بلوکاژ چیست و چطور در فهرست بها درج می‌شود؟

بلوکاژ چیست؟ آیا می‌دانید چرا باید بلوکاژ کف ساختمان را اجرا کنیم؟ روش‌های اجرایی آن به چه شکل است؟ قلوه بتن چیست؟بلوکاژ (blockage) لغتی انگلیسی بوده که به معنای جلوگیری، مانع، انسداد و محاصره است. این در حالی است که در اصطلاحات علوم مهندسی و معماری از این لغت به معنای جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف ساختمان و پر کردن فضای بین فونداسیون‌های نواری و منفرد استفاده می‌شود.

همانطور که می‌دانید بعد از اجرای فونداسیون به شکل منفرد یا نواری، بین پی‌ها یکسری فضای خالی وجود دارد که برای اجرای کف، باید این فضاها را پر کرد. در این مقاله همراه آکادمی عمران باشید تا با تمام ریزه کاری‌های درناژ و بلوکاژ در فهرست بها آشنا شویم.

بلوکاژ چیست؟

به قلوه سنگ‌ها یا سنگ لاشه‌هایی که برای پر کردن فواصل به وجود آمده بین فونداسیون‌ نواری یا پی منفرد، روی خاک ریخته شده و مانع از نفوذ رطوبت زمین به کف ساختمان می‌شوند، بلوکاژ گفته می‌شود.

اما سوالی که در اینجا ممکن است برایتان پیش بیاید این است که چرا باید از بلوکاژ برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف ساختمان استفاده کرد؟ اگر به جای استفاده از قلوه بتن یا قلوه سنگ، فواصل به وجود آمده بین فونداسیون‌های منفرد و نواری را با خاک پر کنیم بهتر نیست؟

در پاسخ باید بگوییم که یکی از ویژگی‌های خاک این است که هر چقدر فشرده‌تر باشد، رطوبت محیط را بیشتر به خود می‌گیرد. از نظر علم فیزیک علت این موضوع به خاطر به وجود آمدن پدیده مویینگی است.

اگر دروس فیزیک دوران دبیرستان خود را به یاد داشته باشید، می‌دانید که با قرار دادن یک لوله شیشه‌ای (لوله مویین) به صورت عمودی داخل یک کاسه آب، می‌بینید که آب داخل لوله مقداری بالاتر از سطح آب داخل کاسه، قرار خواهد گرفت.

علت این اتفاق به خاطر این است که چسبندگی مولکو‌ل‌های آب با دیواره لوله شیشه‌ای بسیار بالاتر از چسبندگی مولکول‌های آب با یکدیگر است و باعث پدید آمدن خاصیت مویینگی می‌شود. اجازه بدهید برای فهم بهتر این موضوع مثالی بزنیم.

برای مثال اگر یک گوشه از دستمال کاغذی را داخل یک لیوان آب قرار دهید، خواهید دید که به خاطر خاصیت مویینگی، در عرض چند ثانیه آب به تمام قسمت‌های دستمال کاغذی نفوذ خواهد کرد و دستمال به طور کامل خیس خواهد شد.

پدیده مویینگی برای آب داخل خاک هم قابل اثبات است، به طوری که هر چقدر خاک‌ ریزتر و متراکم‌تر باشد، آب راحت‌تر به سمت بالا حرکت می‌کند.

مثلا ریشه گیاهان با استفاده از همین خاصیت مویینگی، آب موجود داخل خاک را به خود جذب می‌کنند تا گیاه در طول مدتی که خاک خیس است از آن تغذیه کند.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

مراحل اجرای بلوکاژ کف ساختمان

برای اجرای بلوکاژ کف ساختمان و جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف باید مراحل زیر به ترتیب انجام شود:

1) فشرده سازی خاک

اولین مرحله پیش از اجرای کف سازی این است که خاک سطح مورد نظر باید کاملا فشرده شود. فشرده سازی خاک به چند علت انجام می‌گردد:

• از بین بردن ناهمواری‌ها
• افزایش مقاومت پی
• شناسایی قسمت‌‌های ضعیف خاک

دقت داشته باشید برای فشرده سازی خاک بهتر است از ماشین‌های فشرده سازی (کمپکتور) استفاده کنید.

برای پروژه‌هایی که محدودیت عرض نداریم می‌توان از انواع کمپکتور صفحه‌ای و در پروژه‌هایی که عرض کمی دارند بهتر است از از کمپکتورهای قورباغه‌ای استفاده کنیم.

2) قلوه چینی کف ساختمان (سنگ چینی)

بعد از فشرده سازی خاک برای اجرای بلوکاژ، نوبت به سنگ چینی یا همان سنگ ریزی می‌رسد.

در مرحله سنگ چینی ابتدا یک لایه قلوه سنگ، قلوه بتن یا سنگ لاشه به ارتفاع حداقل ۲۵ الی 3۵ سانتی‌ متر روی خاک فشرده شده می‌چینیم. (ارتفاع سنگ چینی به میزان رطوبت زمین بستگی دارد. به طوری که هر چقدر رطوبت محیط بیشتر باشد، مهندسان ارتفاع بلوکاژ را بیشتر در نظر می‌گیرند.)

سپس با ریختن لایه‌ای چند سانتی متری از شن و ماسه روی قلوه سنگ‌ها، فواصل خالی و خلل و فرج بینشان را پر کرده و در مرحله آخر روی آن‌ها را با یک لایه بتن مگر به ضخامت 5 سانتی متر می‌پوشانیم تا سطحی یک دست و صاف و آماده برای اجرای کف فرش داشته باشیم.

همانطور که می‌دانید بتن مگر از سیمانی با عیار حدودا 100 تا 150 کیلوگرم در هر متر مکعب بتن ساخته می‌شود و به همین دلیل این سیمان کاربرد سازه‌ای ندارد.

اگر مایل هستید با ریزه کاری‌های مراحل بتن ریزی بیشتر آشنا شوید، حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

با انجام این مرحله، عملیات بلوکاژ شما به پایان رسیده است، اما اگر رطوبت محیط شما بالاتر از حد استاندارد هست، باید از یک لایه عایق رطوبتی (قیرگونی یا ایزوگام) نیز برای جلوگیری بیشتر از نفوذ رطوبت به کف ساختمان استفاده کنید.

قلوه بتن چیست؟

شاید با خواندن بخش قبلی این مقاله از خود پرسیده باشید که قلوه بتن چیست؟

در پاسخ باید بگوییم که اگر در ساخت بتن از شن درشت دانه استفاده کرده باشیم به آن اصطلاحا قلوه بتن می‌گویند.

اما سوالی که پیش می‌آید این است که برای سنگ چینی و اجرای بلوکاژ بهتر است از سنگ قلوه استفاده کنیم یا لاشه؟

طبق بند 17-3-1-1 نشریه 55 (مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی) در صورت عدم دسترسی به سنگ قلوه می‌توان با توافق دستگاه نظارت از سنگ لاشه استفاده کرد.

برای دانلود نشریه 55 روی لینک زیر کلیک کنید.

قلوه سنگ‌ها در واقع همان سنگ‌های رودخانه‌ای با قطر ۶۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر هستند که در اثر فرسایش، کروی شکل شده‌اند. اما سنگ‌های لاشه سنگ‌هایی با گوشه‌های تیز و تخته‌ای شکل هستند.

همانطور که گفتیم سنگ رودخانه (قلوه سنگ‌ها) برای اجرای بلوکاژ مناسب‌تر است چرا که نسبت به سنگ لاشه سطوح مدور و منحنی بیشتری داشته و به‌ خوبی مانع از نفوذ آب می‌شود.

اما سنگ‌های لاشه به خاطر داشتن گوشه‌هایی تیز به خوبی نمی‌توانند در کنار یکدیگر قرار گرفته و فضای خالی را پر کنند اما درگیری بهتری با بتن مگر ایجاد کرده و مقاومت بیشتری از خودشان نشان می‌دهند.

در زمان تهیه مصالح جهت اجرای بلوکاژ باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر از سنگ قلوه جهت اجرای بلوکاژ استفاده می‌کنید ۱۵ درصد و اگر از سنگ لاشه جهت اجرای بلوکاژ استفاده می‌کنید، ۲۰ درصد بیشتر از حجم نقشه درخواست شده باید سنگ‌ها را تهیه و خریداری کنید.

بلوکاژ در فهرست بها

در ردیف‌های 040101 و 040102 فصل چهارم فهرست بها ابنیه به شرح آیتم سنگ چینی در کف با قلوه سنگ و سنگ لاشه پرداخته شده است. همانطور که در عکس زیر می‌بینید، بهای واحد این عملیات بر اساس مقدار حجم (طول × عرض × اتفاع) انجام شده در این عملیات، سنجیده می‌شود.

اگر مایل هستید با انواع فهرست بها بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

همچنین توصیه می‌کنیم اگر می‌خواهید با ریزه کاری‌های متره، برآورد و اصول صورت وضعیت نویسی آشنا شده و به یک مهندس دفتر فنی خبره تبدیل شوید حتما به آموزش متره آکادمی عمران سر بزنید.

بلوکاژ در راه سازی

طبق نشریه شماره 55 (مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی) می‌توان برای زیرسازی پیاده روها از بلوکاژ استفاده کرد.

اجرای بلوکاژ در راه سازی هم مشابه اجرای بلوکاژ در ابنیه است.

در مرحله اول برای اجرای بلوکاژ، سطح پیاده رو با چیدن قلوه‌های درشت سنگ به ضخامت 20 تا 30 سانتی متر یا سنگ لاشه پوشانیده شده و برای پر کردن خلل و فرج بین آن‌ها و یکپارچگی بیشتر، شن ریزدانه روی قلوه سنگ‌ها، پخش می‌شود.

سپس یک لایه بتن مگر روی بلوکاژ ریخته شده تا این فضا آماده ساختن راه و اسفالت کردن شود.

برای زیر سازی راه نیز از سنگ‌های درشت با قطر کمتر از 60 سانتی متر استفاده می‌کنند که اصطلاحا به آن راکفیل گفته می‌شود. تنها با این تفاوت که بعد از ریختن راکفیل، لایه‌های بعدی با توجه به دانه بندی خاک به مرور ریز دانه‌تر شده تا خلل و فرج بین سنگ‌ها را پر کند.

در نهایت زیرسازی و روسازی شامل زیر اساس، اساس و رویه آسفالتی یا بتنی انجام خواهد شد.

درناژ چیست؟

یکی دیگر از اصطلاحاتی که معمولا در کنار بلوکاژ استفاده می‌شود، درناژ است.

درناژ در واقع به عمل زهکشی و هدایت آب به سمت سفره‌های آب زیر زمینی از طریق سنگ چینی گفته می‌شود. معمولا درناژ‌ها پشت دیوارهای حائل اجرا می‌شوند تا از ورود آب باران به فونداسیون جلوگیری کرده و آن‌ها را به سمت سفره‌های آب زیر زمینی هدایت کنند.

چرا که نفوذ آب به لایه‌های زیرین مثل فونداسیون، باعث کاهش ظرفیت باربری شده و بنای مورد نظر آماده نشست و خرابی خواهد شد، پس به همین خاطر پشت دیوارها و پی‌ها اقدام به سنگ ریزی با قلوه یا لاشه سنگ می‌کنیم.

تفاوت بلوکاژ و درناژ

حالا سوالی که پیش می‌آید این است که تفاوت بلوکاژ و درناژ چیست؟

در پاسخ باید بگوییم همانطور که گفتیم، درناژ به منظور دفع آب‌های سطحی (مثل آب باران) از بالای سطح کف سازی شده به زیر آن و بلوکاژ به منظور دفع نفوذ و عبور رطوبت خاک از پایین سطح کف سازی شده به بالای آن انجام می‌پذیرد.

در پایان باید بگوییم که آموزش مراحل ساخت ساختمان با دیدن فیلم‌های کارگاهی بسیار جذاب‌تر و قابل فهم‌تر از مطالعه یک مقاله است، پس اصلا مشاهده آموزش اجرای ساختمان آکادمی عمران را از دست ندهید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری