بلوک سیمانی | آموزش کامل انواع، ابعاد، نحوه اجرا + فیلم

حتما تا به حال نام بلوک سیمانی سبک، بلوک سنگین یا بلوک‌های پرکاربردی مثل پوکه‌ای، پرلیتی و لیکا به گوش‌تان خورده است. شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد که این بلوک‌ها چه تفاوتی با هم دارند، چگونه ساخته می‌شوند و هرکدام در چه بخش‌هایی از ساختمان استفاده می‌شوند.

بلوک سیمانی یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین مصالح در دیوارچینی است که با توجه به نوع دیوار، در مدل‌های مختلف تولید و استفاده می‌شود. در این مقاله به‌صورت کامل به معرفی بلوک سیمانی، انواع آن، روش تولید، نحوه اجرا، کاربردها، مزایا و معایب می‌پردازیم و تمام نکاتی را که باید قبل از انتخاب بلوک بدانید، بررسی می‌کنیم. پس با آکادمی عمران همراه باشید!

پیش از ادامه مطالعه، پیشنهاد می‌کنیم فیلم زیر را که مربوط به نحوه اجرای دیوار چینی با بلوک سیمانی است، مشاهده کنید. این ویدئو تنها بخشی کوتاه از آموزش صفر تا صد نظارت و اجرای ساختمان است؛ دوره‌ای که در آن تمام جزئیات اجرای پروژه، از تخریب و فونداسیون تا دیوارچینی و دریافت پایان‌کار، به طور کامل و مرحله‌به‌مرحله آموزش داده شده است.

بلوک سیمانی چیست؟

بلوک سیمانی یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین مصالح بنایی برای دیوارچینی است که در ابعاد، شکل‌ها و وزن‌های متنوع تولید می‌شود. مهندسان و مجریان ساختمان بسته به نوع دیوار (داخلی، خارجی، باربر یا غیرباربر) و شرایط پروژه، مدل مناسب بلوک را انتخاب می‌کنند؛ اما پیش از انتخاب، شناخت ویژگی‌ها و عملکرد هر نوع بلوک ضروری است.

این بلوک‌ها از مخلوط سیمان، ماسه یا سنگدانه‌های معدنی، آب و گاهی مواد سبک‌دانه مانند پوکه، پرلیت یا لیکا ساخته می‌شوند. ترکیب و نسبت این مواد، نوع سیمان به‌کاررفته و روش تولید، روی وزن، مقاومت فشاری، دوام و حتی عایق‌بودن بلوک تأثیر مستقیم دارد.

متداول‌ترین سیمان‌هایی که در تولید بلوک سیمانی استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• سیمان پرتلند
• سیمان سفید
• سیمان پوزولانی
• سیمان آهکی و غیره

در اجرای دیوار، بلوک‌های سیمانی توسط ملات ماسه‌سیمان یا در برخی سیستم‌های جدید، چسب بلوک به یکدیگر متصل شده و دیواری یکپارچه و مقاوم تشکیل می‌دهند. معمولا طول بلوک بیشتر از ارتفاع آن است؛ هرچند بسته به نوع بلوک (سنگین، سبک، سه‌جداره، ته‌پر، ته‌باز و غیره) ابعاد متفاوتی در بازار وجود دارد.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

انواع بلوک سیمانی کدام است؟

بلوک‌های سیمانی را می‌توان بر اساس چگالی (وزن)، نوع مواد تشکیل‌دهنده و ظاهر دسته‌بندی کرد. در ادامه، هر یک از این دسته‌بندی‌ها را به‌صورت کامل توضیح می‌دهیم.

دسته‌بندی بر اساس چگالی

انواع بلوک سیمانی بر اساس چگالی به سه دسته سنگین، نیمه سبک و سبک طبقه‌بندی می‌شوند.

1- بلوک سیمانی سنگین

در ساخت بلوک سیمانی سنگین از ماسه معمولی که برای تولید بتن کاربرد دارد استفاده می‌شود. این بلوک‌ها چگالی برابر با 2000 کیلوگرم بر مترمکعب دارند.

بلوک‌های سنگین به دو نوع زیر تقسیم می‌شوند:

1. ته باز
2. ته بسته

بلوک‌های سنگین به دلیل داشتن وزن بالا و اندازه بزرگتر نسبت به سایر بلوک‌ها، اغلب در ساخت سازه‌های باربر، غیر باربر، جداول خیابان و به عنوان قالب در آب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جالب است بدانید که رابطه مستقیمی میان وزن بلوک‌ها و تاب فشاری آن‌ها وجود دارد؛ به عبارتی هر چقدر بلوک‌ها سنگین‌تر باشند، میزان تاب فشاری آن‌ها بیشتر است. از سایر ویژگی‌هایشان می‌توانیم به عایق حرارتی و صوتی کم، صرفه جویی در زمان و قابلیت مسلح شدن اشاره کنیم.

2- بلوک سیمانی نیمه سبک

این نوع از بلوک‌ها چگالی حدوداً بین 1700 تا 2000 کیلوگرم بر مترمکعب دارند.

3- بلوک سیمانی سبک

این بلوک‌ها چگالی کمتر از 1700 کیلوگرم بر مترمکعب دارند که عموماً از ریزدانه پوکه معدنی یا صنعتی ساخته شده یا به هنگام ساخت با استفاده از واکنش‌های شیمیایی، حباب‌هایی در ساختارش به وجود می‌آید که سبب سبکی‌شان می‌شود.

در ساخت نوع سبک این بلوک‌ها افزودنی‌های گوناگونی مثل پوکه معدنی و حباب هواساز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اصلی‌ترین کاربرد این نوع از بلوک‌ها در سقف تیرچه بلوک است.

بلوک سیمانی سبک انواع مختلفی دارند که معروف‌ترین آن‌ عبارت‌اند از:

• لیکا
• پرلیت

جالب است بدانید با وجود وزن کم، این بلوک‌ها به اندازه بلوک‌های عادی مقاومت خوبی دارند. همچنین بلوک‌های سبک خود چند نوع مختلف دارد که عبارتند از:

• رده یک – چگالی برابر با 500 تا 700 کیلوگرم بر مترمکعب
• رده دو – چگالی برابر 700 تا 1000 کیلوگرم بر مترمکعب
• رده سه – چگالی برابر با 1000 تا 1700 کیلوگرم بر مترمکعب
• رده چهار (نیمه سبک) – چگالی برابر با 1700 تا 2000 کیلوگرم بر مترمکعب

دسته‌بندی بر اساس نوع مواد سازنده

نوع مواد مصرفی در تولید بلوک، تأثیر زیادی بر وزن، مقاومت و عایق‌بودن آن دارد. در این نوع دسته‌بندی می‌توان به بلوک سیمانی صنعتی و معدنی اشاره کرد.

1- بلوک صنعتی

بلوک‌های صنعتی نتیجه ترکیب دانه‌های صنعتی همراه سیمان و آب است که وزنشان کمتر از 900 کیلوگرم بر مترمکعب و کمترین میزان مقاومتشان 30 کیلوگرم بر مترمربع است.

بلوک صنعتی شامل بلوک هبلکس، لیکا، سرباره ذوب آهن و نوع بلوک معدنی شامل بلوک اسکوریا، پرلیت و پومیس است.

اگر برایتان سوال است که میان بلوک صنعتی و عادی چه تفاوتی وجود دارد؟ باید بگوییم که نوع صنعتی خاصیت عایقی بیشتر و وزن کمتر است و جداره بلوک‌های توخالی  ضخامت بیشتری دارد.

2- بلوک معدنی

این نوع از بلوک‌ها حاصل اختلاط آب، پوکه معدنی و سیمان است که نام دیگرش بلوک پوکه‌ای است. معروف‌ترین پوکه‌های معدنی مورد استفاده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوکه معدنی قروه
• پوکه تبریز
• پوکه معدنی پرلیت

دسته‌بندی بر اساس ظاهر

اگر بلوک‌ها را بر اساس شکل و نحوه استفاده بررسی کنیم، انواع زیر به‌دست می‌آید:

تقسیم‌بندی بلوک های سیمانی از نظر شکل و عملکرد به شرح زیر است:

• تو خالی باربر
• تو خالی غیر باربر
• توپر
• آجر بتنی

حال اگر بر حسب محل استفاده آن‌ها را دسته بندی کنیم بدین ترتیب خواهد بود:

• دیواری توکار
• نمادار
• تیغه‌ای
• بلوک ستونی
• بلوک سقفی

کاربرد بلوک های سیمانی 

بلوک‌های سیمانی از نوع توپر و توخالی عموما در دیوارچینی حیاط، ساختمان یا ساخت دیوارهای داخلی سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند. از بلوکهای سیمانی سبک بیشتر در ساخت دیوارهای جداکننده داخلی و خارجی ساختمان که باربر نیستند استفاده می‌شود.

از سایر کاربردهای آن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• ساخت جداول خیابان در موارد معدود برای مسیرهای باغی
• ساخت دیوارهای پارکنیگ
• سقف تیرچه و بلوک به عنوان بلوک سقفی پرکننده
• دیوار محوطه باغ

ابعاد و وزن استاندارد بلوک سیمانی چقدر است؟

ابعاد و وزن بلوک سیمانی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که در انتخاب بلوک برای دیوارچینی، محوطه‌سازی یا ساختمان‌سازی در نظر گرفته می‌شوند. مطابق استاندارد ملی ایران شماره ۷۷۸۲، بلوک‌های سیمانی باید دارای ابعاد مشخص، تلرانس محدود و وزن متناسب با چگالی مواد سازنده باشند. این مقادیر کمک می‌کنند تا دیوارها یکنواخت، پایدار و قابل پیش‌بینی اجرا شوند.

برای آشنایی با بیشتر با استانداردهای بلوک های سیمانی می‌توانید فایلPDF نشریه 7782 ویرایش 1399 (استاندارد بلوک‌های بتنی(سیمانی) غیرباربر– ویژگی‌ها) از طریق لینک زیر دریافت کنید.

وزن استاندارد بلوک سیمانی

وزن بلوک‌ها بستگی به موارد زیر دارد:

• چگالی سنگدانه‌ها (ماسه، پوکه معدنی، لیکا)
• درصد فضای خالی
• نوع ساخت (دستی یا صنعتی)
• رطوبت هنگام توزین

بلوک سیمانی از چه چیزی ساخته می‌شود؟

ترکیبات اصلی جهت ساخت بلوک سیمانی شامل سیمان پرتلند ، ماسه و آب است. این ترکیبات با توجه به مقادیر از پیش تعیین شده با یکدیگر ترکیب می‌شوند.

شایان ذکر است که گاهی مواد افزودنی دیگری برای اضافه کردن برخی از ویژگی‌ها به این ترکیب اضافه می‌شود. (عموماً برای نوع سبک)

پس از ساخت ترکیب باید بلوک‌ها را به خوبی کیورینگ (عمل آوری) کرده و در برابر عوامل مختلف جوی محافظت نمود.

عمل آوری این مصالح روش‌های مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

1. کیورینگ با آب

در این حالت از آب جهت عمل آوری بلوک‌ها استفاده می‌شود که مدت این کار حدود 1 هفته است.

2. کیورینگ با گرما

بلوک‌ها در برابر بادبزن برقی قرار گرفته تا عمل آوری صورت پذیرد. توجه داشته باشید که بلوک‌ها با هوای آزاد نباید برخورد داشته باشند و مواظب باشید که رطوبت بلوک‌ها حفظ شود.

3. کیورینگ با بخار آب

قرار دادن بلوک‌ها در محل مخصوص عمل آوری با استفاده از بخار آب روشی مناسب است که از نظر زمانی نیز سریع بوده و حدودا 1 روز طول می‌کشد.

برای آشنایی کامل با انواع روش‌های عمل آوری کافیست مقاله ” عمل آوری بتن ” را مطالعه کنید.

دیوار چینی با بلوک سیمانی چگونه انجام می‌شود؟

پس از توضیحات کامل در رابطه با این مصالح پرکاربرد، به نحوه دیوار چینی با استفاده از آن می‌رسیم که در ادامه به طور کامل تمام مراحل را توضیح خواهیم داد.

گام اول: خیس کردن بلوک‌ها

خیس کردن بلوک‌ها از مهمترین موارد در دیوار چینی است چرا که در صورت عدم خیس کردنشان، آب ملات توسط بلوک‌ها جذب شده و ملات کیفیت لازم را نخواهد داشت.

بلوک آب ملات را به خودجذب کرده و هیدراتاسیون سیمان کند یا متوقف شده و در نتیجه چسبندگی ملات کم می‌شود. چاره این کار خیس کردن بلوک‌ها پیش از دیوار چینی است تا رطوبت خود را در تمامی مراحل کار حفظ کنند.

گام دوم: یک رگه کردن و شروع دیوارچینی

قبل از هر چیز دیوار را یک رگه کنید. یعنی رج اول را روی زمین قرار دهید تا اختلافاتی که در نقشه با پلان واقعی است مشخص شود. سپس از ملات پر سیمان جهت اتصال بلوک‌ها به هم استفاده کنید.

ملات را بر دو جداره خارجی به صورت دو  نوار جداگانه از یکدیگر پخش می‌کنند. گاهی لازم است تا علاوه بر این کار داخل بلوک‌ها نیز پر شود. پر کردن بلوک‌ها برای افزایش مقاومت فشاری و استحکام در دیوارهای باربر است.

گام سوم: ریسمون کشی و پر کردن بندهای افقی و قائم

استفاده از شمشه و ریسمان در دیوار چینی از موارد بسیار مهم است. بعد از یک رگه کردن، شمشه ها در دو طرف دیوار قرار گرفته و بین آن‌ها ریسمونی کشیده می‌شود. این کار برای کنترل شاقولی دیوار در هر رج الزامی است.

استفاده از بلوک‌هایی که اندازه عرض یکسانی دارند در ساخت دیوار بسیار مهم است تا دیوارچینی به بهترین شکل انجام شود.

بند‌های افقی و قائم بین بلوک‌ها باید با ملات پر سیمان پر شود.

برای چیدنشان کافیست که قسمت انتهایی و گوشه شروع شود و در ادامه بخش وسط را بچینید.

توجه داشته باشید که هیچ بخشی از دیوار بیشتر از 5 رج بلوک از سایر بخش‌ها بالاتر نباشد.

نکات اجرایی بلوک سیمانی چیست؟

برای اجرای اصولی دیوار چینی با بلوک سیمانی رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:

• پیش از استفاده باید بلوک‌ها را به خوبی تمیز و رویشان را خیس کنید تا به بهترین شکل ممکن با ملات به یکدیگر بچسبند.
• شاقول بودن دیوار و عمود بودن دو دیوار نسبت به هم (گونیا بودن) در حین اجرای هر رج دیوار بررسی گردد.
• یکی از کارهای اشتباه خرد کردن بلوک‌ها است چرا که این کار از مقاومت آن‌ها کم می‌کند. در حد امکان بلوک‌ها به صورت سالم و یک تکه اجرا گردد.
• ملات خوب ملاتی است که از ماسه و سیمان کافی ساخته شده باشد. این ملات باید در بخش‌های پایین و دیواره‌های بلوک‌ها نیز پخش شود.
• اگر در سقف تیرچه و بلوک از بلوک‌های سیمانی جهت پر کردن فضای بین تیرچه‌ها استفاده شد، حتما بلوک‌های ابتدا و انتها با پلاستیک مسدود شوند تا بتن داخل آن‌ها نرفته و وزن سقف سنگین نشود.

مزایا و معایب بلوک سیمانی

مزایا و معایب بلوک سیمانی در حالت کلی اندک و ناچیز است اما چون در این مقاله تمامی موارد موردنیاز را توضیح می‌دهیم، به طور مختصر به این موارد نیز اشاره می‌کنیم. مزایای بلوک سیمانی عبارتند از:

• افزایش سرعت در ساخت دیوار
• مقرون به صرفه
• راحتی در مسلح کردن بتن
• مقاوم در برابر موریانه
• مقاومت بالا
• عمر بالا
• عدم آلودگی محیط زیست
• عایق صوتی و حرارتی

یکی از ویژگی‌های بلوک سیمانی امکان مسلح کردنشان با استفاده از قرار دادن میلگرد در حفره‌هایش است که به میزان قابل توجهی سبب افزایش استحکام بلوک‌ها می‌شود.

معایب بلوک سیمانی نیز عبارتند از:

• مقاومت کم در برابر رطوبت
• ضایعات بالا به هنگام حمل و نقل
• استحکام اندک در سازه‌های بیشتر از 3 متر بدون اسکلت

جمع بندی

بلوک سیمانی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح دیوارچینی، در انواع سنگین، نیمه‌سبک و سبک تولید می‌شود و هر نوع آن با توجه به چگالی، مواد سازنده و ظاهر، کاربرد خاصی در پروژه‌های ساختمانی دارد. انتخاب بلوک مناسب می‌تواند بر سرعت اجرا، وزن سازه، عایق‌بودن دیوار و حتی هزینه نهایی تأثیر مستقیم داشته باشد. شناخت دقیق ویژگی‌ها، ابعاد، وزن، نحوه اجرای صحیح و استانداردهای مرتبط باعث می‌شود دیواری مقاوم‌تر، ایمن‌تر و بادوام‌تر ساخته شود. اگر قصد انتخاب بلوک مناسب برای پروژه خود را دارید، آشنایی با انواع بلوک‌های سیمانی و تفاوت‌های آن‌ها اولین گام ضروری است.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره بلوک سیمانی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری