بازرسی چشمی جوش vt و تمامی نکات آن در یک مقاله

یکی از بهترین روش‌ها برای کاستن احتمال ایجاد عیوب جوش، بازرسی چشمی جوش است. این روش بسیار ارزان و سریع بوده و به عبارتی با استفاده از این کار می‌توان عیوب ظاهری که وجود دارد را شناسایی و آن قطعه را رد کرد. به همین دلیل در این مقاله به بررسی بازرسی چشمی پرداخته و تمامی نکات را اعم از تجهیزات و ابزارهای مورد استفاده، مراحل مختلف بازرسی را کاملاً توضیح داده‌ایم تا جای هیچ گونه سوالی نماند. پس با آکادمی عمران همراه باشید!

بازرسی چشمی چیست؟

امکان دستیابی به یک جوش خوب و ایده‌آل با خواص مکانیکی و مهندسی مدنظر با رعایت ملاحظات ویژه‌ای اعم از ابعاد، اندازه و سالم بودن آن از طریق بازرسی چشمی از شروع اولین قوس تا انتهای جوشکاری امکان پذیر است.

بازرسی چشمی vt یکی از بهترین روش‌ها برای بازرسی عملیات جوشکاری توسط بازرسان و ناظران آموزش دیده است.

در فیلم زیر سعی کرده‌ایم که با زبانی ساده در کوتاه‌ترین زمان ممکن کلیات نکات و ریزه‌کاری‌های مربوط به بازرسی چشمی را برایتان توضیح دهیم پس دیدن آن را از دست ندهید.

بر اساس دستورالعمل آئین‌نامه جوشکاری ساختمانی، تمامی جوش‌های انجام شده باید توسط بازرسان از بازرسی چشمی بگذرند.

از مزایای این نوع بازرسی می‌توان به سریع بودن آن و عدم نیاز به تجهیزات و ابزار گران اشاره کرد.

البته از ابزارهای بازرسی چشمی می‌توان به ذره بین با بزرگنمایی حدود 10 برابر اشاره کرد، که در ادامه ابزارهای لازم را توضیح خواهیم داد.

پیش از اینکه مراحل بازرسی چشمی را بررسی کنیم بهتر است در رابطه با کاربرد این نوع بازرسی اطلاعاتی داشته باشید.

بازرسی چشمی جوش vt روشی عینی برای شناسایی نقص‌ها و عیوب سطحی است.

شناسایی و تعمیر این نقایص، کاهش هزینه قابل توجهی را در بر خواهد داشت.

تأثیر بازرسی چشمی زمانی مفید واقع می‌شود که پیش، حین و پس از جوشکاری انجام شود. برای آشنایی بیشتر با عیوب جوشکاری مقاله ” عیوب جوش “ مراجعه کنید.

مراحل بازرسی چشمی جوش

خطوط کلی برای رسیدن به یک جوش خوب و ایده‌آل که توسط آئین‌نامه‌های گوناگون جوشکاری ترسیم و پیشنهاد شده مراحل مختلفی دارد.

مراحل بازرسی چشمی جوش به طور کلی در سه مرحله است که عبارتند از:

• بازرسی چشمی جوش پیش از جوشکاری

مطالعه و بررسی دقیق مشخصات و نقشه‌های سازه خصوصاً اتصالات آن، انتخاب مصالح و مواد مصرفی و نوع فرآیند جوشکاری، انتخاب جوشکاران که صلاحیت آن‌ها تأیید شده است و بررسی دقیق تجهیزات جوشکاری پیش از جوشکاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

پس از اطمینان از فراهم بودن مقدمات اولیه، تنظیم نحوه صحیح اجرای عملیات جوشکاری برای دستیابی به جوش‌های ایده‌آل مفید خواهد بود.

جوشکاری در سازه‌های خاص همانند مخازن، ساختمان‌های بلند پل‌ها و کشتی‌ها باید توسط جوشکاران ماهر و تأیید صلاحیت شده توسط مراجع ذیربط انجام شود.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

بنابراین به طور کلی کارهایی که در بازرسی چشمی نیاز است توسط بازرس یا ناظر پیش از جوشکاری صورت بگیرند عبارتند از:

• کنترل نقشه‌ها و مشخصات فنی
• کنترل دستورالعمل‌های جوشکاری
• ارزیابی جوشکاران
• تعیین نقاط کنترل
• تنظیم برنامه ثبت نتایج
• کنترل مصالح فلز پایه و فلز جوش
• کنترل پخی، هندسه، هم راستایی و جفت و جوری درزها
• کنترل پیش گرمایش لازم
• کنترل عملیات برشکاری و بریدگی در اثر برشکاری
• شرایط عمومی کارگاه جوشکاری

• بازرسی چشمی جوش حین جوشکاری

بازرسی و کنترل مواد مصرفی و تجهیزات جوشکاری، بررسی وضعیت توانایی جوشکاران، کنترل نحوه اجرای جوشکاری و بازرسی به هنگام اجرای آن و جلوگیری از تخلفات از اقدامات اساسی در حین عملیات جوشکاری است.

برای سازه‌های خاص و مهم پیشنهاد می‌شود عمده عملیات جوشکاری حدالامکان در محل کارخانه و با نظارت دقیق انجام شود و برای قسمت‌هایی که ضرورت دارد، جوشکاری همراه با بازرسی و نظارت در محل کارگاه انجام شود.

منظور از جوش‌های کارخانه‌ای فراهم کردن شرایط مناسب و کنترل کننده برای انجام آن است.

این جوش‌ها را می‌توان در گوشه‌ای از کارگاه و در محل مناسب و در زیر سایبان و با استفاده از چند گیره موقت انجام داد.

در محل کارگاه توصیه می‌شود تا حد امکان جوشکاری در روی زمین و در موقعیت مناسب برای جوشکار انجام پذیرفته و در محل‌هایی از اتصال که امکان جوشکاری در سطح زمین وجود ندارد، عملیات جوشکاری در ارتفاع و محل نصب قطعه به کار آید.

اقداماتی که باید در بازرسی چشمی جوش هنگام جوشکاری توسط بازرس انجام شود شامل موارد زیر هستند:

• کنترل کیفیت نوار ریشه (پاس ریشه)
• کنترل هندسه درز جوش قبل از جوشکاری
• دمای پیش گرمایش و دمای پاس‌های میانی
• توالی جوش‌ها
• کنترل ظاهر جوش‌ها
• تمیزکاری جوش‌ها و گل جوش بین دو پاس متوالی
• کنترل آمپراژ، ولتاژ و سرعت حرکت دست جوشکار
• نوسان عرضی دست جوشکار (حداکثر 2.5 برابر ضخامت مفتول الکترود)

• بازرسی چشمی جوش پس از جوشکاری

بازرسی و کنترل عملیات جوشکاری پس از اتمام آن وظیفه مهندس ناظر و نمایندگان مهندسین مشاور و کارفرما است.

بازرس جوش باید اطلاعات کافی از نحوه فرآیند جوشکاری داشته باشد و قادر به تشخیص و یافتن معایب احتمالی باشد. هر جوش ضعیف و مشکوک باید برداشته شده و با جوش‌های خوب و مناسب جایگزین شود.

برای سازه‌های مهم که امکان خرابی آن می‌تواند فاجعه آفرین باشد، باید از روش‌های بازرسی دقیق و سخت‌گیرانه استفاده کرد.

بازرسی می‌تواند به طریق زیر بسته به اهمیت سازه و جوش انجام شود:

• بازرسی یا بازدید چشمی از کیفیت جوش و ابعاد آن
• بازرسی کیفیت جوش با آزمایش‌های غیر مخرب
• بازرسی کیفیت جوش با آزمایش‌های مخرب

بنابراین به طور کلی می‌توان گفت کارهایی که باید توسط ناظر برای بازرسی چشمی پس از جوشکاری انجام شود شامل موارد زیر است:

• ظاهر نهایی جوش‌ها
• اندازه نهایی جوش‌ها
• میزان اعوجاج
• دقت‌های ابعادی
• عملیات تنش زدایی
• طول جوش‌ها
• اصلاحات حرارتی
• عیوب ظاهری جوش‌ها که شامل تخلخل، ذوب ناقص و نفوذ ناقص است.
• بریدگی پای جوش‌ها
• لوچه
• ترک‌های سطحی
• گرده بیش از حد جوش‌ها

بازرس یا ناظر جوش باید تجهیزاتی اعم از اندازه‌گیری جوش، متر، کولیس، چراغ‌قوه و ذره‌بین همراه خود داشته باشد.

تجهیزات بازرسی چشمی جوش

ابزارهای بازرسی چشمی جوش عبارتند از:

• آمپرمتر
• کولیس
• ذره‌بین با قدرت بزرگنمایی 2 تا 10 برابر
• وسیله‌ای برای نشانه‌گذاری جوش‌ها
• وسایل اندازه‌گیری خطی
• دماسنج سطحی و رنگی
• چراغ‌ها و آینه‌های بازرسی
• متر نواری
• گیج‌های جوش (گرده سنج جوش)

آینه‌ها، اندوسکوپ‌ها، فیبرهای نوری و دوربین‌های تلویزیونی برای جوش‌هایی که امکان دسترسی محدودی دارند، کاربرد دارند.

با بازرسی عینی به کمک وسایل اندازه‌گیری جوش (در شکل زیر)، عیوبی همانند اندازه نادرست جوش و هندسه غلط نمایان می‌شود.

وظایف عمده بازرس جوش

اصلی‌ترین وظایف بازرس یا ناظر در بازرسی جوش به روش چشمی شامل موارد زیر است:

• حضور دائم در محل کار و اشراف کامل به نقشه‌های سازه و مشخصات فنی
• کنترل مواد ورودی طبق مشخصات فنی کار
• کنترل کامل تمام جوش‌های کارگاهی انجام شده
• کنترل مواد ورودی طبق نقشه‌های تأیید شده
• کنترل و تأیید صلاحیت پیمانکار و جوشکاران مشغول به کار
• کنترل ابعاد جوشکاری طبق نقشه‌ها
• پیگیری رفع نقص‌های پیشین
• کنترل ابعاد جوشکاری طبق نقشه‌ها
• تفسیر نقشه‌های جوشکاری و مشخصات
• کنترل و شناسایی مواد دریافت شده بر اساس سفارش خرید
• بررسی ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی از روی گزارش نورد مطابق نیازمندی‌های معین شده
• بررسی فلز مبنا از نظر عیوب و انحراف مجاز
• تهیه PQR برای جوش‌هایی که از پیش پذیرفته نباشند.
• بررسی نحوه انبار کردن فلز پرکننده و سایر عوامل مصرفی
• بررسی آماده‌سازی اتصال جوش‌ها
• بررسی تجهیزات مورد استفاده
• بررسی ارزیابی صلاحیت جوشکاران و اپراتورهای جوشکاری
• بررسی سفارش خرید برای مطمئن شدن از درستی تعیین مواد جوشکاری و مواد مصرفی
• تهیه گزارش‌های بازرسی چشمی در جوشکاری ، عدم تطابق‌ها، چک لیست‌های روزانه و پیگیری عیوب
• استفاده از دستورالعمل‌های جوشکاری ساخت و نصب که توسط طراح تأیید شده باشد.
• نظارت مداوم بر اجرای جوشکاری مخصوص جوش‌های چندپاسی و اطمینان از شیوه آماده سازی، پیش گرمایش و دمای بین پاس مطابق دستورالعمل‌های مربوطه
• ارزیابی نتایج آزمایش‌ها
• نگهداری سوابق
• انتخاب نمونه‌های آزمایش تولیدی

کاربرد بازرسی چشمی جوش

برای تشخیص معایب جوش گوشه و شیاری

کاربرد جوشکاری عینی برای معایب فلز جوش و فلز پایه

ضوابط پذیرش در بازرسی چشمی جوش طبق AWS

جوشی که اجرا شده باید مورد بازرسی چشمی جوش قرار بگیرند و در صورتی که شرایط زیر را داشته باشند، می‌توانند مورد پذیرش قرار گیرند. این ضوابط براساس ضوابط آئین‌نامه AWS است:

• جوشی که اجرا شده باید بدون هرگونه ترک باشد.
• بین لایه‌های جوش مجاور و بین لاله آن و فلز پایه باید امتزاج کامل برقرار شود.
• تمام چاله‌های انتهایی نوار جوشی که اجرا شده باید به اندازه سطح مقطع کامل جوش پر شوند. این چاله‌ها می‌توانند حاوی ترک‌های ستاره‌ای باشند.
• مقطع جوش‌ها باید براساس شکل زیر باشد.

• برای مصالحی با ضخامت 25 میلی‌متر و کمتر، میزان بریدگی لبه جوش باید کمتر از 1 میلی‌متر باشد، اما در طولی معادل 50 میلی‌متر در هر 300 میلی‌متر طول نوار، می‌توان بریدگی تا 1.5 میلی‌متر را قبول کرد.
• در جوش‌های گوشه مجموع قطر تخلخل‌های سطحی با قطر 1 میلی‌متر و بزرگ‌تر، نباید از 10 میلی‌متر در هر 25 میلی‌متر طول جوش و از 20 میلی‌متر در هر 300 میلی‌متر طول جوش بیشتر باشد.
• مجموعاً 10 درصد از طول کل نوار جوش‌ها می‌تواند اندازه‌ای به مقدار 1.5 میلی‌متر کوچک‌تر از اندازه نقشه داشته باشد.

در جوشهای گوشه متصل کننده بال به جان، در طولی معادل دو برابر عرض بال از انتهای تیر هیچ گونه کمبود اندازه مجاز نیست.

• در درز های لب‌ به‌ لب با جوش شیاری تمام نفوذی که امتداد درز عمود بر امتداد تنش کششی است، نباید هیچ گونه تخلخل سطحی قابل ملاحظه باشد.

در سایر موارد جوشهای شیاری، مجموع قطر تخلخل‌های سوزنی با قطر 1 میلی‌متر و بزرگ‌تر، نباید از 10 میلی‌متر در هر 25 میلی‌متر طول جوش و 20 میلی‌متر در هر 300 میلی‌متر طول جوش بیشتر است.

• بازرسی چشمی جوش‌ها می‌تواند به محض خنک شدن جوش تا دمای محیط آغاز شود.

در فولادهای خیلی پرمقاومت با تنش تسلیم بزرگ‌تر از 6000 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع (تقریبا 600 مگاپاسکال)، بازرسی های چشمی باید 48 ساعت پس از تکمیل جوش انجام شود.

چک لیست بازرسی چشمی جوش

حال برای اینکه شما به بهترین شکل با این شیوه بازرسی آشنا شوید در ادامه برایتان چک لیستی قرار خواهیم داد تا اگر به عنوان بازرس یا ناظر فعالیت می‌کنید، از پس این مسئولیت به خوبی برآیید.

موارد این چک لیست عبارتند از:

• زاویه پخی

بازرسی زاویه پخی باید پیش از جوشکاری انجام شود و به طور کلی هر چقدر این زاویه بزرگ‌تر باشد، مصرف مصالح جوش بیشتر می‌شود.

• دهانه ریشه

بازرسی چشمی باید پیش از جوشکاری انجام شود. در صورت عدم استفاده از تسمه پشت‌بند امکان سوختن ریشه در عبور (پاس) اول وجود دارد. بنابراین در این حالت دهانه ریشه قدری کاهش داده می‌شود.

اگر امکان سنگ زدن ریشه از پشت کار وجود داشته باشد، عدم ذوب کامل ریشه در عبور اول خیلی جدی نیست. در صورت استفاده از تسمه پشت‌بند، دهانه ریشه افزایش داده می‌شود تا ذوب کامل ریشه و تسمه پشت‌بند امکان پذیر باشد.

در این حالت نیازی به سنگ زدن ریشه از پشت کار نیست و امکان سوختن ریشه نیز در میان نیست. در پخ دو طرفه، تسمه فاصله دهنده نقش ورق پشت را بازی می‌کند. اما پیش از جوش پشت کار باید سنگ زده و کاملاً برداشته شود.

برای دستیابی به ذوب کامل ریشه و لبه‌ها، زاویه پخی و دهانه ریشه، اثر عکس روی یکدیگر دارند. هر چه زاویه پخی کم باشد، باید دهانه ریشه افزایش داده شود و هر چه دانه ریشه کم باشد باید زاویه پخی افزایش داده شود.

• ضخامت ریشه

باید پیش از جوشکاری بازرسی انجام شود. رعایت ضخامت ریشه به دلیل خودداری از سوختن ریشه است و معمولاً در جوش‌های خودکار زیرپودری انجام می‌شود.

• هم محوری درز: پیش از جوشکاری باید انجام شود. عدم هم محوری صحیح سبب تشکیل قسمت‌هایی با نفوذ ناقص جوش می‌شود.

• تمیزی درز: این مورد باید قبل، حین و بعد از جوشکاری مورد بازرسی چشمی قرار گیرد. سطوح درز باید تمیز و بدون هرگونه آلودگی، گرد و غبار و رطوبت باشند.
• نوع و اندازه مناسب الکترود: باید در حین جوشکاری مورد بازرسی قرار گیرد. نوع و اندازه الکترود باید برای نوع فلز مورد جوش، وضعیت جوشکاری، وظیفه جوش، ضخامت ورق، اندازه درز و غیره مناسب باشد. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با الکترود جوشکاری و انواع آن به مقاله ” انواع الکترود جوشکاری “ مراجعه کنید.

• قطبیت و شدت جریان مناسب

بازرسی قطبیت و شدت جریان مناسب باید در حین جوشکاری انجام شود. بر اساس نوع و قطر الکترود، نوع درز و وضعیت جوشکاری باید شدت جریان و قطبیت جوشکاری مناسب انتخاب شود.

• خال جوش مناسب: خال جوش باید در حین جوشکاری مورد بازرسی قرار گیرد. خال جوش‌ها باید کوچک و بلند باشند، به صورتی که با جوشهای اصلی تداخلی نداشته باشد. در ورق‌های ضخیم برای اجرای خال جوش‌ها باید از الکترودهای کم هیدروژن استفاده شود.

• ذوب خوب: بازرسی چشمی جوش باید در حین جوشکاری و پس از آن مورد بازرسی قرار گیرد. هر عبور یا پاس جوشها باید به صورت کامل با ورق پشت‌بند، عبور قبلی و فلز پایه هم جوش شده و امتزاج کامل به وجود آورد، به گونه‌ای که هیچ گونه حفره هوا در فصل مشترک ایجاد نشود.
• پیش گرمایش و درجه حرارت پاس‌های میانی: باید در حین فرآیند جوشکاری مورد بازرسی قرار گیرد. مقدار پیش گرمایش و درجه حرارت مناسب برای عبورهای میانی، بستگی به ضخامت ورق، نوع فولاد، روش جوشکاری و درجه حرارت محیط دارد. اگر شرایط گفته شده، پیش گرمایش و درجه حرارت خاصی برای جوش‌های میانی لازم بداند، در حین عملیات جوشکاری این موضوع باید به طور پیوسته مورد بررسی قرار گیرد.
• توالی و ترتیب پاس‌های جوش: باید در حین فرآیند جوشکاری مورد بازرسی چشمی انجام شود. ترتیب و توالی پاس‌ها باید به صورتی باشد که امکان وقوع حفرات هوا در حد فاصل عبورهای جوش وجود نداشته باشد.
• سرعت حرکت نوع الکترود: این کار باید در حین جوشکاری مورد بازرسی قرار گیرد. چرا که اگر حرکت الکترود خیلی کند باشد، فلز جوش ذوب شده و گل جوشکاری به سمت جلوی الکترود فرار کرده و شروع به سرد شدن می‌کند.

بنابراین جوش اصلی که روی این قسمت اجرا می‌شود، شانس نفوذ کافی به ریشه را از دست می‌دهد. در صورتی که سرعت حرکت نوک الکترود افزایش داده شود، امکان فرار مواد مذاب به جلوی الکترود وجود نداشته و نفوذ کامل انجام می‌شود.

• لوچه (شره) جوش: باید در حین جوشکاری و پس از آن مورد بازرسی چشمی قرار گیرد. اگر سرعت نوک الکترود خیلی آهسته باشد، مقادیر زیادی از فلز جوش در حال رسوب، از لبه‌های نوار جوش به سمت بیرون سرریز کرده و همجوشی کامل ایجاد نمی‌شود.

عمل سرریز به آسانی در حین جوشکاری قابل مشاهده بوده و روش اصلاح آن افزایش سرعت جوشکاری است.

• غلتاندن حوضچه مذاب نوک الکترود (در جوش‌های سربالا یا قائم): باید در حین جوشکاری بازرسی شود. در جوش‌های سربالا (قائم) با دادن حرکت زیگزاگ به نوک الکترود و غلتاندن حوضچه مذاب، گل جوشکاری را به طرف جلو رانده و از تداخل آن با جوش جلوگیری می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع حالات جوشکاری به مقاله ” حالات جوشکاری لوله “ مراجعه کنید.

• چاله انتهای جوش: باید در حین و پس از فرآیند جوشکاری تست بازرسی چشمی انجام شود. چاله دو انتهای جوش از دو جهت می‌تواند بحث برانگیز باشد:

ضخامت گلوی جوش کمتر از سایر قسمت‌های نوار جوش است.

باتوجه به اینکه سطح مقعری دارند، امکان وقوع ترک ستاره‌ای در آن‌ها به هنگام سرد شدن وجود دارد.

در جوش‌های گوشه پیوسته، خطر چاله انتهای جوش وجود نداشته چرا که جوشکار به هنگام تعویض الکترود، چاله انتهای جوش‌های قبلی را با جوش پر می‌کند.

• بریدگی لبه‌های جوش: در حین و پس از جوشکاری باید مورد بازرسی قرار گیرد. با توجه به اینکه بریدگی به آسانی با اصلاح دستورالعمل جوشکاری قابل اصلاح است، بنابراین وقوع آن قابل پذیرش نیست. در مواردی بریدگی مضر و وقوع آن مردود است اما باید اصلاح شود. آن موارد عبارتند از:

در صورتی که بریدگی موجب کاهش عمده در ضخامت یا سطح مقطع شود.

در صورتی که تنش در امتداد عرضی اعمال گردد.

ذکر این نکته ضروری است که قوس الکتریکی می‌تواند قسمت‌هایی از فلز پایه را ذوب کند. در صورتی که طول قوس بلند باشد (فاصله نوک الکترود تا سطح جوشها زیاد باشد)، مصالح جوش نمی‌تواند تمام فضای ذوب شده را پر کند، بنابراین در لبه جوش‌ها گودافتادگی یا بریدگی به وجود می‌آید.

با کاهش طول قوس، مصالح جوش‌ها تمام فضای ذوب شده را پر می‌کند. طبق آئین‌نامه AWS در حالتی که نیرو به صورت عرضی بر بریدگی اعمال شود، بریدگی تا عمق 0.25 میلی‌متر و در حالتی که نیرو به موازات بریدگی باشد، تا عمق 0.8 میلی‌متر قابل قبول است.

• اندازه جوش گوشه: باید پس از فرآیند جوشکاری مورد بازرسی چشمی قرار گیرد. اندازه جوش گوشه با استفاده از اندازه‌گیری‌های مخصوص کنترل شود.

برای اینکه در مورد جوشکاری گوشه بیشتر بدانید به مقاله ” جوش‌ گوشه “ مراجعه کنید.

• ترک جوش: باید در حین و پس از جوشکاری مورد بازرسی چشمی قرار گیرد. وقوع هرگونه ترک به هر صورت (سطحی یا عمقی) سبب مردود شدن جوش خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع ترک در جوشکاری و شکستن جوش آهن همچنین دلایل آن‌ها روی لینک آبی کلیک کنید.

• گرده در جوش‌های شیاری باید در حین جوشکاری و پس از آن مورد بازرسی قرار گیرد. وجود گرده تا 1.5 میلی‌متر در جوش‌های شیاری قابل پذیرش است. مقادیر بیشتر موجب افزایش مخارج و کاهش مقاومت خستگی می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد جوش‌شیاری و انواع آن به مقاله ” جوش‌ شیاری “ سر بزنید.

در انتهای این مقاله به شما توصیه می‌کنیم اگر مشتاق به یادگیری تمام ریزه کاری‌های اجرای ساختمان از جمله اتصالات جوشی هستید حتما به آموزش اجرای ساختمان مراجعه کنید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری