پرداخت بتن و تمامی مراحل آن با فیلم کارگاهی

پس از بتن ریزی، بتن باید در سطح مورد نظر پخش شده و ناهمواری‌های آن تراز شده و سطح آن صاف شود. به این منظور، پرداخت سطح بتن را به صورت مرحله به مرحله و با ابزار مختلف انجام می‌دهند. به کمک پرداخت سطح بتن علاوه بر ایجاد سطح صاف، می‌توان نمایی اکسپوز و بافت‌های سطحی گوناگونی ایجاد کرد. در این مقاله پرداخت سطح بتن را به صورت مرحله به مرحله زیر برده‌ایم. با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

فیلم پرداخت بتن کارگاهی

در فیلم زیر به صورت کارگاهی مراحل پرداخت سطح بتن را برایتان شرح می‌دهیم، پس دیدن آن را از دست ندهید.

پرداخت سطح بتن چیست؟

در مقاله بتن به طور کامل درباره تمام کاربرها و جزییات آن صحبت کردیم. معمولا پرداخت سطح بتن، بلافاصله پس از اتمام بتن‌ ریزی و تراکم آن به کمک ویبراتور بتن، انجام می‌شود.

هدف از عملیات پرداخت سطح بتن عبارت است از:

• زدودن بتن اضافی روی سطح بتن
• از بین بردن ناهمواری‌ها و تراز کردن بتن
• ایجاد سطح صاف
• ایجاد نقش و بافت‌های سطحی

مراحل و روش های پرداخت سطح بتن

روش پرداخت بتن اثر مهمی در مقاومت فشاری، نفوذپذیری و مقاومت سایشی لایه سطحی آن دارد.

1) شمشه یا تراز کردن

شمشه کشیدن برای حذف بتن اضافی و تراز کردن سطح آن در ارتفاعی برابر با تراز مورد نظر است.

وسیله‌ای که در روش دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک قطعه چوب یا فلز صلب است که لبه پایینی آن، بسته به نوع سطح مقرر، ممکن است به صورت مستقیم یا منحنی باشد.

این عمل باید بلافاصله پس از بتن‌ریزی و تراکم انجام پذیرد. وسیله‌ای که برای شمشه‌ گیری استفاده می‌شود، شمشه یا شابلون ساخته شده از چوب، آلومینیوم یا آلیاژ منیزیم است.

در هنگام شمشه‌ کاری، شمشه باید بر روی سطح مخلوط بتنی به صورت اره‌ای حرکت داده شود و در هر حرکت، مسافت کوتاهی به طرف جلو منتقل شود.

بنابراین، بتن اضافی (بالاتر از سطح تراز) در جلو شمشه جمع شده و سپس قسمت‌هایی که پایین‌تر از سطح تراز است توسط بتن جمع آوری شده پر می‌شوند.

در هنگام حرکت شمشه به طرف جلو، باید مقدار مسافت طی شده بسیار کوتاه باشد تا شمشه سبب آسیب‌دیدگی سطح بتن نشود.

در بعضی موارد، شمشه مجهز به ویبره است و عمل تراز کردن هم‌زمان با تراکم بتن (فقط برای دال های کف) انجام می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد ویبره زدن بتن و انواع ویبراتورها جهت تراکم بتن به مقاله ” ویبراتور بتن “ مراجعه نمایید.

2) تی کشی

برای از بین بردن نقاط پست و بلند سطحی و هم‌چنین برای فرو بردن درشت دانه‌ها به درون بتن، باید از یک تی بلافاصله پس از عملیات تراز کردن استفاده کرد.

تی دسته بلند موقعی به کار می‌رود که سطوح بتنی به اندازه‌ای بزرگ باشند که از شمشه دسته کوتاه نتوان استفاده کرد.

تی دسته بلند قطعه‌ای مستطیلی شکل است با ابعاد تقریبی 150 در 20 سانتی‌متر که دسته‌ای به طول 1 تا 5 متر به آن متصل است.

اگر سطح بتن بزرگ بوده و تمام سطح آن در دسترس نباشد، تی دسته بلند مناسب‌تر است. در غیر این صورت دسته کوتاه در سطوح محدود و کوچک کاربرد بهتری دارد.

باید توجه داشت که تی دسته بلند از دقت کار می‌کاهد و فقط در سطح‌های وسیع به ناچار به کار می‌رود.

برای بتن معمولی، این ابزار ترجیحا باید از چوب ساخته شود ولی برای بتن با حباب هوا (به علت استفاده از ماده افزودنی حباب ساز) استفاده از ماله فلزی (جنس‌های آلیاژ الومینیمی یا منیزیم) ضروری است. زیرا ماله چوبی بر سطح مخلوط بتنی چسبیده و سبب خرابی سطح می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع مواد افزودنی بتن به مقاله ” مواد افزودنی بتن ” مراجعه کنید.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

یکی از دلایل عمده خرابی سطوح المان‌های بتنی زمانی است که آب ناشی از آب انداختن هنوز روی سطح باقی است و عمل پرداخت انجام می‌شود.

تا زمانی که آب انداختن تمام نشده است، عملیات پرداخت سطح بتن موجب پودرشدگی سطحی یا پوسته‌شدگی موضعی شدید خواهد شد.

پیش از آن که هرگونه آب اضافی ناشی از آب انداختن روی سطح جمع شود، عملیات تی کشی باید تمام شود. توجه به این نکته لازم است که کار کردن زیادی با بتن، سطوح کم دوامی را حاصل می‌کند.

بعضی اوقات پرداخت بیشتر از این لازم نیست، اما در بیشتر مواقع پس از تی کشی، لبه کشی و درزکشی، ماله کشی و جارو کشی انجام می‌گیرد که در ادامه به شرح این مراحل می‌پردازیم.

لبه کشی و درز کشی

لبه کشی در امتداد تمامی درزهای جداکننده و اجرایی در کف‌ها و دال‌های بیرونی، مانند پیاده‌روها، ماشین‌روها و ایوان‌ها مورد نیاز است.

لبه کشی، دال بتنی در قسمت مجاور قالب (لبه دال) را متراکم می‌سازد که موجب دوام بیشتر شده و آسیب‌پذیری آن از نظر پوسته‌شدگی و خردشدگی کمتر می‌شود.

توجه به این نکته لازم است که ماله کشی و پرداخت نهایی برای لبه‌ها خیلی موثر نیست.

در عملیات لبه کشی، بتن باید به گودی 25 میلی‌متر با یک ماله بنایی سه‌گوش یا یک ماله بندکشی از قالب‌ها جدا شود. سپس یک لبه کش باید به طور تخت روی سطح قرار داده شود و در حالی که انتهای جلویی، برای جلوگیری از فرو رفتن به سطح، قدری بالا نگه داشته شده، حرکت داده شود.

پس از عملیات لبه کشی باید درزکشی انجام شود. روش‌های اجرایی درزکشی مناسب می‌تواند باعث از بین بردن ترک‌های تصادفی شود.

درزهای کنترل با استفاده از یک شیارکش دستی، اره برقی و یا با کارگذاری نوارهایی از جنس پلاستیک، چوب، فلز و یا درزگیرهای پیش ساخته در درون مخلوط بتنی خمیری ساخته می‌شوند.

روش ماله کشی بتن

پس از آن که عملیات لبه کشی و درزکشی انجام شد، سطح بتن باید به صورت دستی (با استفاده از ماله های تخته‌ای یا فلزی) یا مکانیکی (ماله پروانه‌ای) صاف شود.

ماله دستی باید به صورت کاملا افقی (بدون ایجاد زاویه) بر روی سطح مخلوط بتنی با حرکات اره‌ای و قوسی کشیده شود تا منافذ پر شده و سطح کاملا هموار به دست بیاید.

ماله دستی از جنس چوبی، آلومینیومی و منیزیمی است.

ماله آلومینیمی و منیزیمی راحت تر روی سطح مخلوط بتنی حرکت می‌کنند، در این صورت از مقدار انرژی مورد نیاز کاسته می‌شود. برای ماله کشی بتن حباب‌دار (به علت استفاده از ماده افزودنی حباب ساز) استفاده از ماله فلزی ضروری است، زیرا ماله چوبی بر سطح مخلوط بتنی چسبیده و سبب خرابی سطح می‌شود.

ماله کشی بتن با دستگاه مکانیکی نیز امکان‌پذیر است. دستگاه ماله کشی شامل یک محور عمودی است که به آن چند پره به شکل ماله متصل است و پره‌ها جهت هموار شدن سطح بتن، به صورت دورانی حرکت می‌کنند.

اهداف چهار گانه ماله کشی بتن به شرح زیر است:

1. فرو رفتن دانه‌های بتن اندکی به زیر سطح آن
2. از بین بردن تخلخل سطحی، برجستگی‌ها، عیوب و نواقص جزئی
3.  متراکم کردن ملات روی سطح برای آماده‌سازی عملیات پرداخت نهایی
4.  باز نگه داشتن سطح جهت امکان خروج رطوبت اضافی

تا زمانی که مخلوط بتنی هنوز در حالت خمیری است، نباید بیش از اندازه با آن کار کرد زیرا این امر موجب حرکت مصالح ریزدانه و آب زیادی به سمت سطح شده که در آینده، منجر به خرابی‌های سطحی می‌شود.

ماله کشی بتن ، بافتی نسبتا هموار (نه کاملا صاف) تولید می‌کند که دارای مقاومت لغزندگی خوبی بوده و غالبا برای پرداخت نهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جارو کشی جهت پرداخت سطح بتن

پیش از آن که مخلوط بتنی کاملا سخت شود، یک سطح مقاوم در برابر لغزش را می‌توان از طریق جاروکشی تولید کرد، اما سطح باید به اندازه کافی سفت باشد تا بتواند خطوط منقش را نگه دارد.

خطوط درشت و زمخت را با استفاده از یک شن کش، جاروی سیمی، جاروی پلاستیکی با رشته‌های سفت و درشت می‌توان به دست آورد. این بریدگی‌های خطی معمولا پس از عملیات ماله کشی انجام می‌گیرد.

اگر بافت سطحی ظریف‌تری مورد نظر باشد، مخلوط بتنی باید ابتدا ماله کشی شده و بعد پرداخت نهایی شود تا سطح صافی پدید آید، سپس با یک جاروی نرم پرداخت شود.

3) پرداخت نهایی بتن

بعد از عمل ماله کشی می توان با ابزارهای دستی یا مکانیکی مخصوصی سطح مخلوط بتنی را کاملا صاف نمود. مرحله پرداخت نهایی بتن بلافاصله بعد از ماله کشی انجام می‌گیرد.

در این مرحله مانند مرحله قبل از ماله استفاده می‌کنیم ولی با این تفاوت که جنس ماله حتما باید فولادی بدون آلیاژ باشد تا به سطح کاملا صاف دست پیدا کنیم.

ابزار دستی که برای پرداخت نهایی بتن استفاده می‌شود، یک صفحه فولادی به ابعاد ۱۰۰ در ۴۰۰ میلی‌متر است.

در پرداخت دستی دال‌های بزرگ، عملیات پرداخت نهایی بتن بلافاصله پس از ماله کشی انجام می‌شود. این عملیات، تا پس از سخت شدن بتن به اندازه کافی باید به تاخیر انداخته شوند تا اینکه مصالح ریزدانه و آب به سطح آورده نشوند.

البته تاخیر خیلی طولانی باعث ایجاد سطحی سخت شده و نمی‌توان آن را ماله کشی و پرداخت نهایی کرد. به همین دلیل ماله کشی و پرداخت نهایی بتن خیلی زود انجام می‌گیرد به گونه‌ای که مخلوط بتنی در حالت بسیار نرم و خمیری قرار دارد.

توجه به این نکته لازم است: ماله کشی و پرداخت نهایی زود هنگام موجب پوسته‌شدگی موضعی، ترک خوردگی سطحی و یا پودرشدگی مصالح سطحی شده که منجر به کاهش مقاومت سایشی آن می‌شود.

نکته:

هر گاه آب حاصل از آب انداختن بتن بر سطح مشاهده شد، باید عملیات پرداخت به تعویق افتد تا در نهایت، آب تبخیر شده یا توسط یک پاروی لبه پلاستیکی برداشته شود. در صورت استفاده از پارو، باید دقت لازم به عمل آید تا سیمان همراه آب برداشته نشود.

معمولا تجمع آب پس از ماله کشی با تخته ماله دسته بلند و کوتاه مشاهده می‌شود. اما به هر حال هنگامی که آب انداختن در بتن رخ دهد باید عملیات به صورت موقت متوقف شود.

پخش کردن سیمان خشک روی یک سطح تر جهت جذب آب اضافی روش اجرایی نامناسبی است که منجر به ترک خوردگی سطحی می‌شود.

در صورت امکان، به وسیله تنظیم دانه بندی مصالح سنگی، نسبت‌های مخلوط و روانی باید از ایجاد این گونه مناطق تر جلوگیری کرد.

برای مطالعه بیشتر در مورد طرح اختلاط بتن و دانستن نمام نکات آن به مقاله ” طرح اختلاط  بتن ” مراجعه کنید.

در بعضی موارد (مانند دال‌ها)، پرداخت نهایی با دستگاه مکانیکی انجام می‌شود. این دستگاه مشابه ماله دستی است، تنها تفاوت آن، ابعاد کوچکتر پره‌ها و امکان تغییر و فشار بر روی آن‌ها است. در مرحله اول پرداخت، پره‌ها به صورت مستقیم و در مراحل بعدی، به زاویه پره‌ها افزوده می ‌شود.

هنگامی که اولین ماله کشی به طور ماشینی انجام می‌شود، حداقل یک ماله کشی اضافی به طور دستی، جهت از بین بردن نامنظمی‌های جزئی انجام گیرد. برای حفظ یکنواختی، خطوط مطلوب، لبه کشی و درزکشی باید از نو تکرار شود.

نقش‌ها، بافت‌های سطحی و واش بتن

نقش‌ها و بافت‌های گوناگونی را می‌توان برای تولید پرداخت‌های تزئینی به کار برد. نقش‌ها را با استفاده از نوارهای تقسیم کننده و یا به وسیله بریدگی یا مهرزنی سطحی، درست پیش از سخت شدن مخلووط بتنی ایجاد می‌کنند.

پرداخت بتن با دانه‌های نمایان، سطح ناهموار چشم‌نوازی را پدید می‌آورد.

دانه‌های دست چین شده که معمولا اندازه‌های یکنواخت مثلا 10 تا 12 میلی‌متر یا بزرگتر دارند، پس از تی کشی یا شمشه کشی باید به طور یکنواخت روی سطح پخش شوند.

از دانه‌های پولکی یا دراز نباید استفاده کرد زیرا هنگام نماسازی ممکن است از جای خود کنده شوند.

در پرداخت سطح بتن ، دانه‌هایی که قرار است نمایان شوند، به منظور حصول چسبندگی رضایت‌بخش باید پیش از استفاده به خوبی شسته شوند.

دانه‌ها باید کاملا در مخلوط بتنی فرو روند. این کار با آهسته زدن آن‌ها با یک تخته ماله، شمشه، یا یک تخته (100 در 500 میلی‌متری) انجام می‌گیرد.

هنگامی که بتن بتواند وزن یک پرداخت دهنده را روی تخته‌های زیرپایی تحمل کند، سطح باید با استفاده از یک ماله منیزیمی یا شمشه به قدری صاف شود که ملات سیمان کاملا روی همه دانه‌ها را به اندازه کمی بپوشاند.

وقتی که مخلوط بتنی به مقدار کافی سخت شد، دانه‌ها باید با ساییدن هم‌زمان با شستن نمایان شوند.

با توجه به این که زمان عامل مهمی است، برای تعیین مدت زمان صحیح برای نمایان کردن دانه‌ها بدون این که از جای خود کنده شوند، پانل‌های آزمایشی باید ساخته شوند.

در پروژه‌های بزرگ، کندگیرکننده قابل اعتمادی را می‌توان بلافاصله پس از عملیات ماله کشی، روی سطح مورد نظر پاشید در حالی که در پروژه‌های کوچک این کار چندان مورد نیاز نیست.

نکات پرداخت سطح بتن

• بتن نباید روی زمین یا در قالب‌ها، سریع‌تر از حدی ریخته شود که امکان پهن نمودن، تراز کردن، متراکم ساختن، تی کشیدن یا شمشه کشیدن آن میسر نشود.
• بتن پیش از عملیات تراز کردن نباید در سطح خیلی وسیعی پخش شود.
• برای جلوگیری تجمع آب ناشی از آب انداختن بتن، پیش از عملیات تی کشی و یا شمشه کشی نباید سطح وسیعی از بتن تراز شود.

• تعداد کارکنانی که عملیات پرداخت را انجام می‌دهند باید به اندازه‌ای زیاد باشد تا بتن‌ریزی، پرداخت و عمل آوری آن به درستی انجام شود.

دمای بتن و شرایط جوی روی زمان گیرش آن اثر گذاشته و در صورت کافی نبودن تعداد کارکنان، به نتیجه مطلوب نخواهید رسید.

• اگر بتن‌ریزی روی سطح زمین صورت می‌گیرد، زمین باید به خوبی زهکشی شده و دارای ظرفیت باربری یکنواخت و عاری از یخ‌زدگی باشد.
• پیش از بتن‌ریزی، سطح مورد نظر باید با آب مرطوب شود. اما هنگامی که بتن‌ریزی آغاز می‌شود باید عاری از نقاط تر، نرم و یا گل‌آلود باشد.
• قالب‌های کناری و جداکننده‌های میانی باید به طور محکم و با دقت تمام قرار داده شوند. قالب‌ها باید به اندازه کافی قوی باشند تا بتوانند وسایل ترازکننده ارتعاشی و مکانیکی را در صورت استفاده تحمل کنند.

برای اینکه تمام نکات و مراحل اجرای ساختمان را بدانید آموزش اجرای ساختمان را از دست ندهید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری