تیرچه چیست؟ معرفی انواع تیرچه و بررسی مشخصات تیرچه استاندارد

صنعت ساخت و ساز مانند هر صنعت دیگری دستخوش تغییر‌های فراوانی در طول سال‌ها شده که هدف از این تغییرات، بهبود کیفیت و امنیت ساختمان‌ها و افزایش سرعت ساخت است. با پیشرفت علم، کیفیت مصالح ساختمانی مانند تیرچه، میلگرد، بتن، و موارد مشابه به طرز چشمگیری بهبود یافته و ویژگی‌های منحصر به فردی را از خود نشان داده‌اند و امروزه می‌توان با اطمینان بالاتری به این مصالح اقدام به ساخت و ساز کرد.

در این مقاله به بررسی یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی به نام تیرچه می‌پردازیم و علاوه بر معرفی انواع تیرچه، مشخصات یک تیرچه استاندارد را نیز زیر ذره‌بین می‌بریم. با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

تیرچه چیست؟

تیرچه یک المان سازه‌ای است که در انواع مختلف تولید شده و به شکل افقی بین دیوارها، ستون‌ها، و تیرهای دیگر ساختمان قرار می‌گیرد. این تیرچه‌ها به کمک تکیه‌گاه‌های فلزی به نام لنگر به تیرهای دیگر وصل شده و از سقف و کف ساختمان در برابر بارهای زنده و مرده محافظت می‌کند. تیرچه‌ها در واقع تیرهایی هستند که فواصل کوتاهی را پوشش می‌دهند و معمولا از فولاد، بتن و چوب ساخته می‌شوند.

در واقع، تیرچه‌ها بخشی از مسیر انتقال در سیستم‌های باربر هستند. این تیرچه‌ها بار وارد شده را به تیرهای اصلی ساختمان منتقل می‌کنند که این بار سپس به ستون‌ها منتقل شده و در نهایت از طریق انتقال به فونداسیون ساختمان به زمین می‌رسند.

با کلیک بر روی فیلم زیر و مشاهده  آن می‌توانید بیشتر با تیرچه و ساختار آن آشنا شوید.

انواع تیرچه

مهم‌ترین و کاربردی‌ترین انواع تیرچه‌های ساختمانی شامل موارد زیر می‌شوند که در ادامه به بررسی هر مورد می‌پردازیم.

• تیرچه پیش ساخته خرپایی
• تیرچه پیش تنیده
• تیرچه کرومیت (تیرچه فلزی جان باز)
• تیرچه بتنی
• تیرچه سفالی
• تیرچه صنعتی
• تیرچه نیازیت

تیرچه پیش ساخته خرپایی

تیرچه پیش ساخته خرپایی از خرپای فولادی و پاشنه بتنی تشکیل می‌شود. خرپا شبکه پیش ساخته‌ای از آرماتورهای کششی، عرضی و میلگرد اتصال بالایی است که به یکدیگر جوش شده و ایستایی لازم را برای حمل و اجرا تامین می‌کنند.

تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی در دو نوع با قالب ماندگار و بدون قالب ماندگار اجرا می‌شوند. فولاد مورد استفاده برای ساخت خرپا، باید علاوه بر دارا بودن مدول ارتجاعی کافی، جوش‌ پذیر بوده و ظرفیت تغییر طول نسبی و تحمل تنش مجاز در مرحله گسیختگی را دارا باشد.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

تیرچه پیش تنیده

تیرچه پیش تنیده یکی از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین انواع تیرچه بوده و تنها در کارخانه‌های مجهز تولید می‌شود. برای تولید تیرچه پیش تنیده، مفتول‌های آن را پیش از بتن ریزی تیرچه تحت کششی معین قرار می‌دهند تا در زمان بتن ریزی، تحت تنش فشاری قرار بگیرد. این عمل مقاومت فشاری تیرچه در برابر ترک خوردگی را بالا می‌برد.

تیرچه کرومیت (تیرچه فلزی با جان باز)

تیرچه کرومیت نوعی تیرچه فلزی است که در ساخت آن از ورق فولادی و نبشی استفاده شده و از دو بال فوقانی و تحتانی تشکیل می‌شود. این بال‌ها توسط یک میلگرد خم شده به یکدیگر متصل می‌شوند که به آن جان باز می‌گویند. این تیرچه‌ها از مقاومت بسیار بالایی برخوردارند و از این رو از آن‌ها در ساخت ساختمان‌های اسکلت فلزی استفاده می‌شود. همچنین، این تیرچه نیز از وزن کم‌تری برخوردار بوده و اجرای آن نیز هزینه پایین‌تری را به همراه دارد. تیرچه کرومیت نیازی به شمع بندی نداشته و میزان مصرف بتن را نیز کاهش می‌دهد.

تیرچه بتنی

همانطور که از نام آن پیداست، تیرچه‌های بتنی از بتن و میلگرد پیش ساخته به وجود آمده و در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می ‌گیرند. برای ساخت این تیرچه از یک آرماتور فولادی در بال‌ بالایی، دو آرماتور در بال پایینی و چند آرماتور که به صورت زیگزاگ به دو بال بالایی و پایینی جوش داده می‌شوند، استفاده می‌کنند. تیرچه‌های پیش تنیده و خرپایی در دسته تیرچه بتنی قرار می‌گیرند.

با توجه به کاربرد و مجبوبیت بالای این تیرچه، امکان ساخت ساختمان‌ها و برج‌های مرتفع به آسانی فراهم شده است. این تیرچه‌ها از قیمت مناسب‌تری برخوردارند و به علت نداشتن وزن بالا، حمل و نفل آن‌ها به جرثقیل نیاز ندارد. به این تیرچه‌ها تیرچه بلوک نیز گفته می‌شود.

تیرچه سفالی (تیرچه فوندوله دار)

تیرچه سفالی شباهت ظاهری زیادی به تیرچه خرپا دارد و کاربردهای آن‌ها نیز مشابه با یکدیگر است. در تیرچه‌های سفالی، میلگردها در قالب سفال خود قرار گرفته و سپس بتن ریزی آن انجام می‌شود. در گذشته این تیرچه‌ها از محبوبیت بالایی برخوردار بودند، چرا که وزن پایینی داشته و هزینه کم‌تری نیز داشتند. با این حال، با ایجاد تغییرات در استانداردها و به علت عدم اطمینان صد در صدی به کیفیت سفال آن‌ها، استفاده از تیرچه‌های سفالی منسوخ و تقریبا ممنوع شده است. در صورت استفاده از این تیرچه‌ها در سقف تیرچه بلوک، نقش تیرهای فرعی را ایفا می‌کنند.

تیرچه صنعتی

ظاهر تیرچه صنعتی با انواع دیگر تیرچه متفاوت است. در تولید تیرچه صنعتی از جوشکاری نقطه‌ای برای تولید خرپای آن استفاده می‌کنند و ساختار آن هیچ انحنایی ندارد. برای تولید این تیرچه از فولاد و بتن استفاده می‌شود که مقاومت بالایی به آن می‌دهد. از این رو، از تیرچه‌های صنعتی برای ساخت سقف‌ها استفاده می‌کنند.

تیرچه نیازیت

تیرچه نیازیت نوعی تیرچه فلزی است که می‌تواند وزن سقف را تا پیش از محکم شدن بتن تحمل کند. این نوع تیرچه در زمان ساخت، تیرهایی به شکل T به وجود می‌آورد. از این تیرچه در ساخت و ساز استفاده شده و مصرف بتن را تا 40 درصد کاهش می‌دهد. تیرچه نیازیت سرعت ساخت و ساز را بالا برده و  بسیار کارآمد است.

جدول مشخصات تیرچه استاندارد

در صنعت ساختمان‌سازی، آیین نامه‌ها و استانداردهای زیادی وجود دارد که هدف از تعیین آن‌ها ساخت ساختمان‌های ایمن است. با این حال، متاسفانه گاهی اوقات مشاهده می شود که برخی از استانداردهای لازم پیروی نمی‌کنند.

بر اساس مقررات ملی ساختمان، برای ساخت تیرچه بتنی باید از استاندارد ارائه شده پیروی کرد تا سازه را به بهترین شکل مقاوم نمود. جدول زیر، مشخصات تیرچه استاندارد را نشان می‌دهد:

جمع بندی

تیرچه‌ یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی است که در سال‌های گذشته و با پیشرفت علم تغییرات زیادی را به چشم دیده است تا بتوان از آن برای ساخت ساختمان‌های مقاوم‌تر در برابر عوامل خارجی و با امنیت بالاتر استفاده نمود. تیرچه‌ها انواع مختلفی دارند که مهم‌ترین آن‌ها شامل تیرچه پیش تنیده، کرومیت، سفالی، بتنی، صنعتی و نیازیت می‌شود.

در این مقاله به بررسی تمامی ویژگی‌های تیرچه پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری