منظور از ساختمان شمالی و جنوبی چیست؟ از تفاوت تا تاثیر بر قیمت خانه

یکی از مهم‌ترین معیارها برای انتخاب ساختمان میزان نورگیری آن است. نورگیر بودن ساختمان به جهت قرارگیری آن بستگی دارد. حتما شما هم عبارت ساختمان‌ شمالی و جنوبی را شنیده‌اید. اما منظور از شمالی یا جنوبی بودن یک ساختمان یا واحد چیست؟ شاید برایتان جالب باشد که شمالی و جنوبی بودن یک ساختمان حتی بر قیمت آن نیز تاثیر گذار است. اما اینکه کدام یک قیمت بالاتری دارد، سوالی است که در ادامه به آن پاسخ می‌دهیم.

در این مقاله ساختمان شمالی و جنوبی را به درستی تعریف کرده و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم.سپس می‌گوییم که کدام واحد از ساختمان‌ شمالی و جنوبی بهتر بوده و قیمت بالاتری دارند. در انتها نیز تمام حالت‌های قرارگیری ساختمان در کوچه و خیابان را بررسی کردیم. پس اگر به دنبال جواب سوال ملک شمالی بهتر است یا جنوبی هستید با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

ساختمان شمالی

همیشه ساختمان‌ها طوری ساخته می‌شوند که ساختمان در قسمت شمالی زمین و حیاط در قسمت جنوبی زمین قرار گیرد. اما به طور کلی ساختمان از نظر موقعیت قرارگیری در کوچه یا خیابان، می‌تواند شمالی یا جنوبی باشد.

وقتی می‌گوییم یک ساختمان شمالی است یعنی برای ورود به ساختمان ابتدا باید از حیاط عبور کنیم سپس به ساختمان برسیم. در ساختمان شمالی، ورودی ساختمان از کوچه به حیاط است و چنین ساختمان‌هایی از قسمت شمال به پلاک مجاور می‌رسند.

ملک شمالی از سمت حیاط که در واقع در جنوب خانه است، نورگیری خوبی داشته و از طرف شمال نیز به صورت غیر مستقیم نور خواهد داشت.

به طور کلی در ساختمان‌ های شمالی و جنوبی، در صورتی که واحدها به صورت جلو و عقبی قرار بگیرند، دو نوع واحد شمالی و جنوبی خواهیم داشت. در ساختمان شمالی واحدهایی که در جنوب ساختمان یا جلوی ساختمان هستند یعنی به حیاط پنجره دارند، نور بیشتری خواهند داشت. برای واحدهای شمالی نیز فضایی به عنوان نورگیر تعبیه می‌شود چرا که نور دریافتی این واحدها به صورت غیر مستقیم خواهد بود.

بنابراین می‌توان گفت یک ساختمان شمالی از سمت شمال یعنی واحد شمالی (بخش نورگیر ساختمان)، نور غیرمستقیم و از سمت جنوب یعنی واحد جنوبی (مشرف به حیاط)، نور مستقیم دریافت می‌کند.

ساختمان جنوبی

ساختمان جنوبی برعکس ساختمان شمالی است و طوری ساخته می‌شود که ورودی ساختمان از کوچه مستقیما به داخل ساختمان باز شود. در این حالت حیاط پشت ساختمان قرار می‌گیرد.

ملک‌های جنوبی از هر دو طرف شمال و جنوب نور خوبی دریافت کرده و دیگر نیازی به نورگیر در واحدهای آن نیست چرا که در این ساختمان‌ها یک طرف خیابان یا کوچه و طرف دیگر حیاط وجود دارد. در ساختمان‌های جنوبی اصولا از پنجره‌های بزرگی استفاده می‌شود تا نور به خوبی دریافت شود.

در ساختمان‌های جنوبی، واحد جنوبی یعنی واحدی که رو به حیاط است بهتر از واحد شمالی است.

ساختمان جنوبی را معمولا به صورت تک واحدی می‌سازند یا در صورت چند واحدی بودن آن‌ها را طوری کنار هم می‌سازند که هر واحد هم از سمت شمال و هم از سمت جنوب نور بگیرد!

تشخیص ساختمان شمالی و جنوبی 

طبق تعریفی که برای ساختمان شمالی و جنوبی گفتیم، برای تشخیص اینکه ساختمان شمالی است یا جنوبی کافی است دقت کنید که ورودی ساختمان از کوچه به چه صورت است. اگر برای ورود به ساختمان ابتدا باید از حیاط گذر کنید تا به ساختمان برسید، ساختمان شمالی و اگر مستقیما وارد ساختمان می‌شدید و حیاط در پشت ساختمان بود، ملک جنوبی است.

ساختمان شمالی بهتر است یا جنوبی؟

حالا که با تعریف ساختمان شمالی و جنوبی و نحوه تشخیص آن‌ها آشنا شدید. شاید برایتان سوال باشد که از بین ساختمان شمالی و جنوبی کدام یک بهتر است؟

در ساختمان شمالی به علت قرارگیری حیاط جلوی ساختمان و در معرض دید بودن، این ساختمان احتمالا از امنیت بالاتری نسبت به ملک جنوبی برخوردار است.

در ساختمان جنوبی به علت تامین نور کافی از دو طرف نیازی به اجرای نورگیر نیست. در نتیجه این فضا در ساختمان استفاده شده و سطح اشغال مفید طبقات بیشتر خواهد بود. این ویژگی باعث می‌شود تا ملک‌های جنوبی پارکینگ بیشتری داشته و به طور کلی خوش نقشه‌تر باشند.

ساختمان جنوبی از دو سمت شمال و جنوب، نور مستقیم دریافت می‌کند، در نتیجه نسبت به ساختمان شمالی که فقط از سمت حیاط نور مستقیم دارد نورگیرتر است.

نهایتا در بررسی اینکه کدام یک از ساختمان شمالی و جنوبی بهتر است باید بگوییم این مسئله به ملاک‌های شما در انتخاب خانه بستگی دارد. اما به طور کلی و از نظر مهندسان معمار، ساختمان شمالی بهتر از ساختمان جنوبی است. اما این مسئله در واحدهای ساختمان چطور است؟

اگر فرض کنیم ساختمان شمالی و جنوبی هر کدام به صورت دو واحد در هر طبقه ساخته شوند و واحدها طوری قرار بگیرند که یکی جلوی ساختمان و دیگری پشت ساختمان باشد تصویر زیر را خواهیم داشت.

همانطور که مشاهده می‌کنید در ساختمان شمالی، واحد جنوبی رو به حیاط و خیابان است. از طرفی نور مستقیم خورشید را دریافت می‌کند. این در حالی است که واحد شمالی در همین ساختمان، نور مستقیم نداشته و با تعبیه نورگیر، نور غیر مستقیم دریافت می‌کند. از طرفی این واحد به سمت ساختمان پشتی پنجره‌های کوچک و محدودی دارد.

اما در ساختمان جنوبی، واحد جنوبی رو به حیاط است ولی از این سمت به خیابان راهی ندارد. در حالی که واحد شمالی در این ساختمان فقط به سمت خیابان پنجره دارد. هر دو واحدها در ساختمان جنوبی نور خوبی دریافت می‌کنند.

در نتیجه در پاسخ به این سوال که کدام واحد از ساختمان شمالی و جنوبی بهتر است باید بگوییم واحد جنوبی از ساختمان شمالی به علت نور خوب، پنجره رو به حیاط و خیابان بهترین واحد است. واحدهای خوب دیگر به ترتیب واحد جنوبی ساختمان جنوبی، واحد شمالی ساختمان جنوبی و واحد شمالی ساختمان شمالی هستند.

شاید برایتان سوال باشد که چطور می‌توان به اجرای ساختمان و ریزه کاری‌هایی مثل اجرای نورگیر مسلط شد. اصلا آیا راهی به غیر از چندین سال تجربه برای ماهر شدن در این تخصص وجود دارد؟ پاسخ ما به این سوال مثبت است. اگر می‌خواهید به صفر تا صد مراحل اجرای ساختمان از تخریب و گودبرداری گرفته تا نازک کاری و دیوارچینی بپردازید به هیچ وجه آموزش اجرای ساختمان آکادمی عمران را از دست ندهید. برای مطالعه سرفصل‌های این دوره کامل، روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

تفاوت ساختمان شمالی و جنوبی

در این بخش به بررسی تفاوت ساختمان شمالی و جنوبی در 3 پارامتر مهم یعنی قیمت، نقشه و آب و هوا می‌پردازیم.

• قیمت ساختمان شمالی و جنوبی

همانطور که گفتیم ساختمان‌های جنوبی به علت دریافت نور کافی نیاز به فضایی به عنوان نورگیر ندارند. در نتیجه فضای مفید بیشتری در ساختمان خواهیم داشت و متراژ بیشتر، می‌تواند باعث بالاتر رفتن قیمت سازه شود.

اما باید به این نکته هم دقت کنیم که در ساختمان‌های جدید در هر طبقه چند واحد قرار می‌گیرد و همانطور که بالاتر گفتیم اصولا واحدهایی که رو به حیاط هستند قیمت بالاتری دارند. در ساختمان شمالی واحدهای جنوبی دارای قیمت بالاتری هستند و در ساختمان‌های جنوبی نیز واحدهای جنوبی اصولا گران‌تر از واحدهای شمالی ساختمان خواهند بود. البته این موضوع در همه خانه‌ها صدق نکرده و عوامل زیادی بر قیمت یک ساختمان تاثیر می‌گذارند.

• نقشه ساختمان شمالی و جنوبی

با توجه به توضیحاتی که برای ساختمان جنوبی دادیم این ساختمان‌ها به علت نبود نورگیر فضای بهتری برای طراحی داشته و اصطلاحا خوش نقشه تر هستند.

به طور کلی طراحی نقشه یک واحد با توجه به عوامل زیادی مانند سلیقه مالک صورت می‌گیرد اما این سلیقه نباید طوری اعمال شود که نقشه ساختمان دور از منطق باشد. به صورت کلی در ملک شمالی معمولا آشپزخانه و اتاق خواب‌ها را به سمت جنوب طراحی می‌کنند چرا که در ابتدای روز نور بهتری خواهند داشت. از طرفی اگر خیابان نزدیک ساختمان، رفت و آمد زیادی داشت بهتر است اتاق خواب‌ها در قسمت پشت ساختمان قرار گیرد.

در مورد نمای ساختمان نیز باید بگوییم که چون ساختمان جنوبی طوری ساخته می‌شود که مستقیما خود ساختمان در معرض دید است پس باید به نمای آن توجه کنیم. البته این مسئله به معنی بی اهمیت بودن نمای ساختمان شمالی نیست. اما چون به طور کلی ساختمان‌های شمالی محبوب‌تر هستند، نمای ساختمان جنوبی کمی مهم‌تر به نظر می‌رسد.

• آب و هوای خانه در ساختمان شمالی و جنوبی 

شاید برایتان جالب باشد که آب و هوا در ساختمان شمالی و جنوبی در فصول مختلف تفاوت دارد. منظور از این تفاوت این است که مثلا در فصل زمستان یا تابستان هر کدام از ساختمان‌‌های شمالی و جنوبی چه آب و هوایی خواهند داشت.

خانه‌های جنوبی چون از دو طرف نور مستقیم می‌گیرند در زمستان راحت‌تر گرم می‌شوند پس در مناطق سردسیر این خانه‌ها بهتر هستند. اما خانه‌های شمالی چون فقط از یک سمت نور مسقیم دارند پس در فصل تابستان که تابش خورشید شدید است نور کمتری نسبت به ساختمان جنوبی وارد می‌شود در نتیجه ساختمان‌های شمالی در مناطق گرمسیر بهتر هستند.

خدمات فنی و مهندسی آکادمی عمران

مشاهده خدمات

سایر جهت‌ های ساختمان

در این قسمت می‌خواهیم جهت‌های مختلف قرارگیری ساختمان نسبت به کوچه را بررسی کنیم. البته بد نیست پیش از بررسی این موضوع مجددا مرور کنیم که به طور کلی در یک قطعه زمین و فارغ از جهت ساختمان نسبت به کوچه و خیابان، ساختمان در قسمت شمالی زمین قرار می‌گیرد. اما ساختمان‌ها می‌توانند نسبت به کوچه و خیابان در جهت‌های زیر قرار بگیرند:

1) ساختمان‌ شمالی و جنوبی

برای تشخیص جهت‌های جغرافیایی ابتدا در کوچه یا خیابان مورد نظرمان طوری می‌ایستیم که دست راستمان به سمت طلوع خورشید یعنی شرق باشد، در این حالت روبروی ما جهت شمال و پشت سرمان جنوب خواهد بود. به این صورت خانه‌هایی که در مقابلمان است شمالی و خانه‌های سمت دیگر کوچه جنوبی خواهند بود. توجه کنید طبق تعریفی که درباره خانه شمالی و جنوبی گفتیم در ملک شمالی ابتدا حیاط قرار دارد و سپس ساختمان و در خانه‌های جنوبی ابتدا ساختمان قرار دارد و در پشت آن حیاط است.

2) ساختمان شرقی و غربی

نوع دیگری از قرارگیری ساختمان نسبت به جهت‌های جغرافیایی هست که کمتر وجود دارد. در این حالت ساختمان‌ها به صورت شرقی و غربی در کوچه قرار می‌گیرند یعنی اگر طوری بایستیم که دست راستمان به سمت خورشید باشد اما روبرو و پشت سرمان طول خیابان یا کوچه باشد، در این حالت خانه‌هایی که در چپ و راست ما قرار دارند خانه‌های شرقی و غربی خواهند بود. به طور کلی در ضوابط شهرسازی تلاش بر این است که ساختمان شمالی و جنوبی باشد اما در بعضی موارد و به دلیل نوع قرارگیری کوچه، ناچارا خانه‌ها به صورت شرقی و غربی ساخته می‌شوند.

اما نورگیری ملک شرقی و غربی چگونه است؟ ملک شرقی در ساعات اولیه روز و تا نزدیک ظهر نور بسیار خوبی خواهد داشت و از ظهر به بعد رفته رفته نور کم می‌شود. اما در ملک غربی تازه از ظهر به بعد و در ساعات پایانی روز است که خانه نور خوبی خواهد داشت. نور ضلع غربی مدت زمان بیشتری در خانه خواهد بود.

در خانه‌های شرقی و غربی معمولا اتاق خواب‌ها را در ضلع شرقی قرار می‌دهند تا در ابتدای روز نور خوبی داشته باشد و حال و پذیرایی را در غرب خانه قرار می‌دهند تا مدت زمان نورگیری آن طولانی‌تر باشد.

یکی از معایب خانه‌های شرقی و غربی که باعث عدم تمایل افراد به خرید آن‌ها می‌شود این است که چنین جهتی باعث می‌شود تا خانه در تابستان گرم و در زمستان سرد باشد لذا ایجاد تعادل دمایی و دمای مطبوع در این ساختمان‌ها بسیار سخت است.

3) ساختمان‌ دو کله یا دو بر 

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، به ساختمان‌هایی که از دو جهت شمال و جنوب یا شرق و غرب به دو کوچه موازی راه داشته باشند خانه‌های دو کله یا دو بر می‌گویند. در این حالت ساختمان شمالی و جنوبی یا شرقی و غربی است.

4) ساختمان‌ دو نبش

در صورتی که ساختمان طوری قرار گرفته باشد که از دو سمت به گذر یعنی کوچه یا خیابان ختم شود به آن ساختمان دو نبش می‌گویند.

5) ساختمان‌های سه نبش

در صورتی که ساختمان طوری قرار بگیرد که به سه گذر مشرف باشد یعنی در سه طرف آن خیابان یا کوچه وجود داشته باشد و از یک طرف به ساختمانی دیگر ختم شود به آن سه نبش گفته می‌شود.

جمع بندی

در انتخاب ساختمان یکی از پارامترهای مهم میزان دریافت نور خانه است. برای بررسی این موضوع باید بدانیم منظور از ساختمان شمالی و جنوبی چیست و هر کدام چه ویژگی‌هایی دارد. در این مقاله ساختمان های شمالی و جنوبی را تعریف کرده و ویژگی‌های مثبت و منفی هر یک را عنوان کردیم. همچنین درباره انواع جهت‌های قرارگیری ساختمان نسبت به کوچه و خیابان نیز صحبت کردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره ساختمان شمالی و جنوبی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری