وال پست راز استحکام دیوارها هنگام زلزله است. برای جلوگیری از تخریب دیوارهای ساختمان استفاده از وال پست یا همان نگهدارنده دیوار بهترین اقدام ممکن است چراکه اکثر آوارها و آسیب‌های هنگام زلزله، ناشی از تخریب دیوارها است. اما والپست چه کمکی می‌کند؟ در این مقاله به شرح کامل این موضوع پرداخته‌ایم. برای آشنایی کامل با وال پست ، انواع آن، ضوابط و مزایا معایب این المان غیر سازه‌ای مهم این مقاله کامل را از دست ندهید!
آنچه در این مقاله می آموزید:
فیلم بررسی نکات اجرای وال پست
وال پست چیست ؟
انواع وال پست
وال پست چه خصوصیاتی دارد؟
اجرای نگهدارنده دیوار ضروری یا غیر ضروری؟
صفر تا صد جزئیات اجرای وال پست
چهار نکته در نحوه اجرای وال پست
مجموعه ضوابط وال پست برای اجرای اصولی
فیلم بررسی نکات اجرای وال پست
فیلم زیر را مشاهده کرده تا با نکات اجرایی وال پست آشنا شوید.
وال پست چیست ؟
وال پست یا نگهدارنده دیوار (وادار) به زبان ساده کلافی با طول مشخص بوده که کاربرد عمده آن یکپارچه کردن دیوارها است.
به عبارتی می‌توان گفت که این نگهدارنده اجزای غیر سازه‌ای، میان‌قاب‌های سازه‌ای، غیر سازه‌ای و تیغه‌ها را به اسکلت متصل می‌کند تا در برابر عوامل خارجی گوناگون نظیر زلزله یکپارچه مقاومت نمایند.
نقش وال پست در استحکام دیوار بسیار مهم است چرا که سبب متصل شدن کامل دیوار با اسکلت سازه و عملکرد یکپارچه با آن می‌شود. به عبارتی نقش نگه دارنده دیوار را ایفا می‌کند.
در حالت کلی زمانی که طول دیوار از مقدار مجاز طراحی (حداکثر ۴ متر) بیشتر شود، از عضو قائم با مقطع فولادی یا بتنی (وال پست) به عنوان تکیه‌گاه برای مهار خارج از صفحه دیوار و اجزای مسلح کننده آن استفاده می‌شود.
وادار که نام دیگر نگهدارنده دیوار است، باید به صورت مناسب با استفاده از اتصال مفصلی به کف سازه وصل شود.
اما اتصال آن در زیر سقف باید در راستای داخل صفحه به حالت کشویی بوده تا امکان جابجایی درون صفحه دیوار وجود داشته باشد. یعنی دیوار می‌تواند داخل میان قاب حرکت کند.
وظیفه اصلی وال پست
حال به وظیفه اصلی نگهدارنده دیوار می‌رسیم.
نقش اصلی آن انتقال نیروهای وارد شده از باد، زمین لرزه و سایر عوامل محیطی دیوار به قاب سازه‌ای و یکپارچه کردن دیوار در مقابل نیرو بوده و نتیجه آن عدم آسیب رسیدن و تخریب دیوار است.
نگهدارنده دیوار عضوی غیر سازه‌ای است، اما اجرای آن در استحکام سازه به میزان زیادی مؤثر خواهد بود.
در دیوارهای خارجی روی سطح وادار باید با استفاده از پشم سنگ پوشانده شود. این کار جهت عایق‌بندی و جلوگیری از تماس رطوبت با آن و زنگ زدگی آن است.
همچنین روی آن یک لایه مش الیافی یا رابیتس جهت جلوگیری از ترک خوردگی نازک کاری انجام شود. چراکه وال پست‌ها معمولا فلزی بوده و تماس فلز و گچ موجب ترک خوردگی می‌شود.
انواع وال پست
این وادارها معمولا در کارگاه‌ها از دو نبشی و تعدادی میلگرد ساخته می‌شوند.
به گونه‌ای که دو نبشی در فاصله‌ای به اندازه ضخامت دیوار روبه‌وری هم قرار گرفته و با تعدادی میلگرد در امتداد طولشان به هم متصل می‌شوند. جهت اتصال میلگردها به نبشی‌ها از جوشکاری با الکترود معمولی استفاده می‌شود.
پس از تعریف نگهدارنده دیوار به انواع آن می‌رسیم که از لحاظ نحوه نصب، این المان غیر سازه‌ای را بدین شکل می‌توان تقسیم بندی کرد:
وال پست افقی یا تیرک و اتصال آن
وال پست افقی برای دیوارهایی تا ارتفاع ۳٫۵ متر لازم نیست.
اتصال وال پست افقی به ستون فلزی به کمک جوشکاری راحت انجام می‌شود. اما جهت اتصال وال پست افقی به ستون بتنی چندین راه وجود دارد.
در حالت اول نبشی‌های نگهدارنده دیوار را به تسمه جوش داده و تسمه را اطراف ستون اصلی طرفین دیوار می‌چرخانند.
در حالت دوم پیش از بتن‌ریزی، پلیت‌هایی در بتن تعبیه شده و به آرماتورهای طولی ستون بسته می‌شود.
دقت کنید سطح رویی این پلیت‌ها کاملا به قالب چسبیده باشد تا بعد از باز کردن قالب نمایان شود. اگر بعد از باز کردن قالب مشخص نبود با چکش کمی ضربه بزنید تا شیره نازکی از بتن که روی آن را گرفته برداشته شود.
سپس وال پست را به پلیتی که در ستون گیردار شده جوش دهید.
در حالت سوم به کمک رول پلاک پلیتی را به ستون بتنی متصل کرده و سپس وال پست را به آن متصل می‌کنند.
با استفاده از این کار ستون به میزان بسیار کمتری تخریب شده و نگهدارنده دیوار با استحکام بیشتری اجرا می‌شود.
به عبارتی سبب متصل شدن کامل دیوارها با اسکلت سازه شده و در نهایت میزان استحکام آن افزایش می‌یابد.
گاهی وال پست افقی یک تسمه یا میلگرد بوده که صرفا به ستون‌های طرفین متصل شده و در دیوار مدفون است. این مورد که تاثیر کمتری نسبت به دو نبشی مقابل هم دارد نیز می‌تواند تا حدودی مانع از حرکت دیوار شود.
در ادامه مقاله جزئیات بیشتری در مورد تیرک خواهیم گفت.
وال پست عمودی یا قائم
زمانی که بر اساس بررسی‌های صورت گرفته میزان بارهای خمشی وارده بر سازه بیشتر از سایر بارها است، از نوع عمودی آن استفاده می‌شود.
نگهدارنده‌های دیوار در این حالت به صورتی قرار می‌گیرند که نقاطی که در سازه اصلی نصب می‌شوند در بالا و پایین آن قرار گیرند.
از نظر شکل ظاهری نوع وال پست افقی و عمودی شبیه یکدیگر است اما در نوع عمودی تمامی ضخامت دیوار پوشش داده می‌شود.
به عبارتی در صورتی که اندازه دهانه بزرگ باشد، این نگهداره دیوار از تیر طبقه پایین به قسمت تیر طبقه بالا در دهانه جوشکاری شده و متصل می‌شود.
وال پست ترکیبی
در مواقعی که از وال پست افقی و عمودی در کنار هم استفاده شود، به آن نگهدارنده دیوار ترکیبی گفته می‌شود.
این نوع از نگهدارنده‌های دیوار اکثرا در ساختمان‌هایی با ارتفاع زیاد و سازه‌های موجود در مناطقی که زمین لرزه به وفور اتفاق می‌افتد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دسته بندی دیگری از نگهدارنده های دیوار بر حسب نوع اجرا وجود دارد که مهم‌ترینشان عبارتند از:
اجرا با انکر بولت
نبشی
با تسمه
وال پست چه خصوصیاتی دارد؟
در ادامه به بررسی خصوصیات این المان غیر سازه‌ای پرداخته و تمامی ویژگی‌های آن را برایتان بازگو خواهیم کرد:
به شکل فلزی یا بتن مسلح
در صورتی که به شکل فلزی باشد، به حالت پروفیل نبشی، ناودانی و قوطی است.
یکپارچگی دیوار
فاصله وال پست ها به میزان مشخصی جهت یکپارچه عمل کردن دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
محل قرارگیری
به طور کلی وادارها در انتهای فریم با دهانه بالا و محل پوشیده شده با دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
طرز عملکرد
آنها به عنوان تیر یا ستون عمل می‌کنند.
اجرای نگهدارنده دیوار ضروری است یا غیر ضروری؟
همانطور که گفتیم اجباری در استفاده از وادار وجود ندارد اما آیا طراحان بهتر است از نگهدارنده دیوار استفاده کنند یا نه؟
در این بخش به پاسخ این سوال مهم می‌پردازیم.
طرز فکر رایج مهندسان عدم دستکاری المان‌های پایه سازه مانند تیر، ستون و سقف است تا از میزان استحکامشان برای مقاومت در برابر عوامل مختلف کم نشود.
اما تجربه ثابت کرده است که به هنگام زمین لرزه ممکن است المان‌های اصلی دچار آسیبی نشوند اما سازه فرو بریزد.
در این موضوع مشکل از عدم استحکام اجزای غیر سازه‌ای مثل دیوارهای اطراف، تیغه‌ها و غیره است.
از آنجایی که سختی میان قاب‌ها در افزایش میزان استحکام سازه تأثیر فوق العاده‌ای دارند، استفاده از نگهدارنده دیوار در سازه‌ها را به امری ضروری بدل می‌سازد.
صفر تا صد جزئیات اجرای وال پست
اولین گام اجرای بیس پلیت در قسمت زیرین و بالای تیر بتنی و قرار دادن وادارها پیش از بتن ریزی سقف است.
این کار به منظور مهار اجزا قائم سقف و کف سازه انجام می‌گیرد.
در صورتی که مایل به جایگزینی بیس پلیت‌ها هستید، از انکر بولت‌ها می‌توانید استفاده کنید.
اگر به خوبی با نحوه نصب بیس پلیت‌ها آشنا نیستید، مقاله “نصب بیس پلیت و نحوه اتصال ستون فلزی به فونداسیون“ را مطالعه کنید.
اگر پیش از بتن ریزی اجرای بیس پلت به درستی صورت نگیرد، حتما باید پلیت‌ها را با استفاده از رول بولت‌ها به تیرهای زیرین و رویی متصل کرد.
به هیچ وجه جهت نصب پلیت‌ها به تیر، از میخ فولادی به اندازه ۳ سانتی‌متر استفاده نشود. همچنین از میلگرد برای اتصال نگهدارنده دیوار به تیر استفاده نشود.
پیش از جوشکاری نگهدارنده دیوار، ابعاد داخلی ساختمان محاسبه گردد تا پس از دیوارچینی به مشکلی برخورد نکنید.
برای آشنایی کامل با دیوارچینی مقاله “۲۶ نکته دیوارچینی برای حرفه ای ها“ را مطالعه کنید.
کمترین میزان پروفیل مورد استفاده جهت اجرای وال پست نبشی ۵ است.
اما سرانجام باید برحسب نقشه‌های تصویب شده و عقیده طراح سازه عمل کرد.
کنترل کردن شاقولی و هم راستایی افقی نگهدارنده دیوار در هر طبقه با استفاده از ریسمان کشی فراموش نشود.
حال به بررسی دقیق‌تر این مسئله پرداخته و اجرای نگهدارنده دیوار در اسکلت بتنی و فلزی را توضیح خواهیم داد.
اجرای وال پست در اسکلت بتنی چگونه است؟
مشخص کردن محل این المان غیر سازه‌ای بر اساس نقشه اولین گام در اجرای نگهدارنده دیوار برای سازه بتنی است.
پس از آن ورق‌های اتصال در کف و سقف نصب شود.
فاصله نصب نگهدارنده دیوار در زمان اجرای دیوار باید خالی باشد.
در ادامه باید در هنگام ردیف کردن بلوک‌ها برای هر دو ردیف از بست یکسانی استفاده و دو دیوار جداگانه را به هم وصل کرد.
در ادامه پس از تمام کردن ساخت دیوار، از ۴ میلگرد برای جوش دادن آنها به سقف و کف استفاده کنید.
میلگردها به طور کلی شامل انواع مختلفی هستند که در مقاله “انواع میلگرد و کاربرد آنها از صفر تا صد“ توضیح داده‌ایم.
به عنوان مراحل آخر کار باید از سیم آرماتوربندی برای متصل کردن آرماتورها به بست استفاده و دو سمت دیوار را قالب ببندید.
در آخرین گام نیز کافیست داخل قالب‌ها را بتن بریزید و پس از گیرش کافی، قالب‌ها را باز و وادار شما با ضخامت دیوار آماده است!
اجرای وال پست در اسکلت فلزی چگونه است؟
این المان غیر سازه‌ای در اسکلت سازه توسط جوشکاری به تیر و ستون وصل می‌شود.
برای آشنایی کامل با جوشکاری و انواع آن مقاله “جوشکاری چیست و انواع روش های جوشکاری کدام است؟“ را مطالعه کنید.
۴ نکته در نحوه اجرای وال پست
کنترل هم راستا بودن نبشی کشی در تمامی طبقات با استفاده از قپان حتماً انجام گردد.
تمامی نبشی‌ها شاقول شده باشند.
از کم و زیاد نشدن مساحت ساختمان در نتیجه نبشی‌های نصبی، اطمینان حاصل شود.
جوشکاری نبشی‌ها به صفحات اتصال به درستی کنترل گردد.
اتصالات وال پست
-
تیرک در وال پست و نحوه اتصال وال پست به ستون و سقف
گفتیم در دیوارهایی که ارتفاعی بیش از ۳٫۵ متر دارند باید تیرک اجرا شود. تیرک ها عضوهای افقی از جنس فولاد یا بتن هستند که ارتفاع آزاد دیوار را کاهش می‌دهند.
جهت جداسازی مناسب دیوار از قاب سازه‌ای، وادار انتهایی برای نگهداری تیرک باید اجرا شود. در این حالت وادار باید از بر ستون حدود ۱ متر فاصله داشته باشد تا از تغییر شکل تیر در ناحیه مفصل پلاستیک جلوگیری شود.
جهت اجرای تیرک، باید به این نکته توجه داشت که تیرک کاملا بر روی دیوار بنشیند و بار وزنی دیوار بالایی به تیرک نباید منتقل شود.
اتصال انتهای تیرک به ستون باید به صورت نشیمن بوده و امکان جابه‌جایی در راستای دیوار وجود داشته باشد.
جزئیات اتصالات تیرک در شکل‌های زیر نمایش داده شده است.
-
اتصال وال پست به دیوار غیرسازه‌ای
در دیوارهای غیرسازه‌ای و طول بیشتر از ۴ متر جهت مهار خارج از صفحه دیوارها نیاز به استفاده از وال پست داریم. اتصالات وادارها می‌تواند از نوع جوشی یا پیچی باشد.
فواصل بین وادارها را می‌توان بر پایه محاسبه ظرفیت خمشی پانل دیوار محاسبه کرد.
این محاسبات با فرض شرایط تکیه‌گاهی لبه‌ها و با اعمال بار وارد بر دیوار صورت می‌گیرند.
-
اتصال وال پست به قاب سازه‌ای
همانطور که گفتیم دیوارهای بلوکی به دلیل عملکرد دو طرفه باید از وال پست در اجرای آن استفاده شود. جهت ایجاد امکان حرکت جانبی دیوارها، وال پست و دیوار به طور هم‌زمان باید آزادی حرکت داشته باشند.
جهت اتصال دیوار به اعضای قائم از دو نبشی یا یک ناودانی استفاده می‌شود. به دلیل ایجاد آزادی حرکت وال پست ها، نباید آنها را به نبشی‌ها جوش داد.
نیازی به رعایت فاصله جدا سازی دیوار در مجاورت وادارها به دلیل کشویی بودن اتصال وال پست، نیست.
به این نکته توجه داشته باشید که در دیوارهای واقع در خارج از قاب ، وادارهای دو انتهای دیوار باید در برابر حرکت جانبی در هر دو جهت مهار شوند و به دیوار اجازه حرکت داده شود.
دیتیل این اتصال مانند مانند اتصال دیوار به ستون است، که در این حالت فاصله ۱ درصدی بین وال پست و دیوار باید حفظ شود.
مجموعه ضوابط وال پست برای اجرای اصولی
ضابطه وادار در مقررات ملی ساختمان عموماً در بند ۷-۵-۳ آیین‌نامه ۲۸۰۰ به صورت کامل ذکر شده است:
اگر طول دیوار از ۶ متر بیشتر باشد، اجرای نگهدارنده دیوار نیاز است.
در بعضی از موارد این اندازه ۵ متر نیز ذکر شده است.
اگر طول دیوار ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد، به ساخت نگهدارنده دیوار نیاز است.
بر اساس این آیین‌نامه اجرای نگهدارنده‌های دیوار نوع افقی برای دیوارهایی که ارتفاعشان بیشتر از ۳٫۵ متر است نیاز است.
کنترل اجرای اصولی این المان غیر سازه‌ای باید توسط همکاری مهندس ناظر عمران و معماری انجام پذیرد.
به صورتی که مهندس ناظر عمران بر اجرای صیحیح و ناظر معماری کنترل اجرای دیوارهای داخل نگهدارنده است.
یکی دیگر از ضوابط نگهدارنده دیوار در این آیین‌نامه بند ۴-۵-۴ بدین شرح است:
دیوارهای داخلی یا تیغه‌ها با ارتفاع بیشتر از ۱۸۰۰ سانتی‌متر باید به صورت اصولی همانند استفاده از وادارها و غیره از نظر جانبی به سازه مهار شوند.
امیدواریم در پایان این مقاله به جواب سوال‌های خود در مورد نگهدارنده دیوار، انواع و نحوه اجرای آن رسیده باشید و از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، تشکر می‌کنیم. نظرات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
