گزارش همجواری ساختمان چیست؟ + نحوه ثبت گزارش همراه با نمونه

احتمالا نام گزارش همجواری ساختمان را شنیده‌اید. اما چرا گزارش وضعیت همجواری اهمیت دارد؟ این گزارش چگونه می‌تواند به حفظ ایمنی و جلوگیری از بروز مشکلات در پروژه‌های ساختمانی کمک کند؟ آیا تمام پروژه‌ها ملزم به تهیه این گزارش هستند؟ ما در این مقاله به تمام این پرسش‌ها پاسخ داده و با ارائه فرم و نمونه گزارش همجواری به نکات کلیدی در نوشتن این گزارش پرداخته‌ایم؛ پس برای درک جزئیات بیشتر این گزارش تا انتهای مقاله همراه آکادمی عمران باشید.

قبل از مطالعه ادامه مقاله، فیلم زیر در خصوص گزارش وضعیت ساختمان‌های مجاور را مشاهده کنید. این فیلم تنها بخش کوتاهی از آموزش صفر تا صد نظارت و اجرای ساختمان است که در گام آخر آن به نحوه نوشتن گزارش‌های نظارت پرداخته‌ایم.

گزارش همجواری چیست؟

گزارش همجواری ساختمان، مستندی است که وضعیت ساختمان‌های مجاور محل پروژه را از نظر ساختار، معماری و تأسیسات بررسی می‌کند. این گزارش شامل اطلاعاتی از ساختمان‌های مجاور همچون قدمت بنا، تعداد طبقات، فاصله ساختمان‌ها، نوع اسکلت و عمق زیرزمین می‌شود. هدف اصلی از تهیه این گزارش، ارزیابی و مستندسازی وضعیت کنونی ساختمان‌های مجاور برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی در حین گودبرداری است. بنابراین بعد از ارجاع کار نظارت و تایید آن توسط مهندس ناظر، اولین قدم بررسی وضعیت و همجواری‌های سایت پروژه است.

بیش از ۳۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

اهمیت گزارش وضعیت همجواری ساختمان

یکی از موضوعات مهم و تعیین‌کننده در ارزیابی خطر گود، وضعیت فعلی پلاک‌های مجاور است. مطابق با مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، یکی از گزارش‌هایی که مهندسین ناظر باید قبل از اعلام شروع عملیات ساختمانی تهیه کرده و به مرجع صدور پروانه و سازمان نظام مهندسی استان تحویل دهند، گزارش وضعیت همجواری محل ساختمان است. این گزارش نقش مهمی در ارزیابی خطر گودبرداری و طراحی سازه‌های حفاظتی دارد. همچنین، به تامین ایمنی حریم املاک مجاور و جلوگیری از بروز مشکلات جدی همانند ریزش ساختمان‌های مجاور کمک می‌کند.

گزارش همجواری به ناظران و مراجع مربوطه کمک می‌کند تا از وضعیت پلاک‌های مجاور آگاه شوند و تأثیر آن‌ها بر پروژه گودبرداری را ارزیابی کنند. بدون داشتن این اطلاعات، مهندس ناظر ساختمان ممکن است از خطرهای احتمالی غافل شده و در صورت بروز مشکلات، مسئولیت هرگونه اتفاقی متوجه ناظرین خواهد بود.

همچنین، گزارش همجواری این امکان را می‌دهد که در صورت نیاز، تدابیر لازم برای پایدارسازی گود از سوی شهرداری و مراجع ابلاغ شده و توسط ذی‌نفعان پروژه اجرا شود. در نهایت، وجود یک گزارش همجواری می‌تواند مسئولیت طراحی و اجرای پروژه را به مراجع ذی‌صلاح واگذار کرده و ظرفیت قانونی و ایمنی بیشتری را فراهم آورد.

فرم گزارش همجواری

برای ارائه گزارش وضعیت همجواری ساختمان معمولا فرمی از سوی سازمان نظام مهندسی ساختمان هر استان در اختیار مهندسان ناظر قرار می‌گیرد. در ادامه می‌توانید فایل فرم گزارش همجواری pdf را از طریق لینک زیر دریافت کنید.

گزارش همجواری ساختمان الزامی است؟

با وجود اهمیت بالای گزارش همجواری، در حال حاضر ارائه آن به‌صورت الزامی از سوی مراجع ذی‌صلاح شناخته نشده است. با این حال، عدم تهیه این گزارش می‌تواند عواقب سنگینی به‌دنبال داشته باشد، زیرا مسئولیت حوادث ناشی از گودبرداری به عهده مهندس مجری و ناظر خواهد بود.

البته مطابق با بند 13- 7- 1 و بند 13- 7- 2 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، ارائه گزارش وضعیت همجواری محل ساختمان و اعلام شروع عملیات ساختمانی به مرجع صدور پروانه و سازمان استان از مواردی است که در خصوص ساختمان‌های الف، ب، ج و د قید شده است.

همچنین، بند 7-3-3-4 مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان نیز به صراحت بیان می‌کند که ارزیابی خطر گود به منظور واگذاری طراحی گودبرداری و تفویض اختیار به مراجع ذی‌صلاح انجام می‌شود. بنابراین، تهیه و ارائه گزارش وضعیت همجواری‌ها نه تنها برای تامین ایمنی بلکه برای شفاف‌سازی مسئولیت‌ها نیز ضروری است.

در صورتی که ملک از تمام جهات آزاد بوده و هیچ پلاکی در مجاور خود ندارد، نیازی به تهیه گزارش نیست. البته اگر ملک در شرایط خاصی مانند مجاورت با معابر اصلی یا وجود تاسیسات در نزدیکی گود، قرار داشته باشد؛ در چنین شرایطی تهیه گزارش همجواری ساختمان الزامی بوده و می‌تواند خطرات احتمالی را کاهش دهد.

نحوه گزارش نویسی وضعیت همجواری

گزارش‌نویسی وضعیت همجواری یکی از مراحل مهم در پروژه‌های ساختمانی است که باید با دقت و جزئیات کافی انجام شود. به‌طور کلی، نکات کلیدی برای نگارش یک گزارش جامع و موثر در زمینه همجواری ساختمان به شرح زیر است:

• در گزارش وضعیت همجواری ذکر تاریخ و شماره پرونده الزامی است.
• شرح پروژه و مشخصات ملک از جمله نام مالک، پلاک ثبتی، شماره پرونده شهرداری، منطقه شهرداری، ناحیه، شماره پروانه ساختمانی و تاریخ صدور، تعداد طبقات، اندازه زیر بنا، نوع کاربری و آدرس ملک باید در گزارش قید شود.
• مشخصات کامل ناظر شامل نام و نام خانوادگی، شماره تماس، شماره نظام مهندسی به همراه پایه و رشته آن را در گزارش ذکر کنید.
• مشخصات ملک یا معبرهای مجاور ساختمان از هر چهار جهت شمالی، جنوبی، شرقی و غربی را به صورت کامل تکمیل کنید. مشخصات ساختمان‌های همجوار شامل نوع بنا یا معبر مجاور (مثلا ساختمان، گذر یا حیاط)، سن، نوع اسکلت، تعداد طبقات، عمق زیر زمین و وضعیت عمومی می‌شود.
• چگونگی پایدارسازی همجواری‌ها مطابق با وضعیت ساختمان‌ها باید به شکل کامل و با جزئیات ذکر شود. در این بخش وضعیت موجود ساختمان‌های مجاور را تجزیه و تحلیل کرده و خطرات احتمالی ناشی از همجواری را ذکر کنید. دقت داشته باشید که ارائه راهکارها و پیشنهادات برای مدیریت خطرات و بهبود وضعیت همجواری نیز ضروری است.
• در صورت نیاز، منابع و مستنداتی شامل نقشه همجواری‌ها، عکس‌ها و سایر مدارک را به‌عنوان ضمیمه در حین تهیه گزارش خود اضافه کنید. در تصویر زیر می‌توانید یک نمونه از گزارش چگونگی پایدارسازی در گزارش همجواری ساختمان را مشاهده کنید.

توجه داشته باشید گزارش بدون مهر و امضا مهندس ناظر سندیت قانونی ندارد، لذا ذکر تاریخ به همراه امضا و مهر ناظر در بخش انتهایی توضیحات چگونگی پایدارسازی همجواری‌ها الزامی است.

دقت کنید که یک گزارش همجواری اصولی شامل سازماندهی منطقی اطلاعات به صورت منظم و استفاده از زبان واضح و دقیق برای جلوگیری از ابهام است. همچنین، گزارش باید واقع‌بینانه و مستند باشد تا اعتبار و اعتماد مراجع قانونی را به خود جلب کند. توصیه می‌شود برای آشنایی بیشتر با نحوه نوشتن گزارش‌های مرحله‌ای ساختمان به مقاله آموزش گزارش نویسی مهندس ناظر مراجعه کنید.

مهمترین نکات برای بررسی وضعیت همجواری

از مهمترین نکاتی که مهندس ناظر عمران یا ناظر هماهنگ کننده در خصوص گزارش همجواری و وضعیت ساختمان‌های مجاور باید به آن توجه کنند، موارد زیر است:

1- قدمت ساختمان مجاور

قدمت ساختمان‌های مجاور دیواره‌های گود، تأثیر قابل توجهی بر ارزیابی خطر دارد. ساختمان‌های قدیمی معمولاً علائم فرسودگی مانند ترک‌ها، نشست‌ها یا مواد ضعیف در ساختار خود دارند. طبق مقررات ملی ساختمان، وجود این نوع سازه‌ها خطر گودبرداری را حساس‌تر می‌کند. اگر سازه‌های تاریخی یا آثار باستانی در نزدیکی گود باشند، به دلیل اهمیت فرهنگی و فنی باید خطرات بیشتری در نظر گرفته شود.

2- نوع پی ساختمان‌های مجاور

در برخی از ساختمان‌های قدیمی، پی‌های استاندارد وجود نداشته یا ممکن است به شکل ابتدایی و غیر اصولی اجرا شده باشند. این ضعف در پی می‌تواند موجب کاهش پایداری ساختمان در اثر گودبرداری شود. بنابراین، بررسی دقیق نوع پی، عمق آن و کیفیت مصالح استفاده شده اهمیت بسیاری دارد.

3- جهت تیرریزی سقف‌ها نسبت به دیواره گود

در ساختمان‌های بنایی که اسکلت ندارند، جهت تیرریزی سقف‌های ساختمان مجاور تاثیر زیادی بر میزان بار وارده بر دیواره گود دارد. اگر تیرها عمود بر دیوار گود باشند، بار سقف مستقیماً به دیوار مجاور گود منتقل شده و خطر ریزش افزایش می‌یابد. در این موارد، توصیه می‌شود دیوارها با آجر چینی و ملات ماسه سیمان تقویت شوند.

4- المان سازه‌ای مشترک با پلاک‌های مجاور

در گذشته استفاده از المان‌های سازه‌ای مشترک مانند پی، دیوارها و سقف‌ها، بین دو ساختمان مجاور در ساختمان‌های قدیمی برای کاهش هزینه‌ها بسیار متداول بود. اشتراک المان‌های سازه‌ای در ساختمان‌های قدیمی می‌تواند خطرات و چالش‌های متعدد زیر را به همراه داشته باشد:

• هر گونه آسیب یا تغییر در دیوار یا پی مشترک به هنگام گودبرداری ساختمان یا انجام تعمیرات می‌تواند به تضعیف سازه‌های همسایه منجر شود.
• در صورت آسیب به سازه‌های مشترک، خطراتی مانند ریزش دیوار یا سقف افزایش یافته و ممکن است سبب آسیب جانی و مالی ساکنان ساختمان‌های همجوار شود.
• وجود المان‌های مشترک و بی توجهی به آن، پروژه را با محدودیت‌های فنی مواجه کرده و می‌تواند باعث کاهش انعطاف‌پذیری در طراحی و ساخت شود.
• مالکیت مشترک المان‌های سازه‌ای مانند دیوارها می‌تواند باعث بروز اختلافات حقوقی بین مالکان شود. هر گونه آسیب یا تغییر در ساختار این دیوارها ممکن است موجب دعوی‌های قانونی گردد که زمان و هزینه بسیاری را در بر خواهد داشت.

5- وجود زیرزمین در  ساختمان‌های مجاور

وجود زیرزمین در پلاک‌های مجاور به معنای گسترش دیواره‌ها به سطوح عمیق‌تر است. عمق و طول زیرزمین‌ها باید در محاسبات پایداری گود لحاظ شوند. اگر عمق گودبرداری از پی ساختمان همسایه پایین‌تر باشد، خطر ریزش به‌طور محسوسی افزایش می‌یابد. در این وضعیت اقدامات پایدارسازی خاصی مانند اجرای سازه نگهبان خرپایی ضروری است.

6- وجود پیش‌بخاری‌ها در دیوارهای مجاور

پیش‌بخاری‌ها، فرو رفتگی‌هایی هستند که معمولاً در قدیم برای قرارگیری وسایل گرمایشی مانند بخاری استفاده می‌شدند. این تو رفتگی‌ها باعث کاهش ضخامت دیوار در آن نقطه و ایجاد ضعف ساختاری می‌شوند. به همین علت لازم است که تعداد، ابعاد و محل این پیش‌بخاری‌ها به‌طور دقیق در گزارش ثبت شده تا بتوان خطرات احتمالی را به درستی پیش‌بینی کرد.

7- وجود چاه آب یا فاضلاب در ساختمان مجاور

نفوذ آب از چاه‌های آب یا فاضلاب به دیواره گود باعث کاهش انسجام خاک و افزایش خطر ریزش می‌شود. رطوبت ناشی از این چاه‌ها می‌تواند ساختار خاک را تضعیف کند. بنابراین، باید محل دقیق چاه‌ها، نوع و فاصله آن‌ها از گود مشخص شده و اقدامات لازم برای تخلیه یا کنترل رطوبت انجام شود.

با در نظر گرفتن تمامی موارد فوق، یک تجزیه و تحلیل کامل انجام داده و با ارائه مستندات لازم و شرح خطرات، راهکاری موثر ارائه کنید. علاوه بر این، توصیه می‌شود قبل از شروع گودبرداری، مالکان مجاور را در جریان اقدامات قرار داده و از همکاری آن‌ها اطمینان حاصل کنید تا گودبرداری ایمن و بدون ریسک‌های جدی انجام شود.

نمونه گزارش همجواری ساختمان

در اینجا چند نمونه گزارش وضعیت همجواری ساختمان ارائه کرده‌ایم که می‌تواند به عنوان الگو برای ثبت موارد مختلف و نکات کلیدی در فرآیند ارزیابی و نظارت بر ساختمان‌های مجاور پروژه مورد استفاده قرار گیرد. این نمونه گزارش‌ها به ناظرین و مهندسان کمک می‌کند تا به شیوه‌ای دقیق و موثر، وضعیت همجواری و تاثیرات آن بر پروژه را ثبت کنند. شما می‌توانید نمونه‌های گزارش همجواری را از طریق دکمه زیر دریافت کنید.

سامانه ثبت گزارش همجواری ساختمان

ارسال گزارش همجواری به دفاتر خدمات شهری اجباری نیست، مگر در موارد خاص که ناظر تشخیص دهد که ساختمان‌های مجاور از نوع ساختمان‌های حساس بوده و نیاز به ارائه راهکار یا پیشنهاد در گودبرداری وجود دارد. در هر حال، مهندس ناظر موظف است که ۷۲ ساعت قبل از شروع عملیات خاک‌برداری، اطلاعات مربوطه را از طریق کارتابل خود در سامانه سازمان نظام مهندسی و بر اساس دستورالعمل‌ها ارسال کند.

در حال حاضر جهت ثبت گزارش وضعیت همجواری به سامانه سازمان نظام مهندسی استان مورد نظر خود مراجعه کنید. مهندسان فعال در تهران می‌توانند برای ورود و ثبت اطلاعات وضعیت ساختمان‌های همجوار وارد سایت سازمان نظام مهندسی استان تهران شوند.

پس از ورود به کارتابل شخصی خود به بخش اعلام شروع عملیات گودبرداری رفته و شماره پرونده ساختمان مورد نظر را وارد کنید. در این مرحله صفحه‌ای از اطلاعات کامل پروژه نمایش داده می‌شود که در قسمت پایین صفحه مشخصات ساختمان‌های مجاور مشخص شده است. شما می‌توانید با زدن دکمه ویرایش، جزئیات ساختمان‌های مجاور را وارد کنید. در بخش انتهایی صفحه نیز عمق گودبرداری، نوع سازه نگهبان و تاریخ شروع گودبرداری مشخص شده که باید توسط مهندس ناظر تکمیل و ثبت نهایی شود.

جمع بندی

گزارش همجواری ساختمان نه‌تنها به حفظ ایمنی و جلوگیری از بروز حوادث از جمله ریزش گود و ساختمان‌های مجاور کمک می‌کند، بلکه شفافیت در مسئولیت‌ها را نیز تضمین می‌نماید. هرچند ارائه این گزارش از طرف مراجع ذی‌صلاح جدی گرفته نشده و الزامی نیست، اما عواقب ناشی از عدم تهیه آن می‌تواند بسیار جدی باشد. ما در این مقاله به اهمیت گزارش همجواری، الزامات قانونی مرتبط، نحوه گزارش نویسی وضعیت همجواری و ثبت آن پرداختیم. به‌طور کلی، رعایت استانداردها، بررسی دقیق جزئیات و مستندسازی کامل اطلاعات ساختمان‌های مجاور، گامی مؤثر در اجرای ایمن و موفق پروژه‌های ساختمانی به‌شمار می‌رود.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره گزارش وضعیت همجواری ساختمان‌ها کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری