حتما در مورد آنالیز بها یا تجزیه بها در مناقصات پیمانکاری شنیده‌اید. با نحوه محاسبه مقدار در آنالیز بها آشنا هستید؟ قیمتی که پیمانکار برای شرکت در مناقصه ارائه می‌دهد باید آنالیز شده و منطقی باشد. همچنین برای محاسبه قیمت ردیف‌های غیر پایه نظیر ردیف‌های ستاره دار و قیمت جدید نیز از آنالیز فهرست بها استفاده می‌کنیم.
یکی از پارامترهای مهم در آنالیز بها ، ضریب عامل است. در این مقاله، آنالیز بها را کامل شرح داده و به مفهوم ضریب عامل در آنالیز قیمت و تجزیه بها می پردازیم تا به درستی در مناقصات پیمانکاری از آن استفاده کنید پس تا انتها همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله می آموزید:
تجزیه بها یا آنالیز بها چیست ؟
نحوه محاسبه مقدار در آنالیز بها
فهرست بها چیست ؟
هدف از آنالیز قیمت
تجزیه بهای اقلام کار
آموزش آنالیز بها و پیشنهاد قیمت
ضریب عامل در آنالیز بها یا تجزیه بها
تجزیه بها یا آنالیز بها چیست
در فیلم زیر نکات حرفه‌ای آنالیز بها را شرح می‌دهیم. ابتدا فیلم زیر را مشاهده کرده تا این مقاله را با دید بهتری بخوانید.
تجزیه بها یا آنالیز بها گزارشی است که طی آن هزینه هر فعالیت اجرایی بر اساس 4 پارامتر کلی مشخص میشود. این چهار پارامتر کلی به شرح زیر است:
نیروی انسانی
ماشین آلات و ابزار
مواد و مصالح
حمل و نقل
یعنی یک فعالیت اجرایی به چه مقدار از موارد بالا نیاز دارد و هر کدام چه هزینه‌ای در بر دارد. در ادامه مقاله مثالی برای روشن‌تر شدن موضوع خواهیم زد.
جدول آنالیز بهای تمام شده
به طور مثال تزریق دوغاب سیمان یکی از فعالیت‌های اجرایی است که در جدول زیر بر اساس چهار پارامتر نیروی انسانی، ماشین آلات و ابزار، مواد و مصالح و حمل و نقل آنالیز شده است. (لازم به ذکر است بهای واحدهای درج شده در جدول زیر به روز نیستند.)
اگر این مقاله را در گوشی مطالعه می‌کنید برای نمایش بهتر جدول آنالیز بهای تمام شده ، گوشی را بچرخانید.
« تجزیه بهای اقلام کار»
فهرست بهای واحد پایه رشته راهداری (مبالغ به ریال)
تهیه مصالح و اجرای عملیات تزریق جهت تثبیت و تحکیم ترانشه ها و نظایر آن با دوغاب سیمان
شماره ردیف
120402
واحد:
تن
ردیف
نیروی انسانی
واحــد
مقـدار
بهای واحد
ضریب عامل
بهای کل
1
متصدی پمپ بتن
نفر ساعت
0.4000
58,000.0
1.0000
23,200
2
متصدی ژنراتور
نفر ساعت
0.4000
58,000.0
1.0000
23,200
3
کارگر ساده
نفر- ساعت
2.0000
41,000.0
1.0000
82,000
4
سر کارگر
نفر ساعت
0.4000
54,000.0
1.0000
21,600
جمع نیروی انسانی :
150,000
ردیف
ماشین آلات
واحــد
مقـدار
بهای واحد
ضریب عامل
بهای کل
1
پمپ تزریق
دستگاه ساعت
0.4000
250,000.0
1.0000
100,000
2
ژنراتور
دستگاه ساعت
0.4000
120,000.0
1.0000
48,000
جمع ماشین آلات :
148,000
ردیف
مصالح
واحــد
مقـدار
بهای واحد
ضریب عامل
بهای کل
1
آب چاه وقنات
تن
0.2429
10,000.0
1.0000
2,429
2
سیمان پرتلند نوع یک (سیمان معمولی) پاکتی و فله
تن
0.7571
1,100,000.0
1.0000
832,810
جمع مصالح :
835,239
ردیف
حمل مصالح
واحــد
مقـدار
بهای واحد
ضریب عامل
بهای کل
1
حمل سیمان فله و پاکتی
تن
0.7571
80,000.0
1.000000
60,568
2
حمل آب
تن
0.2429
1,500.0
1.000000
364
جمع حمل مصالح :
60,932
بهای واحــد کار :
1,194,171
فهرست بها چیست
در واقع فهرست بها به معنی مقدار هزینه واحد مصالح یا خدماتی است که در اجرای یک پروژه مورد مصرف قرار می‌گیرد و هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه (معاونت راهبردی ریاست جمهوری) تعیین میشود.
هدف از آنالیز قیمت
هدف از ارائه آنالیز بها ردیف‌های اجرایی در مناقصات پیمانکاری دو مورد زیر است:
اطمینان از منطقی بودن قیمتی که پیمانکار پیشنهاد داده است.
بعد از این که پیمانکاری در مناقصه پیروز شد آنالیز بهایی که برای شرکت در مناقصه داده بررسی میشود.
اگر پیمانکار در قیمتی که پیشنهاد داده به عمد یا غیر عمد دچار اشتباه شده باشد، میتوان با بررسی آنالیز بها این اشتباه را فهمید و پیش از عقد قرارداد اصلاح کرد. بدیهی است که آنالیز بهای نادرستی که در تغییر برنده مناقصه تاثیر داشته باشد پیمانکار را از عقد قرارداد محروم می‌کند.
برای آشنایی بیشتر با مفهوم مناقصه و رسیدن به پاسخ سوال مناقصه چیست و روش‌های برگزاری آن مثل ترک تشریفات مناقصه ، حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
مرجع رسیدگی به ادعای پیمانکار هنگام بروز اختلاف میان طرفین قرارداد
اگر پیمانکار در حین اجرای کار ادعا کند که این فعالیت اجرایی به این شکل و مقدار نیست میتوان به آنالیز بها هنگام قرارداد مراجعه کرد. به طور مثال پیمانکار ادعا می‌کند که بهایی که در فهرست بهای کار برای بتن ریزی در نظر گرفته شده شامل هزینه‌های پمپ بتن نمی‌شود. با مراجعه به آنالیز قیمت آن ردیف اجرایی و بررسی بخش ماشین آلات میتوان فهمید که پمپ برای بتن ریزی در نظرگرفته شده است یا خیر!
این دو دلیل باعث شده تا “دستورالعمل نحوه ارایه تجزیه بها همراه با پیشنهاد قیمت توسط پیمانکاران”، همه‌ی پیمانکاران را به آنالیز حداقل 80 درصد مبلغ هزینه اجرای کار ملزم کند.
دستورالعمل نحوه ارایه تجزیه بها همراه با پیشنهاد قیمت توسط پیمانکاران
تجزیه بهای اقلام کار
معمولا دو جا به تجزیه بهای یک فعالیت اجرایی نیاز داریم.
همان طور که گفتیم یکی از موارد مورد نیز برای آنالیز بها، قیمتی است که پیمانکار برای پیروزی در مناقصه پیشنهاد می‌دهد. دلایل اهمیت این مورد را در بخش قبلی ذکر کردیم.
همچنین توان انجام تعهدات مناقصه گران که از سوی مناقصه گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی مورد بررسی قرار می‌گیرد، ارزیابی کیفی مناقصه گران گفته میشود که در مقاله مربوط به آن به طور مفصل در این باره صحبت کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم مطالعه آن را اصلا از دست ندهید.
مورد بعدی زمانی است که یک فعالیت اجرایی در میان ردیف‌های فهرست بها منضم به پیمان وجود نداشته باشد. این اتفاق در دو زمان رخ می‌دهد. اگر هنگام برآورد و پیش از عقد قرارداد باشد به آن ردیف، آیتم ستاره دار می‌گویند.
اگر در حین اجرای کار فعالیت جدیدی ایجاد شود که در فهرست بهای منضم به پیمان ردیفی برای آن تعریف نشده باشد یا ردیف پیش بینی شده باشد ولی قیمت نداشته باشد باید بهای آن فعالیت طبق آنچه که قرار است اجرا شود آنالیز شود که به آن قیمت جدید گویند.
برای اطلاع بیشتر از آیتم ستاره دار و قیمت جدید به مقاله ” آیتم ستاره دار “ سر بزنید.
آموزش آنالیز بها و پیشنهاد قیمت
در بالا یک مثال از تجزیه بهای یک ردیف اجرایی زدیم. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که از کجا موارد مورد نیاز برای هر فعالیت را تشخصی دهیم؟ از کجا مقدار، بهای واحد و ضریب عامل هر یک از پارامترها را پیدا کنیم؟
اینکه تشخیص بدهید برای یک فعالیت اجرایی چه عواملی با چه مقداری مورد نیاز است کار بسیار دشوار و زمان بری بوده و نیاز به تجربه دارد.
برای اطلاع از عوامل دخیل در یک فعالیت اجرایی باید به سراغ آنالیزهای منتشر شده از طرف سازمان برنامه و بودجه برویم. برای موارد مشابه نیز میتوان از آنالیز فعالیت‌های موجود الگو برداری کرد.
به مرور زمان با کسب تجربه و آنالیز ردیف‌های مختلف می‌توانید برای هر آیتم ستاره دار و قیمت جدید نیز آنالیز ارائه دهید.
برای آگاهی از بهای واحد هر ردیف اجرایی میتوان از بخش‌های مرتبط استعلام قیمت گرفت. مثلا از معدن نزدیک محل پروژه قیمت شن و ماسه را بپرسید.
دستمزد یک کارگر در محل اجرای پروژه روزی چه‌قدر است؟ هزینه حمل شن و ماسه از معدن تعیین شده تا محل اجرای پروژه چه قدر است؟
بدیهی است که برخی از ردیف‌های آنالیز بها اهمیت بیشتر و برخی اهمیت کمتری دارند پس اولویت با مواردی است که هزینه بالاتری در مجموع دارند.
شاید برای آنالیز یک ردیف اجرایی با استعلام قیمت 3 یا 4 مورد بتوان موارد دیگر را تخمین زده و قیمت کل را محاسبه کرد.
هرچه بهای واحد و مقدار ردیف‌ها به فعالیت اجرایی مورد نظر نزدیک‌تر باشد آنالیز بهای دقیق‌تری خواهید داشت. برای بدست آوردن بهای واحد عوامل اجرایی میتوان از نرخ عوامل هم کمک گرفت که در ادامه مقاله ذکر خواهیم کرد.
در ادامه آنالیز بهای ردیف‌های فهرست بها ابنیه و ردیف‌های فهرست بها راه، راه آهن و باند فرودگاه را قرار دادیم.
دانلود تجزیه بها فهرست راه، را آهن و باند فرودگاه
ضریب عامل در آنالیز بها یا تجزیه بها
همان طور که در جدول بالا مشاهده کردید هزینه هر فعالیت‌های اجرایی از 4 دسته نیروی انسانی، مواد و مصالح، ماشین آلات و ابزار و حمل ونقل تقسیم بدست می‌آید. هرکدام از این دسته‌ها ردیف‌هایی دارند و هر ردیف علاوه بر مقدار و بهای واحد یک ضریب عامل دارد.
در ادامه به دلایل استفاده از ضریب عامل اشاره می‌کنیم:
فرض کنید برای اجرای پروژه به 100 تن سیمان نیاز دارید و سفارش 100 تن سیمان می‌دهید. آیا این 100 تن برای اجرای کار شما کافی است.
بدیهی است که با خود بگویید مقداری از این 100 تن پرت شده و مقداری که باقی می‌ماند کمتر از 100 تن خواهد بود.
علاوه بر این ممکن است آخر روز کاری مقداری بتن اضافه بیاید و دور ریخته شود. پس همیشه از یک ضریب به عنوان ضریب پرت یا دور ریز استفاده می‌کنیم. ضریب عامل میتوان این پرتی را در نظر بگیرد.
گاهی در آنالیز بها پیش می‌آید که واحد ردیف اجرایی در فهرست بها و واحد آن در بازار کار متفاوت است. در این مواقع برای تبدیل واحد از ضریب عامل کمک می‌گیریم.
به طور مثال واحد ردیف‌های شمع کوبی فلزی متر طول است.
این درحالی است که شما تیر آهن را کیلویی خریداری می‌کنید. پس با توجه به این که هر متر طول تیر آهن مورد نظر چند کیلو گرم است، ضریب عامل برای تبدیل این دو واحد استفاده میشود.
فرض کنید یک ردیف کف سازی در ساختمان را آنالیز می‌کنید. هزینه‌ها برای سنگ کاری طبقه اول با طبقه هشتم متفاوت است.
چرا که انتقال مصالح، ملات و ابزار به طبقه اول بسیار راحت‌تر از طبقه هشتم است و شما نمی‌توانید برای هر طبقه آنالیز جداگانه بدهید.
برای طبقه اول آنالیز کرده و در یک ضریب عامل ضرب می‌کنید تا متوسط هزینه‌های کف سازی ساختمان بدست آید.
بدیهی است در پروژه‌هایی که ضریب طبقات دارد نیاز به این‌کار نیست ولی مواردی که یک کار مشابه در شرایط مختلف اجرا میشود نیاز به یک ضریب عامل برای نزدیک کردن قیمت تمام شده به قیمت واقعی انجام کار است.
به طورکلی ضریب عامل یک پارامتر نزدیک کننده قیمت آنالیز ردیف به قیمت کار در واقعیت است.
گاهی مواردی پیش می‌آید که با آنالیز صحیح نیز امکان رسیدن قیمت آنالیز بها به قیمت واقعی نیست.
فرض کنید قصد دارید در اجرای پروژه از نزدیک‌ترین بچینگ بتن آماده خریداری کنید. هر متر مکعب بتن خریداری شده برای شما 300 هزار تومان در می‌آید. اما در آنالیز با وارد کردن مقدار و بهای واحد صحیح نمی‌توانید قیمت اجرای کار و قیمت آنالیز را به هم نزدیک کنید. در این موارد در تمامی آیتم‌ها یک ضریب عامل ضرب شده تا این دو قیمت به هم نزدیک شوند.
پیمانکاران هنگام شرکت در مناقصه با آنالیز بها سعی دارند تا علاوه بر دریافت قیمت تمام شده کار، سود نیز ببرند. پس بعد از آنالیز واقعی میتوان با ضرب یک ضریب عامل در همه ردیف‌ها سود خود را در آنالیز بها در نظر بگیرند.
نرخ عوامل چیست
گفتیم یک پروژه از عوامل مختلفی تشکیل شده که باید برای هر کدام مقدار و بهای واحد تعیین کنیم.
سازمان برنامه و بودجه هر ساله نرخ عوامل سال گذشته را منتشر می‌کند در این نرخ، عوامل بهای واحد ردیف های مختلف سه دسته نیروی انسانی، مواد و مصالح و ماشین آلات و ابزار آمده است.
اگرچه معمولا این قیمت‌ها به روز نیست و نمی‌توان در آنالیز از آنها بهره برد اما از روی تناسب قیمت‌ها میتوان قیمت یک ردیف مجهول را بدست آورد.
مثلا شما قیمت سیمان سیاه را دارید ولی قیمت سیمان سفید را ندارید. با بررسی نسبت این قیمت‌ها در سال گذشته و داشتن قیمت سیمان سیاه می‌توانید قیمت سیمان سفید را حدس بزنید.
اگرچه استعلام قیمت سیمان سفید خیلی راحت‌تر از حالتی بود که ذکر کردیم اما از این راه میتوان برای آگاهی از اجاره ماشین آلات، خرید مصالح و دستمزد نیروی انسانی که امکان استعلام ندارید استفاده کرد.
در ادامه فایل اکسل نرخ عوامل سال 97، فایل اکسل نرخ عوامل سال 98 و نرخ فولاد و سیمان نیمه دوم سال 98 را برای دانلود قرار دادیم.
نرخ فولاد و سیمان نیمه دوم سال 98
در این مقاله به بررسی آنالیز بها پرداختیم. برای اینکه با آنالیز بها و پیشنهاد قیمت بیشتر آشنا شوید، به آموزش ” آموزش مناقصات “ حتما سر بزنید. همچنین برای پیوستن به جمع حرفه‌‌ای‌های حوزه دفتر فنی، آموزش دفتر فنی آکادمی عمران را از دست ندهید.
امیدواریم در پایان این مقاله به جواب سوال‌های خود رسیده باشید و از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، تشکر می‌کنیم. نظرات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
آموزش اجرای ساختمان بتنی | مراحل ساخت ساختمان بتنی از صفر تا صد
صورتجلسه تحویل موقت پروژه + تحویل قطعی مو به مو زیر ذره بین
بررسی نشست خاک زیر فونداسیون و حد مجاز نشست ساختمان از صفرتاصد
متشکرم
موفق باشید
زیبا و عالی توضیح دادید
خیلی ممنونیم از لطف شما
هر سوالی داشتین در خدمتتون هستیم.
موفق باشید.
خیلی عالی بووود ممون
سلام
خیلی ممنون از لطف و نظر شما
موفق باشید.
با سلام و خسته نباشید ، یه سوال دارم و آنهم اینکه ، بعد از آنالیز یک آیتم ، بهای واحد به دست آمده در ضرایب امثال بالاسری و … ضرب میشود و در حجم کار ضرب میشود ؟
سلام، وقت بخیر
اگر برای شرکت در مناقصه آنالیز می کنید بله. اما اگر در حین کار برای قیمت جدید آنالیز می کنید فقط بالاسری به آن تعلق می گیرد و باقی ضرایب را باید در انالیز خود ببینید.
موفق باشید
سلام اگر در آنالیز قیمت مصالحی که برای آنها مابه التفاوت می آید مثل قیر را زیادتر از قیمت اعلامی در روز آنالیز ببینیم کارفرما میتواند برای دیدن قیمت زیاد برای آن مصالح پیمانکار را رد کند ممنون
سلام،وقت بخیر
به طور کلی اگر بهای واحد یک عامل بیشتر از عرف باشد کارفرما می تواند آنالیز را رد کند. بهتر است بهای واحد متعارف را اعمال کرده و اختلاف قیمت را در ضریب عامل ببینید.
سلام،وقت بخیر
به طور کلی اگر بهای واحد یک عامل بیشتر از عرف باشد کارفرما می تواند آنالیز را رد کند. بهتر است بهای واحد متعارف را اعمال کرده و اختلاف قیمت را در ضریب عامل ببینید.
موفق باشید.
عالی بود
ممنون از نظرتون
موفق باشید
سلام وقت به خیر،
در آنالیز بهای برخی از آیتمهای فهرست بهای راه و باند به صورت چهار قسمت شامل، منابع انسانی، ماشین آلات، مصالح و حمل که سه تای اول رو خود سازمان برنامه و بودجه بهای واحدش رو میده ولی برای آیتم حمل من نمیدنم از جا باید بهاش به دست بیا ممنون میشم اگر گسی راهنمایی کنه??????
سلام وقت بخیر
به صورت کلی بهای واحد هر عامل در آنالیز باید در شرایط منطقه و با توجه به ویژگی‌های کار استعلام شود. اگرچه میتوان از برخی نشریه‌ها و سایت‌ها بهای واحد یک سری از عوامل را به دست آورد.
ممنون استفاده کردیم
سلام وقتتون بخیر
خوشحالیم که مطالبمون برایتان کاربردی بوده
موفق باشید.
سلام
ببخشید برای ارئه پیشنهاد قیمت در یک پروژه باید با تمامی جداول آنالیز بها آشنا باشیم؟
سلام وققتون بخیر
بله قطعا برای این که بتوانید بهترین قیمت را پیشنهاد دهید باید با آموزش آنالیز بها به خوبی آشنا باشید که این آنالیز قیمت معمولا در قالب جدول آنالیز بهای تمام شده ارائه میشود.
سلام در قسمت واحد نیروی انسانی امکان اینکه واحد رو از نفر ساعت به نفر عدد تغییر داد هست ؟
سلام وقت بخیر
اگر آیتم ستاره دار باشد بله اما برای آنالیز ردیف های فهرست بهایی توصیه می شود مطابق راهنمای خود سازمان که محاسبه کرده پیش بروید.
سلام.اموزشی در این خصوص دارید که فقط به آنالیز قیمت پرداخته باشه؟
سلام وقت بخیر
بله در گام پنجم از اموزش نخبگان دفترفنی که پیروزی در مناقصات هستش این مورد کامل توضیح داده شده است .
با سلام و احترام، در بررسی قیمت پیشنهادی پیمانکار (در کمیته فنی بازرگانی) از قیمت به هنگام استفاده شود یا از آنالیز قیمت ها (با اخذ قیمت روز بازار)؟
سلام، وقت بخیر
قیمت پیشنهادی پیمانکار بر اساس قیمت روز پیشنهادی است.
قیمت به هنگام برای به روز کردن قیمت براورد طبق فهرست بها است. موفق باشید
با سلام
در فهرست بهای توزیع نیروی برق هر آیتم شامل هزینه مصالح و دستمزد اجراست یا آیتمهای جدا دارند؟
من هرچی جستجو کردم آنالیز بها پیدا نکردم برای این فهرست دلیلش چیه؟
ممنون اگر پاسخ بنده را بدهید
سلام، وقت بخیر
تفسیر فهرست بهای برق رو باید از مهندسین برق فعال در حوزه دفترفنی بپرسید تخصق ما نیست. موفق باشید
با درود-بسیار عالی،روان و مفید-بهروز باشید
و همچنین
ممنون از لطف شما
با درود-بسیار عالی،روان و مفید-با سپاس بیکران
با سلام و خسته نباشید
در ارائه آنالیز قیمت پیشنهادی اگر همه ی فصول ضریب پلوس داشته باشند آیا باید جدول ۵ برای همه ی آیتم ها ارائه شود یا طبق بخشنامه ارائه آنایز آیتم هایی که ۸۰ درصد قیمت رو شامل میشن کافیه؟
سلام، وقت بخیر
آیتم‌هایی که هشتاد درصد قیمت کل رو از بیشتر به کمتر تشکیل می دهند کافی است. البته ریزه کاری‌هایی دارد که در اموزش صفر تا صد پیروزی در مناقصات به طوز کامل توضیح دادیم.
جهت آنالیز قیمت اگر بخواهیم برای هزینه سربار درصد درنظر بگیریم به طور معمول چند درصد از یک آنالیز قیمت سهم هزینه های سربار است ؟
سلام، وقت بخیر
بسته به نوع فعالیت متفاوت است. اما ابتدا باید مفاهیم پایه بالاسری رو بدونید که اشتباه نکنید.
با درود و سپاس بابت مطالب خوب و آموزنده شما که به طرزی روان و گویا ارایه شده است
ممنونیم از حسن نظرتون .
سلام و خدا قوت.
اگه در قرارداد قید شود در صورتیکه شرح آیتمی در براورد نباشد ولی در فهارس بها باشد پیمانکار موظف است از آیتم فهارس استفاده بشه وپیمانکار هیچ حقی در مورد ادعای قیمت جدید ندارد و این مطلب را پیمانکار در متن قرارداد امضا کرده ، این مطلب وجه ی حقوقی دارد و پیمانکار این حق رو میتواند از خود سلب کنه؟
سلام، وقت بخیر
نگارش این متن تخلف است و برای پیمانکار الزام قانونی ندارد. می توانید با شورای فنی سازمان برنامه و بودجه درمیان بگذارید.
بسیار جامع و خوب بود ممنونم از سایت آکادمی عمران
خوشحالیم که براتون مفید بوده
سپاس از شما و مطالب عالیتون
سلامت باشین. خوشحالیم که براتون مفید و کاربردی بوده.
با سلام
در آنالیز بهای فهرست کارهای نفتی علاوه بر مقدار ، آیتم مقیاس و سپس ضریب مقدار تقسیم بر مقیاس نیز وجود دارد . لطفا در این باره نیز توضیح دهید
سلام وقت بخیر
مقیاس همان ضریب عامل هست که در اموزش نخبگان دفترفنی کامل توضیح داده شده است. به این اموزش مراجعه بفرمایید