فورس ماژور در قرارداد یا قوه قاهره چیست؟ شرایط فورس ماژور در قرارداد

فورس ماژور یا قوه قاهره چیست؟ به حوادث طبیعی و غیرقابل اجتنابی گفته می‌شود که طرفین یک قرارداد را از تکمیل و انجام تعهدات خود باز می‌دارد. در شرایط فورس ماژور هر دو طرف قرارداد از انجام تعهدات خود مبرا می‌شوند و انجام این قرارداد به تعویق افتاده یا به طور کامل تعلیق می‌شود.

به عنوان مثال، اگر در هنگام اجرای پروژه سیل، زلزله یا یک بیماری پاندمیک اتفاق بیوفتد، در ادامه پروژه اختلال وارد می‌شود و انجام این ساخت و ساز برای یک بازه زمانی متوقف خواهد شد. به این شرایط فورس ماژور گفته می‌شود. در این مقاله آکادمی عمران هر آنچه که باید در مورد فورس ماژور (قوه قاهره یا قوه قهریه) در قرارداد مشارکت در ساخت بدانید را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

فورس ماژور یعنی چه؟

فورس ماژور به انگلیسی (Force Majeure) یک لغت فرانسوی است که به معنی قدرت برتر می‌باشد. این اصطلاح برای حوادث خارجی غیر قابل پیش بینی و اجتناب‌ناپذیر به کار برده می‌شود. تمامی حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان‌های سهمگین، زمین لرزه، فوران آتشفشان در دسته حوادث فوس ماژور قرار می‌گیرند. همچنین اتفاقات جهانی مانند پاندمیک و جنگ و حوادث کشوری مانند انقلاب و اغتشاشات گسترده از حوادث فورس ماژور به شمار می‌آیند.

 فورس ماژور در سایت  investopedia.com به این شکل تعریف شده است:

For events to constitute the use of force majeure, they must be unforeseeable, external to contract parties, and unavoidable. Force majeure means “greater force” and is related to an act of God, an event for which no party can be held accountable. These concepts are defined and applied differently depending on the jurisdiction.

برای آشنایی بیشتر با فورس ماژور، ویدیو زیر را مشاهده نمایید.

قوه قهریه یا قوه قاهره در قرارداد مشارکت در ساخت چیست؟

قوه قهریه (قوه قاهره) ترجمه فارسی کلمه فورس ماژور هستند که یکی از الزامات قراردادها است تا در صورت وقوع یکی از شرایط مثال زده شده، هیچ یک از طرفین مقصر و مسئول تاخیر پیش آمده شناخته نشوند. در فورس ماژور به دلیل دخالت نداشتن سازنده در به تعویق افتادن پروژه، بحث پرداخت خسارت برای انجام ندادن تعهد توسط سازنده مطرح نیست.

در نظر داشته باشید که حوادثی مانند آتش سوزی در دسته حوادث فورس ماژور قرار نمی‌گیرند و در صورتی که ثابت شود سازنده می‌توانسته از رخ دادن این حادثه جلوگیری کند، متهم شناخته خواهد شد.

آیا نوسانات قیمت ارز، تحریم و تورم فورس ماژور به شمار می‌روند؟

به طور کلی عواملی مانند نوسانات قیمت ارز، تحریم و تورم در دسته شرایط فورس ماژور قرار نمی‌گیرند، چرا که معمولا این اتفاقات قابل پیش بینی هستند. با این حال، در صورت توافق هر دو طرف قرارداد، می‌توانند شرایط خاصی را به عنوان شرایط فورس ماژور تعیین نمایند.

به طور مثال، در قرارداد ذکر می‌کنند که برای سیستم‌های گرمایشی یا سرمایشی از چه برندهایی استفاده شود.

گاهی نیز به دلیل بحث تحریم هیچ یک از موارد قید شده در قرارداد در دسترس نیست و تا زمان تصمیم گیری برای برند جایگزین مورد نظر، در پروژه تاخیر ایجاد می‌شود. در این شرایط فورس ماژور رخ داده است.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

شرایط پذیرش فورس ماژور در قرارداد مشارکت ساخت

بر اساس ماده 229 قانون مدنی، اثبات فورس ماژور بودن شرایط بر عهده فرد متعهد است. به طور معمول سه شرط زیر برای قوه قاهره در نظر گرفته می‌شود:

1) عامل بازدارنده باید غیرقابل پیش بینی باشد.

طبق تعریف فورس ماژور در قانون مدنی، حادثه‌ای قهریه محسوب می‌شود که رخ دادن به هیچ گونه‌ قابل پیش بینی نبوده باشد. در صورتی که احتمال کمی نیز برای پیش بینی واقعه وجود داشته باشد، سازنده موظف است تا تدابیر امنیتی لازم را اجرا نماید. در مقاله حوادث قهریه به طور کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.

2) عامل بازدارنده باید غبرقابل اجتناب باشد.

در صورتی که یک حادثه غیرقابل اجتناب بوده و هیچ راهی برای پیشگیری از آن وجود نداشته باشد، این حادثه فورس ماژور شمرده می‌شود. شرایط غیر قابل اجتناب شرایطی ست که امکان دفع اختیاری آن وجود نداشته باشد.

از این رو، مواردی مانند افزایش قیمت مصالح و نوسان نرخ ارز در دسته موارد غیرقابل اجتناب قرار نمی‌گیرد.

3) عامل بازدارنده باید خارجی باشد.

حادثه‌هایی به عنوان قاهره در نظر گرفته می‌شوند که از عوامل خارجی باشند. به عنوان مثال، در صورتی که سازنده پرداخت حقوق کارگران خود را به تعویق انداخته و باعث اعتصاب آن‌عا شود، مقصر بوده و این اعتصاب دلیلی بر فورس ماژور بودن عامل نمی‌باشد.

نمونه بند فورس ماژور در قرارداد مشارکت

تصویر زیر بخشی از یک نمونه قرارداد مشارکت در ساخت است که در حال مشاهده بند فورس ماژور آن هستید.

در صورت تمایل به مشاهده فایل PDF این قرارداد مشارکت در ساخت، روی لینک زیر کلیک کنید. در نظر داشته باشید که فایل زیر یک فایل PDF خام بوده و یک قرارداد مشارکت در ساخت کامل نمی‌باشد.

در صورتی که برای نوشتن قراردادهای مشارکت در ساخت خود به کمک نیاز دارید، با بخش خدمات آکادمی عمران تماس حاصل فرمایید.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

قانون‌های مدنی فورس ماژور در قرارداد مشارکت در ساخت

مواد ۲۲۷ و ۲۲۹ قانون مدنی، اوصاف و شرایط تحقق قوه‌ی قاهره را بیان می‌کند.

• به موجب ماده ۲۲۷ “متخلف از انجام تعهد، وقتی محکوم به تاییدیه خسارت می‌شود که نتواند ثابت نماید که عدم انجام، به واسطه‌ی علت خارجی بوده است که نمی‌توان مربوط به او نمود”.
• به موجب ماده‌ 229 “اگر متعهد به واسطه حادثه‌ای که دفع آن خارج از حیطه‌ اقتدار او است، نتواند از عهده‌ تعهد خود برآید، محکوم به تاییدیه خسارت نخواهد بود”. (بنابر ماده‌ی ۲۲۹ قانون مدنی، مانع خارجی در صورتی باعث معاف شدن متعهد (شریک) از مسئولیت قراردادی است که معلوم گردد «دفع آن خارج از حیطه‌ی اقتدار اوست».

مانعی که بتوان بر آن غلبه کرد یا از آن گریخت، حادثه‌ی معاف کننده محسوب نمی‌شود، این وصف را از واژه ی «قاهر» به خوبی می‌توان فهمید.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی مثال‌هایی از فورس ماژور در قرارداد یا همان قوه قاهره پرداختیم و گفتیم در صورت وقوع فورس ماژور، هیچ یک از طرفین قرارداد مسئول تاخیر یا عدم اجرای تعهدات نیستند. همچنین به این نکته اشاره می‌کند که حوادثی مانند آتش‌سوزی لزوماً فورس ماژور محسوب نمی‌شوند و عواملی مانند نوسانات ارزی و تحریم‌ها نیز معمولاً در این دسته قرار نمی‌گیرند.

تمامی موارد مهم فورس ماژور در قرارداد مشارکت در ساخت یا قوه قهریه را مورد بررسی قرار دادیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت بروز هر سوالی، آن را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری