دستورالعمل اقلام ستاره دار در فهرست بها + کار جدید همراه با فیلم رایگان

اگر در بخش دفتر فنی پروژه‌های عمرانی مشغول هستید حتما در مورد آیتم ستاره دار فهرست بها شنیده‌اید. آیا می‌دانید نحوه محاسبه قیمت جدید در فهرست بها چگونه است؟ ایجاد آیتم‌های ستاره‌ دار و تعیین قیمت آن از کارهای مهم هر مهندس دفترفنی است. در این مقاله نحوه نوشتن ردیف‌های ستاره دار در فهرست بها، کار جدید و قیمت جدید را به طور مفصل و با مثال‌های کاربردی شرح می‌دهیم. در نهایت تفاوت قیمت جدید و آیتم ستاره دار و فرق کار جدید را با هم بررسی می‌کنیم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

پیش از خواندن ادامه مطلب، فیلم زیر را در خصوص اینکه قیمت جدید و اقلام ستاره دار چیست را مشاهده کنید. این فیلم بخشی از آموزش دفتر فنی است که در آن هر آنچه برای تبدیل شدن به مهندس دفتر فنی خبره نیاز دارید، شرح داده شده است.

ردیف های پایه و غیر پایه در فهرست بها

قبل از شروع یک پروژه، تمام فعالیت‌ها با توجه به نقشه‌های اولیه، هزینه‌های مربوط به مصالح، ماشین آلات، نیروی انسانی و حمل و نقل، برآورد می‌شوند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این برآورد، تخمین بودجه مورد نیاز برای اجرای پروژه است.

در واقع پیمانکار با توجه به مقادیر و بهای واحد هر یک از فعالیت‌های این برآورد، تصمیم به شرکت در مناقصه می‌گیرد و ضریب خود را به کارفرما پیشنهاد می‌دهد. این برآورد قیمت، معمولا بر اساس ردیف‌های فهرست بهای منتشر شده سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور انجام می‌شود.

فهرست بهای هر رشته، شامل چند فصل و هر فصل شامل چند ردیف است که به هر یک از این ردیف‌ها، ردیف‌های پایه می‌گویند.

با در نظر گرفتن قیمت هر ردیف پایه می‌توان هزینه اجرا آن فعالیت را برآورد کرد. اما گاهی هزینه انجام برخی فعالیت‌های پروژه در میان ردیف‌های فهرست بهای مربوطه وجود ندارد.

ردیف، آیتم و اقلام هر سه یک مفهوم دارند و برای بیان یک فعالیت غیر پایه یا ستاره دار به کار برده می‌شوند.

به ردیف‌هایی که در فهرست بهای واحد پایه وجود ندارند یا وجود دارند ولی قیمت ندارند ردیف‌های غیر پایه یا اقلام ستاره دار می گویند.

پس اگر با تعیین شرح و قیمت یک فعالیت، یک ردیف به ردیف‌های آن فصل فهرست بها اضافه کنیم در واقع یک آیتم غیر پایه در فهرست بها ایجاد کردیم.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

آیتم ستاره دار فهرست بها

شرح ردیف‌های فهرست بهای هر رشته، به نحوی تهیه شده است که اقلام عمومی کارهای آن رشته را پوشش دهد. در مواردی که مشخصات فنی و اجرایی ویژه‌ای مورد نیاز کار باشد و اقلام آن با شرح ردیف‌های آن فهرست بها تطبیق نکند، شرح ردیف مناسب برای آن اقلام، تهیه و در انتهای گروه مربوط، با شماره ردیف جدید درج می‌شود.

لازم است مشخصات فنی اقلام ستاره دار در دفترچه مشخصات فنی خصوصی درج شود.

بهای واحد ردیف‌هایی که شرح آن‌ها در فهرست بها موجود است، اما بدون بهای واحد هستند نیز به همین روش تعیین می‌شوند و این اقلام نیز ردیف‌های غیر پایه محسوب می‌شوند.

اقلام ستاره دار در فهرست بها عبارت‌اند از:

• اقلامی که در فهرست بها شرح دارند ولی قیمت ندارند.
• اقلامی که در فهرست بها وجود ندارند.

دستورالعمل اقلام ستاره دار

قیمت ردیف‌های پایه توسط سازمان برنامه و بودجه با در نظر گرفتن تمام هزینه‌های مربوط به چهار پارامتر مصالح، ابزار و  ماشین آلات، نیروی انسانی و حمل و نقل تعیین شده است.

به طور مثال در هزینه‌ای که بابت یک متر مکعب خاک برداری در زمین سخت در نظر گرفته شده است تمام هزینه‌های مربوط به انجام فعالیت‌های لازم در نظر گرفته شده است. اجاره هر ساعت ماشین آلات انجام دهنده این کار، هزینه دستمزد راننده، هزینه سوخت ماشین آلات و دیگر هزینه‌های مربوط به خاک برداری، همه در نظر گرفته شده است.

به همین دلیل اگر با کمک ردیف‌های پایه اقدام به برآورد و متره کرده باشید در واقع روش متره بسته را انتخاب کرده‌اید. چرا که قیمت همه فعالیت‌های زیر مجموعه فعالیت اصلی همانند یک فایل فشرده (zip) بسته شده است.

آیتم‌های غیر پایه در برآورد یا صورت وضعیت‌ها با علامت ستاره مشخص می‌شوند و به آن‌ها ردیف‌های ستاره دار گفته می‌شود. برای نوشتن و محاسبه قیمت آیتم‌های ستاره دار باید به سراغ متره باز برویم. یعنی هزینه کل یک فعالیت را از جمع هزینه کارهای کوچک آن به دست بیاوریم.

اگر چه در این مقاله تمام نکات مربوط به نحوه نوشتن آیتم ستاره دار را با مثال توضیح داده‌ایم، اما توصیه می‌کنم برای درک بهتر و کامل‌تر در مورد متره و برآورد و انواع آن به آموزش متره و برآورد از سایت آکادمی عمران سر بزنید.

یک مثال از دستورالعمل اقلام ستاره دار 

در ادامه جهت درک بهتر اقلام ستاره دار، مثالی از فعالیت‌های هزینه کندن زمین با بولدوزر آورده شده است.

رسته: ساختمان و ساختمان صنعتی

رشته: ابنیه سال 1399

فصل: عملیات خاکی با ماشین

کد ردیف: 030105

شرح ردیف: کندن زمین در زمین‌های سنگی با بولدوزر یا وسیله مشابه و حمل مواد حاصل تا فاصله ٢٠ متر از مرکز ثقل برداشت و توده کردن آن.

واحد: مترمکعب

نیروی انسانی مورد نیاز: کارگر ساده به میزان 0.1 نفر – ساعت

ماشین آلات و ابزار: بولدوزر به قدرت حدود ۴٠٠ اسب بخار با راننده به میزان 0.05 دستگاه – ساعت

از این مثال این گونه برداشت می‌شود که برای کندن یک متر مکعب زمین سنگی به وسیله بولدوزر، تنها به یک کارگر ساده، یک دستگاه بولدوزر و راننده آن نیاز است.

برای کندن یک مترمکعب زمین سنگی با بولدوزر به یک نفر کارگر ساده برای 0.1 ساعت یا 6 دقیقه و یک بولدوزر برای 0.05 ساعت یا 3 دقیقه نیاز است.

در واقع اگر یک کارگر ساده 6 دقیقه و یک بولدوزر 3 دقیقه کار کنند یک متر مکعب زمین سنگی کنده می‌شود.

هزینه هر کدام از این عوامل از آخرین استعلام‌ها، نرخ عوامل سازمان برنامه و بودجه یا قیمت روز بدست می‌آید.

پیمانکار می‌تواند با توجه به امکانات موجود خود، این هزینه را تعیین کند و یا برای هزینه‌های استعلام شده ضریب در نظر بگیرد.

برای نوشتن یک آیتم ستاره دار باید مشابه کاری که سازمان برنامه و بودجه برای کندن زمین سنگی با بولدوزر انجام داده را انجام دهیم. به طور مثال تزریق دوغاب سیمان در فهرست بها رشته راهداری دیده نشده است. مبلغ نهایی این آیتم به صورت زیر بدست می آید. (لازم به ذکر  است بهای واحد های درج شده در جدول زیر به روز نیستند.)

درصد مجاز اقلام ستاره دار

جمع مبلغ برآورد ردیف‌های ستاره دار، نسبت به جمع مبلغ برآورد ردیف‌های فهرست بها (پایه و غیرپایه) بدون اعمال هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، در یک رشته، محدودیت دارد.

به‌طور کلی، درصد مجاز اقلام ستاره دار  به شرح زیر است:

• برای کارهایی که از طریق مناقصه عمومی واگذار می شوند: 30 درصد
• برای کارهایی که از طریق مناقصه محدود واگذار می شوند: 15 درصد 
• برای کارهایی که از طریق ترک تشریفات واگذار می شوند: 10 درصد 

اگر نسبت ردیف‌های غیر پایه به کل ردیف‌های فهرست بها بیشتر از درصدهای فوق شد، لازم است ابتدا دستگاه اجرایی قبل از انجام مناقصه، شرح و بهای واحد تمامی ردیف‌های غیر پایه در آن رشته را تصویب کند. سپس آیتم‌های غیر پایه را همراه با تجزیه قیمت مربوط، به دبیرخانه شورای عالی فنی، در سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال کند.

ردیف‌های غیر پایه پس از رسیدگی و تصویب توسط شورای عالی فنی، بر اساس دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف‌های ستاره دار (بخشنامه 34001)، ملاک عمل قرار می‌گیرند.

اگر جمع مبلغ ردیف‌های ستاره دار به ردیف‌های فهرست بها، از سقف گفته شده در بالا کمتر بود نیز باید شرح و بهای واحد ردیف‌های غیر پایه به تصویب دستگاه اجرایی برسد.

دانلود بخشنامه 34001

بخشنامه 34001 به عنوان دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف‌های غیرپایه تنظیم شده است. این بخشنامه که با نام بخشنامه اقلام ستاره دار نیز شناخته می‌شود شامل تمام فرم‌های مورد نیاز برای تهیه و تصویب آیتم‌های غیرپایه (آیتم‌های ستاره‌دار) بوده و به تصویب شورای عالی فنی رسیده است.
هدف از این بخشنامه، تعیین روش‌های استاندارد برای برآورد هزینه و مدیریت آیتم‌های غیرپایه قبل از واگذاری کارها، چه از طریق مناقصه و چه بدون آن است. به‌علاوه، این دستورالعمل به پروژه‌ها و پیمانکاران کمک می‌کند تا فرآیندهای مربوط به قیمت گذاری را با دقت و رعایت الزامات لازم انجام دهند.

شما می‌توانید دستورالعمل نحوه تهیه و تصویب ردیف های ستاره دار یا همان بخشنامه 34001 را از طریق لینک زیر دریافت کنید.

ضرایب اقلام ستاره دار

از آنجایی که آیتم‌های ستاره‌دار مشابه سایر آیتم‌های موجود در فهرست بها هستند، به همین دلیل، تحت تأثیر تمام ضرایب پیمان قرار می‌گیرند. برخی از ضرایب آیتم‌های ستاره دار عبارت‌اند از:

• ضریب بالاسری
• ضریب منطقه‌ای
• ضریب پیشنهادی پیمانکار

کار جدید در فهرست بها

گاهی در حین اجرای پروژه‌های عمرانی ممکن است مواردی پیش آید که در برآورد لحاظ نشده است. در چنین وضعیتی پیمانکار برای جبران این هزینه‌ها باید آیتمی به نام آیتم کار جدید را در صورت وضعیت خود اضافه کند. اگر آیتم کار جدید در فهرست بها منضم به پیمان (برآورد) وجود داشته باشد و قیمت آن مشخص باشد، می‌توان به راحتی هزینه آن را محاسبه و در صورت وضعیت لحاظ کرد.

کارفرما نیز موظف است با توجه به محدودیت‌های مبلغ پیمان و با رعایت مقررات مربوطه، هزینه کار جدید را طبق آیتم اضافه شده به پیمانکار پرداخت کند.

قیمت جدید فهرست بها

همان‌طور که اشاره کردیم، پیمانکار باید آیتم مربوط به کار جدید را به صورت وضعیت خود اضافه کند تا هزینه انجام آن را از کارفرما دریافت کند. با این حال، اگر جزئیات کار جدید در فهرست بها وجود نداشته باشد یا قیمت آن مشخص نباشد، آن آیتم به عنوان قیمت جدید در نظر گرفته می‌شود و مبلغ آن‌ها با توجه به قیمت‌های روز تعیین خواهد شد.

توجه داشته باشید اگر از فهرست بهای سال 96 و به بعد استفاده می‌کنید، حتی اگر ردیف جدید در فهرست بهای واحد پایه باشد ولی مقدار آن مشخص نباشد، قیمت جدید محسوب می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با مبحث قیمت جدید فیلم زیر را از آموزش دفتر فنی مشاهده کنید.

آیا به قیمت جدید تعدیل تعلق میگیرد؟

تعدیل ردیف‌های ستاره داری که در هنگام برآورد به ردیف‌های فهرست بها اضافه شده‌اند نیز مانند سایر ردیف‌های فهرست بها است.

البته نکته‌ای که در مورد تعدیل آیتم‌های ستاره دار مورد بحث است، تعدیل آن دسته از آیتم‌هایی است که در حین اجرا و بر اساس قیمت‌های روز تعیین شده‌اند و به آن‌ها قیمت جدید می‌گویند. در واقع کار جدیدی که در حین کار در فهرست بها منضم به پیمان نیست یا قیمت ندارد.‌

از سال 96 در پیوست پنجم فهرست بها با عنوان کارهای جدید آمده است که اگر در حین اجرای کار با فعالیتی رو به رو شویم که در برآورد مقدار آن صفر باشد، قیمت جدید است. پس اگر در فهرست بهای واحد پایه نیز باشد ولی مقدار آن صفر باشد، در حین کار قیمت جدید است.

چون قیمت‌هایی که برای محاسبه مبلغ نهایی آیتم‌های قیمت جدید استفاده می‌شوند به روز هستند، باید به کمک تعدیل معکوس مبلغ آیتم قیمت جدید را به مبلغ زمان برآورد پروژه برگردانیم. سپس آن مبلغ را مشابه سایر ردیف‌های فهرست بها تعدیل می‌کنیم.

تفاوت آیتم ستاره دار و کار جدید

آیتم ستاره‌دار به اقلامی اشاره دارد که هنگام برآورد در فهرست بهای واحد پایه وجود ندارند یا وجود دارند، ولی قیمت ندارند که واحد فنی مشاور یا کارفرما اقدام به آنالیز آیتم ستاره‌ دار می‌کند. در حالی که کار جدید به مواردی مربوط می‌شود که در برآورد اولیه لحاظ نشده‌اند و به دو حالت افزایش مقادیر و قیمت جدید هستند.

اگر در حین کار، کار جدیدی ابلاغ شود که در برآورد آیتم داشته باشد، افزایش مقادیر را به دنبال دارد. مثلا 50 متر مکعب بتن ریزی به واسطه کار جدید ابلاغی 200 متر مکعب خواهد شد. اما اگر در برآورد پیمان برای آن کار جدید آیتمی دیده نشده باشد، واحد فنی پیمانکار به عنوان قیمت جدید آنالیز کرده و با تایید مشاور و ابلاغ کارفرما قابل اعمال در صورت وضعیت‌ها است.  

تفاوت آیتم ستاره دار و قیمت جدید

با توجه به تفاوتی که میان کار جدید و آیتم ستاره‌دار توضیح داده شد، تفاوت اقلام ستاره دار و قیمت جدید در جدول زیر بیان شده است:

پس می‌توان در خصوص تفاوت قیمت جدید و ستاره دار اینگونه نتیجه‌گیری کرد که:

قیمت جدید به آیتم‌های ستاره داری گفته می‌شود که در حین اجرای کار ایجاد شده و مبلغ آن با توجه به قیمت‌های روز تعیین می‌شود. در واقع قیمت جدید مانند آیتم ستاره دار است که در حین اجرای پروژه با قیمت روز آنالیز شده است.

جمع بندی

آیتم‌های ستاره‌دار در فهرست بها به اقلامی اطلاق می‌شود که در فهرست بها قیمت آنها درج نشده یا اصلاً وجود ندارند. این اقلام جزء ردیف‌های غیر پایه محسوب شده و با علامت ستاره در برآورد و صورت وضعیت‌ها مشخص می‌شوند. در مواردی که فعالیت و برآورد هزینه‌های آن حین پروژه لحاظ نشده باشد، آیتم کار جدید به صورت وضعیت اضافه می‌شود. اگر شرح کار جدید در فهرست بها وجود نداشته باشد یا قیمت مشخصی نداشته باشد، آن ردیف به عنوان قیمت جدید تعیین می‌شود و مبنای محاسبه هزینه آن بر اساس قیمت‌های روز خواهد بود. ما در این مقاله به‌طور مفصل به نحوه محاسبه اقلام ستاره دار در فهرست بها پرداخته و شرایط آن در بخشنامه 34001 بررسی کردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره کار جدید، قیمت جدید و آیتم های ستاره دار فهرست بها به همراه بخشنامه آن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری