جریمه تاخیر قراردادهای پیمانکاری در شرایط عمومی پیمان

 تمام نکردن کار در مدت اولیه پیمان تبعات سنگینی برای پیمانکار دارد. در این مقاله تمام ریزه کاری‌های مربوط به جریمه تاخیرات شرایط عمومی پیمان را بررسی می‌کنیم. خسارت تاخیر در شرایط عمومی پیمان و فرمول محاسبه جریمه تاخیرات غیر مجاز از جمله مواردی مهمی است که یک مهندس دفتر فنی قوی باید با آن آشنا باشد. پس تا انتهای این مقاله با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

لایحه تاخیرات

در فیلم زیر لایحه تاخیرات را توضیح می‌دهیم. ابتدا این فیلم مشاهده کرده تا این مقاله را با دید بهتری بخوانید.

به طور کلی لایحه تاخیرات یک نوع گزارش است که توسط پیمانکار برای توجیه زمان تاخیر شده در تحویل پروژه به کارفرما ارائه می‌گردد. ممکن است این گزارش توسط کارفرما مجاز یا غیر مجاز شناخته شود، پس یک پیمانکار باید تمام نکات مربوط به تهیه و تنظیم لایحه تاخیرات را بداند تا بتواند منطقی‌ترین توجیه را ارائه دهد.

در مورد تعریف مدت مجاز و غیر مجاز و چگونگی تهیه و تنظیم لایحه تاخیرات در مقاله” بخشنامه 5090 ” به تفصیل صحبت کردیم. در این مقاله تبعات غیر مجاز شدن تاخیرات پیمانکار را بررسی می‌کنیم.

6 نوع جریمه تاخیرات شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری

1)  فسخ پیمان طبق ماده 46 شرایط عمومی پیمان و تبعات آن طبق ماده 47 شرایط عمومی پیمان

رخ دادن تاخیر از جانب پیمانکار در بخش‌های مختلف اجرای پروژه می‌تواند موجب فسخ پیمان از سوی کارفرما گردد. در ادامه مواردی از ماده 46 شرایط عمومی پیمان که کارفرما به دلیل تاخیر می‌تواند قرارداد را فسخ کند آورده شده است.

نکته مهم در بین این تاخیرات، تاخیر در اتمام کار بیش از یک چهارم مدت اولیه پیمان می‌باشد. به طور مثال مدت اولیه پیمان یک پیمانکار 12 ماه است، اگر اتمام کار بیش از 15 ماه طول بکشد کارفرما حق فسخ پیمان را دارد.

طبق ماده 46 بند الف) کارفرما می‌تواند در صورت تحقق هر یک از موارد زیر قرارداد را طبق ماده 47 فسخ نماید.

تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار، بیش از مهلت تعیین شده در بند (ب) ماده 28

تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن

تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع قرارداد، بیش از نصف مدت تعیین شده در بند (ج) ماده 4 موافقتنامه

فسخ پیمان در این حالت، در صورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت نماید، پرداخت کرده باشد.

تاخیر در شروع عملیات موضوع پیمان، بیش از یک دهم مدت اولیه قرارداد یا دو ماه، هر کدام که کمتر است.

تاخیر در اتمام هر یک از کارهای پیش بینی شده در برنامه تفصیلی، بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار با توجه به ماده 30

تاخیر در اتمام به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان با توجه به ماده 30

عدم شروع کار پس از رفع وضعیت قهری موضوع ماده 43 و ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما 

2) اعمال جریمه تاخیرات طبق ماده 50 شرایط عمومی پیمان

ماده 50، بند ب: در پایان کار، در صورتی که مدت انجام کار، بیش از مدت اولیه پیمان به علاوه مدت‌های تمدید شده پیمان باشد، مهندس مشاور با رعایت ماده 30 و رسیدگی به دلایل پیمانکار، مدت تاخیر غیر مجاز را تعیین می‌کند، تا پس از تصویب کارفرما، به شرح زیر، ملاک محاسبه خسارت و جریمه تاخیر در تحویل پروژه قرار گیرد.

1) هرگاه جمع مدت تاخیر غیر مجاز در تحویل پروژه از یک دهم مدت پیمان بیشتر نشود، برای هر روز تاخیر، یک دو هزارم مبلغ باقی مانده کار که در اجرای آن تاخیر شده است.

2) هرگاه جمع مدت تاخیر غیر مجاز از یک دهم مدت قرارداد بیشتر شود، تا یک دهم مدت پیمان طبق بند 1 و برای مازاد بر آن تا یک چهارم مدت پیمان، برای هر روز تاخیر یک هزارم مبلغ باقیمانده کار که در اجرای آن تاخیر شده است.

3) هرگاه جمع مدت تاخیر غیر مجاز از یک چهارم مدت پیمان بیشتر شود ولی پیمان ادامه یابد، مجموع جریمه‌های تاخیر در تحویل پروژه قابل دریافت از پیمانکار نمی‌تواند از جمع خسارت محاسبه شده بر پایه بند (2) بیشتر شود و مدت اضافه بر یک چهارم مدت پیمان، برای ادامه و انجام کار بدون دریافت خسارت منظور می‌شود.

4) مبلغ باقی مانده کار که در اجرای آن تاخیر شده است، عبارت است از مبلغ پیمان، منهای مبلغ صورت وضعیت مربوط به کارهای انجام یافته تا آخرین روز مدت پیمان.

5) در صورتی که پیمان، طبق ماده 46 فسخ شود، یا طبق ماده 48، به پیمان خاتمه داده شود، تاخیر کار نسبت به برنامه تفصیلی با رعایت ماده 30 (تغییر مدت پیمان) بررسی شده، میزان مجاز و غیر مجاز آن تعیین می‌شود بابت تاخیر غیر مجاز پیمانکار، طبق مفاد این بند، پرداخت خسارت و جریمه تاخیر در تحویل پروژه به پیمانکار تعلق می‌گیرد.

در این حالت، مبلغ باقی مانده کار که در اجرای آن تاخیر شده، عبارت است از مبلغ کارهایی که طبق برنامه زمانی تفصیلی و با در نظر گرفتن تاخیر مجاز پیمان کار باید تا تاریخ فسخ یا خاتمه پیمان انجام می‌شد منهای مبلغ کار انجام شده.

6) در مواردی که اخذ خسارت تاخیر بیش از ارقام درج شده در این ماده ضروری بوده و در اسناد و مدارک پیمان، میزان آن پیش بینی شده باشد، خسارت تاخیر را بر اساس آن محاسبه می‌کنند.

همانطور که تا این قسمت مقاله متوجه شدید، نوشتن یک لایحه تاخیرات، نکات و ریزه‌کاری‌هایی دارد که برای آشنایی با تمام این موارد باید نمونه‌های بسیاری دیده باشید. در فیلم زیر به بررسی این نمونه‌ها می‌پردازیم. این فیلم بخشی از ” آموزش لایحه تاخیرات ” است که نکات تکمیلی و جامع را در این آموزش شرح خواهیم داد.

3) پرداخت هزینه‌های بیمه در مدت غیرمجاز طبق ماده 21 شرایط عمومی پیمان

به طور کلی در پروژه‌های عمرانی پرداخت هزینه‌های مربوط به بیمه مسئولیت مدنی در قبال خسارات مالی وارد به اشخاص ثالث و مسئولیت مدنی مجریان پروژه‌های عمرانی در مقابل کارکنان به عهده کارفرما است. مگر این که در اسناد و مدارک پیمان به نحو دیگری دیده شده باشد. 

در مدت غیر مجاز هزینه‌های بیمه مسئولیت مدنی به عهده پیمانکار است.

نکات 1 تا 3 به طور کامل در ” آموزش پیش نیاز دفترفنی “  بررسی شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر حتما به این آموزش سر بزنید.

4) تغییرات در شاخص دوره انجام کار و ضریب تعدیل صورت وضعیت‌های تعدیل پیمانکار

اگر با محاسبه تعدیل صورت وضعیت پیمانکار آشنا هستید می‌دانید که ضریب 0.95 در تعدیل قطعی قابل تغییر است. اگر پروژه در مدت اولیه پیمان به اتمام برسد، این ضریب به 1 و اگر در مدت اولیه پیمان به علاوه مدت تمدید مجاز به پایان برسد به 0.975 تبدیل خواهد شد. بدیهی است که در صورت غیر مجاز شدن بخشی از تاخیر رخ داده ضریب 0.95 در تعدیل قطعی باقی خواهد ماند.

ضریب تعدیل: 

طبق دستورالعمل تعدیل تغییر ضریب 0.95 در رابطه ضریب تعدیل همان طورکه در بالا شرح داده شد به شرح زیر است:

1- در پیمان‌هایی که در مدت اولیه به اتمام رسیده و تحویل موقت شوند عدد 0.95 در رابطه ضریب تعدیل به عدد 1 تبدیل می‌شود.

2- در پیمان‌هایی که تا مدت پیمان (مدت اولیه) به علاوه تاخیرهای مجاز به اتمام رسیده و تحویل موقت شوند، عدد 0.95 در رابطه ضریب تعدیل به عدد 0.975 تبدیل می‌شود.

تاخیر مجاز : عملیات اجرا شده در مدت تاخیر مجاز با شاخص‌های دوره مربوط به انجام کار تعدیل می‌شود.

تاخیر غیرمجاز : عملیات اجرا شده در مدت تاخیر غیرمجاز، با متوسط شاخص‌های دوره‌های مربوط به مدت پیمان (مدت درج شده در پیمان و مدت‌های تمدید شده) تعدیل می‌شود.

علاوه بر تغییر نکردن ضریب 0.95 در فرمول محاسبه ضریب تعدیل، شاخص تعدیل در دوره غیر مجاز نیز برابر میانگین دوره‌های مدت اولیه پیمان به علاوه مدت‌های تمدید شده است.

طبق دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان‌ها عملیات اجرا شده در مدت تاخیر غیر مجاز با متوسط شاخص‌های دوره‌های مربوط به مدت پیمان (مدت درج شده در پیمان و مدت‌های تمدید شده) تعدیل می‌شود. 

در فایل اکسل زیر نمونه‌ای از محاسبات مربوط به شاخص انجام کار در دوره تاخیر غیر مجاز آورده شده است.

دانلود نمونه محاسبه شاخص تعدیل در دوره تاخیر غیر مجاز

در صفحه “آموزش تعدیل“ روش محاسبه و ریز جزئیات بطور کامل آموزش داده شده است.

5) از دست رفتن اعتماد کارفرما برای بستن قراردادهای ترک تشریفات و مناقصه محدود

در مواقعی که زمان لازم برای انتخاب پیمانکار مناسب پروژه وجود نداشته باشد یا پیمانکار متخصص آن پروژه محدود باشد کارفرما می‌تواند بدون برگزاری مناقصه عمومی از طریق برگزاری مناقصه محدود بین شرکت‌هایی که دعوت کرده یا ترک تشریفات مناقصه کار را به پیمانکار مورد نظر واگذاری کند.

اگر پیمانکاری در کارهای قبلی خود، کار را با تمدید غیر مجاز تحویل کارفرما دهد، رزومه خوبی برای کار گرفتن به صورت ترک تشریفات مناقصه و مناقصه محدود نیست و خیلی از کارفرماها به این پیمانکار اعتماد نمی‌کنند.

6) از دست رفتن اعتبار پیمانکار در بین کارفرماها برای کارهای مشابه

آخرین جریمه تاخیر قراردادهای پیمانکاری ، از دست رفتن اعتبار پیمانکار در بین کارفرماها برای کارهای مشابه است.

در تمامی مناقصات عمومی بخش ارزیابی کیفی برای کارفرما اهمیت زیادی دارد، دلیل ارزیابی کیفی بررسی توانایی پیمانکار در انجام پروژه است.

یکی از بخش‌های مهم ارزیابی کیفی حسن سابقه و اتمام کار در مدت اولیه یا مدت اولیه به علاوه تمدیدهای مجاز هست. لذا در صورت اتمام کارهای قبلی در مدت غیر مجاز امتیاز ارزیابی کیفی پیمانکار کم شده و احتمال پیروزی در مناقصه پایین می‌آید.

در مورد انواع مناقصات و نحوه ارزیابی کیفی و فنی پیمانکاران به آموزش حرفه‌ای” آموزش مناقصات “ سر بزنید.