بتن مگر چیست و چه کاربردی دارد؟

بتن مگر یک بتن غیر سازه‌ای متشکل از شن، ماسه، سیمان و آب است که عیار سیمان و مقاومت کلی پایینی دارد. از این بتن کم عیار در آماده سازی سطح کار برای عملیات آرماتور بندی و بتن‌ ریزی فونداسیون استفاده می‌شود. اما سوال اینجاست که مقاومت و ضخامت بتن مگر چقدر است؟ طرح اختلاط بتن مگر چگونه است؟ ما در این مقاله تمام نکات مهم درباره بتن مگر یا نظافت را شرح داده‌ایم؛ پس تا انتهای مقاله با آکادمی عمران همراه باشید.

جهت آشنایی بیشتر با آموزش اجرای بتن مگر فیلم زیر را مشاهده کنید.این فیلم بخشی از دوره اجرای اسکلت بتنی و زیر مجموعه  آموزش اجرای ساختمان است که در آن صفر تا صد مراحل ساختمان سازی را توضیح داده‌ایم.

بتن مگر چیست؟

بتن مگر (به انگلیسی Lean Conceret) بتنی است با عیار سیمان پایین که جهت آماده سازی سطح کار برای عملیات آرماتور بندی و بتن‌ ریزی فونداسیون استفاده می‌شود. بتن مگر با اسامی دیگری از جمله بتن کم سیمان، بتن پوششی، بتن نظافت، بتن لاغر و بتن رگلاژ نیز شناخته می‌شود. عیار سیمان این بتن در حدود 100 تا 150 کیلوگرم سیمان در متر مکعب است، به همین دلیل کاربرد سازه‌ای ندارد.

کاربرد و مزیت بتن مگر

بعد از اتمام خاکبرداری یا گودبرداری از بتن مگر برای اجرای فونداسیون‌های نواری و گسترده، شناژها در فونداسیون‌های تکی و به‌طور کلی اجزای سازه‌ای بتنی که در تماس با خاک هستند، استفاده می‌شود. این بتن علاوه‌بر ساختمان‌سازی در راه‌سازی و ساخت جاده نیز کاربرد دارد.

اگرچه این بتن غیر سازه‌ای است، اما اصلی‌ترین دلایل استفاده از بتن مگر در پروژه‌های ساختمانی و راه‌سازی عبارت‌اند از:

• تراز کردن سطح زیر فونداسیون
• ایجاد سطح تراز جهت آرماتوربندی
• جلوگیری از جذب آب مخلوط توسط خاک
• برای آماده سازی خاک بستر پیش از پی ریزی
• تا حدودی جلوگیری از ورود حشرات و آلودگی
• استفاده از بتن مگر به عنوان پر کننده فضاهای خالی در برخی پروژه‌ها
• اساس و لایه زیرین در راه‌سازی
• افزایش استحکام جاده‌ها در برابر تنش‌های وارده از تردد وسایل نقلیه

بهتر است بدانید مقاومت فشاری بتن نظافت در حدود 100 تا 150 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است. از آنجایی که مقاومت آن ضعیف است؛ به همین دلیل هیچ‌گاه کاربرد سازه‌ای برای تحمل بار را ندارد.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

عیار بتن مگر

عیار بتن مگر می تواند 100 یا 150 کیلوگرم باشد. به‌طور کلی، عیار بتن نشان دهنده مقدار سیمان مصرفی در یک متر مکعب بتن در نظر گرفته می‌شود. از آنجایی که عیار سیمان این بتن پایین است، صرفا برای زیرسازی فونداسیون‌ها به کار می‌رود. شایان ذکر است هر چه عیار بتن مصرفی کم باشد، مقدار ماسه بیشتر می‌شود.

طرح اختلاط بتن مگر چگونه است؟

بتن پوششی یا مگر مانند دیگر انواع بتن از شن، ماسه، سیمان و آب تشکیل شده است، با این تفاوت که میزان مقاومت کلی آن کمتر از بتن به کار رفته در فونداسیون است. از آنجایی که این بتن کاربرد سازه ای ندارد، امکان ساخت بتن مگر دستی به کمک بتونیر در کارگاه‌ها وجود دارد. البته بتن مگر به صورت آماده نیز در کارخانه‌ها تولید می‌شود که در پروژه‌های بزرگ کاربر داشته و به بهبود سرعت و کیفیت اجرای پروژه کمک می‌کند.

برای تولید بتن مگر مناسب و استاندارد، بهتر است که، ترکیب آب و سیمان به نسبت حداکثر نیم درصد رعایت شود؛ بدین معنی که به ازای هر مقدار سیمان باید نیمی از آن را آب اضافه کنید. از آنجایی که شن و ماسه بخش بزرگی از طرح اختلاط این بتن است، رعایت اصل نیم درصدی از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود. به منظور آشنایی بیشتر مقاله طرح اختلاط بتن را مطالعه کنید.

ابزار و تجهیزات برای اجرای بتن مگر

بدون شک استفاده از وسایل و ابزار مناسب، علاوه بر حفظ ایمنی می‌تواند به پیشبرد سریع و موثر کار کمک کند. مهمترین وسایلی که برای اجرای بتن مگر استفاده می‌شود، عبارت‌اند از:

• ابزار عمومی ساختمان‌سازی مانند بیل، فرغون، کلنگ، استامبولی و غیره
• وسایل بنایی مانند شمشه‌ آهنی، تراز و متر، شیلنگ تراز، کمچه و تخته ماله
• ماشین آلات مخصوصی مانند میکسر (بتونیر)، پمپ بتن و ویبراتور

روش اجرای بتن مگر

اجرای بتن مگر به نوع قالب بندی بتن بستگی دارد. در قالب بندی‌های مصالح بنایی (آجری یا بلوکی) ابتدا قالب بندی انجام شده و سپس بتن پوششی مگر ریخته می‌شود. در حالی که در قالب بندی‌های فلزی قبل از نصب قالب، بتن مگر اجرا می‌شود. در هر حال، مراحل اجرای بتن نظافت یا مگر به شرح زیر است:

• بعد از اتمام گودبرداری یا خاکبرداری، پستی و بلندی‌های احتمالی موجود باید به صورت دستی رگلاژ شود.
• سپس، کروم بندی و ریسمان کشی به صورت تراز اجرا می‌شود.
• همیشه پیش از شروع ریختن این مخلوط، سطح بستر را مرطوب سازید تا آب مخلوط جذب خاک نشود.
• پس از اینکه بستر را مرطوب کردید، می‌توانید ریختن مخلوط را انجام دهید. البته بهتر است که، در محدوده اطراف پی (بین 5 تا 10 سانتی متر از هر طرف) این مخلوط ریخته شود.

• سپس مگر ریخته شده را متراکم کرده و سطح رویی آن را به وسیله شمشه تراز کنید.
• در این مرحله می‌توانید با استفاده از ماله، سطح آن را صاف کنید تا علاوه بر یکدست شدن آن از ایجاد حباب‌های هوا داخل آن جلوگیری شود.
• بعد از عملیات اجرای بتن مگر، عمل آوری آن انجام می‌شود. دقت داشته باشید که ضخامت بتن مگر در هر نقطه کمتر از 10 سانتی متر نباشد.
• مراحل بعدی عملیات ساخت، حداقل 10 ساعت بعد از اجرای بتن مگر و عمل آوری آن انجام می‌شود.

نکات مهم اجرای بتن مگر

اجرای دقیق بتن مگر در ساختمان‌های تحت باربری زیاد، عمر بهره برداری بالا و در مناطق لرزه خیز اهمیت بسزایی دارد. لذا به منظور اجرای صحیح بتن مگر بعد از اتمام گودبرداری، نکات زیر را رعایت کنید.

• بتن مگر باید به کمک کروم بندی و ریسمان کشی به صورت تراز اجرا شود.
• جهت انجام آرماتوربندی مناسب، حتما از تمیز و صاف بودن سطح اطمینان حاصل کنید.
• جهت جلوگیری از جذب شیره بتن مگر قبل از بتن ریزی، بستر خاک را مرطوب کنید.
• پس از اضافه کردن آب در دستگاه بتونیر بتن پوششی مگر را حداقل 2 دقیقه مخلوط کنید.
• دقت داشته باشید ضخامت بتن مگر اجرایی چیزی در حدود 10 تا 15 سانتی متر است.

• بعد از انجام عملیات مگر، بهتر است تا حدود 10 ساعت عمل آوری بتن صورت گیرد، سپس عملیات بعدی شروع شود.
• در زمین‌های دارای گیاه و ریشه درختان، برای جلوگیری از رشد و تکثیر مجدد، ابتدا کل سطح به گازوئیل آغشته شود.
• جهت جلوگیری از هوا زدگی خاک، ترجیحا باید فاصله زمانی خاکبرداری و اجرای بتن مگر به حداقل ممکن کاهش یابد.
• بتن مگر به دلیل ضخامت کمی که دارد نیاز به ویبراتور بتن نداشته و پرداخت دستی کفایت می‌کند، اما عمل آوری بتن باید انجام شود.
• قالب بندی مصالح بنایی قبل از بتن مگر انجام می‌شود، در حالی که قالب بندی فلزی بعد از بتن ریزی مگر صورت خواهد گرفت.
• بعد از اجرای بتن مگر و گیرش اولیه جهت جلوگیری از رشد ترک‌ها باید حداقل 12 ساعت سطح آن مرطوب شده و سپس عملیات اجرایی پی آغاز شود.

ضخامت بتن مگر

ضخامت بتن مگر باید حداقل 10 سانتی متر در نظر گرفته شود. البته ممکن است در برخی نواحی این ضخامت بین یک تا دو سانتی متر بیشتر باشد.

ابعاد بتن مگر معمولا بر اساس انواع قالب بندی بتن متفاوت است. در قالب بندی فلزی معمولا 10 سانتی متر بیشتر از ابعاد نقشه بتن مگر ریخته می‌شود تا قالب فلزی بر روی بتن پوششی بنشیند. در حالی که در قالب بندی بنایی (آجری یا بلوکی) به دلیل اینکه ابتدا قالب‌ها جای گذاری می‌شود نیازی به ریختن بتن بیشتر در طرفین نیست.

جمع بندی

بتن مگر با هدف ایجاد سطح تراز جهت آرماتوربندی و جلوگیری از جذب آب توسط خاک پس از گودبرداری انجام می‌شود. از آنجایی که عیار سیمان این بتن پایین است (حدود 100 تا 150 کیلوگرم سیمان در متر مکعب) کاربرد غیر سازه‌ای دارد. ما در این مقاله به‌طور کامل به ویژگی، اختلاط بتن و نکات اجرایی بتن مگر پرداختیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره بتن مگر و روش اجرای آن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری