مناقصه چیست؟ + انواع مناقصه پیمانکاری همراه با فیلم آموزشی

یکی از روش‌های معاملات رقابتی، برگزاری مناقصه با هدف تأمین خدمات یا کالا است که نقش بسیار مهمی در مدیریت پروژه‌ها و تخصیص منابع ایفا می‌کند. اما مناقصه چیست و چگونه برگزار می‌شود؟ فرآیند برگزاری مناقصات پیمانکاری به چه شکل است؟ چگونه می‌توان دامنه قیمت پیشنهادی را در مناقصات تعیین کرد؟ ما در این مقاله به این پرسش‌ها پاسخ داده و تمام ریزه‌کاری‌های مرتبط با انواع مناقصات و شرایط شرکت در مناقصه را پرداخته‌ایم. لذا برای کسب آمادگی‌های لازم برای شرکت در مناقصات و پیروزی در آن‌ها همراه آکادمی عمران باشید.

توصیه می‌کنیم پیش از مطالعه ادامه این مقاله، فیلم زیر را مشاهده کنید. این فیلم بخش کوتاهی از آموزش شرکت در مناقصه است که در آن به جزئیات پیروزی در مناقصات اشاره شده است.

مناقصه چیست؟

مناقصه یک فرایند رقابتی است که به منظور تأمین کیفیت و انتخاب تأمین‌کنندگان مناسب برگزار می‌شود. در این فرایند، شرکت‌کنندگان (مناقصه‌گران) پیشنهادات مختلفی را ارائه می‌دهند و در نهایت تعهدات مربوط به پروژه به شخص یا شرکتی واگذار می‌شود که کمترین قیمت ولی با کیفیت مناسب را ارائه کرده باشد.

مناقصه اهمیت بسیاری در فرآیند انتخاب پیمانکاران دارد زیرا باعث شفافیت و رقابت سالم می‌شود و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که بهترین پیشنهاد را از نظر کیفیت و قیمت ارائه دهند. این فرایند نه تنها به بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه فرصتی را برای شرکت‌های تازه‌کار فراهم می‌آورد تا در پروژه‌های بزرگ مشارکت کنند و بازار را توسعه دهند. همچنین، با ارزیابی‌های دقیق کیفی و مالی، ریسک‌های مرتبط با اجرای پروژه کاهش می‌یابد و در نهایت، مناقصه به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت منابع و تأمین نیازهای سازمان‌ها عمل می‌کند.

تفاوت مناقصه و مزایده چیست؟

به‌طور کلی، تفاوت اصلی بین مناقصه و مزایده در نوع فرآیند و هدف آن‌ها نهفته است. هدف از برگزاری مناقصه، تامین کالا یا خدمات با کیفیت مطلوب و قیمت مناسب برای سازمان یا نهاد برگزار کننده است. به عبارت دیگر، مناقصه به دنبال شناسایی و انتخاب بهترین پیمانکار است تا بتواند نیازهای پروژه را با کمترین هزینه و بهترین کیفیت برآورده کند.

در حالی که هدف از برگزاری مزایده، فروش کالا یا خدماتی است که در مالکیت دولت یا سازمان‌های خصوصی قرار دارد و در این فرآیند، تلاش می‌شود تا با رقابت خریداران، قیمت فروش به حداکثر ممکن برسد. بدین ترتیب، خریدارانی که بالاترین قیمت را پیشنهاد دهند، موفق به خرید کالا یا خدمت مورد نظر می‌شوند.

مناقصه گر کیست؟

مناقصه‌گر به فرد یا نهادی (حقیقی یا حقوقی) گفته می‌شود که پس از بررسی دقیق اسناد مناقصه و پذیرش شرایط آن، برای شرکت در فرآیند مناقصه اقدام می‌کند. شایستگی و سوابق مناقصه‌گر، از جمله عوامل کلیدی در موفقیت او در مناقصه به شمار می‌روند. از وظایف مناقصه گر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی دقیق اسناد مناقصه برای درک نیازها و الزامات پروژه
• تعیین قیمت مناسب با همکاری تیم‌های متخصص
• شرکت در جلسات توجیهی با مناقصه‌گزار برای رفع ابهامات
• ارائه پیشنهاد در موعد مقرر و مطابق با شرایط تعیین‌شده

بیش از ۳۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

شرایط شرکت در مناقصه

افراد یا شرکت‌هایی که مایل به شرکت در مناقصات هستند باید واجد شرایط خاصی باشند و توانایی‌های لازم را برای اجرای پروژه داشته باشند. از اصلی‌ترین شرایط و الزامات مناقصه گران برای شرکت در مناقصات عبارت‌اند از:

• داشتن سوابق درخشان و ارائه پروژه‌های باکیفیت و تکمیل به‌موقع
• دسترسی به تجهیزات، نیروی انسانی متخصص و تکنولوژی‌های مورد نیاز
• داشتن مجوزهای لازم و پایبندی به مقررات مربوطه
• برخورداری از منابع مالی کافی برای اجرای پروژه و مدیریت هزینه‌ها
• سابقه در پروژه‌های مشابه و تخصص در حوزه مناقصه

در ادامه می‌توانید بخشنامه شرکت در مناقصه را از طریق لینک زیر دریافت کنید. این بخشنامه شامل قانون برگزاری مناقصات همراه با آیین نامه‌های اجرایی است که می‌تواند راهنمای شرکت در مناقصه‌ها باشد.

ارکان برگزاری مناقصه

به منظور اجرای صحیح و قانونی مناقصات، وجود برخی عناصر و ارکان اصلی ضروری است. این ارکان نقش‌های کلیدی در فرآیند برگزاری مناقصه دارند که عبارت‌اند از:

1- مناقصه گزار

مناقصه‌گزار به نهادی گفته می‌شود که مسئولیت اصلی برنامه‌ریزی و اجرای مناقصه را بر عهده دارد. این نهاد معمولاً شامل سازمان‌های دولتی، مؤسسات وابسته به دولت، بانک‌ها و سایر ارگان‌های مشابه است. وظایف اصلی مناقصه‌گزار عبارت‌اند از:

• تعیین دقیق نیازها، اهداف و الزامات پروژه
• انتشار اسناد مناقصه در زمان مقرر
• اطلاع‌رسانی عمومی درباره شرایط و اهداف مناقصه
• امکان رد یا پذیرش پیشنهادات ارائه‌شده
• تهیه مدارک یا نمونه‌های لازم پیش از انتشار آگهی، در صورت نیاز

2- کمیسیون مناقصه

این کمیسیون برای نظارت بر روند برگزاری مناقصه و ارزیابی پیشنهادها تشکیل می‌شود. اعضای کمیسیون معمولاً از 3 عضو زیر تشکیل می‌شود:

1. رئیس دستگاه مناقصه گزار یا نماینده وی
2. بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه‌گزار یا ذی‌حساب
3. مسئول فنی دستگاه مناقصه‌گزار یا واحدی که مناقصه به درخواست وی برگزار می‌شود.

وظایف کلیدی این کمیسیون عبارت‌اند از:

• تشکیل جلسات کمیسیون مناقصه در موعد مقرر در فراخوان مناقصه
• بررسی پیشنهادهای مناقصه‌گران از نظر کامل و خوانا بودن مدارک و امضای آن‌ها
• ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مناقصه
• ارجاع بررسی فنی پیشنهادها به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله‌ای
• تعیین برندگان اول و دوم مناقصه (طبق ضوابط مواد 19 و 20 قانون برگزاری مناقصات)
• تنظیم صورتجلسات مناقصه
• تصمیم گیری درباره تجدید یا لغو مناقصه

3- کمیته فنی بازرگانی

این کمیته، متشکل از کارشناسان متخصص در امور فنی و بازرگانی، وظیفه بررسی فنی پیشنهادها را بر عهده دارد. اعضای آن توسط مقام مسئول انتخاب می‌شوند. از جمله وظایف اصلی این کمیته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارزیابی فنی و شکلی پیشنهادها در مناقصات دومرحله‌ای
• بررسی مدارک و شایستگی شرکت‌کنندگان در مناقصه
• ارائه نتایج بررسی‌ها به کمیسیون مناقصه
• کنترل جنبه‌های مالی، در صورت درخواست کمیسیون

انواع مناقصه

انواع مناقصات را می‌توان از دو جهت مراحل بررسی و روش دعوت مناقصه‌گران، مورد بررسی قرار داد که در تصویر زیر قابل مشاهده است.

1- انواع مناقصه از نظر مراحل بررسی

مناقصه‌ها بر اساس مراحل بررسی به دو دسته تک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.

مناقصه‌ یک مرحله‌‌ای

مناقصه یک مرحله‌ای به مناقصه‌ای گفته می‌شود که در آن نیازی به ارزیابی جداگانه فنی و بازرگانی پیشنهادها نیست. در این نوع مناقصه، پاکت‌های پیشنهاد مناقصه‌گران در یک جلسه گشوده شده و برنده مناقصه در همان جلسه تعیین می‌شود.

مناقصه دو مرحله‌‌ای

مناقصه دو مرحله‌ای به مناقصه‌ای اشاره دارد که به تشخیص مناقصه‌گزار، بررسی فنی و بازرگانی پیشنهادها ضروری است. برای ارزیابی این پیشنهادها، یک کمیته فنی و بازرگانی تشکیل می‌شود که نتایج بررسی‌های خود را به کمیسیون مناقصه گزارش می‌دهد. سپس، بر اساس مفاد ماده 19 قانون برگزاری مناقصات (ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهادها)، برنده مناقصه تعیین می‌شود.

2- انواع مناقصه از نظر روش دعوت

با توجه به نوع و روش دعوت مناقصه‌گران در یک مناقصه، می‌توان مناقصات را به دو دسته مناقصه عمومی و مناقصه محدود تقسیم بندی کرد.

مناقصه عمومی چیست؟

مناقصه‌ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع تمام مناقصه‌گران می‌رسد. این نوع مناقصه معمولاً در شرایطی برگزار خواهد شد که نیاز به استفاده از گزینه‌های متنوع و افزایش رقابت احساس می‌شود.

مناقصه محدود چیست؟

به مناقصه‌ای گفته می‌شود که در آن، فراخوان تنها از طریق ارسال دعوتنامه برای مناقصه‌گران صلاحیت‌دار بر اساس ضوابط موضوع مفاد 13 و 27 قانون برگزاری مناقصات انجام می‌شود. در مواردی که به هر دلیلی امکان برگزاری مناقصه وجود نداشته باشد یا نیازی به آن نباشد، فرآیند ترک تشریفات مناقصه یا عدم الزام به برگزاری آن انجام می‌شود.

انواع مناقصه عمرانی

مناقصات عمرانی به فرآیندهایی اطلاق می‌شود که در آن‌ها سازمان‌ها یا نهادهای دولتی و خصوصی برای انجام پروژه‌های ساخت و ساز و خدمات عمرانی از پیمانکاران و شرکت‌های ساخت و ساز دعوت به ارائه پیشنهاد می‌کنند. این فرایند به‌منظور ایجاد رقابت سالم، تضمین کیفیت کار و بهینه‌سازی هزینه‌ها صورت می‌گیرد. به‌طور کلی، انواع مناقصه عمرانی مواردی بودند که در بالا اشاره کردیم، اما ممکن است برخی اصطلاحات دیگر مانند مناقصه باز، انتخابی و مذاکره‌ای را شنیده باشید که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

مناقصات باز

مناقصات باز یا آزاد که همان مناقصه به روش دعوت عمومی است توسط بخش‌های دولتی و خصوصی برگزار می‌شود و اطلاعیه مناقصه را از طریق وب‌سایت‌ها یا روزنامه‌ها منتشر کرده و اطلاعات لازم را به متقاضیان ارائه می‌دهند. در این نوع مناقصه، تمامی پیمانکاران می‌توانند شرکت کنند و محدودیتی در حضور وجود ندارد. علیرغم اهمیت قیمت در انتخاب پیمانکار، این تنها عامل تصمیم‌گیری نیست و مشتری ملزم به پذیرش پایین‌ترین پیشنهاد نیست.

مناقصات انتخابی

این نوع مناقصه که همان مناقصه به روش دعوت محدود است برای پروژه‌هایی با حساسیت بیشتر به‌کار می‌رود. تنها پیمانکارانی که در لیست صلاحیت‌دار حضور دارند، می‌توانند شرکت کنند. در این روش مناقصه، اکثر پیشنهادات از کیفیت بالایی برخوردار هستند.

مناقصات مذاکره ای

در مناقصه مذاکره‌ای یک یا چند پیمانکار مشخص توسط کارفرما انتخاب می‌شوند و فرآیند مذاکره برای تعیین شرایط و عقد قرارداد انجام می‌گیرد. این مورد به پیشنهاد استعلامی معروف است که برای مناقصات با حد نصاب کوچک و متوسط کاربرد دارد. در جدول زیر می‌توانید مزایا و معایب هر یک از انواع مناقصات عمرانی را مشاهده کنید.

فرایند برگزاری مناقصه پیمانکاری

فرایند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است:

• تامین منابع مالی
• تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای، عمومی یا محدود)
• تهیه اسناد مناقصه توسط مهندسین مشاور
• ارزیابی کیفی مناقصه‌گران در صورت لزوم
• فراخوان مناقصه
• ارزیابی پیشنهادها
• تعیین کردن برنده مناقصه و انعقاد قرارداد

ارزیابی مناقصه

هر پیشنهادی که توسط مناقصه‌گران ارائه می‌شود، باید از چهار جنبه زیر مورد بررسی قرار گیرد:

• ارزیابی کیفی مناقصه‌گران: این ارزیابی به توانایی انجام تعهدات مناقصه‌گران توسط مناقصه‌گذار یا کمیته فنی بازرگانی مربوط می‌شود. مواردی چون تضمین کیفیت، تجربه، حسن سابقه، صلاحیت‌های لازم و توان مالی باید در ارزیابی کیفی مناقصه گران در نظر گرفته شود.
• ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها: در این فرآیند، مشخصات و ویژگی‌های فنی پیشنهادها بررسی شده تا پیشنهادهای قابل قبول انتخاب شوند. اگر نیاز به بررسی فنی باشد، نتیجه آن به کمیسیون مناقصه گزارش خواهد شد تا پاکت‌های قیمت آن دسته از پیشنهاددهندگان که امتیاز فنی لازم را کسب کرده‌اند، باز شود. معمولا ارزیابی کیفی و فنی در قالب پاکت ب از مناقصه گران استعلام می‌شود.
• ارزیابی مالی: در این مرحله، مناسب‌ترین قیمت از بین پیشنهادهای پذیرفته شده بررسی می‌شود. پیش‌بینی منابع مالی و ضمانت تأخیر نیز باید به وضوح در شرایط مناقصه ذکر شود و همچنین، پیشنهاد پیمانکار جهت ارزیابی مالی در پاکت ج قرار داده می‌شود.
• ارزیابی شکلی: این ارزیابی شامل بررسی کامل بودن اسناد، امضاها و خوانایی پیشنهاد قیمت است.

نصاب معاملات چیست؟

هر ساله در اردیبهشت ماه، وزارت امور اقتصادی و دارایی نصاب معاملات آن سال را مشخص می‌کند. به‌طور کلی معاملات از نظر نصاب (قیمت معامله) به سه دسته تقسیم بندی می‌شود:

1. معاملات کوچک: مبلغ مورد معامله کمتر یا مساوی نصاب معامله باشد.
2. معاملات متوسط: مبلغ مورد معامله بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک بوده و از ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک تجاوز نکند.
3. معاملات بزرگ: مبلغ برآورد اولیه آن‌ها بیش از ده برابر سقف ارزش مبلغ معاملات کوچک باشد.

در مورخ 26 اردیبهشت 1403 جلسه هیئت وزیران و وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار شد و مبالغ پیشنهادی برای حدنصاب معاملات 1403 تصویب شد.
حد نصاب معاملات در سال 1403 عبارت‌اند از:

• معاملات کوچک: تا 2.100.000.000 ریال
• معاملات متوسط: از 2.100.000.000 ریال تا 21.000.000.000 ریال
• معاملات بزرگ: از 21.000.000.000 ریال به بالا

شرکت در مناقصه پیمانکاری

مناقصه پیمانکاری فرآیندی رسمی است که در آن یک سازمان یا نهاد (کارفرما) برای اجرای یک پروژه، ارائه خدمات، یا تأمین کالا، از پیمانکاران یا تامین‌کنندگان دعوت می‌کند تا پیشنهادهای خود را ارائه دهند. در ادامه با جزئیات شرکت در مناقصات پیمانکاری بیشتر آشنا شوید.

روش های انجام مناقصه پیمانکاری

به‌طور کلی، برای شرکت در مناقصات پیمانکاری باید به یکی از سه روش زیر عمل کنیم:

1. در معاملات کوچک، کارپرداز یا مامور خرید باید با توجه به کمیت و کیفیت موضوع مورد معامله (کالا، خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق کرده و با اخذ فاکتور مربوطه، به تشخیص و مسئولیت خود، معامله را با تأمین کیفیت به کمترین بهای ممکن انجام دهد.
2. در معاملات متوسط، کارپرداز یا مامور خرید باید با توجه به کمیت و کیفیت موضوع مورد معامله (کالا، خدمت یا حقوق)، درباره بهای آن تحقیق کرده و با اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی، معامله را با عقد قرارداد یا اخذ فاکتور انجام دهد. در شرایطی که نتوان سه فقره استعلام کتبی را اخذ کنیم، تأیید مسئول تدارکاتی یا مقام مسئول هم تراز وی کافی است.
3. در معاملات بزرگ به یکی از روش‌های زیر عمل می‌شود:

• برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار
• برگزاری مناقصه محدود

فراخوان مناقصه چیست؟

فراخوان مناقصه عمومی باید به تشخیص مناقصه گزار (حداقل دو تا سه نوبت) در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشوری یا استان مربوطه منتشر شود. مناقصه گزار می‌تواند علاوه بر موارد گفته شده از طریق سایر رسانه‌های گروهی و رسانه‌های ارتباط جمعی یا شبکه‌های اطلاع رسانی نیز فراخوان را منتشر کند.

اما در شرایطی که نیاز به برگزاری مناقصه بین المللی یا استفاده از تسهیلات اعتباری خارجی مطرح باشد، باید با کسب مجوزهای مربوطه و رعایت موازین قانون حداکثر استفاده از توان فنی، مهندسی، تولیدی و صنعتی و اجرایی کشور مصوب 1375/12/12 ، آگهی مربوطه حداقل یک نوبت در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار، یکی از روزنامه‌های انگلیسی زبان داخل و یک مجله یا روزنامه بین المللی مرتبط با موضوع مناقصه، منتشر شود.

مفاد فراخوان مناقصه

به‌طور کلی، مفاد فراخوان مناقصات شامل موارد زیر است:

• نام و نشانی مناقصه گزار
• نوع، کمیت و کیفیت کالا یا خدمات
• نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه
• محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل و گشایش پیشنهادها
• مبلغ برآورد شده معامله و مبانی آن (در صورتی که تعیین آن میسر یا به مصلحت باشد.)

دقت داشته باشید، در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد مربوطه طبق آن تهیه می‌شود.

اسناد مناقصه چیست؟

اسناد مناقصه پیمانکاری مجموعه‌ای از مدارک و اطلاعاتی است که از سوی کارفرما تهیه و به پیمانکاران ارائه می‌شود تا آن‌ها بتوانند با مطالعه و بررسی این اسناد، پیشنهادات خود را برای شرکت در مناقصه ارائه دهند. اسناد مناقصه پیمانکاری عبارت‌اند از:

• نام و نشانی مناقصه گزار
• نوع و مبلغ تضمین مناقصه
• محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل پیشنهادها و گشایش آن‌ها
• مبلغ پیش پرداخت و تضمین حسن انجام کار
• مدت اعتبار پیشنهادها
• شرح کار، مشخصات فنی بازرگانی، استانداردها، نوع، کمیت و کیفیت کالا یا خدمات
• برنامه‌ریزی انجام کار یا تحویل کالا
• معیارها و روش ارزیابی کیفی مناقصه گران
• روش تهیه و مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه‌های آن‌ها
• متن قرارداد شامل موافقتنامه، شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم آن
• صورت جلسات و توضیحات موضوع ماده 17 قانون برگزاری مناقصات (توضیح و تشریح اسناد)
• سایر اسنادی که به تشخیص مناقصه گزار لازم باشد.

دقت داشته باشید که تمامی اسناد مناقصه باید به طور یکسان به همه داوطلبان تحویل شود.

ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهاد

شرکت کنندگان در مناقصه پس از دریافت اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به مناقصه گزار تسلیم کنند:

1. تهیه و تکمیل اسناد و پیشنهادها
2. تسلیم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه
3. دریافت رسید تحویل پیشنهادها

مهلت قبول پیشنهادها در مورد مناقصات داخلی نباید کمتر از ده روز و برای مناقصات بین المللی، کمتر از یک ماه از آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه باشد.

به این نکته دقت داشته باشید که هیچ یک از شرکت کنندگان در مناقصه، جز در مواردی که در اسناد مناقصه پیش بینی شده باشد، نمی‌توانند بیش از یک پیشنهاد تسلیم کنند.

شرکت کنندگان در مناقصه، اسناد مناقصه و پیشنهادهای خود را باید در پاکت‌های جداگانه لاک و مهر شده شامل تضمین (پاکت الف)، پیشنهاد فنی بازرگانی (پاکت ب) و پیشنهاد قیمت (پاکت ج) بگذارند و همه پاکت‌ها را در لفاف مناسب قرار داده و مهر و موم کنند.

آنالیز قیمت مناقصه

آنالیز قیمت یا آنالیز بها در مناقصه به معنای تجزیه و تحلیل دقیق هزینه‌های مربوط به اجرای یک پروژه یا فعالیت است که پیمانکار در پیشنهاد قیمت خود ارائه می‌دهد. این فرآیند به کارفرما و پیمانکار کمک می‌کند تا از منطقی و قابل قبول بودن قیمت پیشنهادی اطمینان حاصل کند.

در واقع، تجزیه بها یا آنالیز بها گزارشی است که طبق آن هزینه هر فعالیت اجرایی بر اساس 4پارامتر کلی زیر محاسبه می‌شود:

• نیروی انسانی
• ماشین آلات و ابزار
• مواد و مصالح
• حمل و نقل

پس از محاسبه این 4 فاکتور مشخص می‌شود که یک فعالیت اجرایی به چه مقدار از موارد زیر را نیاز داشته و هر کدام چه هزینه‌‌هایی را در بر دارند.

البته توجه داشته باشید که تجزیه بها تنها برای ارائه پیشنهاد قیمت در مناقصات استفاده نمی‌شود. به عنوان مثال، اگر در حین اجرای پروژه، فعالیت جدیدی مطرح شود که در فهرست بهای منضم به پیمان موردی برای آن تعریف نشده باشد، قیمت آن فعالیت باید بر اساس نحوه اجرای آن تحلیل و ارزیابی شود. در این حالت، به این قیمت، قیمت جدید گفته می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قیمت جدید به مقاله آیتم ستاره دار مراجعه کنید.

دامنه قیمت پیشنهادی در مناقصه

دامنه قیمت‌های متناسب، محدوده‌ای از قیمت‌های پیشنهادی مناقصه گران است که در آن، مناقصه گر با قیمت پیشنهادی ارائه شده، ضمن عدم تحمیل هزینه و شرایط غیر متعارف بر دستگاه مناقصه گزار، با تامین کیفیت، زمان و هزینه، توانایی انجام موضوع مورد مناقصه را داشته باشد.

دامنه قیمت پیشنهادی در مناقصات به کارفرما کمک می‌کند تا از میان پیشنهادها، قیمتی را انتخاب کند که نه تنها اقتصادی باشد، بلکه کیفیت و زمان‌بندی مورد نظر را نیز تضمین کند.

اما سوال اینجاست که نحوه ارائه پیشنهاد قیمت در مناقصات باید چگونه باشد که شانس برنده شدن را افزایش دهد؟

برای ارائه‌ی مناسب‌ترین قیمت پیشنهادی، لازم است که سه عامل کلیدی شامل قیمت، کیفیت و زمان به صورت یکجا در نظر گرفت. این رویکرد به شما این امکان را می‌دهد که قیمتی بهینه پیشنهاد دهید که هم توجه دیگران را جلب کند و هم از نظر منطقی قابل قبول باشد.

برآورد به هنگام در مناقصه

به مبلغ به روز شده اجرای کار که تحت عوامل موثری مانند تغییرات قیمت از زمان برآورد اجرای کار تا زمان ارائه پیشنهاد پیمانکار (در قراردادهای مشمول تعدیل) یا دوران ساخت (در قراردادهای فاقد تعدیل) تغییر کرده‌، برآورد به هنگام (P0) گفته می‌شود.

برای مثال اگر در سال 1401 اقدام به ساخت پروژه‌ای کرده باشیم، فهرست بهایی که برآورد بر اساس قیمت‌های آن انجام شده، فهرست بهای 1400 است.
همینطور که می‌دانید، قیمت‌های فهرست بهای 1400 بر اساس سه ماهه چهارم سال 1399 تعیین شده است و در واقع هزینه‌های پروژه، بر اساس قیمت‌های سال پیش برآورد شده، پس در چنین شرایطی لازم است برای به روز کردن مبلغ اجرای کار، از برآورد به هنگام استفاده کنیم.

به مبلغی که بر اساس دستورالعمل‌های مربوطه (طبق فهرست بهای پایه با اعمال ضرایب بالاسری و منطقه‌ای) توسط دستگاه مناقصه گزار تهیه شده و به صورت اسناد مناقصه در اختیار مناقصه گران قرار می‌گیرد، برآورد اجرای کار (Pb) گفته می‌شود.

دقت داشته باشید که برای تعیین میزان اهمیت مناقصه باید برآورد اجرای کار، حساسیت و پیچیدگی پروژه، ارتباط آن با پروژه‌های دیگر و خسارت ناشی از نرسیدن به اهداف پروژه در زمان پیش بینی شده مورد بررسی قرار بگیرد.

محاسبه برآورد به هنگام

برای محاسبه اجرای کار برآورد به هنگام از دو روش برآورد برای کارهای فهرست بهایی و کارهای غیر فهرست بهایی استفاده می‌شود.

برآورد به هنگام در کارهای فهرست بهایی

در رشته‌هایی که برای آن‌ها فهرست بهای پایه ابلاغ شده باشد، برآورد به هنگام توسط دستگاه مناقصه‌گزار و به روش زیر حساب می‌شود.

• روش محاسبه β

β ضریب به هنگام سازی تا زمان ارائه پیشنهاد قیمت بوده که به صورت زیر حساب می‌شود.

_Ι1 : آخرین شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده

_Ι4 : شاخص تعدیل رشته‌ای فهرست بهای مبنای برآورد اجرای کار

دقت داشته باشید که اگر دوره I₁ قبل از دوره I₄ باشد، آنگاه β را برابر 1 در نظر می‌گیریم.

• روش محاسبه ϒ (ضریب پیش بینی تغییر قیمت در دوره انجام کار برای قراردادهای فاقد تعدیل)

پس اگر طبق بند (ه‍) ماده 29 شرایط عمومی پیمان به قراردادی تعدیل تعلق می‌گرفت، باید مقدار ϒ را 1 در نظر گرفت.

برای کارهای فاقد تعدیل، مقدار ϒ بر اساس پیش بینی تغییرات قیمت از تاریخ برگزاری مناقصه تا تاریخ‌ پرداخت صورت وضعیت‌های پیمانکار در دوره انجام کار موضوع مورد مناقصه، طبق رابطه زیر تعیین می‌شود.

_Ι2 : شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده یک سال قبل از دوره مربوط به شاخص Ι₁

_Ι3 : شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده دو سال قبل از دوره مربوط به شاخص Ι₁

Ι₁ : مدت زمان حد فاصل آخرین دوره‌ای که شاخص تعدیل مربوط به آن ابلاغ شده تا آخرین روز پیشنهاد قیمت پیمانکار بر حسب سال

T₂ : برابر است با مدت زمان اعلام شده برای انجام کار، بر حسب سال

به این نکته توجه کنید که اگر برای برآورد اجرای کار از چندین رشته فهرست بها استفاده شده باشد، برآورد به هنگام اجرای کار از حاصل جمع برآورد به هنگام هر رشته به دست می‌آید.

برآورد به هنگام برای هزینه تجهیز کارگاه نیز بر اساس شاخص رشته‌ای که بیشترین وزن را در برآورد داشته باشد، تعیین می‌شود.

برآورد به هنگام در کارهای غیر فهرست بهایی

برای برآورد کارهایی که از فهارس بهای پایه استفاده نمی‌شود، در صورتی که شاخص‌های ابلاغ شده متناسب با تغییرات قیمت کارهای موضوع پروژه نباشد، برآورد به هنگام توسط دستگاه مناقصه‌گزار یا مهندس مشاور تعیین می‌شود.

لغو و تجدید مناقصه چیست؟

لغو و تجدید مناقصه به شرایطی اشاره دارد که در آن مناقصه به دلایلی معتبر ادامه نمی‌یابد یا نیاز به برگزاری مجدد دارد. در این موارد، کارفرما ممکن است مناقصه را به طور کامل لغو کرده یا آن را مجددا برگزار کند.

شرایط تجدید مناقصه

تجدید مناقصه زمانی انجام می‌شود که شرایط لازم برای ادامه روند مناقصه فراهم نباشد، از جمله:

• کم بودن تعداد مناقصه‌ گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه
• امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرارداد
• پایان مدت اعتبار پیشنهادها
• رای هیات رسیدگی به شکایات
• بالا بودن قیمت‌ها به نحوی که توجیه اقتصادی طرح منتفی گردد.

شرایط لغو مناقصه

لغو مناقصه در شرایطی انجام می‌شود که ادامه مناقصه دیگر ضروری یا ممکن نباشد، از جمله:

• نیاز به کالا یا خدمات موضوع مناقصه مرتفع شده باشد.
• تغییرات زیادی در اسناد مناقصه لازم باشد و موجب تغییر در ماهیت مناقصه شود.
• پیشامدهای غیر متعارف مثل جنگ، زلزله، سیل و غیره.
• رأی هیأت رسیدگی به شکایات.
• تشخیص کمیسیون مناقصه مبنی بر تبانی بین مناقصه‌گران.

جمع بندی

مناقصه فرایندی برای تأمین کالا و ارائه خدمات در بخش‌های دولتی و خصوصی است که شامل دعوت از تأمین‌کنندگان برای ارائه پیشنهادات مالی و فنی می‌شود. تفاوت اصلی آن با مزایده در این است که مناقصه بر اساس بهترین پیشنهادات با هزینه مناسب برای انجام کار ارائه می‌شود، در حالی که مزایده مربوط به فروش با بالاترین قیمت است. مناقصه‌ها بر اساس نحوه بررسی و روش دعوت به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در حوزه‌های عمرانی و پیمانکاری نیز مناقصه شامل پروژه‌های ساختمانی و زیرساختی است. ما در این مطلب، به جزئیات مناقصات، از جمله انواع مناقصه، مناقصات عمرانی، روش‌های ارزیابی، تعیین قیمت پیشنهادی و دیگر موارد پرداختیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره جزئیات شرکت در مناقصه پیمانکاری کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری