تفسیر ماده ۴۶ و ۴۷ شرایط عمومی پیمان مو به مو زیر ذره بین

با تفسیر ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان و تفسیر ماده ۴۷ شرایط عمومی پیمان چقدر آشنا هستید؟حتما می‌دانید که اگر پیمانی به یکی از دلایل فسخ که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم، مشمول فسخ پیمان شود، کارفرما نظر خود را با ذکر دلایل به پیمانکار ابلاغ می‌کند. در این شرایط اگر پیمانکار پاسخی ندهد و یا پاسخ قانع کننده‌ای ندهد، کارفرما می‌تواند پیمان را فسخ کند.

نکات بسیار زیادی در مورد اقدامات پس از فسخ پیمان از جمله تکلیف کارهای انجام شده، هزینه مصالح پای کار، تضمین انجام تعهدات و حسن انجام کار، ساختمان‌ها و تاسیسات موقت، ماشین آلات و ابزار پیمانکار جای سوال دارد که در این مقاله به بررسی آن‌ها و تفسیر بخشنامه فسخ پیمان می‌پردازیم.

فسخ پیمان چیست 

اگر به دلیل بروز یک یا چند مورد از شرایط فسخ پیمان که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، کارفرما پیمان را مشمول فسخ تشخیص دهد، نظر خود را با ذکر مواردی که به استناد آن‌ها پیمانکار را مشمول فسخ می‌داند به پیمانکار ابلاغ می‌کند.

پیمانکار مکلف است که درمدت 10 روز از تاریخ ابلاغ کارفرما، دلایل مخالفت خود را با موارد اعلام شده از سوی کارفرما برای فسخ پیمان اعلام کرده و به اطلاع کارفرما برساند.

اگر ظرف مهلت تعیین شده پاسخی از سوی پیمانکار نرسد یا کارفرما دلایل ارائه شده او را مردود بداند، کارفرما فسخ پیمان را به پیمانکار ابلاغ کرده و بدون احتیاج به انجام دادن تشریفات قضایی، به ترتیب مفاد ماده 47 شرایط عمومی پیمان عمل می‌کند.

پیش از خواندن ادامه مطلب ابتدا فیلم زیر را مشاهده کرده تا با تفاوت خاتمه و فسخ پیمان آشنا شوید و این مقاله را با دید بهتری بخوانید. توصیه می‌کنیم تماشای این فیلم را از دست ندهید. 

تفسیر ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان

پیش از بررسی نکات مهم و ریزه کاری‌های فسخ پیمان، باید شرایط فسخ پیمان را مرور کنیم. به همین دلیل در ادامه این مقاله به تفسیر ماده 46 شرایط عمومی پیمان که این موارد را ذکر کرده می‌پردازیم.

این شروط در دو دسته (الف) و (ب) عنوان شده است. در دسته (الف) کارفرما می‌تواند با برقراری یکی از شروط آن، پیمان را فسخ کند یا نکند. اما با برقراری یکی از شروط دسته (ب) کارفرما پیمان را فسخ می‌کند.

مطابق بند الف ماده 47 شرایط عمومی پیمان اگر تصمیم کارفرما برای فسخ پیمان به استناد موارد درج شده در بند الف ماده 46 باشد موضوع فسخ پیمان باید بدواً به وسیله هیاتی متشکل از سه نفر به انتخاب وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما (در مورد سازمان‌هایی که تابع هیچ یک از وزارتخانه‌ها نیستند) بررسی و تایید شده تا مورد موافقت وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما قرار گیرد، سپس به پیمانکار ابلاغ شود.

اگر مایل هستید با تفسیر سایر مفاد شرایط عمومی پیمان آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه مقاله ” شرایط عمومی پیمان نشریه 4311 pdf “ را از دست ندهید.

موارد فسخ پیمان توسط کارفرما

 کارفرما می‌تواند در صورت تحقق هریک از موارد زیر پیمان را طبق ماده 47 شرایط عمومی پیمان فسخ کند.

1) تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مهلت تعیین شده در بند “ب” ماده 28  

طبق بند “ب” ماده 28 شرایط عمومی پیمان (تحویل کارگاه) مهلت تحویل کارگاه از سوی پیمانکار 30 روز از تاریخ مبادله پیمان است.

2) تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن

طبق بند “ب” ماده 18 شرایط عمومی پیمان (مسئولیت حسن اجرای کار، برنامه کار، گزارش پیشرفت کار، هماهنگی با پیمانکاران دیگر، رئیس کارگاه) این مهلت یک ماه از تاریخ مبادله پیمان است.

3) تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان، بیش از نصف مدت تعیین شده در بند “ج”ر ماده 4 موافقت نامه.

فسخ پیمان در این حالت در صورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند، پرداخت کرده باشد.

۴) تاخیر در شروع عملیات موضوع پیمان بیش از یک دهم مدت اولیه پیمان یا دو ماه هر کدام که کمتر است.

۵) تاخیر در اتمام هریک از کارهای پیش بینی شده در برنامه زمانی تفصیلی بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار با توجه به ماده 30 

ماده 30 شرایط عمومی پیمان تغییر مدت پیمان را بررسی می‌کند. اگر مدت پیمان به دلایلی تغییر کرد (معولاً افزایش مدت پیمان داریم مگر در مواردی که بخشی از کار حذف شود) زمان فعالیت های برنامه زمانی تفصیلی نیز تغییر می‌کند.

6) تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان با توجه به ماده 30

7) عدم شروع کار پس از رفع وضعیت قهری موضوع ماده 43 و ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما

در ماده 43 شرایط عمومی پیمان به بررسی حوادث قهری نظیر سیل و زلزله پرداخته می‌شود. طبق این ماده اگر کارفرما بازگشت کارها را به حالت پیش از وقوع حادثه لازم و میسر بداند، پیمانکار مکلف است که اجرای کارها را بی درنگ آغاز کند.

8) بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یا تعطیل کردن کار بدون اجازه کارفرما بیش  از 15 روز

9) عدم انجام دستور مهندس مشاور برای اصلاح کارهای انجام شده معیوب طبق بند “د” ماده 32 

طبق بند “د” ماده 32 (نظارت بر اجرای کار) درصورت تکرار عدم توجه پیمانکار به اخطار مهندس مشاور برای اصلاح هر کار معیوب، کارفرما می‌تواند پیمان را طبق ماده 46 فسخ کند.

10) انحلال شرکت پیمانکار

11) ورشکستگی پیمانکار یا توقیف ماشین آلات و اموال پیمانکار از سوی محاکم قضایی به گونه‌ای که موجب توقف یا کندی پیشرفت کار شود.

12) تاخیر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران طبق بند “و” ماده 17

طبق بند “و” ماده 17 شرایط عمومی پیمان ( کارکنان ) درصورت تکرار تاخیر در پرداخت دستمزد کارگران به مدت بیش از یک ماه، برای ماهی که صورت وضعیت آن پرداخت شده است کارفرما می‌تواند پیمان را فسخ کند.

13) هرگاه ثابت شود که پیمانکار برای تحصیل پیمان یا اجرای آن به عوامل کارفرما حق العمل، پاداش یا هدایایی داده است یا آن‌ها یا واسطه‌های آن‌ها را در منافع خود سهیم کرده است.

در صورت احراز موارد زیر، کارفرما پیمان را فسخ می‌کند.

1) واگذاری پیمان به شخص ثالث

2) پیمانکار مشمول ممنوعیت قانونی ماده 44 گردد، به استثنای حالت پیش بینی شده دربند “ب” آن برای شمول ماده 48

طبق بند “ب” ماده 44 شرایط عمومی پیمان (ممنوعیت قانونی) پیمانکار به محض وقوع منع قانونی مکلف است که مراتب را به کارفرما اعلام کند و در صورتی که مانع قانونی رفع نشود کارفرما به پیمان خاتمه می‌دهد و طبق ماده 48 (خاتمه پیمان) با پیمانکار عمل می‌کند. اگر پیمانکار مراتب را به موقع به کارفرما اعلام نکند پیمان فسخ و طبق ماده 47 (اقدامات فسخ پیمان) رفتار می‌شود.

تفسیر ماده ۴۷ شرایط عمومی پیمان

برای تفسیر ماده 47 شرایط عمومی پیمان که به اقدامات فسخ پیمان می‌پردازد، باید به موارد زیر اشاره کنیم که در این مقاله به توضیحات مفصل در مورد هر کدام می‌پردازیم.

کارفرما تضمین انجام تعهدات و تضمین حسن انجام کار کسر شده را ضبط و به حساب خزانه واریز کرده و بی درنگ کارگاه، تاسیسات و ساختمان‌های موقت، مصالح و تجهیزات، ماشین آلات و ابزار و تمام تدارکات موجود در آن را در اختیار می‌گیرد و برای حفاظت آن اقدام لازم معمول می‌دارد.

سپس بی درنگ از پیمانکار دعوت می‌کند که ظرف یک هفته نماینده‌ای برای صورت برداری و تهیه صورت مجلس کارهای انجام شده و تمام مصالح، تجهیزات، ماشین آلات و ابزار و تدارکات دیگر که در کارگاه موجود است معرفی نماید.

هرگاه پیمانکار از معرفی نماینده ظرف مدت تعیین شده خود داری کند یا نماینده معرفی شده از جانب او در موعد مقرر برای صورت برداری حاضر نشود کارفرما به منظور تامین دلیل با حضور نماینده دادگاه محل برای صورت برداری اقدام می‌نماید و پیمانکار حق هیچ گونه اعتراضی در این مورد را ندارد.

پس از صورت برداری پیمانکار بی درنگ طبق ماده 40 اقدام به تهیه صورت وضعیت قطعی از کارهای انجام شده می‌کند.

کارفرما تاسیسات و ساختمان‌های موقت را که در کارگاه احداث شده و برای ادامه کار مورد نیاز است در اختیار می گیرد و بهای آن‌ها را برابر ارزش مصالح و تجهیزات بازیافتی که با توافق دو طرف تعیین می شود با توجه به اینکه در این موارد نباید وجهی بابت برچیدن کارگاه به پیمانکار پرداخت شود به حساب طلب پیمانکار منظور می کند.

اگر تاسیسات و ساختمان‌های پیشگفته در خارج ازمحل‌های تحویلی کارفرما ایجاد شده باشد کارفرما بهای اجاره آن ها را که با توافق دو طرف تعیین می شود برای مدتی که به منظور تکمیل کار در اختیار خواهد داشت به پیمانکار پرداخت می‌کند.

کارفرما می‌تواند ماشین آلات و ابزار و وسایل متعلق به پیمانکار را که در کارگاه موجود است و به تشخیص خود برای اتمام کار مورد نیاز بداند، برای مدت مناسبی که برای جایگزین کردن آن‌ها با ماشین آلات دیگر لازم است در اختیار بگیرد و هزینه اجاره آن‌ها را که با توافق دو طرف تعیین می‌شود به حساب طلب پیمانکار منظور نماید.

کارفرما نمی‌تواند بدون موافقت پیمانکار، ماشین آلات او را بیش از مدت‌های تعیین شده که در پایین ذکر می‌کنیم، اجاره کند.

1) در مورد ماشین آلات ثابت مانند دستگاه مرکزی بتن، کارخانه آسفالت و ماشین آلات خاصی که نام آن‌ها در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی شده است برابر مدتی که از رابطه زیر بدست می‌آید.             

              مدت اولیه پیمان × (مبلغ پیمان / مبلغ صورت وضعیت قطعی – 1) + 3 ماه = مدت اختیار کارفرما برای اجاره            

2) در مورد سایر ماشین آلات، برابر ده ماه.

اگر پیمانکار به کارفرما بدهکار باشد، کارفرما به میزان طلب خود، اقلامی از ماشین آلات و ابزار و وسایل پیمانکار را که توسط کارشناس یا کارشناسان منتخب طرفین ارزیابی می‌شود در اختیار می‌گیرد و با رعایت قوانین جاری کشور، به تملک قطعی خود در می‌آورد.

کارفرما از مصالح و تجهیزات پای کار آن چه طبق مشخصات بوده و برای اجرای پیمان تهیه شده است قبول می‌کند و بهای آن را بر اساس نرخ متعارف روز در تاریخ خرید که مورد توافق دو طرف باشد، به حساب طلب پیمانکار منظور می‌نماید.

پیمانکار با دریافت ابلاغ فسخ پیمان، بی درنگ فهرست مصالح و تجهیزات سفارش شده برای اجرای کار را همراه با شرایط خرید آن‌ها برای کارفرما ارسال می‌نماید.

کارفرما تا ده روز از دریافت فهرست پیشگفته اقلامی از مصالح و تجهیزات سفارش شده را که مورد نیاز تشخیص می‌دهد به پیمانکار اعلام می‌نماید تا پیمانکار قرارداد خرید آن‌ها را به کارفرما منتقل نماید.

مبالغی که بابت خرید این مصالح و تجهیزات از سوی پیمانکار تأدیه شده است (پرداخت شده) در مقابل تسلیم اسناد و مدارک آن به حساب طلب پیمانکار منظور می‌گردد و تأدیه بقیه بهای خرید و هر نوع تعهد مربوط به آن‌ها به عهده کارفرما خواهد بود.

هرگاه پیمانکار ظرف دو هفته از تاریخ ابلاغ کارفرما به منظور توافق در اجرای بندهای فوق حاضر نشود یا توافق بین طرفین حاصل نگردد، کارفرما یک یا چند کارشناس رسمی دادگستری انتخاب می‌نماید.

نظر این کارشناس یا کارشناسان برای طرفین قطعی است و حق الزحمه آنان را کارفرما پرداخته و به حساب بدهی پیمانکار منظور می‌کند.

پیمانکار مکلف است که مازاد مصالح و تجهیزات و دیگر تدارکات خود را که در محل‌های تحویلی کارفرما باقی مانده است حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ کارفرما از محله‌ای یاد شده خارج کند.

در غیر این صورت کارفرما می‌تواند برای خارج کردن آن‌ها به هر نحو که مقتضی بداند عمل نماید و هزینه‌های آن را به حساب بدهکاری پیمانکار منظور دارد. دراین حالت پیمانکار نمی‌تواند نسبت به ضرر و زیان وارد شده به اموال و دارایی‌های خود دعوایی مطرح نماید.

از تاریخ ابلاغ فسخ پیمان تا تاریخی که صورت برداری‌ها و ارزیابی طبق این ماده پایان می‌یابد، نصف هزینه‌های مربوط به نگهداری و حفاظت کارگاه به عهده کارفرما و نصف دیگر به عهده پیمانکار است. این مدت نباید از سه ماه بیشتر شود.

در غیر این صورت، هزینه‌های مربوط به نگهداری و حفاظت کارگاه برای ایام بیش ازسه ماه به عهده کارفرماست.

در آموزش پیش نیاز دفترفنی تمام تعاریف و نکات اجرایی موافقت نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان و نکات مهمی که برای شروع کارکردن و یا رشد کردن در بخش دفتر فنی به آن‌ها نیاز دارید به همراه نمونه‌های کاربردی بررسی شده است.

برای اطلاع بیشتر از آموزش پیش نیاز دفترفنی روی تصویر زیر کلیک کنید.