اجرای سقف عرشه فولادی به همراه ضوابط و استاندارهای اجرا

سقف عرشه فولادی یکی از انواع سقف‌های مرکب یا مختلط است که به دلیل سهولت و سرعت در اجرا، نسبت به دیگر انواع سقف‌های مرکب محبوبیت بیشتری دارد. این سقف به دلیل یکپارچگی بتن و ورق‌های فولادی استحکام خوبی را برای سازه ایجاد کرده و در عین حال وزن کمتری نسبت به سایر سقف‌های اسکلت فولادی دارد. اما نحوه اجرای سقف عرشه فولادی چگونه است؟ چه ضوابط و استانداردهایی باید در اجرای عرشه فولادی رعایت شود؟ ما در این مقاله به تمامی این پرسش‌ها پاسخ داده و به بررسی نحوه اجرا، مراحل و جزئیات سقف عرشه فولادی پرداخته‌ایم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

جهت آشنایی بیشتر با جزئیات و آموزش، فیلم اجرای سقف عرشه فولادی زیر را مشاهده کنید. این فیلم بخشی از آموزش اجرای ساختمان است که در آن صفر تا صد مراحل ساختمان سازی را توضیح داده‌ایم.

نحوه اجرای سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی نوعی سقف مرکب یا مختلط است که در ساخت آن از ورق‌های گالوانیزه، برش‌گیر، میلگردهای حرارتی، فلاشینگ و بتن استفاده می‌شود. اجرای سقف عرشه فولادی به این صورت است که باید در ابتدا طراحی سقف عرشه فولادی و نقشه‌های اجرایی آن رسم شده و در این نقشه‌ها تمامی جزئیات سقف مورد بررسی قرار گیرد. سپس در مرحله اجرا پس از نصب تیر‌های فرعی، طبق نقشه ورق‌های فولادی در جهات عمود بر تیرهای فرعی قرار گرفته و با میخ هیلتی (میخکوب) در جای خود ثابت می‌شوند. استفاده از میخکوب برای جلوگیری از لرزش‌های احتمالی ورق فولادی گالوانیزه و همین‌طور یکپارچه‌سازی اجزای سقف است.

پس از نصب ورق‌ها، شبکه مش حرارتی در دو جهت عمود بر هم اجرا می‌شود. سپس برش‌گیرها در فواصل معین روی تیرهای فرعی جوش شده و پس از نصب فلاشینگ پیرامونی، برای بتن‌ریزی آماده می‌شوند. در نهایت پس از انجام کنترل‌های لازم و قالب بندی محل داکت‌های تاسیسات، بتن ریزی سقف را اجرا کنید. در ادامه با تمام جزئیات و مراحل اجرای عرشه فولادی قدم به قدم آشنا شوید.

مراحل اجرای سقف عرشه فولادی

قبل از اجرای سقف عرشه فولادی، باید مطابق با استانداردهای تعریف شده ورق‌های گالوانیزه تهیه کنید. البته استانداردها و ضوابط متعددی برای ورق عرشه فولادی وجود دارد. به عنوان مثال در مواردی که عرشه فولادی نقش تسلیح کننده دال را بر عهده دارد، عرشه باید از نوع آج دار با حداقل عمق ۱ میلی‌متر بوده و نیز مشخصات ورق‌های فولادی باید مطابق نشریه شماره ۶۱۲ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری باشد.پس از رسم نقشه و تهیه ورق‌های گالوانیزه با ضخامت مناسب، سقف عرشه فولادی به ترتیب مراحل زیر اجرا می‌شود:

1. اتصال تیرهای اصلی و فرعی
2. اتصال ورق‌های عرشه فولادی
3. نصب برش‌گیر
4. نصب فلاشینگ
5. آرماتوربندی
6. بتن ریزی سقف

اتصال تیرهای اصلی و فرعی

اسکلت‌بندی و اتصال تیرهای اصلی به فرعی اولین قدم برای اجرای سقف عرشه فولادی است. اتصالات طبق نقشه طراح در فاصله‌های مشخص (حداکثر 1/20 سانتی‌متر و حداقل 70 سانتی‌متر) انجام خواهد شد. توجه داشته باشید جهت جلوگیری از پله شدن سقف‌ها، بال فوقانی تیرهای اصلی و فرعی را در یک تراز به یکدیگر متصل کنید.

اتصال ورق‌های عرشه فولادی

به‌طور کلی، اتصال ورق‌های گالوانیزه عرشه فولادی به کمک جوش (نقطه‌ای یا گوشه‌ای) و یا اتصالات مکانیکی به روش‌های شلیکی، ضربه‌ای و پیچی با کمک میخ یا پیچ خودکار انجام می‌شود. البته نوع اتصال به عواملی از جمله ضخامت ورق و محل قرارگیری آن بستگی دارد.

انواع اتصالات ورق گالوانیزه فولادی به‌شرح زیر است:

• اتصالات به تکیه‌گاه
• اتصالات هم‌پوشانی
• اتصال عرشه به تیرهای موازی کنگره
• اتصال طره به سقف عرشه فولادی

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

اتصال عرشه به تکیه گاه

اتصالات ورق عرشه فولادی به تکیه‌گاه‌های سازه‌ای جهت جلوگیری از لغزش عرشه روی تیر تکیه‌گاه به سه روش زیر انجام می‌شود:

• جوش نقطه‌ای
• جوش گوشه‌ای
• اتصال‌های مکانیکی

رعایت نکاتی که جهت اجرای اتصال ورق‌ عرشه فولادی به تکیه‌گاه الزامی است، عبارت‌اند از:

• جهت اتصال جوش نقطه‌ای عرشه‌ با ضخامت کمتر از ۰.۷ میلی‌متر به نشیمن، باید واشرهای مخصوص مطابق شکل زیر را به کار برد. این واشرها باید دارای حداقل ضخامت ۱.۲۵ میلی‌متر و قطر اسمی سوراخ ۱۰ میلی‌متر باشند. البته برای اتصال ورق‌های هم‌پوشانی شده در فواصل بین تکیه‌گاه‌ها نباید از واشر استفاده شود.

• در صورت عدم نیاز به استفاده از واشرهای جوش، باید از جوش نقطه‌ای با حداقل قطر ظاهری ۱۵ میلی‌متر یا جوش خطی با حداقل طول ۵۰ میلی‌متر استفاده شود. در اتصال هم‌پوشانی ورق‌ها به تکیه‌گاه‌ها، باید جوش به همه لایه‌های ورق نفوذ کرده و با ذوب کافی عضو تکیه‌گاهی، به آن متصل شود.
• در صورت استفاده از جوش گوشه برای اتصال ورق به تکیه‌گاه، حداقل طول جوش لازم برابر ۴۰ میلی‌متر است.
• توجه داشته باشید در اجرای سقف عرشه فولادی فاصله متوسط اتصال عرشه به تیر تکیه‌گاهی در امتداد عمود بر عرشه نباید از ۳۰۰ میلی‌متر بیشتر شود. همچنین، بیشینه این فاصله نباید از ۴۵۰ میلی‌متر فراتر رود. البته در طراحی دیافراگم کف ممکن است به اتصال‌هایی با فواصل کمتر نیاز باشد.
• هنگامی که اتصال‌ها از نوع شلیکی و ضربه‌ای باشند، مقاومت هر اتصال‌دهنده و نیز حداقل ضخامت بال تکیه‌گاه باید بر اساس اسناد معتبر تولید‌کننده یا مدارک قابل پذیرش برای مراجع دارای صلاحیت تعیین شود.
• اتصال‌های پیچی همواره در صورت استفاده از طول پیچ متناسب با مجموع ضخامت عرشه و بال تکیه‌گاه، می تواند به کار گرفته شوند.

اتصالات هم پوشانی عرشه فولادی

به‌طور کلی، انواع اتصال هم‌پوشانی جانبی عرشه‌ها به دو دسته زیر انجام می‌شود:

1- با کام و زبانه شامل بست دکمه‌ای، پیچی و جوشی

2- بدون کام و زبانه شامل پیچی و جوشی

نکاتی که هنگام اتصال هم‌پوشانی ورق‌ها برای اجرای سقف عرشه فولادی در اسکلت فلزی باید رعایت شود، عبارت‌انداز:

• برای عرشه‌هایی با دهانه کمتر از ۱.۵ متر، هم‌پوشانی مورد نیاز نیست مگر این که بر اساس طراحی دیافراگم ضرورت داشته باشد.
• برای عرشه‌هایی با دهانه‌های بزرگتر از ۱.۵ متر اتصال هم‌پوشانی عرشه‌ها در فواصل حداکثر یک متر لازم است. این اتصال به یکی از سه روش زیر انجام می‌شود:

1. پیچ‌هایی با حداقل قطر ۵ میلی‌متر
2. تا کردن و بست دکمه‌ای دو ورق عرشه فولادی
3. جوش‌هایی نظیر جوش نقطه‌ای با حداقل قطر ۱۶ میلی‌متر، جوش گوشه با حداقل طول ۴۰ میلی‌متر یا سایر جوش‌های معادل در انطباق با استانداردهای AISI S۹۰۵ و نشریه شماره ۶۱۲ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری صورت می‌گیرد.

توجه داشته باشید که فواصل اتصال جانبی ذکر شده در بالا مربوط به حداقل‌ها است. بارهای بهره‌برداری یا طراحی دیافراگم ممکن است به فواصل نزدیکتر یا جوش‌های جانبی بزرگتری نیازمند باشند.

• ورق‌ها باید جهت جوش مناسب کاملا با هم در تماس باشند. در هنگام جوش کاری، ایجاد سوراخ‌های مذاب بر روی عرشه قابل انتظار است.
• استفاده از جوش در ورق‌های با ضخامت کمتر از ۰.۹ میلی‌متر توصیه نمی‌شود.
• هنگامی که هم‌پوشانی جانبی عرشه‌ها به صورت کام و زبانه باشد می‌توان تنها قسمت کام را به تکیه گاه متصل نمود؛ مشروط بر این که قسمت کام بتواند زائده زبانه را پایین نگه دارد.
• در صورتی که هم‌پوشانی جانبی بدون کام و زبانه باشد؛ یک اتصال که از بین دو ورق عرشه فولادی عبور کرده باشد، برای هر دو عرشه فولادی کافی است.

اتصال عرشه به تیرهای موازی کنگره‌ها

برای عرشه‌هایی با دهانه کمتر از ۱.۵ متر اتصالی مورد نیاز نیست، مگر این که توسط طراحی دیافراگم الزامی شده باشد. برای عرشه‌هایی با دهانه بزرگتر از ۱.۵ متر اتصال‌هایی با فواصل حداکثر یک متر با به کارگیری یکی از روش‌های زیر به تیرهای موازی کنگره‌ها لازم است:

• پیچ‌هایی با حداقل قطر ۵ میلی‌متر
• جوش نقطه‌ای با حداقل قطر ۱۶ میلی‌متر، جوش گوشه با حداقل طول ۴۰ میلی‌متر
• اتصال‌های مکانیکی (انفجاری و ضربه‌ای)

اتصال طره به سقف عرشه فولادی

اتصال هم‌پوشانی باید در انتهای طره یا تیر کنسول و نیز در فواصل حداکثر ۳۰۰ میلی‌متر در طول آن انجام شود. همچنین، هر کنگره عرشه باید به تکیه گاه پیرامونی و نیز به اولین تکیه گاه داخلی اتصال پیدا کند. در اجرای سقف عرشه فولادی نکات زیر برای اتصال به طره‌ها را رعایت کنید:

• پیش از آن که هرگونه باری به طره وارد شود، باید اتصال‌های هم پوشانی ورق‌ها و نیز اتصال عرشه به تکیه گاه‌ها اجرا شده باشد.
• پیش از بتن ریزی طره، باید دهانه مجاور آن بتن‌ریزی شده باشد.
• فاصله اتصال دهنده‌های عرشه از لبه ورق، باید براساس استاندارد طراحی اتصال‌ها تعیین شود.
• سطوحی از عرشه که قرار است به تکیه‌گاه جوش داده شود، باید براساس الزامات منبعAWS D۱.۳ زیربند ۵.۲.۳ در تماس با نشیمن قرار داشته باشند.

نصب برش‌گیر

به هنگام اجرای سقف عرشه فولادی در این مرحله، برش‌گیرها از نوع گل میخ را برای ایجاد یکپارچگی بین بتن و ورق فولادی بر روی ورق‌ها نصب می‌کنند. این المان‌ها علاوه بر ایجاد یکپارچگی، باعث انتقال نیروی برشی بین بتن و فولاد می‌شوند. نصب این گل میخ‌های فولادی باید براساس منبع AWS D۱.۱ و به دو روش جوشی یا پرسی انجام شود.

هنگامی که گل میخ‌های فولادی به منظور ایجاد عملکرد مرکب بین تیر یا تیرچه با دال بتنی استفاده می‌شوند، گل میخ عرشه فولادی می‌تواند به عنوان جایگزین جوش نقطه‌ای به تکیه‌گاه در نظر گرفته شود. توجه داشته باشید حداکثر قطر گل میخ‌ها 20 میلی متر و ارتفاع آن‌ها نباید کم تر از 40 میلی متر باشد.

نصب فلاشینگ در سقف عرشه فولادی

به ورق‌های فلزی که دور تا دور سقف قرار می‌گیرند تا صلبیت دیافراگم سقف را تامین کنند قالب‌های پیرامونی یا فلاشینگ می‌گویند. در حقیقت فلاشینگ‌ها همان قالب‌های محیطی هستند که به منظور جلوگیری از ریختن بتن به کار گرفته می‌شوند؛ لذا به این کار دوربندی نیز می‌گویند. مقطع فلاشینگ به صورت نبشی با لبه برگشتی جهت نصب تسمه است.

نکات اجرایی که بایستی برای نصب فلاشینگ سقف عرشه فولادی رعایت شود به‌شرح زیر است:

• ارتفاع آن‌ها با توجه به ضخامت سقف متغیر است و به دلایل پایداری و اجرای تسمه روی آن‌ها یک لبه فوقانی حداقل به طول ۲٫۵ سانتی‌متری دارند.
• برای اتصال این فلاشینگ‌ها به سقف از تسمه‌هایی به عرض حداقل ۲ سانتی‌متر و در فاصله‌های حداکثر ۶۰ سانتی‌متر استفاده می‌شود.
• وزن هر متر طول فلاشینگ با ارتفاع ۱۳ سانتی‌متر به طور متوسط ۸۰۰ گرم است.
• فلاشینگ پیرامونی پلان، بازشوها و تسمه‌ها از ورق فولادی با ضخامت حداقل ۰٫۵ میلی‌متر انتخاب می‌شود.

آرماتور بندی سقف عرشه فولادی

آرماتور‌بندی سقف عرشه فولادی به‌منظور تقویت و استحکام این نوع سقف استفاده می‌ شود. یکی از مزایا آرماتورها، کمک به افزایش سطح مقطع ورق فولادی جهت تحمل لنگر بزرگ تر و در نتیجه پوشش دهانه‌های بزرگ‌تر است.

این مرحله معمولا قبل از بتن‌ریزی سقف انجام می‌شود. آرماتورها در این نوع از سقف‌ها به دو شکل مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. عضو سازه ای
2. آرماتور حرارتی

به هنگام اجرای سقف عرشه فولادی جهت آرماتوربندی، میلگردهای طولی و عرضی بر روی عرشه فولادی، به‌گونه‌ای که سیستم استاندارد سازه‌ای مورد نظر را تامین کند، قرار می‌گیرد. سپس، شبکه مش حرارتی در دو جهت عمود بر هم معمولا از میلگرد ۶ یا ۸ به فواصل ۲۰ یا ۳۰ سانتی متر اجرا می‌شود.

لازم به ذکر است که الیاف پروپیلن را می‌توان جایگزین آرماتورهای حرارتی کرد. البته در حین استفاده از این نوع الیاف به دلیل پایین آوردن اسلامپ بتن، استفاده از افزودنی‌هایی مانند فوق روان‌کننده‌های پایه بی کربنات یا ژل‌های فوق روان‌کننده الزامی است.

بتن ریزی سقف عرشه فولادی

بتن‌ریزی، آخرین مرحله در اجرای سقف عرشه فولادی محسوب می‌شود که پس از انجام کنترل‌های نهایی و قالب‌بندی محل داکت‌های تاسیسات قابل اجرا است. مهمترین نکاتی که حین بتن‌ریزی باید رعایت شود، عبارت‌اند:

• عرض متوسط کنگره‌های پر شده با بتن نباید از 5 سانتی‌متر کمتر باشد.
• استفاده از افزودنی‌های متشکل از نمک‌های کلردار یا مواد خورنده‌ای که به ورق و سایر اجزای مدفون در بتن آسیب می‌رسانند، مجاز نیست.
• جهت تامین صلبیت سقف، حداقل ضخامت بتن روی سطح فوقانی ورق عرشه فولادی نباید کمتر از  5.5 سانتی‌متر در نظر گرفته شود.

• در دال‌های مرکب عرشه فولادی مقاومت مشخصه فشاری بتن نباید کمتر از ۲۰ مگاپاسکال و بیشتر از ۴۰ مگاپاسکال باشد. چنانچه بر پایه رده‌بندی آتش به مقاومت بیش از ۴۰ مگاپاسکال نیاز باشد، در محاسبه‌های مربوط از مقاومت ۴۰ مگاپاسکال استفاده می‌شود.
• قبل از بتن ریزی، محل داکت‌های تاسیسات و بازشوها با فلاشینگ، پلاستوفوم یا تخته را مشخص کنید.
• در صورت استفاده از پمپ زمینی جهت بتن‌ریزی سقف باید الزامات اجرای سقف عرشه فولادی برای جلوگیری از برهم خوردن چیدمان آرماتورها به کار ببرید.
• معمولا ضربه و فشار لوله‌ها موجب افزایش فواصل آرماتورها و چیدمان نامنظم آن‌ها می‌شود؛ لذا زیر لوله‌ها در فواصل مناسب، تکه‌های یونولیت قرار دهید.

شمع بندی سقف عرشه فولادی

این نوع از سقف‌ها نیازی به شمع‌بندی ندارند، اما در صورت نیاز شمع‌های موقت باید به گونه‌ای طراحی شوند که در برابر بارهای وارده مقاوم باشند و تا زمانی که بتن به ۷۵ درصد مقاومت مشخصه خود نرسیده در محل باقی بمانند. در صورت طراحی و اجرای سقف با شمع بندی، جهت توزیع مناسب نیرو از تخته بنایی به ضخامت ۵ سانتی متر در بالای شمع‌ها استفاده شده و از اورلپ کردن ورق‌ها در محل شمع‌ها اجتناب کنید.

نکات اجرایی سقف عرشه فولادی

علاوه بر موارد ذکر شده، رعایت نکات زیر در اجرای سقف عرشه فولادی الزامی است:

• نسبت به حفظ فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌های روی ورق‌ها در مراحل بارگیری، حمل و تخلیه دقت لازم را داشته باشید.
• هنگام جا به جایی یا دپوی ورق‌ها، از قرار دادن یک بندیل ورق روی بندیل دیگر اجتناب کنید. این کار سبب صاف شدن برجستگی‌ها و خراب شدن لبه‌ها می‌شود.
• نصب و برش ورق‌ها با نهایت دقت انجام شود. در صورت اجرای مناسب و تمیز این سیستم، جهت صرفه اقتصادی می‌توان در پارکینگ‌ها از اجرای سقف کاذب صرفه نظر نمود.
• جوشکاری عرشه باید براساس منبع AWS D۱.۳ انجام شده و جوشکار باید مهارت لازم را برای اجرای جوش قابل قبول بر اساس دستور العمل ذکر شده در استاندارد ANSI/AWS D۱.۳ داشته باشد.
• پیچ‌هایی که در اجرای سقف عرشه فولادی به کار می‌روند باید در برابر خوردگی مقاومت کافی را داشته باشند. همین طور مقاومت آن‌ها باید به میزان مقاومت ورق‌های استفاده شده در سقف باشد.

جمع بندی

سقف عرشه فولادی به دلیل سرعت و سهولت در اجرا بسیار محبوب و پرطرفدار است. ما در این مقاله تمامی مراحل و نحوه اجرای سقف عرشه فولادی را با تمام جزئیات شرح دادیم. پس از اتصال تیرهای فرعی به اصلی و تثبیت ورق‌های گالوانیزه عرشه فولادی، مراحل نصب برش‌گیرها، آرماتورها و شبکه مش‌ها بر روی تیرها به کمک جوش انجام می‌شود. در آخر هم با نصب فلاشینگ پیرامونی و بررسی‌های نهایی، بتن‌ریزی انجام شده و اجرای سقف عرشه فولادی به پایان می‌رسد. بدون شک عامل موفقیت و استحکام سقف عرشه فولادی، رعایت استانداردها و تکنیک‌های صحیح در این مراحل است.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره دیتیل و نحوه اجرای سقف عرشه فولادی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری