ادکا یا اوتکا در سقف تیرچه بلوک | بررسی نکات با فیلم

محل اتصال تیر به تیرچه در برابر برش ضعیف بوده و به راحتی از روی تیر می‌لغزد. برای اتصال بهتر تیر به تیرچه از میلگرد ادکا استفاده می‌شود. به این آرماتور، اودکا ، اوتکا یا اتکا نیز گفته می‌شود. در این مقاله تمام جزئیات و کاربرد آرماتور اتکا را همراه با فیلم زیر ذره‌بین می‌بریم.

میلگرد ادکا و وظیفه آن 

قبل از هر چیز فیلم زیر را مشاهده کنید، در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

در صورتی که آرماتور عرضی تیرچه به اندازه کافی در تیر ادامه پیدا نکند، مقاومت برشی مقطع اتصال تیر به تیرچه کاهش می‌یابد. 

محل اتصال تیر به تیرچه در برش مقاومت بالایی نداشته و همچنین اتصال تیر به تیرچه ضعیف است. جهت تقویت مقاومت برشی و اتصال مناسب تیر به تیرچه از آرماتور اتکا استفاده می‌شود.

اتکا یه کلمه روسی به معنی اردک یا پلیکان است که در فارسی با ادکا ، اوتکا یا اودکا نیز تلفظ می‌شود.

میلگرد اتکا تاثیر بسیار مطلوبی در جلوگیری از سر خوردن تیرچه از روی تیر تحت بارهای دینامیکی مثل پارکینگ‌ها و نیز تحت نیروی جانبی زلزله دارد.

پیش از خواندن ادامه مقاله ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید تا با انواع آرماتور و خم میلگرد و همچنین میلگرد ادکا بیشتر آشنا شوید.

نحوه اجرای میلگرد اوتکا

میلگرد اتکا از دو قسمت مستقیم و یک قسمت مورب تکشیل شده است. دو انتهای آن مستقیم بوده و قسمت وسط آن مورب است.

قسمت مورب میلگرد اتکا جهت مقابله با نیروی برشی تعبیه شده است و قسمت های انتهایی مستقیم، جهت مهار و تامین طول گیرایی کافی استفاده می‌شوند.

به همین دلیل اگر امکان امتداد قسمت مستقیم را نداشتیم می‌توان با تعبیه قلاب 90 یا 180 درجه این گیرایی را ایجاد کرد.

زاویه قسمت مورب معمولا 45 درجه است اما این زاویه و طول قسمت مورب را طراح محاسبه می‌کند.

پس انتهای آن بسته به طول مهاری می‌تواند مستقیم یا به صورت خم 90 درجه یا قلاب 180 درجه باشد.

در صورتی که طول مهاری به اندازه کافی داشته باشیم، انتهای آن را به صورت مستقیم اجرا می‌کنند. اما اگر این طول کم بود انتهای آن را به شکل خم 90 درجه یا قلاب 180 درجه درمی‌آورند.

طول مهاری طولی است که آرماتور در بتن گیر کرده و لغزش و جابه‌جایی ندارد.

ضوابط طول خم میلگرد ادکا در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و آیین نامه بتن ایران شرح داده شده است.

برای مطالعه بیشتر در مورد ضوابط خم آرماتور و نحوه انجام آن به مقاله ” طول خم میلگرد “ مراجعه کنید.

حالت‌های مختلف آرماتور اوتکا

این میلگردها به دلیل استاندارهای تعریف شده، می‌توانند شکل‌های گوناگونی داشته باشند و همین امر سبب کاربرد فراوان این میلگردها در سقف تیرچه بلوک شده است.

برای مطالعه بیشتر در مورد اجزای سقف تیرچه بلوک به مقاله ” سقف تیرچه بلوک “ حتما سر بزنید.

این میلگردها به شکل Z کشیده بوده و مانع از لیز خوردن تیرچه روی تیر می‌شوند و همانطور که گفتیم مقاومت برشی سقف را در محل تکیه‌گاه‌ها افزایش می‌دهند.

اگر دو طرف تیر، تیرچه های هم راستا داشته باشیم از از میلگرد اتکا دو طرفه استفاده می‌کنند.

کاربرد میلگرد ادکا

از سایر مزایای این آرماتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش دامنه ارتعاشات

کاهش بار وارد شده بر میلگردهای کششی اصلی

کاهش خیز سقف

مانع از فرو ریختن سقف به هنگام از هم گسیختگی سازه

اما گاهی برخی از مهندسین آرماتور اوتکا و ممان منفی را با هم اشتباه می‌گیرند و صرفا به اجرای میلگرد اودکا بسنده می‌کنند.

در صورتی که گفتیم کاربرد میلگرد ادکا در جهت تقویت برشی در قسمت اتصال تیر به تیرچه و جلوگیری از لغزش تیرچه از روی تیر است. این در حالی است که آرماتور ممان منفی جهت مقابله با نیروهای کششی است که به دلیل بتن ریزی یک جا سقف و پیچش اعمال شده به وجود آمده و لنگر منفی ایجاد شده است.

برای اینکه در مورد آرماتور ممان منفی بیشتر بدانید به مقاله ” میلگرد ممان منفی “ حتما سر بزنید. همچنین در مقاله آرماتور بندی به تمام نکات آرماتوربندی و جزئیات آن پرداختیم. برای مطالعه آن روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

میلگرد ادکا در سقف کرومیت

میلگرد اتکا معمولا برای تیرچه با پاشنه بتنی استفاده می‌شود.

تیرچه کرومیت به راحتی به تیرهای فلزی جوش داده می‌شود و جهت تقویت برش به جان تیرچه ورق جوش می‌دهند.

در مقاله ” تیرچه کرومیت “ به طور کامل در مورد سقف تیرچه کرومیت صحبت می‌کنیم.

اما اگر از تیرچه پاشنه بتنی در اسکلت فلزی استفاده کنیم، باید از میلگرد اتکا جهت افزایش مقاومت برشی در مقطع اتصال تیر به تیرچه استفاده کرد.

در این حالت می‌توان قسمت اتصال میلگرد اتکا و تیر فلزی را جوش داد و قسمتی که در تیرچه است توسط قلاب مهار شود.

در مورد جوشکاری و روش‌های آن در مقاله ” جوشکاری “ به طور کامل توضیح می‌دهیم.

سوالات متداول

ابعاد میلگرد ادکا چقدر است؟

گفتیم میلگرد اودکا، آرماتور تقویت برشی است و باید این آرماتور با سطح مقطعی برابر با آرماتور کششی تیرچه و با طول مهاری کافی در قسمت انتهایی تیرچه نصب شود.

آیا میلگرد اوتکا در سقف کرومیت کاربرد دارد؟

از آنجایی که پاشنه تیرچه کرومیت فلزی است، به آسانی به تیر جوش داده شده و اتصال لازم برقرار می‌شود.

در صورتی که مایل به یادگیری تمام نکات اجرای ساختمان هستید توصیه می‌کنیم حتما به دوره اجرای ساختمان سر بزنید.