نحوه محاسبه مقدار در آنالیز بها | پیشنهاد قیمت + فیلم آموزشی

حتما در مورد آنالیز بها یا تجزیه بها شنیده‌اید. این فرایند، پیمانکاران و مدیران پروژه را قادر می‌سازد تا با تحلیل جزئیات هزینه‌های مرتبط با نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مواد و مصالح و حمل‌ونقل، به درکی جامع از هزینه‌های اجرایی دست یابند. در حقیقت، آنالیز بها نه‌تنها در تعیین قیمت‌های پیشنهادی برای مناقصات، بلکه در مدیریت بهینه پروژه و پیشگیری از اختلافات احتمالی نیز نقش بسزایی ایفا می‌کند. یکی از پارامترهای مهم در آنالیز بها، ضریب عامل است. ما در این مقاله با آموزش آنالیز بها و پیشنهاد قیمت به جزئیات جدول آنالیز بهای تمام شده پرداخته‌ایم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

توصیه می‌کنیم پیش از مطالعه ادامه مقاله، فیلم زیر را مشاهده کنید. این فیلم تنها بخشی از آموزش متره و برآورد است که در آن به نحوه آنالیز قیمت، پیشنهاد قیمت و دیگر جزئیات متره و تخمین هزینه‌ها همراه با تهیه صورت وضعیت نویسی پرداخته‌ایم.

آنالیز بها چیست؟

تجزیه بها یا آنالیز بها گزارشی است که طی آن هزینه هر فعالیت اجرایی بر اساس 4 پارامتر کلی مشخص می‌شود. این چهار پارامتر کلی به شرح زیر است:

• نیروی انسانی شامل هزینه‌ مربوط به کارگران، مهندسان و سایر کارکنان مشغول به کار در پروژه
• ماشین آلات و ابزار شامل هزینه اجاره یا بهره‌برداری از تجهیزات و ابزارهای لازم برای انجام کار
• مواد و مصالح شامل هزینه خرید و تأمین مواد اولیه و مصالح مورد نیاز برای انجام پروژه
• حمل و نقل شامل هزینه‌های مرتبط با جابه‌جایی نیرو، ماشین‌آلات، مواد و مصالح به محل کار

در واقع، آنالیز بها به پیمانکاران و مدیران پروژه کمک می‌کند تا هزینه‌ها را به تفکیک موارد بالا محاسبه کرده و منابع مالی، زمان و قیمت نهایی پروژه را به طور دقیق‌تری تعیین کنند.

بیش از ۳۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

جدول آنالیز بهای تمام شده

برای روشن‌تر شدن مفهوم آنالیز بها، یک نمونه جدول آنالیز بهای تمام‌شده را بررسی خواهیم کرد. به عنوان مثال، تزریق دوغاب سیمان یکی از فعالیت‌های اجرایی است که در جدول زیر بر اساس چهار پارامتر اصلی شامل نیروی انسانی، ماشین‌آلات و ابزار، مواد و مصالح و حمل و نقل آنالیز شده است. لازم به ذکر است که بهای واحدهای قید شده در جدول زیر به‌روز نیستند.

آنالیز بها و پیشنهاد قیمت

معمولاً در دو مورد به تجزیه بهای یک فعالیت اجرایی نیاز داریم:

اولین مورد، ارائه آنالیز قیمت پیشنهادی پیمانکار برای پیروزی در مناقصه است که در کنار ارزیابی کیفی مناقصه‌ گران معیاری برای سنجش پیمانکار با سایرین به شمار می‌رود.

مورد دوم زمانی است که یک فعالیت اجرایی در فهرست بهای منضم به پیمان وجود ندارد. این موضوع در دو حالت رخ می‌دهد:

1. اگر این نقص در زمان برآورد و قبل از عقد قرارداد شناسایی شود، به آن آیتم ستاره دار می‌گویند.
2. اگر در حین اجرای پروژه فعالیت جدیدی به وجود آید که در فهرست بهای منضم به پیمان هیچ ردیفی برای آن تعریف نشده یا ردیف موجود قیمت نداشته باشد، باید قیمت این فعالیت جدید بر اساس شرایط اجرایی آن آنالیز شود که به آن قیمت جدید گفته می‌شود.

آنالیز بها در مناقصه

همان‌طور که اشاره شد، تجزیه بها و پیشنهاد قیمت در مناقصه پیمانکاری کاربرد بسیاری دارد. به‌طور کلی، هدف اصلی از آنالیز بها در انواع مناقصات به شرح زیر است:

1- اطمینان از منطقی بودن قیمت

بعد از پیروزی پیمانکار در مناقصه، آنالیز بهایی که ارائه شده بررسی می‌شود تا مطمئن شویم، قیمت پیشنهادی منطقی و بدون اشتباه است. در صورتی که پیمانکار به عمد یا به غیر عمد اشتباه کرده باشد، با بررسی آنالیز بها این اشتباهات شناسایی می‌شوند و می‌توان آن‌ها را پیش از عقد قرارداد اصلاح کرد. اگر آنالیز بهای نادرستی در تعیین برنده مناقصه تاثیرگذار باشد، پیمانکار ممکن است نتواند قرارداد را امضا کند.

2- مرجع رسیدگی به ادعاهای پیمانکار

در صورت بروز اختلافات میان پیمانکار و کارفرما در حین اجرای پروژه، آنالیز بها نمی‌تواند مرجع معتبری برای بررسی ادعاهای پیمانکار باشد. اما، چنانچه پیمانکار ادعا کند که هزینه‌های خاصی (مثل پمپ بتن) در قیمت پیشنهادی لحاظ نشده‌اند، می‌توان با مراجعه به آنالیز بها و بررسی جزئیات مربوط به تجهیزات و ماشین‌آلات به صحت ادعا پی برد. با توجه به این دو هدف اصولی، پیمانکاران موظف هستند که حداقل 80 درصد مبلغ هزینه اجرای کار را در آنالیز بها لحاظ کنند.

دستورالعمل نحوه ارائه تجزیه بها

همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از کاربردهای آنالیز بها در مناقصات است. بر همین اساس، بخشنامه شماره 96/۱۲۳۲۵۷۹ با موضوع دستورالعمل نحوه ارائه تجزیه بها همراه با پیشنهاد قیمت توسط پیمانکاران منتشر شده است. پیمانکاران باید مطابق با دستورالعمل آنالیز بها به دقت مستندات و شرایط مناقصه را مطالعه کنند و از الزامات کار آگاه شوند. همچنین، پیشنهاد قیمت باید بر اساس فرم ۵ که در این دستورالعمل مشخص شده است، ارائه شود.

این فرم شامل جزئیات دقیق از نوع کار، محل اجرا و سایر شرایط موثر بر قیمت‌گذاری است. این دستورالعمل به پیمانکاران کمک می‌کند تا با توجه به شرایط و ویژگی‌های پروژه، پیشنهاد قیمت معقول و مستند ارائه دهند و به کارفرما نیز این امکان را می‌دهد که با اطمینان بیشتری پیمانکار مناسب را انتخاب کند.

نرخ عوامل فهرست بها

نرخ عوامل به بهای واحد هر یک از عوامل مورد استفاده در پروژه‌های ساختمانی، عمرانی یا هر پروژه مشابهی گفته می‌شود. نرخ عوامل سال گذشته هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه منتشر می‌شود شامل سه دسته اصلی نیروی انسانی، مواد و مصالح و ماشین‌آلات و ابزار است.

اگرچه معمولا این قیمت‌ها به روز نیستند و نمی‌توان در آنالیز از آن‌ها بهره برد، اما از روی تناسب قیمت‌ها می‌توان قیمت یک ردیف مجهول را بدست آورد. به عنوان مثال برای تخمین هزینه‌هایی که امکان استعلام مستقیم آن‌ها وجود ندارد، مثل اجاره ماشین‌آلات یا هزینه‌های خاص مفید باشند.

در ادامه فایل اکسل نرخ عوامل سال 97، فایل اکسل نرخ عوامل سال 98 و نرخ فولاد و سیمان نیمه دوم سال 98 را برای دانلود قرار دادیم.

ضریب عامل در آنالیز بها چیست؟

ضریب عامل در آنالیز بها، یک پارامتر است که برای تطبیق هزینه‌های محاسبه‌شده با شرایط واقعی پروژه و نزدیک کردن قیمت آنالیز بها به هزینه واقعی اجرای کار استفاده می‌شود. این ضریب در موارد مختلف و به دلایل متفاوتی به‌کار گرفته می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• برای جبران پرت و ضایعات مصالح، ضریب عامل لحاظ می‌شود. مثلا اگر برای اجرای پروژه به 100 تن سیمان نیاز است، به دلیل پرت یا ضایعات، این مقدار باید بیشتر از 100 تن باشد تا نیاز پروژه به‌طور کامل برآورده شود.
• ضریب عامل برای تبدیل واحدهای متفاوت در آنالیز بها، به‌کار می‌رود. مثلا واحد شمع‌کوبی در فهرست بها متر طول است، اما تیرآهن در بازار کیلویی فروخته می‌شود. پس با توجه به این که هر متر طول تیر آهن مورد نظر چند کیلو گرم است، ضریب عامل برای تبدیل این دو واحد استفاده می‌شود.

• جهت تطبیق هزینه در شرایط متفاوت اجرا از ضریب عامل استفاده می‌شود. برای مثال در یک پروژه که ضریب طبقات ندارند، هزینه کف‌سازی و سنگ کاری طبقه اول با طبقه هشتم متفاوت است. چرا که انتقال مصالح، ملات و ابزار به طبقه اول بسیار راحت‌تر از طبقه هشتم است و شما نمی‌توانید برای هر طبقه آنالیز جداگانه بدهید. لذا، برای محاسبه متوسط هزینه کف‌سازی کل ساختمان، هزینه طبقه اول محاسبه و در ضریب عامل ضرب می‌شود.
• در برخی موارد، حتی با آنالیز صحیح، قیمت محاسبه‌شده با هزینه واقعی تفاوت دارد، لذا از ضریب عامل برای نزدیک کردن قیمت آنالیز بها به هزینه واقعی استفاده می‌شود. مثلا اگر هر متر مکعب بتن آماده از نزدیک‌ترین بچینگ به قیمت 300 هزار تومان خریداری می‌شود، ممکن است قیمت آنالیز به این مقدار نزدیک نباشد. در این حالت، ضریب عامل به آیتم‌های مختلف اعمال می‌شود تا قیمت‌ها تطابق پیدا کنند.
• محاسبه سود در مناقصه‌ها از دیگر کاربردهای ضریب عامل است. مثلا پس از محاسبه هزینه‌های واقعی، یک ضریب عامل به تمامی ردیف‌ها اعمال می‌شود تا علاوه بر پوشش هزینه‌ها، سود پیمانکار نیز لحاظ شود.

در مجموع، ضریب عامل نقش تطبیقی دارد و باعث می‌شود هزینه‌های محاسبه‌شده در آنالیز بها به شرایط واقعی پروژه، تفاوت واحدها، ضایعات، شرایط اجرای کار و سود پیمانکار نزدیک‌تر شود.

آموزش آنالیز بها و پیشنهاد قیمت

مراحل آنالیز بها و پیشنهاد قیمت به فرایندی اطلاق می‌شود که طی آن، قیمت‌های نهایی برای یک پروژه یا فعالیت اجرایی محاسبه می‌شوند. این محاسبه به کمک عواملی مانند مقدار مورد نیاز از هر ماده یا خدمت، بهای واحد آن‌ها، هزینه‌های اضافی و زمان‌بر، دستمزدها، هزینه‌های حمل‌ونقل و سایر پارامترهای وابسته انجام می‌شود.

به‌طور کلی، برای آموزش آنالیز بها و پیشنهاد قیمت می‌توانید از مراحل زیر کمک بگیرید:

شناسایی عوامل مورد نیاز

ابتدا باید عواملی که برای انجام یک فعالیت اجرایی مورد نیاز است، شناسایی شوند. این عوامل معمولاً شامل مواد اولیه، دستمزدها، تجهیزات، هزینه‌های حمل و نقل و سایر هزینه‌های جانبی هستند.

برای آگاهی از عوامل مؤثر در یک فعالیت اجرایی، لازم است به تحلیل‌های منتشر شده توسط سازمان برنامه و بودجه مراجعه کنید. همچنین، برای فعالیت‌های مشابه، می‌توان از نتایج و تحلیل‌های موجود به‌عنوان الگو استفاده کرد.

استعلام قیمت

برای شناسایی قیمت هر یک از این عوامل، معمولاً از منابع مختلفی مانند سازمان‌ها یا مراجع مرتبط با قیمت‌گذاری استفاده می‌شود. مثلاً، می‌توان از معدن‌های نزدیک پروژه قیمت شن و ماسه را استعلام کرد یا از نرخ‌های کارگری و هزینه حمل‌ونقل آگاه شد.

تخمین و محاسبه بهای واحد

در این مرحله، باید بهای واحد هر عامل اجرایی محاسبه شود. این بهای واحد به مقدار هر عامل و قیمت‌های آن بستگی دارد. برای مثال، ممکن است برای تهیه 100 تن شن و ماسه نیاز به 2 روز کارگر و 3 بار حمل‌ونقل داشته باشید.

اولویت‌بندی عوامل

در پروژه‌های بزرگ، عوامل مختلفی دخیل هستند و هزینه‌های برخی از این عوامل بیشتر از سایر فعالیت‌ها است. مثلاً در یک پروژه ساخت‌وساز، ممکن است به دلیل مسافت طولانی محل پروژه یا شرایط جغرافیایی، هزینه حمل‌ونقل مصالح بیشتر باشد. در نتیجه، باید با دقت بررسی کرد که کدام ردیف‌ها و موارد بیشتر از بقیه هزینه‌بر هستند و بنابراین اولویت بیشتری دارند.

در هر حال برای آنالیز دقیق‌تر یک ردیف اجرایی، می‌توان با استعلام قیمت 3 یا 4 مورد، دیگر موارد را تخمین زده و قیمت کل را محاسبه کرد. به طور کلی، هرچه بهای واحد و مقدار ردیف‌ها به واقعیت فعالیت اجرایی نزدیک‌تر باشد، آنالیز بهای دقیق‌تری حاصل می‌شود.

در ادامه می‌توانید فایل‌های آنالیز بهای ردیف‌های فهرست بها ابنیه و ردیف‌های فهرست بها راه، راه آهن و باند فرودگاه را از طریق لینک‌های زیر دریافت کنید.

جمع بندی

آنالیز بها و ارائه پیشنهاد قیمت، ابزاری کارآمد برای بهینه‌سازی فرایندهای اجرایی در پروژه‌های عمرانی است. با استفاده از آن، می‌توان هزینه‌های دقیق هر فعالیت را محاسبه و با اعمال ضرایب مناسب، هزینه‌های واقعی پروژه را تخمین زد. این روش، نه‌تنها در موفقیت پیمانکاران در مناقصات مؤثر است، بلکه به عنوان مرجع قابل اتکا برای رسیدگی به اختلافات و مدیریت هزینه‌ها عمل می‌کند. تسلط بر اصول و روش‌های آنالیز بها، گامی کلیدی برای موفقیت در مدیریت پروژه‌های عمرانی و افزایش شفافیت در هزینه‌گذاری محسوب می‌شود.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره آنالیز بها و پیشنهاد قیمت در پروژه‌های عمرانی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری