتور حرارتی
- آرماتورهایی جهت اجرای قلاب سقف، اتصال بالابر، وال پست و جان پناه
برای آرماتوربندی تیر و به صورت کلی سقف بتنی، آرماتورهای طولی تیرها، خاموت‌ها و همچنین آرماتورهای دال پله برش و خم زده می‌شوند.
دسته خاموت‌ها از آرماتورهای طولی رد شده و پس از بستن آرماتورهای طولی به آرماتورهای انتظار ستون، خاموت‌ها در فواصل تعیین شده قرار می‌گیرند.
در زمان آرماتوربندی، برای جلوگیری از روغنی شدن آرماتورها به وسیله چوب‌های چهارتراش بین آرماتورها و قالب کف فاصله ایجاد می‌کنند چرا که قالب کف روغن کاری شده است.
پس از تکمیل آرماتوربندی، زیر آرماتورهای تحتانی اسپیسرهای بتنی یا پلاستیکی قرار می‌دهند.
در مرحله آخر آرماتورهای حرارتی جهت کنترل ترک‌های ناشی از تنش‌های حرارتی و جمع شدگی به قطر 8 میلی‌متر و فواصل حدود 20 سانتی‌متر در دو جهت عمود بر هم روی سقف قرار داده می‌شوند.
برای اینکه در مورد آرماتورهای حرارتی و تمام نکات آن بیشتر بدانید به مقاله ” میلگرد حرارتی “ سر بزنید.
همچنین آرماتورهای اتکا و ممان منفی تیرچه‌ها نصب می‌شوند. آرماتورهای ممان منفی با خم 90 درجه جهت جلوگیری از ترک و تحمل لنگر منفی تکیه‌گاه استفاده می‌شوند.
آرماتورهای اتکا میلگردهایی به شکل Z باز هستند که جهت اتصال مناسب تیر و تیرچه و همچنین جلوگیری از لغزیدن تیرچه از روی تیر، قرار داده می‌شوند.
در شکل زیر عکس آرماتوربندی سقف را مشاهده می‌کنید.
پس از تکمیل آرماتوربندی موارد زیر کنترل می‌شود:
- سایز، فاصله و خم آرماتورهای طولی و خاموت تیرها
- خیز منفی تیرچه در دهانه‌های بلند
- ررسی میزان کاور و آرماتورهای تقویتی تیرها
- اجرای خاموت در فصل مشترک تیر و ستون
- فواصل آرماتورهای حرارتی
- نصب اسپیسرها و تمیزکاری نهایی
برای مطالعه بیشتر در مورد نکات و اصول آرماتوربندی تیر و سقف به مقاله ” آرماتور بندی سقف “ مراجعه کنید.
در سقف‌های دال بتنی نیز ابتدا کل سقف مانند تیرها، شمع گذاری و قالب‌بندی می‌شود. سپس با توجه به نوع یک طرفه یا دو طرفه بودن آن، آرماتوربندی سقف انجام شده و بتن ریزی می‌شود.
- سقف‌های دال بتنی عبارتند از:سقف دال بتنی
- سقف یوبوت
- سقف کوبیاکس
- سقف بابل دک
- سقف وافل
- سقف پیش تنیده
برای مطالعه بیشتر در مورد دیتیل اجرایی هر کدام از این سقف‌ها روی اسم آن کلیک کنید.
به دلیل هزینه بیشتر این سیستم‌ها، معمولا در ساختمان‌‌های مسکونی با دهانه متعارف از سقف تیرچه بلوک استفاده شده و در سازه‌های تجاری با بارگذاری زیاد یا دهانه بلند از سیستم دال بتنی استفاده می‌شود.
برای اینکه در مورد سقف وافل بیشتر بدانید به مقاله ” اجرای سقف وافل ” مراجعه کنید. در تصویر زیر دال مجوف کوبیاکس از نوع کروی را مشاهده می‌کنید.
برای اینکه با ریز به ریز نکات اجرای ساختمان آشنا شوید توصیه می‌کنیم به دوره اجرای ساختمان مراجعه کنید.
مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران
باسلام بسیارعالی ومفیدبود.
سلام وقت بخیر
ممنون از نظرتون
سلام.
با عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما بنده دوتا سوال داشتم از خدمتتون اونم اینه که بنده سقف ساختمانم تیرچه و یونولیت میباشد و هنگام بتن ریزی روی سقف تیرچه ها مقداری شکم دادن که بنده زیاد حساسیت نشان ندادم ولی حالا که نوبت به مرحله کج و خاک رسیده میبینم (اویز تیر سقف) هم نسبتا شکم داده و این مسئله من رو بسیار میترسونه که ایا این قضیه میتونه خطرناک باشه یا نه در ضمن گفتی هست که بتن اویز تیر هم کرمو هست شدیدا میخواستم از محضر جنابعالی بپرسم که ایا احتمال ریزش سقف وجود داره یا نه لطفا بنده رو راهنمائی کنید
سلام، وقت بخیر
بدیهی است اینگونه نمیشه نظر قطعی داد. اما خیز بیش از حد تیر به ویژه با بتن کرمو ممکن است سبب کاهش ظرفیت آن شود و بدیهی است که باید مورد بازبینی و تحلیل قرار گیرد.
بسیار مفید و کامل بود. از تیم آکادمی عمران خیلی ممنونم به خاطر مقالات پربار و مفیدشون.
باسلام
ممنون از لطف و نظر شما
موفق باشید.
بسیار عالی
محبت دارید. ممنون
ممنون بابت مطالب مفیدتون
ممنون از محبتتون