پیش آمدگی ساختمان چیست؟ صفر تا صد ضوابط اجرای کنسول ساختمان

آیا تا به حال متوجه پیش آمدگی ساختمان‌های جنوبی در یک کوچه یا خیابان شده‌اید؟ چرا بعضی از ساختمان‌ها دارای این پیش آمدگی هستند ولی بعضی دیگر آن را ندارند؟ کنسول یا پیش آمدگی ساختمان یکی از مفاهیم مهمی است که بسیاری از افراد به درستی از آن اطلاع ندارد. عدم آگاهی از ضوابط و قوانین ساختمان سازی می‌تواند جریمه‌های سنگینی را برای مالکان و سازندگان ایجاد کند به طوری که بسیاری از مالکان سال‌هاست که به دنبال گرفتن پایان کار برای ساختمان‌های خود هستند.

با توجه به اهمیت موضوع پیش آمدگی و کنسول در این از مقاله آکادمی عمران ابتدا به تعریف کامل و صحیح این مفهوم می‌پردازیم. در ادامه ضوابط پیش آمدگی ساختمان را بررسی کرده و آن‌ها را با مثال توضیح می‌دهیم. همچنین درباره برخی از نکات مربوط به کنسول که دارای ریزه کاری‌های فنی هستند صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

پیش آمدگی ساختمان چیست؟

اگر شما هم در هنگام عبور از یک کوچه یا خیابان، متوجه جلو آمدن بعضی از ساختمان‌ها در طبقات بالای همکف شده‌اید، این جلو آمدگی را کنسول یا پیش آمدگی ساختمان می‌نامند. به طور کلی به هر نوع بیرون آمدگی از بدنه ساختمان که بدون کمک گرفتن از ستون باشد، کنسول گفته می‌شود.

به عبارت دیگر پیش آمدگی یا کنسول، بیرون زدگی قسمتی از ساختمان است که امتداد آن به گذر مقابل ساختمان می‌رسد. این حالت در ساختمان‌های جنوبی که حیاط در پشت آن‌ها قرار دارد خواهد بود. در واقع پیش آمدگی، بخشی از ساختمان بوده و در متراژ آن محاسبه می‌شود.

توجه کنید که در ساخت و ساز مفهومی به نام پیشروی طولی نیز وجود دارد که نباید آن را با پیش آمدگی اشتباه گرفت. پیشروی طولی در محدوده مالکیت ساختمان بوده و ضوابط متفاوتی از پیش آمدگی دارد.

برای آشنایی بیشتر با ضوابط پیش آمدگی ساختمان، فیلم زیر را مشاهده کنید.

حالا که با مفهوم پیش آمدگی ساختمان آشنا شدید این سوال مطرح می‌شود که اندازه استاندارد کنسول ساختمان طبق ضوابط چقدر است؟ 

پیش آمدگی ساختمان دارای ضوابط و الزاماتی است که سازندگان در صورت تمایل به اجرا باید آن‌ها را رعایت کنند. در ادامه به این موارد می‌پردازیم.

ضوابط پیش آمدگی ساختمان

• هرگونه پیش‌آمدگی ساختمان‌ در ارتفاع کمتر از ۳.۵ متر از کف معبر (تراز صفر) در معابر عمومی و خیابان‌های با عرض کمتر از ۱۲ متر در کلیه پهنه‌ها که در طرح تفصیلی مطرح شده، ممنوع است. علت این مسئله تأمین دید مناسب و جلوگیری از کاهش فضاهای باز شهری می‌باشد. از آنجایی که ارتفاع طبقه همکف کمتر از 3.5 متر است لذا در صورت اجرای کنسول باید آن‌ را از طبقه دوم به بعد اجرا کرد.

در بعضی موارد سازندگان برای اینکه از طبقه اول کنسول را اجرا کنند، طبقه همکف را با کاربری تجاری و ارتفاع حداقل 3.5 متر می‌سازند.

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید منظور از عرض گذر، عرض محل عبور سواره به اضافه محل عبور پیاده (پیاده رو) پس از رعایت اصلاحی است.

• در معابر با عرض ۱۲ تا ۲۰ متر، حداکثر عمق کنسول ۸۰ سانتی‌متر و از ۲۰ متر به بالا، به استثنای بزرگراه‌ها که ممنوع است، عمق کنسول ۱۲۰ سانتی‌متر است. در واقع این مقدار به سطح اشغال ساختمان اضافه می‌شود. یعنی برای هر ملک سطح اشغال قابل احداث برابر است با متراژ کنسول یا پیش آمدگی به اضافه سطح اشغال مجازی که در جداول طرح تفصیلی و دستور نقشه مشخص شده است.

مثلا اگر عرض زمین 10 متر است و 80 سانتی‌متر کنسول یا پیش آمدگی داریم یعنی در هر طبقه 8 متر مربع اضافه می‌شود. پس اگر ساختمان 5 طبقه باشد و به ازای هر طبقه 8 متر مربع اضافه شود در مجموع 40 متر مربع به مساحت ساختمان اضافه می‌شود که عدد قابل توجهی است.

• طراحی و ساخت پیش آمدگی در ساختمان‌هایی که در مجاور بزرگراه قرار دارند به هیچ عنوان مجاز نیست.
• موارد استثناء در مورد عمق کنسول در شهرداری منطقه تصویب می‌گردد. برای مثال پیش آمدگی یا کنسول در تقاطع‌ها دارای ضوابط خاصی است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

خدمات فنی و مهندسی آکادمی عمران

مشاهده خدمات

پیش آمدگی ساختمان در تقاطع گذرها

فرض کنید یک ساختمان مانند تصویر زیر در تقاطعی قرار گرفته است. اگر قرار باشد طبق ضوابط پیش آمدگی ساختمان، در هر دو نبشی که به گذر می‌رسد دارای پیش آمدگی یا کنسول باشد، دید خودروهایی که از گذر عبور می‌کنند در هنگام پیچیدن دچار مشکل می‌شود. در نتیجه در این حالت ضوابط پیش آمدگی ساختمان کمی متفاوت خواهد شد.

به عبارتی باید یک پخ در گوشه بین دو گذر ساختمان ایجاد شده تا از گرفتن دید رانندگان جلوگیری شود. اما این سوال مطرح می‌شود که آیا روی پخ نیز می‌توان کنسول اجرا کرد؟

پاسخ مثبت است اما ضوابط پیش آمدگی روی پخ کمی متفاوت خواهد بود. پیش آمدگی یا کنسول روی پخ بین دو گذر در تمامی گذرها به عمق ۱.۵ متر مجاز است.

به تصویر زیر دقت کنید. ساختمانی داریم که از یک طرف به گذر 20 متری و از طرف دیگر به گذر 12 متری می‌خورد. با توجه به ضوابطی که برای پیش آمدگی یا کنسول ساختمان گفتیم، در گذر 12 متری اجازه ایجاد کنسول 0.8 متری و در گذر 20 متری کنسول 1.2 متری را خواهیم داشت. همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید برای پخ در این حالت اجرای کنسول 1.5 متری مجاز است.

برای آشنایی با تمام ضوابط شهرسازی روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

مطالبی که خواندید بخش کوچکی از ضوابط فنی و حقوقی ساختمان سازی است که در کمتر جایی آموزش آن را می‌بینید. ما در گام پنجم از آموزش اجرای ساختمان که در چهار گام اول آن به تخریب و گودبرداری، اسکلت بتنی، اسکلت فولادی و دیوارچینی و نازک کاری و تمام آنچه یک مهندس عمران برای اجرای یک ساختمان باید بداند پرداخته شده این موضوع را زیر ذره بین بردیم. برای مشاهده سرفصل‌های این آموزش روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

جمع بندی

پیش آمدگی ساختمان یا کنسول یکی از مفاهیم مهمی است که در ساختمان سازی باید با آن آشنا باشید. پیش آمدگی دارای ضوابطی است که سازندگان ملزم به رعایت آن‌ها هستند. در این مقاله تمام الزامات و ضوابط کنسول را طبق مقررات ساختمان زیر ذره‌بین بردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره پیش آمدگی ساختمان یا کنسول کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری