نعل درگاه پنجره و در چیست و چگونه اجرا می‌شود؟!

تا حالا برایتان سوال شده که چگونه دیوار بالای در یا پنجره نمی‌ریزد؟ چگونه استحکام کافی دارد؟ نعل درگاه با نبشی چیست؟ استفاده از عضوی به نام نعل درگاه به خوبی بارهای ثقلی وارده را به دو طرف دیوار منتقل کرده و در نهایت از سقوط دیوار بالای درب و پنجره و حتی از بروز ترک جلوگیری می‌کند.

در این مقاله به طور کامل نعل درگاه و نصب چارچوب درب و پنجره را بررسی، انواع آن را توضیح و هر چه باید بدانید را گفته‌ایم. پس این مطالب آکادمی عمران را از دست ندهید!

نعل درگاه چیست؟

نعل درگاه در واقع بخشی است که در بالای پنجره یا درب برای تحمل بار وارده قرار می‌گیرد. این المان جنس‌های مختلفی اعم از چوبی، آجری، فولادی و بتنی دارد.

نعل‌های درگاهی در واقع تیرهایی با میزان استحکام بالا هستند که بارهای ثقلی وارده ناشی از وزن دیوارهای روی خود را به دو طرف منتقل می‌کنند.

در حالت کلی این پروفیل‌ها در مکان‌هایی که دیوارچینی با فاصله از سطح زمین آغاز می‌شود، استفاده می‌شوند، چرا که وزن دیوار بالایی خود را تحمل می‌کند تا فرو نریزد.

یکی از موارد مهمی که تقریباً در یک زمان با دیوارچینی آغاز می‌شود، نصب نعل درگاه و کلاف‌های کاذب است. همانند هر کار دیگری این مسئله نیز باید با دقت انجام گیرد.

برخی از مشکلات رخ داده عبارتند از تراز نبودن، خیز زیاد مقطع، ضعیف بودن مقطع و نداشتن طول نشیمن کافی که سبب بروز ترک و در نهایت ریزش دیوار بالای درب یا پنجره می‌شود.

کاربرد نعل درگاه عمدتا برای تحمل وزن دیوار بالای درب و پنجره است.

انواع نعل درگاه کدام است؟

پس از پاسخ به سوال نعل درگاه چیست به بررسی انواع آن می‌رسیم.

نعل های درگاه در واقع بر حسب جنس و مکان مورد استفاده شامل دسته‌های متفاوتی هستند.

در ادامه هر دو دسته بندی را به طور کامل توضیح خواهیم داد:

1) بر اساس جنس

• نعل درگاه فلزی

نصب این نوع از پروفیل‌ها تقریبا آسان است و در سازه‌هایی با اسکلت فولادی و بتنی قابل اجرا است.

در واقع همانطور که از نامش معلوم است، نعل درگاه فلزی متشکل از دو تیرآهن است که به یکدیگر وصل شده‌اند.

به طور مثال شبیه تصویر نشان داده شده در نعل درگاه با نبشی به عبارتی نعل درگاه از دو نبشی تشکیل شده که به اندازه ضخامت دیوار از هم فاصله گرفته‌اند. برای اتصال این دو قطعه از جوشکاری باید استفاده کرد.

برای آشنایی بیشتر با جوشکاری و روش‌های آن کافیست مقاله ” جوشکاری ” را مطالعه کنید.

البته به خاطر داشته باشید که برای نعل درگاه با نبشی ، پیش از نصب باید از صافی و تراز بودن دیوار مورد نظر مطمئن شوید.

پس از نصب نعل درگاه فرآیند دیوار چینی ادامه پیدا می‌کند و دیوار ساخته می‌شود.

• نعل درگاه بتنی

در قسمت قبل نعل درگاه با نبشی را با شکل توضیح دادیم. مورد بعدی نعل درگاه بتنی است. در این حالت از تیر بتنی جهت مقاومت در برابر نیروهای حاصل از وزن دیوار بالای درب یا پنجره به عنوان نعل درگاه استفاده می‌شود.

البته برای افزایش میزان این مقاومت می‌توان با میلگرد، بتن مسلح اجرا کرد.

برای تولید این نوع کافیست آرماتورها را در اندازه دلخواه برش داده و توسط خاموت به هم متصل کنید. این کار می‌تواند به صورت پیش ساخته یا درجا انجام گیرد.

ایرادی که می‌توان به این نوع وارد کرد، زمان‌بر بودن فرآیند ساخت و اجرای آن است.

این نوع از تیرها به طور کلی به دو صورت اجرا می‌شوند:

روی تمامی طول دیوار به صورت کلاف

کنترل پدیده ستون کوتاه در این موارد الزامی است، چرا که تیری که یکسره روی بازشو قرار گرفته و به ستون‌های طرفین متصل می‌شود، طول آزاد آن‌ها را کم کرده و امکان بروز پدیده ستون کوتاه بر اثر افزایش برش در طول کوتاهی از ستون ممکن است.

فقط روی بازشوها به علاوه طول نشیمن

در مورد ضخامت، عرض و طول آن‌ها در قسمت ضوابط به طور مفصل صحبت خواهیم کرد.

• نعل درگاه چوبی

در ایام قدیم استفاده از نعل درگاه چوبی برای افزایش مقاومت چارچوب درب و پنجره و جلوگیری از سقوط دیوار بالایی آن بسیار رایج بود.

اما امروزه دیگر به دلیل عدم مقاومت کافی در برابر رطوبت و حمله حشرات مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

البته برای مقاومت بیشتر چوب در برابر حمله حشرات از جمله موریانه می‌توان آن را به سموم ضدموریانه آغشته کرد.

در صورتی که در ساختمانی از نوع چوبی استفاده شود، باید عرض درگاه کوتاه بوده یا نیروهای وارده کم باشند، تا پس از استفاده از این المان، دیوارچینی به روش معمول صورت پذیرد.

در غیر اینصورت باید از قوس آجری جهت افزایش مقاومت بر روی این المان انجام شود.

به طور کلی اصلی‌ترین عیب نوع چوبی این المان‌های سازه‌ای عدم مقاومتشان در برابر آسیب‌های بیرونی اعم از حریق، رطوبت و غیره است.

• نعل درگاه قوسی

اگر به سازه‌های قدیمی توجه کنید، اکثریت بازشوها از نوع قوسی کمک گرفته‌اند.

در صورتی که مایل به اجرای ساختمان‌هایی به شکل قدیمی باشید، بدون شک این نوع از نعل‌ها عضوی جدایی ناپذیر از سازه‌تان خواهد بود.

• نعل درگاه سنگی

استفاده از نعل درگاه سنگی امری رایج در ساخت سازه‌ها و دیوارچینی نیست.

چرا که وزن سنگ نسبت به مصالح بالاتر بوده و کار را برای حمل نیروهای وارده سخت می‌کند.

در صورتی که از این نوع استفاده شود، باید به مصالح مورد استفاده توجه ویژه‌ای داشت.

تا دیوار به مرور ترک نخورد و به عبارتی توانایی حمل بارها را داشته باشد.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

2) بر اساس مکان مورد استفاده

نعل درگاهی به طور کلی برای پنجره و درب مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه به طور ریزتر به جزئیات هر دو می‌پردازیم:

• نعل درگاه پنجره

نعل درگاه پنجره در واقع عاملی است که به استحکام دیوار بالای پنجره کمک می‌کند.

چرا که آجر و بلوک‌های عادی اعم از سیمانی، سفالی و غیره به دلیل شکل ظاهری و اندازه خود به صورت مستقیم بر روی پنجره قرار نمی‌گیرند.

بنابراین ابتدا این المان را نصب و سپس دیوار چینی روی آن انجام می‌گیرد.

• نعل درگاه درب

این مدل نیز همانند نعل درگاه پنجره است، با این تفاوت که در بالای درب اجرا می‌شود.

30 نکته اجرایی طلایی

تا اینجا گفتیم نعل درگاه چیست و چه انواعی دارد. در ادامه به بررسی نکات مهم این المان پرداخته و تمامی مواردی  که لازم است بدانید مانند ابعاد نعل درگاه چیست و غیره را بررسی خواهیم کرد:

• ابعاد المان نعل درگاه

• عرض این المان باید با میزان ضخامت دیوار بالایی برابر باشد؛ یعنی اگر ضخامت دیوار بالای آن 20 سانتی‌متر است، عرض آن نیز باید 20 سانتی‌متر باشد.
• طول نشیمن نعل درگاه بر روی دیوار در هر سمت، در کمترین حالت باید برابر با 25 سانتی‌متر در نظر گرفته شود.
• این عضو سازه‌ای باید مقاومت خوبی جهت تحمل وزن دیوار روی خود داشته باشد.

چرا که خیز بالای نعل سبب وارد شدن فشار به در و پنجره شده و در نتیجه آن‌ها را کج و کوله می‌کند.

استفاده از نعل درگاه با نبشی به حالت پاباز با وصل کردن تکه‌های آرماتور یا تسمه از مقاطع متداول و اقتصادی در تهیه این عضو سازه‌ای است.

• ارتفاع مناسبی را برای کار انتخاب کنید تا سرگیر نباشد.
• عرض استاندارد پشت تا پشت چارچوب در اتاق حدوداً برابر با 90-100 و برای سرویس‌های بهداشتی 80 سانتی‌متر با میزان ارتفاع 210 سانتی‌متر ایده آل است.
• برای چارچوب اصلی درها که در اندازه‌های گوناگونی ساخته می‌شوند، پروفیل‌های نوع فرانسوری یا مکزیکی رایج‌تر است.

طول هر شاخه پروفیل برابر با 6.60 متر بوده و باید پیش از برشکاری، طرح برش ایده‌آل برای کمترین میزان پرت تعیین شود.

• وزن هر شاخه پروفیل از نوع مکزیکی که ضخامتی برابر با 2 میلی‌متر دارد، در حدود 28 تا 30 کیلوگرم است.

این میزان برای پروفیل رومی برابر با 25-27 کیلوگرم و برای نوع فرانسوی برابر با 23-25 کیلوگرم است.

به هنگام خرید پروفیل دقت کنید تا نوع باکیفیت آن را تهیه کیند.

شکم دادن و خیز زیاد در زمان پر کردن پشت چارچوب‌ها و سوراخ شدن پروفیل‌های نازک در زمان جوشکاری امکان پذیر است.

• نکات نصب نعل درگاه

• قوطی‌ها از پروفیل‌ها رایج در ساخت کلاف کاذب در و پنجره محسوب می‌شوند. مقاطع قوطی 40*60 و 60*100 میلی‌متر با توجه به ابعاد لازم و نوع استفاده از مقاطع پر کاربرد است.
• در صورتی که ستون، کلاف عمود یا وال پست در اطراف بازشوها وجود داشته باشد، نعل درگاهی باید به بهترین شکل به آن‌ها وصل گردد.

این کار توسط جوشکاری به وال پست ها در ساختمان‌های فولادی و رول بولت یا ایجاد ستونک فولادی در ساختمان‌های بتنی امکان‌پذیر است.

در صورتی که بخواهید بخشی از ستون را برای به وجود آوردن تکیه گاه تراش دهید، این کار مجاز نیست.

برای اینکه در مورد وال پست بیشتر بدانید و با تمام اتصالات وال‌پست مانند اتصال وال پست به ستون آشنا شوید روی لینک آبی کلیک کنید.

• از دو تیر آهن برای ساخت نعل درگاه فولادی استفاده شود. همچنین تیرآهن‌ها بست اتصال به یکدیگر را داشته باشند. در این میان از تیرآهن‌هایی که وصله دارند، به هیچ وجه استفاده نشود.
• برای کم کردن از میزان خیز و همچنین صرفه جویی در دهانه‌های بلند، در میانه نعل درگاهی از آویز استفاده و آن را به اسکلت سازه وصل کرد. یعنی یک المان وسط تیر بالای بازشو را به سقف متصل کند.
• در صورتی که پایه آجری برای نعل‌های درگاه بتنی استفاده شده، باید تکیه‌گاه مناسبی داشته باشد.

• ریزه کاری‌های نعل درگاه

• کلاف‌های فلزی درب و پنجره باید با طول جوش مناسب ساخته شده و لبه با سنگ‌زنی کاملاً صاف شوند.
• برای پیشگیری از کج و کوله شدن کلاف‌ها به هنگام نقل و انتقال، پیشنهاد می‌شود دیاق‌هایی در گوشه‌های کار نصب گردد.

پس از نصب کلاف‌ها برای برش اتصالات کافیست از سنگ برش استفاده شود.

• پیش از نصب باید روی تمامی کلاف‌ها و نعل های درگاه با استفاده از مواد ضد زنگ پوشانده شود.
• برای پیشگیری از به وجود آمدن ترک به هنگام نازک کاری، پیش از نصب نعل گاه باید اطرافش را با توری مرغی پوشاند.

همچنین پیش از اجرای گچ و خاک باید بر روی تمامی سطح‌های فولادی اعم از وال پست دیوار و کلاف‌های کاذب با استفاده از رابیتس یا توری مرغی پوشانده شود.

برای مطاله درباره تمام نکات گچ ساختمان و سفید کاری به مقاله سفید کاری ساختمان سر بزنید.

در تصویر زیر چارچوب درب با توری مرغی پوشیده نشده است.

• برای پیشگیری از ورود بارندگی به داخل سازه، پیشنهاد می‌شود لبه کلاف پنجره‌ها با وجه داخلی دیوار همباد گردد.
• کلاف‌های کاذب در و پنجره‌ها در زمان نصب باید به طور کامل شاقول و تراز گردند.
• در هر سمت چارچوب باید حداقل دو شاخک برای متصل کردن کلاف کاذب یا دیوار بنایی نصب شود.

در درهای سنگین باید تعداد شاخک‌ها به تناسب بیشتر شود.

• برای افزایش صلبیت چارچوب و کمتر کردن میزان خیز پیشنهاد می‌شود شاخک‌های اتصال در اطراف لولا و متمایل به میانه کلاف نصب شود.
• پروفیل‌های چارچوب درها باید با میزان دقت بالایی فارسی‌بر شوند. در ادامه درزهای باز با استفاده از جوش و سنگ زنی به طور کامل پر شوند.
• تیرهای چوبی پیش از استفاده به گچ یا قیر آغشته شوند.
• جهت پیشگیری از غلطیدن تیرهای گرد سیم مفتول دور پیچ گردد.

• ظاهر کار در نعل درگاه

• تمامی کلاف‌های کاذب و چارچوب‌های اصلی باید گونیا بوده، کج و کوله و پیچیدگی نیز نداشته باشند. در غیر این صورت مشکلات متعددی به هنگام نصب در و پنجره‌ها پدید خواهد آمد.

با مترکشی دو قطر کلاف‌های در و پنجره و قرار دادنشان روی سطحی صاف از بروز این مشکل به میزان زیادی می‌توان خودداری کرد.

• برای اینکه ظاهر کار مورد قبول باشد، باید تراز تمام کلاف‌های پنجره و بالای کلاف درب‌ها در هر طبقه به طور کامل در یک ردیف قرار گیرند. به کارگیری شیلنگ تراز یا لیزری برای نصب واجب است.
• پس از مطمئن شدن از قرارگرفتن چارچوب در تراز ایده‌آل و کنترل شاقولی، باید پشت آن را با استفاده از ماسه سیمان یا آجر چینی پر کنید.

• برای پیشگیری از شکم دادن پروفیل‌ها در زمان پر کردن پشتشان، باید میانه چارچوب را با به کارگیری جک یا چوب چهارتراش مهار کرد. طبیعتاً برداشتن مهارها بعد از گیرش ملات انجام می‌شود.
• برای زیبایی نمای ساختمان باید همه پنجره‌ها در امتداد عمود هم‌باد باشند.

بنابراین پیش از نصب کلاف‌های کاذب، باید با استفاده از یک شاقول بلند که از بام تا قسمت پایین ساختمان آویخته شده و به آن قپان گفته می‌شود، کنترل شوند.

در گام بعدی پنجره‌ها بر اساس خط شاقول نصب شوند.

ضوابط نعل درگاه چیست؟

همانند هر مسئله دیگری نعل درگاهی در و پنجره نیز یک سری ضوابط مخصوص به خود دارد که در ادامه تمامی موارد را به طور کامل آورده‌ایم:

• کمترین میزان ارتفاع آن به ترتیب 15 سانتی‌متر برای نوع فلزی و 25 سانتی‌متر برای نوع بتنی آن است.
• این المان‌های سازه‌ای از هر دو سمت باید حداقل به اندازه 20-25 سانتی‌متر بر روی دیوار جانبی قرار گیرند.
• تیرها باید حداقل به اندازه 50 سانتی‌متر از عرض بازشو بزرگتر باشند.

دو طرف آن بر روی بالشتک بتنی قرار بگیرد.

همچنین جهت حفظ استحکام دیوارها در زمان زمین لرزه از شاخک‌هایی به شکل U استفاده می‌شود.

• برای اجرای نعل درگاه در ساختمان باید ارتفاع مناسب را در گرفت تا از بروز مشکلات در آینده جلوگیری کرد.
• عرض نعل درگاهی باید با عرض دیوار جانبی یکسان باشد.
• زنگ زدن یکی از مشکلاتی است که مهندسین در ساخت سازه‌ها با آن مواجه هستند.

بنابراین جهت جلوگیری از زنگ زدگی نعل درگاه فلزی ، آن را با یک لایه ضد زنگ بپوشانید.

• در نعل درگاه چوبی باید از تیرهای چوبی که سطح مقطع گرد یا چهارتراش دارند، استفاده کرد.
• در صورتی که در سازه از درگاه‌های پشت سرهم استفاده کنید، باید از نعل درگاهی سراسری استفاده کنید. دقت کنید که اجرای پیوسته سبب ایجاد پدیده ستون کوتاه نشود.

همچنین برای یادگیری تمام نکات و ریزه کاری‌های این مبحث دیدن ” آموزش اجرای ساختمان “ را از دست ندهید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری