تغییر مقادیر پیمان | تفسیر کامل ماده 29 شرایط عمومی پیمان

بدون شک تا به حال نام تغییر مقادیر پیمان از بخشنامه شرایط عمومی پیمان را شنیده‌اید. شرایط عمومی پیمان 54 ماده دارد که در این مقاله به بررسی و تفسیر ماده 29 شرایط عمومی پیمان به نام تغییر مقادیر پیمان می‌پردازیم. تمرکز این ماده بر اعمال تغییرات بر شرایط تصویب شده منضم به پیمان است.

پس از تعیین پروژه از طرف کارفرما و انجام طراحی‌های اولیه آن، کارفرما یا مشاوری که از سوی کارفرما انتخاب شده است، شروع به برآورد حدودی احجام کار و هزینه اجرای آن می‌کند. با توجه به این که ممکن است این احجام و فعالیت‌ها در هنگام اجرا بسته به شرایط تغییر کنند، ماده 29 شرایط عمومی به بررسی تغییر مقادیر، و افزایش یا کاهش مبلغ پیمان تا سقف 25 درصد مبلغ برآورد اولیه می‌پردازد.

در این مقاله از آکادمی عمران با ما همرا باشید تا به تفسیر ماده 29 پیمان پرداخته و با تمام ریزه کاری‌های این بخش آشنا شوید.

تفسیر ماده 29 شرایط عمومی پیمان در یک فیلم

در فیلم زیر ماده 29 شرایط عمومی پیمان به طور کامل توضیح داده شده است. می‌توانید پیش از خواندن ادامه مقاله، این فیلم را مشاهده کرده و دید بهتری را نسبت به این موضوغ کسب نمایید. این فیلم بخشی از  آموزش دفتر فنی آکادمی عمران است و موارد دیگر به طور کامل‌ در این آموزش بیان شده‌اند.

بخشنامه تغییر مقادیر پیمان یا ماده 29 شرایط عمومی پیمان چیست؟

بخشنامه تغییر مقادیر پیمان همان بخشنامه ابلاغ موافقت نامه، شرایط عمومی، شرایط خصوصی پیمان و مقررات آن‌ها است که در ماده 29 شرایط عمومی این بخشنامه در مورد تغییر مقادیر کار، قیمت‌های جدید و تعدیل نرخ پیمان صحبت شده است.

زمانی که کارفرما تصمیم به اجرای یک پروژه می‌گیرد، تیم فنی کارفرما یا مشاوری که کارفرما برگزیده است شروع به مطالعه و تحقیق در مورد چگونگی انجام کار کرده و راه حل‌های ممکن را برای پیشبرد صحیح پروژه به اقتصادی ترین حالت ممکن را بررسی می‌کنند.

در پروژه‌های راهسازی، با توجه به شرایط مسیر، هزینه انجام آن و نیاز به ساخت تونل و پل در طول راه، مسیر راه را انتخاب کرده و سپس به طراحی مسیر، زیرسازی و روسازی راه، طراحی پل و طراحی تونل پرداخته می‌شود.

در پروژه‌های ساختمان سازی، با توجه به شرایط، سرعت انجام کار، مقاومت در برابر آتش سوزی، هزینه اجرای کار و سهولت انجام آن با توجه به متخصصین موجود تصمیم به ساخت اسکلت فلزی یا بتنی گرفته و نقشه معماری و جزئیات آن ساختمان را تعیین می‌کنند.

پس از تعیین پروژه و انجام طراحی‌های اولیه، نیاز به یک پیمانکار برای اجرای آن است. اگر خود کارفرما توان اجرایی داشته باشد به انجام آن می‌پردازد، درست مانند ساختمان سازهای شخصی که با پول خود شروع به ساختمان سازی می‌کنند.

اما در پروژه‌های بزرگتر که دولت یا سازمان خاصی قصد اجرای یک پروژه را داشته و خود کارفرما توان اجرایی آن را ندارد، باید از یک پیمانکار بخواهد تا پروژه را انجام دهد.

برای شروع یک پروژه، در ابتدا مقادیر و هزینه‌های انجام کار را تخمین می‌زنند تا مبلغ هر فعالیت به پیمانکار اعلام شده و تصمیم بگیرد که توان مالی، اجرایی، و ماشین آلات مورد نیاز این پروژه را دارد یا خیر. اگر جواب پیمانکار بله است باید در مناقصه شرکت کند و با ارائه پیشنهاد قیمت خود بگوید که با چه قیمتی این کار را انجام می‌دهد.

با توجه به این که این مقادیر و احجام تخمین زده شده‌ بین کارفرما و پیمانکار وجود دارد، در اجرا احتمال تغییر مقادیر درج شده در فهرست بها منضم به پیمان نیز وجود دارد. ماده 29 شرایط عمومی محدودیت‌هایی را برای تغییر مقادیر پیمان ارائه می‌کند که در ادامه با هم به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

نحوه محاسبه تغییر مقادیر پیمان چگونه است؟

طبق ماده 29 شرایط عمومی پیمان، ممکن است مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به آن در ضمن اجرای کار تغییر کند. پیمانکار تغییر مقادیر را برای محاسبه و نظارت به مهندس مشاور تحویل داده و پس از تصویب کارفرما، تغییر مقادیر کار به پیمانکار ابلاغ می‌شود.

پس از ابلاغ تغییر مقادیر کار، پیمانکار موظف است تا کار را با نرخ پیمان انجام دهد، مگر آن که مبلغ ناشی از تغییر مقادیر کار، شامل یکی از دو شرایط زیر شود:

افزایش مقادیر پیمان بیش از 25 درصد مبلغ پیمان

افزایش مقادیر باید در چارچوب موضوع پیمان به پیمانکار ابلاغ شود. جمع مبلغ مربوط به افزایش مقادیر و مبلغ کارهای با قیمت جدید نباید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود. مبلغ یک فعالیت از حاصل ضرب مقدار کار در بهای واحد آن فعالیت بدست می‌آید.

اگر در طی انجام پروژه قیمت‌های جدید داشتید، برای محاسبه افزایش مبلغ به سبب قیمت‌های جدید، ابتدا قیمت‌های جدید به مبنای نرخ پیمان تبدیل می‌شود و سپس ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.

می‌توانید با خواندن مقاله تعدیل معکوس نحوه برگرداندان قیمت روز به قیمت زمان عقد قرارداد را یاد بگیرید.

کاهش و حذف مقادیر پیمان بیش از 25 درصد مبلغ پیمان

جمع مبلغ مربوط به کاهش مقادیر و حذف آن‌ها نباید از 25 درصد مبلغ اولیه بیشتر شود. اگر مبلغ کاهش داده شده از حد تعیین شده 25 درصد مبلغ اولیه بیشتر شده و پیمانکار با اتمام کار با نرخ پیمان موافق باشد، عملیات موضوع پیمان در چارچوب پیمان انجام می‌شود، اما درصورتی که پیمانکار مایل به اتمام کار نباشد، پیمان طبق ماده 48 شرایط عمومی خاتمه داده می‌شود.

نکات مهم افزایش یا کاهش 25 درصد مبلغ قرارداد

1) اگر طبق ماده 28 شرایط عمومی، کارفرما نتواند بخشی از کارگاه یا زمین انجام پروژه را به پیمانکار تحویل دهد مبلغ اجرای آن بخش از پروژه از مبلغ اولیه پیمان کسر می‌گردد. برای تعیین حد افزایش یا کاهش مقادیر پیمان تا 25 درصد، مبلغ کاهش داده شده به جای مبلغ اولیه به وسیله پیمانکار، ملاک قرار می‌گیرد.

2)  تا 10 درصد افزایش یا کاهش مقادیر کار با دستور مهندس مشاور امکان پذیر است اما اضافه بر آن با تصویب کارفرما قابل اجراست.

3) در صورتی که پس از تکمیل کار و  تصویب صورت وضعیت قطعی، مشخص شود که مقادیر کار بدون آن که از طرف کارفرما کم شده باشد نسبت به مقادیر منضم به پیمان کاهشی بیش از 25 درصد مبلغ اولیه داشته باشد نرخ پیمان ملاک عمل است.

4) جمع بهای قیمت‌های جدید نباید از 10 درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.

5) تغییر مقدار یک ردیف هیچ سقفی نداشته و می‌تواند تا جایی که قرارداد به سقف 25 درصد مازاد خود برسد افزایش پیدا کند.

6) تغییر مبلغ یک فصل هیچ سقفی ندارد اما اگر از 25 درصد مبلغ اولیه فصل بیشتر شود، تا 25 درصد مازاد با ضریب جزء فصل و برای مبلغ مازاد بر 25 درصد مبلغ اولیه فصل بین ضریب جزء پیشنهادی فصل و ضریب کل پیشنهادی هر کدام کمتر بود، ملاک قرار می‌گیرد. دستورالعمل نحوه ارائه پیشنهاد قیمت از سوی پیمانکاران به تفکیک فصل‌های فهرست بها این مورد را بیان کرده است.

7) از فهرست بهای سال 96 به بعد طبق پیوست پنجم، با عنوان کارهای جدید اگر در حین انجام کار با فعالیتی رو به رو شویم که در برآورد مقداری نداشته باشد حتی اگر در فهرست بهای منضم به پیمان باشد، تغییر مقادیر حساب نشده و قیمت جدید است.

جدول تغییر مقادیر پیمان

در زیر یک نمونه فرم تغییر مقادیر صورت وضعیت آورده شده است. پیمانکار برای ارائه لایحه تغییر مقادیر باید این فرم تغییر مقادیر صورت وضعیت را پر کرده و به همراه نامه‌ای با موضوع تغییر مقادیر برای بررسی به مهندس مشاور ارسال کند.

دانلود نمونه شماره 1 جدول تغییر مقادیر – فایل اکسل

در آموزش پیش نیاز دفترفنی که گام اول از آموزش دفتر فنی آکادمی عمران هست، تمام تعاریف و نکات اجرایی موافقت نامه، شرایط عمومی، شرایط خصوصی و نکات مهمی که برای شروع کارکردن و یا رشد کردن در بخش دفتر فنی به آن‌ها نیاز دارید به همراه نمونه‌های کاربردی بررسی شده است.

سوالات پرتکرار  و متداول ماده 29 شرایط عمومی پیمان

لیست زیر برخی از سوالات پرتکرار تغییر مقادیر پیمان است که به بررسی هر مورد و پاسخ به آن‌ها می‌پردازیم.

• سوال: در پیمان هایی که هم اکنون شرایط عمومی پیمان قدیم در آن ها نافذ می باشد، آیا پیمانکار محق به عدم انجام کارهای مازاد بر 25 درصد می باشد و یا اینکه صرفا می بایست مطابق جمع جبری افزایش و کاهش عمل نماید؟

پاسخ: مفهوم ماده 29 شرایط عمومی پیمان قدیم، تغییرات مقادیر کار (افزایش یا کاهش) به هر میزان قابل ابلاغ است مشروط بر اینکه در هیچ مقطعی مبلغ پیمان از 25 درصد بیشتر یا کمتر نشود، بعبارت دیگر جمع جبری تغییرات ملاک عمل است.

• سوال: دستورالعمل نحوه محاسبه پر شدن حجم ریالی قرارداد با توجه به 25 درصد اضافه آن چگونه می‌باشد؟

پاسخ: در خصوص دستورالعمل نحوه محاسبه پر شدن حجم ریالی قرارداد با توجه به بند “الف” ماده 29 شرایط عمومی پیمان جدید (اگر ضمیمه قرارداد باشد) مراتب بدین شرح است: در ضمن اجرای کار، ممکن است مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند. تغییر مقادیر به وسیله مهندس مشاور محاسبه می‌شود و پس از تصویب کارفرما به پیمانکار ابلاغ می‌گردد. پیمانکار با دریافت ابلاغ تغییر مقادیر کار، موظف به انجام کار با نرخ پیمان است به شرط آنکه جمع مبلغ مربوط به افزایش مقادیر و مبلغ کارهای با قیمت جدید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان تجاوز ننماید.

• سوال: در صورتیکه مبلغ یک قرارداد بعلاوه 25 درصد آن به اتمام رسیده ولی عملیات در دست اجرا تکمیل و قابل بهره برداری نشود ادامه کار به چه صورت خواهد بود؟

پاسخ: در صورتی که مبلغ قراردادی به علاوه 25 درصد آن به اتمام رسیده اما به عللی عملیات در دست اجرا، تکمیل و قابل بهره برداری نشود، باقیمانده کار معامله جدید تلقی شده و با انتخاب پیمانکار طبق ضوابط از طریق مناقصه و یا ترک مناقصه می‌توان نسبت به عقد قرارداد و ارجاع کار به پیمانکار اقدام نمود. بنابراین تمام کارهایی که تا سقف مبلغ قرارداد اولیه به علاوه 25 درصد آن انجام می‌شود باید در این قرارداد منظور و باقیمانده عملیات در قرارداد بعدی مطابق ضوابط و مقررات مربوط درج شود.

• سوال: آیا محدودیت های ماده 29 در خصوص سقف قیمت‌های جدید برای اقلام فاکتوری نیز قابل اعمال می باشد؟

پاسخ: اقلام فاکتوری قیمت جدید تلقی و مشمول ماده 29 شرایط عمومی پیمان می گردند و تنها ضریب بالاسری به آن ها تعلق می‌گیرد و محدودیت‌های مندرج در تبصره ذیل بند “ج” ماده 29 باید در مورد آن‌ها رعایت گردد. به عبارت دیگر جمع بهای قیمت های جدید موضوع بند “ج” ماده 29 نباید از ده درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.

• سوال: در صورت کاهش مبلغ اولیه پیمان در ضمن اجرای کار و موافقت پیمانکار با ادامه کار، ابلاغ کار اضافی در قالب 25 درصد مبلغ قرارداد براساس 25 درصد مبلغ اولیه پیمان می باشد یا براساس 25 درصد باقیمانده مبلغ اولیه پیمان؟

پاسخ: در قراردادهای منعقد شده با شرایط عمومی پیمان جدید سقف 25 درصد افزایش موضوع بند (1 – الف) ماده 29، براساس مبلغ اولیه پیمان (مندرج در ماده 3 موافقتنامه) می باشد و مبلغ اولیه پیمان پس از کاهش به موجب بند (2- الف) ماده 29، نقشی در تعیین سقف مبلغ 25 درصد افزایش بند ( 1- الف) ندارد.

• سوال: آیا با افزایش مبلغ اولیه پیمان، پیش پرداخت پروژه نیز به طور متناسب افزایش می یابد؟

پاسخ: پیش پرداخت در قراردادهای پیمانکاری و نصب بر طبق جزء ( 1) بند “ج” ماده (5 ) مصوبه شماره 42956 /ت 28493 ه مورخ 1382/11/8 و ردیف (3) اصلاحیه تعیین می گردد و مستقل از تغییرات مقادیر کار، موضوع ماده 20071 /ت 30980 ه مورخ 1383/4/21 تعیین می گردد و مستقل از تغییرات مقادیر کار موضوع ماده 29 شرایط عمومی پیمان است.

جمع بندی

بخشنامه تغییر مقادیر پیمان یا ماده 29 شرایط عمومی پیمان است که در مورد تغییر مقادیر کار، قیمت‌های جدید و تعدیل نرخ پیمان صحبت شده است. در این مقاله به بررسی تمام جوانب و شرایط این بخشنامه پرداخته و برخی از سوالات پرتکرار در این حوزه را پاسخ دادیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.