دستورالعمل اقلام ستاره دار در فهرست بها همراه با فیلم رایگان

اگر در بخش دفتر فنی پروژه‌های عمرانی مشغول هستید حتما در مورد آیتم ستاره دار فهرست بها شنیده‌اید. آیا می‌دانید نحوه محاسبه قیمت جدید در فهرست بها چگونه است؟ ایجاد آیتم‌های ستاره‌ دار و تعیین قیمت آن از کارهای مهم هر مهندس دفترفنی است. در این مقاله نحوه نوشتن ردیف‌های ستاره دار در فهرست بها را به طور مفصل و با مثال‌های کاربردی شرح می‌دهیم. در نهایت تفاوت قیمت جدید و آیتم ستاره دار و فرق کار جدید را با هم بررسی می‌کنیم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

پیش از خواندن ادامه مطلب، فیلم زیر را در خصوص اینکه قیمت جدید و اقلام ستاره دار چیست را مشاهده کنید. این فیلم بخشی از آموزش دفتر فنی است که در آن هر آنچه برای تبدیل شدن به مهندس دفتر فنی خبره نیاز دارید، شرح داده شده است.

ردیف های پایه و غیر پایه در فهرست بها

قبل از شروع یک پروژه، تمام فعالیت‌ها با توجه به نقشه‌های اولیه، هزینه‌های مربوط به مصالح، ماشین آلات، نیروی انسانی و حمل و نقل، برآورد می‌شوند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این برآورد، تخمین بودجه مورد نیاز برای اجرای پروژه است.

در واقع پیمانکار با توجه به مقادیر و بهای واحد هر یک از فعالیت‌های این برآورد، تصمیم به شرکت در مناقصه می‌گیرد و ضریب خود را به کارفرما پیشنهاد می‌دهد. این برآورد قیمت، معمولا بر اساس ردیف‌های فهرست بهای منتشر شده سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور انجام می‌شود.

فهرست بهای هر رشته، شامل چند فصل و هر فصل شامل چند ردیف است که به هر یک از این ردیف‌ها، ردیف‌های پایه می‌گویند.

با در نظر گرفتن قیمت هر ردیف پایه می‌توان هزینه اجرا آن فعالیت را برآورد کرد. اما گاهی هزینه انجام برخی فعالیت‌های پروژه در میان ردیف‌های فهرست بهای مربوطه وجود ندارد.

ردیف، آیتم و اقلام هر سه یک مفهوم دارند و برای بیان یک فعالیت غیر پایه یا ستاره دار به کار برده می‌شوند.

به ردیف‌هایی که در فهرست بهای واحد پایه وجود ندارند یا وجود دارند ولی قیمت ندارند ردیف‌های غیر پایه یا اقلام ستاره دار می گویند.

پس اگر با تعیین شرح و قیمت یک فعالیت، یک ردیف به ردیف‌های آن فصل فهرست بها اضافه کنیم در واقع یک آیتم غیر پایه در فهرست بها ایجاد کردیم.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

آیتم ستاره دار فهرست بها

شرح ردیف‌های فهرست بهای هر رشته، به نحوی تهیه شده است که اقلام عمومی کارهای آن رشته را پوشش دهد. در مواردی که مشخصات فنی و اجرایی ویژه‌ای مورد نیاز کار باشد و اقلام آن با شرح ردیف‌های آن فهرست بها تطبیق نکند، شرح ردیف مناسب برای آن اقلام، تهیه و در انتهای گروه مربوط، با شماره ردیف جدید درج می‌شود.

لازم است مشخصات فنی اقلام ستاره دار در دفترچه مشخصات فنی خصوصی درج شود.

بهای واحد ردیف‌هایی که شرح آن‌ها در فهرست بها موجود است، اما بدون بهای واحد هستند نیز به همین روش تعیین می‌شوند و این اقلام نیز ردیف‌های غیر پایه محسوب می‌شوند.

اقلام ستاره دار در فهرست بها عبارت‌اند از:

• اقلامی که در فهرست بها شرح دارند ولی قیمت ندارند.
• اقلامی که در فهرست بها وجود ندارند.

دستورالعمل اقلام ستاره دار

قیمت ردیف‌های پایه توسط سازمان برنامه و بودجه با در نظر گرفتن تمام هزینه‌های مربوط به چهار پارامتر مصالح، ابزار و  ماشین آلات، نیروی انسانی و حمل و نقل تعیین شده است.

به طور مثال در هزینه‌ای که بابت یک متر مکعب خاک برداری در زمین سخت در نظر گرفته شده است تمام هزینه‌های مربوط به انجام فعالیت‌های لازم در نظر گرفته شده است. اجاره هر ساعت ماشین آلات انجام دهنده این کار، هزینه دستمزد راننده، هزینه سوخت ماشین آلات و دیگر هزینه‌های مربوط به خاک برداری، همه در نظر گرفته شده است.

به همین دلیل اگر با کمک ردیف‌های پایه اقدام به برآورد و متره کرده باشید در واقع روش متره بسته را انتخاب کرده‌اید. چرا که قیمت همه فعالیت‌های زیر مجموعه فعالیت اصلی همانند یک فایل فشرده (zip) بسته شده است.

آیتم‌های غیر پایه در برآورد یا صورت وضعیت‌ها با علامت ستاره مشخص می‌شوند و به آن‌ها ردیف‌های ستاره دار گفته می‌شود. برای نوشتن و محاسبه قیمت آیتم‌های ستاره دار باید به سراغ متره باز برویم. یعنی هزینه کل یک فعالیت را از جمع هزینه کارهای کوچک آن به دست بیاوریم.

در اینجا تمام نکات مربوط به نحوه نوشتن آیتم ستاره دار را با مثال توضیح می‌دهیم. اما توضیح کامل‌تر در مورد متره و برآورد و انواع آن در آموزش متره و برآورد زیر ذره‌بین رفته است.

یک مثال از دستورالعمل اقلام ستاره دار 

در ادامه جهت درک بهتر اقلام ستاره دار، مثالی از فعالیت‌های هزینه کندن زمین با بولدوزر آورده شده است.

رسته: ساختمان و ساختمان صنعتی

رشته: ابنیه سال 1399

فصل: عملیات خاکی با ماشین

کد ردیف: 030105

شرح ردیف: کندن زمین در زمین‌های سنگی با بولدوزر یا وسیله مشابه و حمل مواد حاصل تا فاصله ٢٠ متر از مرکز ثقل برداشت و توده کردن آن.

واحد: مترمکعب

نیروی انسانی مورد نیاز: کارگر ساده به میزان 0.1 نفر – ساعت

ماشین آلات و ابزار: بولدوزر به قدرت حدود ۴٠٠ اسب بخار با راننده به میزان 0.05 دستگاه – ساعت

برای نوشتن یک آیتم ستاره دار باید مشابه کاری که سازمان برنامه و بودجه برای کندن زمین سنگی با بولدوزر انجام داده را انجام دهیم. به طور مثال تزریق دوغاب سیمان در فهرست بها رشته راهداری دیده نشده است. مبلغ نهایی این آیتم به صورت زیر بدست می آید. (لازم به ذکر  است بهای واحد های درج شده در جدول زیر به روز نیستند.)

از این مثال این گونه برداشت می‌شود که برای کندن یک متر مکعب زمین سنگی به وسیله بولدوزر، تنها به یک کارگر ساده، یک دستگاه بولدوزر و راننده آن نیاز است.

برای کندن یک مترمکعب زمین سنگی با بولدوزر به یک نفر کارگر ساده برای 0.1 ساعت یا 6 دقیقه و یک بولدوزر برای 0.05 ساعت یا 3 دقیقه نیاز است.

در واقع اگر یک کارگر ساده 6 دقیقه و یک بولدوزر 3 دقیقه کار کنند یک متر مکعب زمین سنگی کنده می‌شود.

هزینه هر کدام از این عوامل از آخرین استعلام‌ها، نرخ عوامل سازمان برنامه و بودجه یا قیمت روز بدست می‌آید.

پیمانکار می‌تواند با توجه به امکانات موجود خود، این هزینه را تعیین کند و یا برای هزینه‌های استعلام شده ضریب در نظر بگیرد.

نحوه محاسبه قیمت جدید در فهرست بها

تعیین قیمت آیتم ستاره دار 

این قسمت که موضوع این مقاله است می تواند هنگام برآورد و یا در حین اجرا رخ دهد. در مورد تعیین قیمت آیتم ستاره دار در ادامه مقاله بیشتر صحبت می‌کنیم.

دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف‌های ستاره دار در فهرست بها

جمع مبلغ برآورد ردیف‌های ستاره دار، نسبت به جمع مبلغ برآورد ردیف‌های فهرست بها (پایه و غیرپایه) بدون اعمال هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، در یک رشته، محدودیت دارد.

• برای کارهایی که از طریق مناقصه عمومی واگذار می شوند: 30 درصد
• برای کارهایی که از طریق مناقصه محدود واگذار می شوند: 15 درصد 
• برای کارهایی که از طریق ترک تشریفات واگذار می شوند: 10 درصد 

اگر نسبت ردیف‌های غیر پایه به کل ردیف‌های فهرست بها بیشتر از درصدهای فوق شد، لازم است ابتدا دستگاه اجرایی قبل از انجام مناقصه، شرح و بهای واحد تمامی ردیف‌های غیر پایه در آن رشته را تصویب کند. سپس آیتم‌های غیر پایه را همراه با تجزیه قیمت مربوط، به دبیرخانه شورای عالی فنی، در سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال کند.

ردیف‌های غیر پایه پس از رسیدگی و تصویب توسط شورای عالی فنی (بر اساس دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف‌های ستاره دار)، ملاک عمل قرار می‌گیرند.

اگر جمع مبلغ ردیف‌های ستاره دار به ردیف‌های فهرست بها، از سقف گفته شده در بالا کمتر بود نیز باید شرح و بهای واحد ردیف‌های غیر پایه به تصویب دستگاه اجرایی برسد.

دانلود بخشنامه 34001

بخشنامه 34001 همان دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف‌های غیر پایه است که در بالا توضیح داده شد. تمام فرم‌های مورد نیاز برای تهیه و تصویب آیتم‌های غیر پایه در این دستورالعمل قرار دارد.

به آیتم‌ های ستاره دار چه ضرایبی تعلق میگیرد؟

آیتم‌های ستاره دار نیز مانند سایر آیتم‌های پایه فهرست بها بوده و تمام ضرایب پیمان مانند بالاسری، منطقه‌ای، پیشنهادی پیمانکار و غیره به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

آیا به قیمت جدید تعدیل تعلق میگیرد؟

تعدیل ردیف‌های ستاره داری که در هنگام برآورد به ردیف‌های فهرست بها اضافه شدند مانند سایر ردیف‌های فهرست بها است.

نکته‌ای که در مورد تعدیل آیتم‌های ستاره دار مورد بحث است، تعدیل آن دسته از آیتم‌های ستاره داری است که در حین اجرا و بر اساس قیمت‌های روز تعیین شده‌اند و به آن‌ها قیمت جدید می‌گویند. در واقع کار جدیدی که در حین کار در فهرست بها نیست یا هست ولی قیمت ندارد.‌

از سال 96 در پیوست پنجم فهرست بها با عنوان کارهای جدید آمده است که اگر در حین اجرای کار با فعالیتی رو به رو شویم که در برآورد مقدار آن صفر باشد، قیمت جدید است. پس اگر در فهرست بهای برآورد نیز باشد ولی مقدار آن صفر باشد، در حین کار قیمت جدید است.

چون قیمت‌هایی که برای محاسبه مبلغ نهایی آیتم‌های قیمت جدید استفاده می‌شوند به روز هستند، باید به کمک تعدیل معکوس مبلغ آیتم قیمت جدید را به مبلغ زمان برآورد پروژه برگردانیم. سپس آن مبلغ را مشابه سایر ردیف‌های فهرست بها تعدیل می‌کنیم.

در مقاله ” تعدیل معکوس ” به طور مفصل تعدیل معکوس و نحوه محاسبه تعدیل این آیتم‌های ستاره دار را بررسی کردیم.

تفاوت آیتم ستاره دار و قیمت جدید

همانطور که در بالا گفتیم گاهی در حین اجرای پروژه ممکن است با فعالیتی رو به رو شویم که در برآورد پیش بینی نشده و پیمانکار پس از اینکه ابلاغ آن کار جدید را گرفت می‌بایست شروع به انجام آن کند.

پیمانکار مانند آن چه که در فرق کار جدید و آیتم ستاره دار گفتیم، آیتم مربوطه به آن کار جدید در فهرست بها را به صورت وضعیت خود اضافه کرده و هزینه انجام کار جدید را از کارفرما می‌گیرد. اما اگر شرح کار جدید در فهرست بها موجود نباشد و یا قیمت آن مشخص نباشد، آن ردیف قیمت جدید می‌شود.

پس در مورد فرق قیمت جدید و آیتم ستاره دار باید گفت :

قیمت جدید به آیتم‌های ستاره داری گفته می‌شود که در حین اجرای کار ایجاد شده و مبلغ آن با توجه به قیمت‌های روز تعیین می‌شود. در واقع قیمت جدید همان آیتم ستاره داری است که در حین اجرای پروژه با قیمت روز ایجاد شده است.

تفاوت آیتم ستاره دار و کار جدید

گاهی در حین اجرای پروژه مواردی پیش می‌آید که در برآورد لحاظ نشده است. پیمانکار تنها از طریق اضافه کردن آیتم مربوط به آن کار جدید در صورت وضعیت خود می‌تواند هزینه‌ای که بابت آن کار جدید انجام داده، از کارفرما بگیرد.

اگر  آیتم مربوط به این کار جدید در فهرست بها وجود داشته باشد و قیمت آن نیز مشخص باشد پس در صورت وضعیت می آید.

کارفرما نیز با توجه به محدودیت‌های مبلغ پیمان که در مقاله ” تغییر مقادیر پیمان ” به طور مفصل بیان کردیم، آن هزینه را به پیمانکار پرداخت می‌کند.

دقت کنید اگر با فهرست بهای سال 96 و به بعد کار می‌کنید حتی اگر ردیف جدید در فهرست بهای برآورد باشد ولی مقدار نداشته باشد، قیمت جدید است.

جمع بندی

آیتم‌های ستاره‌دار در فهرست بها به اقلامی اطلاق می‌شود که در فهرست بها قیمت آنها درج نشده یا اصلاً وجود ندارند. این اقلام جزء ردیف‌های غیر پایه محسوب شده و با علامت ستاره در برآورد و صورت وضعیت‌ها مشخص می‌شوند. برای تعیین بهای واحد این اقلام، مشخصات فنی آنها باید در دفترچه فنی خصوصی درج شود. ما در این مقاله به‌طور مفصل به نحوه محاسبه اقلام ستاره دار در فهرست بها پرداخته و شرایط آن در بخشنامه 34001 بررسی کردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره آیتم های ستاره دار فهرست بها و بخشنامه آن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری