اصول اجرای آرماتوربندی تیر و سقف بتنی + فیلم آموزشی رایگان

آیا می‌دانستید آرماتوربندی تیر و سقف همیشه به صورت هم‌زمان انجام می‌شود؟! تا حالا اسم آرماتور گونه به گوشتان خورده است؟! می‌دانید چه نکاتی باعث می‌شود آرماتوربندی سقف به شکل درست و اصولی اجرا شود؟ در این مقاله به‌طور کامل مراحل و نکات اجرایی آرماتوربندی تیر و سقف بتنی را بررسی کرده و برای درک بهتر، فیلم آموزشی هم قرار داده‌ایم؛ پس تا انتهای مقاله با آکادمی عمران همراه باشید.

فیلم آرماتوربندی سقف و تیر بتنی

در ابتدا توصیه می‌کنیم فیلم زیر درباره نحوه آرماتوربندی تیر بتنی را مشاهده کنید. این فیلم تنها بخش کوتاهی از دوره اجرای ساختمان است که در آن علاوه‌بر آرماتوربندی سقف و تیرها، تمام مراحل ساخت یک ساختمان را شرح داده‌ایم.

انواع آرماتور در تیر و سقف

پیش از آنکه به نکات و اصول آرماتوربندی تیر و سقف بپردازیم، بهتر است ابتدا با انواع آرماتورهای مورد استفاده و کاربرد هر یک آشنا شوید:

1- آرماتورهای طولی

آرماتورهای طولی یا همان آرماتورهای اصلی جهت تحمل خمش در تیر به کار برده می‌شوند. جهت اجرای آرماتورهای طولی معمولا از میلگرد A3 استفاده می‌شود.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

2- آرماتورهای عرضی

آرماتورهای عرضی یا همان آرماتورهای فرعی جهت تحمل برش و پیچش و جلوگیری از گسترش ترک در تیر به کار برده می‌شوند. به آرماتورهای عرضی در تیر خاموت گفته می‌شود. برای آشنایی بیشتر با خاموت و انواع آن می‌توانید به مقاله خاموت مراجعه کنید.

3- آرماتورهای اتکا در سقف تیرچه بلوک

آرماتورهای اتکا یا ادکا آرماتورهایی هستند که جهت اتصال مناسب تیر به تیرچه و جلوگیری از لغزیدن تیرچه از روی تیر استفاده می‌شوند.

4- آرماتور ممان منفی در سقف تیرچه بلوک

از آنجایی که بتن‌ریزی سقف به‌صورت درجا انجام می‌شود، اتصالات تا حدودی گیردار بوده و در بالای تیرها لنگر منفی ایجاد می‌شود. برای تحمل این لنگر منفی، از آرماتور ممان منفی استفاده می‌شود. جهت آشنایی بیشتر می‌توانید مقاله‌ میلگرد ممان منفی را مطالعه کنید.

5- آرماتور حرارتی در سقف تیرچه بلوک

آرماتورهای حرارتی به‌منظور کنترل ترک‌های ناشی از تنش‌های حرارتی و جمع‌شدگی، در دو جهت عمود بر هم روی سقف قرار داده می‌شوند. برای آشنایی بیشتر و دریافت توضیحات کامل‌تر به مقاله‌ میلگرد حرارتی مراجعه کنید.

6- آرماتور دال راه‌پله

آرماتوربندی راه‌پله بتنی شامل آرماتوربندی تیر نیم‌طبقه، رمپ و پاگرد می‌شود. برای جزئیات بیشتر می‌توانید به مقاله اجرای پله بتنی مراجعه کنید.

همچنین آرماتورهایی وجود دارند که به‌عنوان قلاب سقف، اتصال بالابر، وال‌پست و جان‌پناه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نحوه اجرای آرماتور بندی سقف و تیر بتنی

آرماتوربندی تیر و سقف معمولا به‌صورت همزمان انجام می‌شود، زیرا تیر و سقف در سازه یک سیستم یکپارچه را تشکیل می‌دهند و اجرای همزمان آن‌ها باعث می‌شود اتصالات بهتر گیردار شده و مقاومت سازه در برابر بارهای وارده و خمش افزایش یابد. این روش همچنین از جابجایی میلگردها هنگام بتن‌ریزی جلوگیری می‌کند و تضمین می‌کند که آرماتورها در موقعیت دقیق خود قرار داشته باشند.

در ادامه، مراحل اجرای آرماتوربندی هر یک از تیر و سقف را به‌طور جداگانه و مرحله‌به‌مرحله شرح خواهیم داد تا با جزئیات اجرایی آن‌ها آشنا شوید.

اجرای آرماتوربندی تیر

مراحل اجرای آرماتوربندی تیر در اسکلت‌های بتنی به ترتیب زیر است:

1- اجرای آرماتورهای طولی و عرضی تیر

آرماتورهای طولی تیرها برای تحمل کشش در راستای تیر و در نزدیکی سطح بتن قرار داده می‌شوند. برای نصب آرماتورهای طولی و عرضی، ابتدا خاموت‌ها روی آرماتورهای طولی قرار می‌گیرند و سپس آرماتورهای طولی به میلگردهای انتظار ستون با سیم آرماتوربندی بسته می‌شوند.

برای سهولت در اجرا و جلوگیری از مشکلات احتمالی، توصیه می‌شود، موارد زیر رعایت کنید:

• فاصله آرماتورها از کف قالب باید مناسب باشد تا آرماتوربند بتواند خاموت‌ها را به راحتی ببندد.
• همچنین رعایت فواصل آرماتورها از کف قالب، از روغنی شدن آرماتورها جلوگیری می‌کند؛ زیرا قالب کف تیر از قبل روغن‌کاری شده و تماس مستقیم میلگرد با قالب باعث کاهش پیوستگی بتن و آرماتور می‌شود.
• در تیرهای طولی بلند، برای جلوگیری از شکم‌دادن میلگرد، از چوب‌های چهارتراش در وسط آرماتور استفاده می‌شود.
• اگر آرماتورها روغنی شده باشند، باید با پارچه و مواد مناسب مانند بنزین یا انژکتورشور تمیز شوند؛ زیرا روغنی بودن باعث کاهش اتصال بتن و آرماتور و ضعف عملکرد المان بتنی می‌شود.

محل وصله آرماتورهای طولی در تیر و سقف

وصله آرماتور معمولا از خود آرماتور مقاوم‌تر است و در صورت اجرای درست، مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، برای اطمینان، وصله‌ها در نقاطی قرار می‌گیرند که کمترین احتمال آسیب وجود دارد تا در صورت نقص، سازه دچار مشکل نشود.

نکات مهم در اجرای وصله‌ها عبارت‌اند از:

• محل وصله آرماتورهای طولی و قلاب آرماتورهای عرضی باید در ناحیه فشار قرار گیرد.
• در آرماتورهای تحتانی تیر، وصله در یک‌سوم کناری نزدیک به لبه تکیه‌گاه و خارج از ناحیه بحرانی اجرا می‌شود.
• در آرماتورهای فوقانی تیر، وصله در یک‌سوم میانی تیر قرار می‌گیرد.
• هیچ نوع وصله‌ای در محل چشمه اتصال مجاز نیست.

جهت آشنایی با روش‌های وصله میلگرد به مقاله انواع وصله میلگرد مراجعه کنید.

2- قرار دادن خاموت‌ها در آرماتور بندی تیر

در مرحله بعد، خاموت‌ها طبق نقشه و در فواصل مشخص روی آرماتورهای طولی قرار داده شده و با سیم آرماتوربندی بسته می‌شوند. اجرای صحیح خاموت‌ها نقش مهمی در تحمل برش و پیچش تیر دارد.

نکات مهم در اجرای خاموت‌ها:

• قلاب‌ها باید یکی در میان به سمت راست و چپ تیر اجرا شوند.
• در تیرهای پیوسته، در وسط دهانه، آرماتورهای فوقانی تحت فشار و آرماتورهای تحتانی تحت کشش قرار می‌گیرند، اما در نزدیکی تکیه‌گاه‌ها جای فشار و کشش برعکس می‌شود.
• به همین دلیل، در نزدیکی تکیه‌گاه‌ها، قسمت فوقانی تیر به کشش و قسمت تحتانی به فشار می‌افتد. از آنجا که قلاب در فشار کار می‌کند، توصیه می‌شود جهت قلاب‌ها در وسط دهانه به سمت بالا و در نزدیکی تکیه‌گاه به سمت پایین باشد.
• با این حال، معمولا برای سهولت اجرا و به دلیل مشخص نبودن جهت زلزله، تمام قلاب‌ها به سمت بالا اجرا می‌شوند، اما همچنان باید یکی در میان چپ و راست باشند.
• در ناحیه بحرانی (به طول دو برابر ارتفاع مقطع از تکیه‌گاه به سمت وسط دهانه)، فاصله خاموت‌ها کمتر از وسط تیر است؛ زیرا وظیفه خاموت تحمل برش است و برش در نزدیکی تکیه‌گاه بسیار بیشتر از وسط تیر می‌باشد.

3- جایگذاری اسپیسر آرماتورهای تحتانی تیر

اسپیسرها برای تأمین کاور بتن در آرماتورهای تحتانی تیر استفاده می‌شوند. اسپیسرها معمولا به شکل بتنی یا پلاستیکی استفاده می‌شوند.

• اسپیسرهای بتنی: دارای سیم مفتول بوده و به خوبی به آرماتورها بسته می‌شوند و در زمان بتن‌ریزی حرکت نمی‌کنند.

• اسپیسرهای پلاستیکی: به آرماتورها چفت شده و ثابت باقی می‌مانند.

البته گاهی برخی از سازندگان از مصالح دیگر استفاده می‌کنند که مناسب نیستند:

• آجر: تحت فشار خرد شده و شیره بتن را جذب می‌کند.
• سنگ: وجود آهک باعث زنگ‌زدگی میلگرد و افزایش حجم آن شده که ترک در بتن ایجاد می‌کند.
• چوب: بعد از مدتی پوسیده شده و حفره ایجاد می‌کند.
• موزاییک و خرده بتن تیرچه: اگرچه مشکلات قبل را ندارد، اما به آرماتور بسته نمی‌شود و احتمال حرکت دارد.

به همین دلیل توصیه می‌شود همیشه از دو نوع اسپیسر بتنی و پلاستیکی استفاده شود.

برای جایگذاری اسپیسرها ابتدا کف کار به تعداد کافی اسپیسر قرار داده می‌شود. حداقل تعداد مورد نیاز اسپیسر برای المان‌های مختلف برابر است با:

• برای هر یک متر طول تیر: حداقل 3 عدد اسپیسر
• برای هر یک متر طول ستون: 16 عدد اسپیسر
• برای هر یک متر مربع کف: 4 عدد اسپیسر

برای تامین کاور بتن تیر، فاصله آرماتورهای طولی از قالب‌های کناری یا یونولیت‌ها در سقف تیرچه و بلوک با استفاده از اسپیسر تأمین می‌شود.

4- امتداد آرماتورهای طولی تیر داخل ستون

آرماتور طولی تیر باید حتماً در هسته بتن مهار شود. بسته به نظر طراح، اغلب انتهای تیر ۳۰ سانتی‌متر خم ۹۰ درجه می‌شود.

روش‌های مهار آرماتور در بتن عبارت‌اند از:

1- ادامه دادن میلگرد و مهار توسط ایجاد اصطکاک بین بتن و میلگرد

2- کوپلر انتهایی: جهت تأمین طول مهاری

3- استفاده از قلاب‌های استاندارد: خم ۹۰، ۱۳۵ یا ۱۸۰ درجه و ادامه دادن میلگرد به اندازه طول گیرایی محاسبه شده طبق آیین‌نامه؛ برای سهولت اجرا اغلب خم ۹۰ درجه استفاده می‌شود. برای مطالعه بیشتر در مورد این بخش، به مقاله طول خم میلگرد مراجعه کنید.

4. استفاده از میلگردهای سردار

• به عنوان توصیه مهم، اجرای آرماتورهای عرضی در ضخامت سقف و فونداسیون فراموش نشود.

• در صورت نبود این آرماتورها، می‌توان دو آرماتور رکابی را مقابل هم قرار داده و با سیم آرماتوربندی بست.
• معمولا حداقل سه آرماتور عرضی در ضخامت سقف و فونداسیون قرار داده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد میلگرد رکابی به مقاله میلگرد رکابی مراجعه کنید.

آرماتور گونه (جلدی) در آرماتوربندی تیر و سقف

آرماتور گونه یا آرماتور جلدی، برای تحمل پیچش و یا تحمل کشش در دو سر تیر استفاده می‌شود و معمولا در وسط ضخامت وجه جانبی تیر قرار می‌گیرد.

این آرماتور معمولا در تیرهای تحت پیچش یا تیرهای عمیق به کار می‌رود. جایگذاری آن در وسط وجه جانبی تیر باعث افزایش مقاومت تیر در برابر پیچش و کشش می‌شود.

آرماتوربندی سقف

در این بخش به بررسی نقشه آرماتور بندی سقف و مراحل آرماتوربندی انواع سقف‌های بتنی خواهیم پرداخت تا اجرای صحیح و ایمن سقف را بهتر درک کنید.

نقشه آرماتور بندی سقف

نقشه آرماتور بندی سقف موقعیت دقیق آرماتورهای طولی و عرضی، تیرچه‌ها و آرماتورهای حرارتی را مشخص می‌کند و اطلاعات کاملی از جزئیات اجرایی سقف در اختیار مجری قرار می‌دهد. در نقشه، فاصله بین آرماتورها، محل وصله‌ها و قلاب‌ها به‌طور دقیق نشان داده می‌شود تا اجرای سقف طبق استانداردها و طراحی سازه انجام شود.

طراحی نقشه آرماتور بندی سقف برای انواع مختلف دال‌های بتنی، از جمله تیرچه بلوک، دال بتنی، وافل و یوبوت متفاوت است و باید با توجه به دهانه سقف، ضخامت دال و نوع بارگذاری (بار مرده و بار زنده) انجام شود. رعایت دقیق جزئیات نقشه نه تنها اجرای صحیح آرماتورها و کاور بتن را تضمین می‌کند، بلکه از بروز مشکلاتی مانند ترک بتن، کاهش مقاومت و جابجایی میلگردها جلوگیری می‌کند.

همچنین نقشه آرماتور بندی سقف به مهندسین و پیمانکاران کمک می‌کند تا محل دقیق نصب تیرچه‌ها و یونولیت‌ها، شبکه آرماتورهای فوقانی و تحتانی و آرماتورهای حرارتی را به درستی شناسایی کنند و هماهنگی لازم با سایر عملیات اجرایی، مانند قالب‌بندی و بتن‌ریزی، حفظ شود.

اجرای آرماتوربندی سقف بتنی

در اجرای انواع سقف های بتنی، آرماتوربندی سقف متفاوت است. به عنوان مثال در سقف تیرچه بلوک، پس از اتمام آرماتوربندی تیر:

• تیرچه‌ها و یونولیت‌ها در محل خود قرار داده می‌شوند. تیرچه‌ها باعث افزایش مقاومت سقف و تحمل بار می‌شوند و یونولیت‌ها وزن سقف را کاهش می‌دهند و فضایی برای عبور تاسیسات ایجاد می‌کنند.
• سپس آرماتورهای حرارتی روی تیرچه‌ها یا داخل دال قرار می‌گیرند تا از ترک‌های ناشی از تغییرات دما و جمع‌شدگی بتن جلوگیری شود.
• در نهایت، حدود ۵ سانتی‌متر بتن روی یونولیت‌ها ریخته می‌شود تا دال نهایی شکل گیرد.

جهت آشنایی بیشتر با جزئیات این سقف به مقاله اجرای سقف تیرچه بلوک مراجعه کنید.

در سقف‌های دیگر دال بتنی، آرماتورها به شکل دو شبکه مش فوقانی و تحتانی قرار می‌گیرند. نکات اجرایی مهم:

• شبکه مش فوقانی وظیفه تحمل کشش در بالای دال و شبکه مش تحتانی وظیفه تحمل کشش در پایین دال را دارد.
• فاصله آرماتورها و کاور بتن با استفاده از اسپیسر رعایت می‌شود.
• کنترل تراز تیرچه‌ها و قالب‌ها قبل از بتن‌ریزی بسیار اهمیت دارد.

ضوابط و استانداردهای آرماتور بندی تیر و سقف

رعایت استانداردها و ضوابط آرماتوربندی، پایه‌ای‌ترین عامل در اجرای ایمن و اصولی تیر و سقف بتنی است. نکات کلی که اجرای صحیح آرماتورهای سقف و تیر را تضمین می‌کند، عبارت‌اند از:

• فاصله بین آرماتورها باید دقیقا مطابق نقشه و آیین‌نامه رعایت شود تا توزیع یکنواخت بار و مقاومت کافی سازه تأمین گردد.
• استفاده از اسپیسرها برای تامین کاور مناسب میلگردها ضروری است و از تماس مستقیم میلگرد با قالب جلوگیری می‌کند.
• وصله‌ها و اورلپ‌ها باید در نقاط کم‌تنش تیر و سقف قرار داده شوند.
• در نواحی بحرانی یا نزدیک تکیه‌گاه‌ها، اجرای وصله‌ها ممنوع است.
• جهت و فاصله خاموت‌ها طبق نقشه اجرا شود تا تحمل برش و پیچش به درستی صورت گیرد.
• آرماتورهای ممان منفی در بالای تیرها و سقف‌ها نصب شوند تا لنگر منفی ناشی از بارهای وارده تحمل شود.
• قرارگیری آرماتورهای حرارتی به‌صورت دو شبکه عمود بر هم، از ترک‌های ناشی از جمع‌شدگی و تغییرات دما جلوگیری می‌کند.
• قبل از بتن‌ریزی، کنترل تراز و موقعیت آرماتورها ضروری است.

بدون شک رعایت استانداردها و دستورالعمل‌ها باعث افزایش دوام، ایمنی و عملکرد سازه و جلوگیری از مشکلات اجرایی بعدی می‌شود.

جمع بندی

آرماتوربندی تیر و سقف بتنی از مهم‌ترین مراحل اجرایی سازه‌های بتنی است که بر مقاومت، یکپارچگی و ایمنی سازه تأثیر مستقیم دارد. رعایت دقیق فواصل، کاور بتن، وصله‌ها، خاموت‌ها و انواع آرماتورها، همراه با اجرای اصولی مطابق نقشه‌ها و استانداردها، باعث افزایش دوام سازه، جلوگیری از ترک و جابجایی میلگردها و تضمین ایمنی در برابر بارگذاری‌های وارده می‌شود.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره آرماتوربندی تیر و سقف کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری