عایق کاری چیست؟ همه چیز درباره انواع عایق بندی ساختمان

عایق بندی یا عایق کاری ساختمان با هدف مدیریت انرژی، بهبود آسایش ساکنان و افزایش دوام سازه انجام می‌شود. عایق‌ها در سه دسته‌ اصلی عایق رطوبتی، حرارتی و صوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اجرای هم‌ زمان این سه نوع عایق در ساختمان می‌تواند سازه را در برابر نوسانات دمایی، آلودگی‌های صوتی و نفوذ رطوبت مقاوم کند و در نتیجه، کیفیت کلی ساختمان را به‌ شکل چشمگیری افزایش دهد. در این مقاله از آکادمی عمران به بررسی انواع و روش‌های عایق کاری رطوبتی، حرارتی و صوتی ساختمان می‌پردازیم.

عایق کاری چیست؟

پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مقاله ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید تا با کلیات عایق کاری و نحوه اجرای آن در محیط کارگاهی آشنا شوید.

عایق کاری یا ایزولاسیون (Insulation) به معنای جدا کردن دو چیز از یکدیگر است. از عایق کاری برای جدا کردن دو محیط از یکدیگر و جلوگیری از انتقال صدا، گرما، رطوبت و غیره استفاده می شود.

ب طور مثال در عایق کاری رطوبتی، یک لایه عایق میان دو سطح قرار می‌گیرد. این لایه دارای شیب مناسب به سمت چاه یا آبرو است تا در صورت عبور رطوبت از کف سازی، این رطوبت به سمت آبرو هدایت شده و به سقف طبقه پایین منتقل نگردد. برای اطلاع بیشتر از نحوه شیب بندی می‌توانید به مقاله شیب بندی بام مراجعه نمایید.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

کاربرد عایق کاری

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، از عایق کاری در موارد گوناگونی استفاده می‌شود که برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن شامل لیست زیر است:

• محافظت از لوله‌های آبرسانی در برابر زنگ زدگی، خوردگی و انجماد
• حفظ گرمای لوله‌های آب گرم موتورخانه در مسیر انتقال
• کاهش یا حذف صداهای مزاحم به کمک عایق‌های صوتی
• ممانعت از انتقال برودت و گرما به کمک عایق‌های حرارتی مانند پشم سنگ
• عایق کاری رطوبتی یا ایزولاسیون جهت جلوگیری از نفوذ آب به لایه زیرین

انواع عایق بندی ساختمان

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، عایق‌ بندی ساختمان به سه نوع اصلی صوتی، حرارتی و رطوبتی تقسیم می‌شود. در ادامه، روش‌های اجرای هر یک از این انواع عایق‌ کاری را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

1. عایق کاری رطوبتی

عایق کاری رطوبتی در ساختمان‌ها بیشتر در محیط‌هایی مثل پشت بام، آشپزخانه، حمام و سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود تا از انتقال رطوبت و آب میان سطح‌های مختلف ساختمان جلوگیری شود.

آشنایی مهندسان با اصول صحیح عایق‌کاری ساختمان ضروری است، چرا که هرگونه خطا در اجرای آن ممکن است خسارات و مشکلات ساختاری به دنبال داشته باشد.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که سرویس بهداشتی همسایه طبقه بالا به سقف شما آب بدهد، سقف شما نم بزند و نقاشی و گچبری آن خراب شود یا حتی از سقف شما آب بچکد. همچنین ممکن است دیده باشید که در روزهای بارانی یا برفی از سقف واحدهایی که زیر پشت بام هستند آب بچکد. برای جلوگیری از این اتفاق از عایق کاری رطوبتی مانند قیرگونی و ایزوگام در ساختمان‌ها استفاده می‌شود.

روش‌های عایق بندی رطوبتی

از عمده‌ترین روش‌های عایقکاری رطوبتی می‌توان به قیرگونی (قیر و گونی) و ایزوگام اشاره کرد. استفاده از قیر برای ایزولاسیون یا عایق کاری سابقه طولانی دارد. امروزه با وجود تولید عایق‌های مختلف، استفاده از ایزولاسیون قیری هم چنان یکی از راهکارهای متداول است.

در صورت اجرای صحیح و اصولی، هر دو عایق قیرگونی و ایزوگام عملکرد مناسبی دارند، اما به دلیل برخی محدودیت‌های ایزوگام نظیر ضخامت بالاتر، انعطاف پذیری کمتر و محدودیت در آب بندی داخل کفشورها، توصیه می‌شود در فضاهای کوچک مانند حمام و سرویس‌های بهداشتی از قیرگونی استفاده شود.

علاوه بر دو روش قیرگونی و ایزوگام، انواع پوشش‌های نوین ضد آب با استفاده از مواد پلیمری در بازار موجود است که با توجه به سابقه کم عرضه آن‌ها لازم است تحقیقات بیشتری در مورد عملکرد آن‌ها صورت گیرد.

قیرگونی

در عایق کاری ساختمان‌ها به روش قیرگونی معمولا از 2 لایه گونی و 3 قشر قیر استفاده می‌شود. گونی نوعی از منسوجات است که از الیاف کنف چتایی محسوب می‌شود و باید دارای بافت یکنواخت و عاری از آلودگی باشد.

مزایا و معایب قیرگونی

از مزایای قیرگونی می‌توان به اجرای راحت، عدم نیاز به نیرو متخصص، مصالح قابل دسترس، قیمت پایین، مقاومت در برابر اسیدها و نمک‌ها و بازها، و مناسب بودن برای فضاهای کوچک اشاره کرد. عمده معایب آن خطرناک بودن به دلیل داغی قیر، پوسیدگی ناحیه قیرگونی شده به مرور زمان و پارگی در اثر نشست‌های احتمالی سازه است.

ایزوگام

عایق ایزوگام از الیاف تیشو و قیر به وجود آمده و به صورت رول‌هایی با عرض 1 متر و طول 10 متر با ضخامت حدود 4 میلی متر در انواع تک و دو لایه، قیر خالص یا دمیده، ساده یا با روکش آلومینیومی تولید می‌شوند.

رول‌های دو لایه دارای دو قشر الیاف تیشو و پلی استر جهت نگهداری و مسلح کردن لایه قیری هستند. نمونه‌های حاوی قیر خالص از دوام و کیفیت بالاتری نسبت به دمیده ها برخوردارند. رول‌های دارای پوشش آلومینیومی نیز به دلیل انعکاس نور، جلوگیری از گرم شدن عایق در تابستان، و تاثیر مثبت در آب شدن برف‌ها، مناسب برای بام ساختمان‌ها هستند.

سرعت اجرای بالاتر، عدم نیاز به ایجاد آتش جهت نرم کردن قیر و کم بودن آلودگی زیست محیطی از دلایل عمده استفاده از این نوع عایقکاری است. اگر برایتان سوال است که ایزوگام بهتر است یا قیرگونی؟ در یک مقاله کامل به بررسی این موضوع پرداختیم. برای مطالعه آن روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

2. عایق بندی صوتی

اجرای صحیح عایق صوتی یکی از موضوعات قابل توجه در ساخت و ساز است و نقش مهمی در تامین آسایش ساکنان دارد. با توجه به این که امروزه ساختمان‌ها با تعداد طبقات و واحدهای زیاد ساخته می‌شوند، نقش عایق صوتی برای جلوگیری از انتقال صدا بین واحدها و طبقات و همچنین برای جلوگیری از ورود آلودگی صوتی بیرون بسیار مهم است.

انواع عایق بندی صوتی

برای عایق‌های صوتی از موادی استفاده می‌شود که چگالی بالا دارند و با جذب انرژی صوتی از انتقال آن جلوگیری می‌کنند. برخی از این مواد شامل پشم شیشه، پشم سنگ، فوم پلی اورتان و غیره است که با توجه به بودجه و نوع پروژه می‌توانید هر یک از آن‌ها را استفاده کنید. در ادامه هر یک از انواع عایق بندی صوتی را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

• عایق صوتی یونولیت: یونولیت علاوه بر عایق صدا، عایق حرارت و رطوبت هم هست و مقاومت بالا، نصب آسان و قیمت مناسب آن باعث شده که زیاد مورد استفاده قرار بگیرد.
• فوم پلی اورتان: یکی دیگر از عایق‌های چند منظوره صوتی و حرارتی است که به دلیل نصب راحت بسیار پرکاربرد است.
• عایق فایبرگلاس: یکی دیگر از عایق‌های صوتی و حرارتی پرکاربرد است که از ترکیب الیاف شیشه و رزین ساخته می‌شود و ساختاری سبک اما بسیار مقاوم دارد. فایبرگلاس علاوه بر داشتن مقاومت بالا در برابر حرارت و صدا، از دوام و ماندگاری طولانی برخوردار است.

3. عایق کاری حرارتی

از عایق‌های حرارتی برای جلوگیری از انتقال حرارت میان دو محیط استفاده می‌شود. اجرای صحیح این عایق‌ها نقش مهمی در مدیریت و بهینه‌ سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها دارد. بدون استفاده از عایق‌های حرارتی، کنترل دمای داخلی خانه در فصول گرم و سرد سال دشوار خواهد بود. در ادامه چند مورد از پرکاربردترین عایق‌های حرارتی را بررسی می‌کنیم:

• عایق ایزوهم: عایق حرارتی ایزوهم با ساختار سبک، انعطاف‌پذیر و مقاوم، دارای ضریب هدایت حرارتی پایین است و با جلوگیری از تعریق دیوارها و جذب رطوبت، باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و افزایش دوام ساختمان می‌شود.
• عایق پشم سنگ: استفاده از این عایق بسیار رایج است زیرا علاوه بر عایق حرارتی، عایق صوت و رطوبت هم هست و کاربرد چند منظوره دارد و از لحاظ اقتصادی هم به صرفه است.

عایق بندی کف ساختمان به چه منظور انجام می‌شود؟

به طور کلی از عایق کاری و ایزولاسیون برای کف سرویس‌های بهداشتی، پشت بام‌ها، آشپزخانه‌ها و سایر قسمت‌هایی که در تماس با آب هستند، استفاده می‌شود. هر مصالحی، اعم از سنگ و سرامیک، دارای خلل و فرج ریزی می‌باشد که منجر به عبور آب و رطوبت از آن‌ها می‌شود.

یکی از مراحل اجرای ساختمان، کف سازی است. معمولا اجرای کف سازی‌ به وسیله ملات ماسه و سیمان انجام می‌گیرد و برای بندکشی درزها نیز از سیمان سفید و پودر سنگ استفاده می‌شود. نکته مهم این است که ملات یک ماده قابل انقباض است. زمانی که ماسه و سیمان و آب را باهم مخلوط می‌کنید، ماده‌ای نسبتا روان به دست می‌آید که پس از مدتی گیرش سیمان آغاز شده و ملات شروع به جمع شدن و انقباض می‌کند. در این مرحله، ترک‌های مویی بسیار ریزی نیز شکل می‌گیرند.

اگرچه کف سازی تا میزان زیادی مانع از عبور آب به لایه زیری می‌شود، اما به تنهایی برای جلوگیری از عبور آب و رطوبت کافی نیست. از این رو، یک لایه عایق کاری در زیر لایه کف سازی صورت می‌گیرد.

تست عایق بندی چگونه است؟

بعد از پایان کار عایق بندی، محل کفشورها با گونی و ملات مسدود شده و با غرقاب نمودن سطح مورد نظر، میزان عایق بودن آن تست می‌شود. در صورت عدم مشاهده نشتی در طبقه زیرین پس از 24 ساعت، عایق بندی مورد قبول خواهد بود. در این زمان محل مورد نظر آماده اجرای پوشش نهایی از قبیل موزاییک، سرامیک، سنگ و غیره است.

جمع بندی

عایق بندی یا عایق‌ کاری ساختمان راهکاری برای جلوگیری از انتقال حرارت، صدا و رطوبت میان بخش‌های مختلف سازه است که نقش مهمی در افزایش دوام، صرفه‌جویی انرژی و بهبود آسایش ساکنان دارد. این کار در سه بخش اصلی شامل عایق حرارتی، صوتی و رطوبتی انجام می‌شود. عایق‌های صوتی مانند پشم سنگ، فوم پلی‌اورتان و یونولیت مانع انتقال صدا می‌شوند؛ عایق‌های حرارتی مانند ایزوهم و پشم سنگ از اتلاف انرژی جلوگیری می‌کنند و عایق‌های رطوبتی مانند قیرگونی و ایزوگام مانع نفوذ آب و رطوبت به سازه می‌شوند. اجرای صحیح و هم‌ زمان این سه نوع عایق، کیفیت، دوام و بهره‌ وری انرژی ساختمان را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

امیدواریم که مقاله عایق کاری (عایق بندی) و نقش آن در ساختمان برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی آن را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری