بخشنامه مابه التفاوت قیر و نحوه محاسبه آن

آیا تا به حال توجه کرده‌اید که در شاخص‌های تعدیل، افزایش نرخ قیر مصرفی در پروژه‌های راه‌سازی مانند آسفالت لحاظ نشده است؟ آیا می‌دانید پیمانکاران این حوزه چگونه هزینه‌های ناشی از افزایش قیمت قیر را از کارفرمایان دریافت می‌کنند؟ نحوه محاسبه مابه التفاوت قیر یکی از موضوعات مهم در صنعت راه‌سازی است که تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های پروژه‌ها دارد. ما در این مقاله با توجه به با بخشنامه مابه التفاوت قیر و دستورالعمل آن به همراه مثال‌های عملی به آموزش این موضوع پرداخته‌ایم؛ لذا تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

مابه التفاوت قیر چیست؟

مابه التفاوت قیر به اختلاف قیمت قیر در دو زمان مختلف اشاره دارد که در پروژه‌های عمرانی به کار رفته و می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند نوسانات بازار، هزینه‌های تولید و ارزش‌گذاری قراردادها باشد. به‌طور کلی، با گذشت زمان و افزایش نرخ تورم، قیمت‌های خرید مصالح از جمله قیر نیز افزایش می‌یابد.

همان‌طور که در مفهوم محاسبه تعدیل اشاره شده است، برای هماهنگ‌سازی قیمت‌های زمان اجرا با قیمت‌های زمان برآورد پروژه، از شاخص‌های تعدیل استفاده می‌شود. با این حال، نکته مهم اینجاست که تفاوت قیمت قیر در زمان برآورد با قیمت آن در هنگام اجرای پروژه در این شاخص‌ها لحاظ نشده است. بنابراین، برای جبران این تفاوت، از مفهوم مابه التفاوت قیر و بخشنامه مربوط به آن استفاده می‌شود.

کاربرد مابه التفاوت قیر

به‌طور کلی، به معنای تفاوت قیمت یا هزینه‌های مربوط به قیر مصرفی است که معمولا در پروژه‌های راه‌سازی و محوطه‌سازی مانند ساخت و آسفالت راه‌ها و باندها به کار می‌رود. به‌عبارت دیگر، اگر مقدار قیر مصرفی در پروژه‌ای بالاتر یا پایین‌تر از مقدار پیش‌بینی‌شده باشد، این تغییر در مقدار می‌تواند به تغییر در هزینه‌ها و در نتیجه، مابه‌التفاوت منجر شود.

توجه داشته باشید که به قیرهای مصرفی در کارهای غیرآسفالتی مانند عایق‌کاری یا قیراندود کردن، تعلق نمی‌گیرد و در این موارد تنها تفاوت بها بر اساس شاخص تعدیل محاسبه می‌شود. بنابراین، برای محاسبه مابه‌التفاوت، تنها قیرهایی که در پروژه‌های آسفالتی و تحت شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل این بخشنامه می‌شوند.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

بخشنامه مابه التفاوت قیر

برای محاسبه اختلاف قیمت قیر، از دو بخشنامه دستورالعمل نحوه محاسبه قیمت قیر به شماره 7135/100 و بخش‌نامه مربوط به شاخص‌های تعدیل آحاد بها استفاده می‌شود. این بخشنامه با موضوع دستورالعمل نحوه محاسبه تفاوت‌بهای قیر به استناد ماده قانون 23 در سه صفحه به تصویب شورای عالی فنی رسیده است.

جهت دانلود آخرین بخشنامه مابه التفاوت قیر بر روی لینک زیر کلیک کنید.

نحوه محاسبه مابه التفاوت قیر

بر اساس دستورالعمل نحوه محاسبه تفاوت بهای قیر منتشره در تاریخ 1388/1/31، برای محاسبه مابه التفاوت قیر از فرمول زیر استفاده می‌شود.

متغیرهایی که برای فرمول مابه التفاوت قیر به‌کار می‌روند، به شرح زیر است:

F: مبلغ تفاوت بهای قیر

A: بهای قیر در زمان ورود به کارگاه بر اساس جدول شماره 1 یا فاکتور خرید از بورس فرآورده‌های نفتی (هرکدام که کمتر باشد).

طبق نحوه محاسبه مابه التفات بهای قیر در کارهای آسفالتی رشته‌های راه، راه آهن، باند فرودگاه و راهداری که همراه با شاخص‌های تعدیل سه ماهه اول و دوم سال 1400 منتشر شد، برای پارامتر A نرخ مندرج در جدول شماره 1 منظور می‌شود و کمترین مقدار نرخ قیر مندرج در جدول شماره 1 و نرخ فاکتور ملاک عمل قرار نمی‌گیرد.

B: بهای قیر در ماه سوم دوره سه ماهه شاخص مبنای پیمان بر اساس جدول شماره یک.

توجه داشته باشید در محاسبه تفاوت بهای قیر، برای ماه‌هایی که بهای قیر در زمان ورود به کارگاه (A) کمتر از بهای آن در دوره مبنا (B) باشد، ضریب 1.14 گفته شده در فرمول بالا ، اعمال نمی‌شود. همچنین، در طرح‌های غیر عمرانی، به جای ضریب 1.14، از ضریب 1.22 استفاده می‌شود.

V: مقدار قیر مصرف‌شده (بر حسب کیلوگرم) که با توجه به طرح اختلاط آزمایشگاهی و وزن مخصوص مخلوط آسفالتی و اعمال 5 درصد افت و ریز محاسبه می‌شود.
روش محاسبه مابه التفاوت قیر

آموزش محاسبه مابه التفاوت قیر

فرض کنید در شهریورماه سال 1400، 100 کیلوگرم قیر وارد کارگاه شده است. مبنای پیمان دوره سه ماهه اول سال 1400 بوده و محاسبات به شکل زیر انجام می‌شود:

74.952 = A طبق جدول شماره یک

B = 67.213 طبق جدول شماره یک در ماه سوم دوره سه ماهه اول

V =105kg وزن با احتصاب پنج درصد افت و ریز

926.35 = 1.14 × 105 × (74.952-67.213) = F

74.952 = A طبق جدول شماره یک

B = 67.213 طبق جدول شماره یک در ماه سوم دوره سه ماهه اول

V =105kg وزن با احتصاب پنج درصد افت و ریز

926.35 = 1.14 × 105 × (74.952-67.213) = F

چنانچه طبق این فرمول مقدار مبلغ تفاوت بهای قیر (F) منفی باشد، مبلغ آن به عنوان بدهی پیمانکار محاسبه خواهد شد.

دقت داشته باشید اگر قیر توسط پیمانکار در زمان تأخیر غیرمجاز خریداری شود، کارفرما نرخ زمان مجاز را ملاک قرار می‌دهد و هزینه ناشی از افزایش قیمت را نمی‌پذیرد.
برای مثال، اگر پیمانکار باید در آبان ماه قیر را تهیه می‌کرده، اما آن را در دی ماه خریداری کرده باشد، کارفرما هزینه‌های ناشی از افزایش قیمت قیر در این دو ماه را به پیمانکار نمی‌پردازد.

تنها در صورتی که قیمت قیر در زمان خرید (دی ماه) نسبت به قیمت آن در زمان مقرر (آبان ماه) پایین‌تر باشد، کارفرما ممکن است خسارتی پرداخت کند. به عبارت دیگر، اگر قیمت قیر در دی ماه کاهش یافته باشد، کارفرما مسئول جبران خسارت نخواهد بود.

محاسبه مابه التفاوت قیرهای امولسیونی

طبق پیوست سوم بخشنامه شاخص‌های قطعی تعدیل آحاد بها با تاریخ 29/9/1400، برای انواع قیرهای امولسیونی که در جدول شماره 1، قیمت ابتدایی (قیمت ماه مبنای پیمان یا B)، قیمت انتهایی (قیمت دوره کارکرد A) یا هیچ کدام اعلام نشده باشد، ابتدا قیمت در ماه‌های فاقد قیمت با استفاده از رابطه زیر تعیین می‌شود. سپس، مابه‌التفاوت بهای آن بر اساس بخشنامه شماره 100/7135 مورخ 31/1/1388 محاسبه و به‌عنوان مبنای تعیین تفاوت بهای قیرهای امولسیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

توجه داشته باشید که در فرمول پایین، بعد از تاریخ 1397/1/1، از بهای اعلام شده برای قیر خالص به جای 60/70 استفاده می‌شود.

تا زمان ابلاغ شاخص‌های تعدیل و نرخ قیر، برای محاسبه علی الحساب تفاوت بهای آن، 95 درصد متوسط بهای قیر در بورس یا نرخ فاکتور خرید از بورس (هرکدام کمتر باشد) اعمال می‌شود.

فایل اکسل جهت محاسبه آسفالت و قیر

برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به بخشنامه‌ها و فایل‌های اکسل محاسبه مابه التفاوت قیر مراجعه کنید و با بهره‌گیری از ابزارهای موجود، فرآیند محاسبات خود را ساده کنید. در صورت تمایل دریافت نمونه‌ها، بر روی لین زیر کلیک کنید.

مابه‌ التفاوت مصالح

در قراردادهای پیش از سال 1385، مابه‌التفاوت مصالحی نظیر سیمان، فولاد و آهن‌آلات نیز محاسبه می‌شد. اما پس از این سال، مابه‌التفاوت‌ مصالح در شاخص‌های تعدیل لحاظ شده و نیازی به محاسبه جداگانه نیست. مابه التفاوت قیر همچنان به‌صورت مستقل و طبق بخشنامه‌های مربوطه محاسبه می‌شود.

جمع بندی

مابه التفاوت قیر، یک سازوکار مالی است که برای جبران تفاوت قیمت قیر در طول اجرای پروژه‌های عمرانی به کار می‌رود. با استفاده از فرمول‌ها و ضرایب مشخص شده در بخشنامه‌های مرتبط، می‌توان مبلغ دقیق مابه التفاوت را محاسبه کرد. اجرای دستورالعمل‌های ارائه شده در بخشنامه مابه التفاوت قیر به پیمانکاران و کارفرمایان کمک می‌کند تا حقوق خود را حفظ کرده و از بروز مشکلات مالی در پروژه‌ها جلوگیری کنند.

با این حال، محاسبه مابه التفاوت قیر، نیازمند دقت و توجه به جزئیات است و باید با استفاده از اطلاعات دقیق و به‌روز انجام شود. لذا توصیه می‌شود برای آشنایی بیشتر با تفاوت قیمت بها قیر و سایر مصالح به آموزش تعدیل نویسی از آکادمی عمران سر بزنید.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره نحوه محاسبه مابه التفاوت قیر کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری