اجرای ایزوگام و قیرگونی با تمام نکات اصولی از صفر تا صد

شاید برای خیلی از شماها پیش آمده باشد که سرویس بهداشتی طبقه بالاییتان به سقف شما آب بدهد و سقف شما نم بزند، نقاشی و گچ بری آن خراب شود یا حتی از سقف شما آب بچکد. یک مهندس خوب باید نکات قیرگونی و ایزوگام را بداند، چرا که اجرای اشتباه عایقکاری سبب بروز مشکلات ذکر شده می‌شود.

به طور کلی برای کف سرویس‌های بهداشتی، پشت بام‌ها، آشپزخانه‌ها و سایر قسمت‌هایی که در تماس با آب هستند عایق کاری یا ایزولاسیون امری ضروری است.

کف سازی با هر نوع مصالحی که باشد نظیر سنگ، سرامیک، موزاییک، آسفالت و غیره دارای خلل و فرج ریزی می باشد که آب به راحتی از آن‌ها عبور می‌کند.

حتی اگر خلل و فرج خیلی ریز باشد باز رطوبت منتقل می‌شود. درز بین سنگ‌ها و سرامیک‌ها که دیگر جای خود دارد.

معمولا اجرای کف سازی‌ها به وسیله ملات ماسه و سیمان انجام می‌گیرد و برای بندکشی درزها نیز از سیمان سفید و پودر سنگ استفاده می‌شود.

نکته مهم این که ملات یک ماده قابل انقباض است. زمانی که ماسه و سیمان و آب را باهم مخلوط می‌کنید ماده‌ای نسبتاً روان خواهید داشت اما بعد از مدتی گیرش سیمان آغاز شده و ملات شروع به جمع شدن و انقباض می‌کند. ترک‌های مویی بسیار ریزی نیز در این مرحله شکل می‌گیرند.

عایق کاری چیست

پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مقاله ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید تا با کلیات عایق کاری و نحوه اجرای آن در محیط کارگاهی آشنا شوید.

اگرچه کف سازی تا مقدار خیلی زیادی مانع از عبور آب به لایه زیری می‌شود اما به تنهایی کافی نیست. به همین دلیل زیر لایه کف سازی همواره لایه عایقکاری قرار دارد. این لایه دارای شیب مناسب به سمت چاه یا آبرو است تا در صورت عبور رطوبت از کف سازی این رطوبت به سمت آبرو هدایت شده و به سقف طبقه پایین منتقل نگردد.

از دو روش عمده عایق کاری رطوبتی می‌توان به قیرگونی (قیر و گونی) و ایزوگام اشاره کرد.

برای اطلاع بیشتر از نحوه شیب بندی می توانید مقاله ” شیب بندی بام ” را مطالعه کنید.

استفاده از قیر برای ایزولاسیون یا عایق کاری سابقه طولانی دارد. امروزه بر خلاف تولید عایق‌های مختلف، استفاده از ایزولاسیون قیری هم چنان یکی از راهکارهای متداول است.

در صورت اجرای صحیح و اصولی هر دو عایق قیرگونی و ایزوگام عملکرد مناسبی دارند. اما به دلیل برخی محدودیت‌های ایزوگام نظیر ضخامت بالاتر، انعطاف پذیری کمتر و محدودیت در آب بندی داخل کفشورها، توصیه می‌شود در فضاهای کوچک مانند حمام و سرویس‌های بهداشتی از قیرگونی استفاده شود.

علاوه بر دو روش قیرگونی و ایزوگام انواع پوشش‌های نوین ضد آب با استفاده از مواد پلیمری در بازار موجود است که با توجه به سابقه کم عرضه آن‌ها لازم است تحقیقات بیشتری در مورد عملکرد آن‌ها صورت گیرد.

اجرای قیرگونی

در عایق کاری ساختمان‌ها به روش قیرگونی معمولاً از 2 لایه گونی و 3 قشر قیر استفاده می‌شود. گونی نوعی از منسوجات است که از الیاف کنف چتایی محسوب می‌شود. گونی مورد استفاده باید دارای بافت یکنواخت و عاری از آلودگی باشد.

از مزایای قیرگونی می‌توان به اجرای راحت، عدم نیاز به نیرو متخصص، مصالح قابل دسترس و مناسب بودن برای فضاهای کوچک اشاره کرد. عمده معایب آن خطرناک بودن به دلیل داغی قیر، پوسیدگی ناحیه قیرگونی شده به مرور زمان و پارگی در اثر نشست‌های احتمالی سازه است.

مراحل اجرای قیرگونی به شرح ذیل است:

در صورت عدم شیب بندی و وجود سطح صاف، باید قبل از اجرای عایق، زیرکار با ملات ماسه سیمان نرم اندود شده و سطح آن کاملاً خشک شود. انجام این کار به دلیل آسیب پذیری قیر نسبت به اشیاء تیز و سطوح زبر لازم است.

قیر با حرارت آتش کاملا نرم شده و روی محل مورد نظر مالیده می‌شود. در این مرحله تنها از قیر 70-60 نرم (قیر خالص با درجه نفوذ بین 60 تا 70 دهم میلی متر) استفاده شده تا به همه خلل و فرج نفوذ کند.

استفاده از قیر مخلوط یا سفت در لایه اول مجاز نیست.

معمولا برای اندود کردن یک مترمربع گونی در لایه اول حدود 2 کیلوگرم قیر لازم است.

یک لایه گونی تمیز، خشک و بدون چروک روی سطح قیر پخش شده و محل آبروها برش زده می‌شود. باید دقت شود لایه های عایق به نحو مناسب تا داخل لوله فاضلاب امتداد یابد.

در مرحله بعد قیر شل 70-60 با قیر سفت 25-85 (در مناطق سردسیر یا معتدل) یا قیر 15-90 (در مناطق گرمسیر) به نسبت مساوی مخلوط شده و روی گونی مالیده می‌شود.

معمولا حدود 1.5 کیلوگرم قیر در هر مترمربع برای لایه دوم کافی است.

لایه گونی دوم عمود بر لایه زیرین پهن شده و روی گونی‌ها مجددا به قیر مخلوط نرم و سفت با نسبت 1 به 2 آغشته می‌شود.

نحوه اجرای ایزوگام

عایق ایزوگام نیز از الیاف تیشو و قیر به صورت رول‌هایی با عرض 1 متر و طول 10 متر به ضخامت حدود 4 میلی متر در انواع تک و دو لایه، قیر خالص یا دمیده، ساده یا با روکش آلومینیومی تولید می‌شوند.

رول‌های دو لایه دارای دو قشر الیاف تیشو و پلی استر جهت نگهداری و مسلح کردن لایه قیری هستند.

نمونه حاوی قیر خالص از دوام و کیفیت بالاتری نسبت به دمیده ها برخوردارند. رول‌های دارای پوشش آلومینیومی نیز به دلیل انعکاس نور، جلوگیری از گرم شدن عایق در تابستان و تاثیر مثبت در آب شدن برف‌ها، مناسب بام هستند.

سرعت اجرای بالاتر، عدم نیاز به ایجاد آتش جهت نرم کردن قیر و کم بودن آلودگی زیست محیطی از دلایل عمده استفاده از این نوع عایقکاری است.

وزن هر رول ایزوگام حدود 40 کیلوگرم است.

مراحل اجرای ایزوگام نیز مشابه قیرگونی به شکل زیر است:

اجرای شیب بندی و ایجاد سطح صاف قبل از اجرای عایق کاری و اندود کردن زیرکار با ملات ماسه و سیمان نرم

پس از آماده سازی بستر، رول‌های ایزوگام به تدریج با مشعل گرم شده و روی سطح چسبانده می‌شوند. سپس لبه عایق با ماله فلزی کاملا پرداخت شده و آب بند می‌گردد.

تست عایق کاری چگونه است؟

بعد از پایان کار عایق کاری، محل کفشورها با گونی و ملات مسدود شده و با غرقاب نمودن سطح مورد نظر عایق تست می‌شود. در صورت عدم مشاهده نشتی در طبقه زیرین پس از 24 ساعت، عایق کاری مورد قبول خواهد بود. در این زمان محل مورد نظر آماده اجرای پوشش نهایی از قبیل آسفالت، موزاییک، سرامیک، سنگ و غیره است.

نکات مهم اجرای ایزوگام و قیرگونی :

جهت جلوگیری از سوراخ شدن عایق باید زیرسازی مناسب با ملات ماسه سیمان لیسه‌ای روی سطح اجرا شده و سطح کار از مواد اضافی نظیر گچ و قسمت‌های تیز و زبر پاک شود.

مقدار هم پوشانی گونی‌ها در عایق قیرگونی و نیز رول‌های ایزوگام حدود 10 سانتی متر است.

در عایق کاری چند لایه، لایه‌های متوالی باید عمود بر هم قرار گیرند.

عایق کاری سطوح شیبدار باید از پایین‌ترین قسمت شروع شده و به بالاترین قسمت ختم گردد.

محل آبروها از مهم ترین قسمت‌هایی در اجرای ایزوگام و قیرگونی هستند که معمولاً به دلیل سطح کوچک، دسترسی محدود و بی دقتی سازنده‌ها، عمده موارد نشت آب از اطراف آن‌ها صورت می‌گیرد.

لذا باید در محل کفشورها، محل نصب کاسه توالت و ناودان های بام، لایه های عایق به نحو مناسبی تا داخل لوله فاصلاب امتداد یابند.

از اجرای ایزوگام و قیرگونی در شرایط جوی بارانی و هوای سرد (کمتر از 5 درجه سانتی گراد) به دلیل مرطوب بودن سطح ناشی از بارندگی یا سرد شدن سریع قیر اجتناب گردد.

تبله کردن عایق یا اصطلاحاً تاول زدن سطح کار از عیوب شایعی است که به دلیل خیس بودن زیرسازی، عدم درزبندی لبه ها و نفوذ رطوبت به زیر سطح عایق اتفاق می‌افتد.

عایق پشت بام باید حداقل تا وسط ارتفاع جان پناه امتداد یافته و روی دیوار برگردانده شود. اتمام لایه عایق روی کف به دلیل احتمال نشت رطوبت از کناره‌ها مجاز نیست.

جهت جلوگیری از ترک و شکست عایق، باید قبل از ایزولاسیون نسبت به اجرای ماهیچه در محل تقاطع دیوار و کف به ضخامت حداقل 5 سانتی متر اقدام کرد. در این محل ها عایق کف حتما زیر عایق دیوار باشد.

به دلیل خاصیت خورندگی آهک روی قیر بهتر است در مجاورت آن از سیمان تیپ 1 استفاده شود. سیمان تیپ 2 و سیمان های پوزولانی آهک بیشتری نسبت به سیمان تیپ 1 دارند.

کیفیت ایزوگام با دست کشیدن روی قسمت فاقد پوشش تا حدودی قابل تشخیص است. چسبیدن ذرات سیاه روی دست نشانه کیفیت پایین ایزوگام است.

در ایزوگام های با کیفیت پایین به جای استفاده از پلیمر یا قیر مرغوب از پودرهای معدنی یا مواد غیر پلیمری استفاده می شود.

برای آزمایش کیفیت ایزوگام به خصوص در مناطق سردسیر که شکنندگی آن تاثیرگذار است می توان یک تکه کوچک از ایزوگام را برش داده و دو ساعت داخل فریزر قرار داد.

خم کردن ایزوگام تا زاویه حدود 120 درجه نباید به ترک و شکست در محل خم منجر گردد.

پس از اتمام اجرای قیرگونی یا ایزوگام و تست آن ها جهت جلوگیری از پارگی یا سوراخ شدن عایقکاری هرچه سریعتر نسبت به اجرای لایه نازک کاری نهایی اقدام شود.

عایق کاری پای ستون‌ها، روی کرسی چینی و پای تمام دیوارهای متصل به زمین الزامی است.

نکات اجرای ایزوگام سرویس بهداشتی

در عایق کاری حمام، سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه لازم است که دیوارها نیز تا ارتفاع حداقل 60 تا 80 سانتی متر و با حداقل دو قشر قیر و یک لایه گونی یا یک لایه ایزوگام عایق گردند.

در سرویس‌های بهداشتی محل کاسه توالت با ملات ماسه سیمان به صورت چالی که کاسه در آن قرار گیرد آماده شده و پس از خشک شدن ملات، نسبت به عایق کاری اقدام گردد.

هنگام عایق کاری سرویس‌های ایرانی باید پس از بریدن اضافه لوله فاضلاب از کف، داخل سیفون پر از آب شود تا در صورت ریزش احتمالی قیر، مسیر لوله تنگ یا مسدود نگردد. در مورد توالت فرنگی نیازی به برش لوله فاضلاب نبوده و این کار بعد از فرش کردن کف و هنگام نصب کاسه انجام می‌گیرد.

جهت ممانعت از نفوذ آب به گوشه های چارچوب درب حمام و سرویس‌ها، باید قبل از ایزولاسیون یک لایه آجری یا سیمانی به ارتفاع چند سانتی متر اجرا شود. به عبارت دیگر، عایق در قسمت درب ورودی روی زمین تمام نشده و مقداری بالاتر بیاید.

در صورتی که مایل به یادگیری تمام ریزه کاری‌های اجرای ساختمان هستید با پکیج صفر تا صد اجرای ساختمان می‌توانید به تمام نکات مسلط شوید.