ارزیابی کیفی مناقصه گران را همراه با فیلم یاد بگیرید!

حتما تا کنون اسم ارزیابی کیفی مناقصه گران را شنیده‌اید، اما آیا می‌دانید از چه معیارهایی برای ارزیابی کیفی باید استفاده کنیم ؟ در پاکت ب مناقصه چه مواردی ذکر شده؟ فرایند ارزیابی چگونه طی می‌شود؟ با فهرست کوتاه آشنایی دارید؟ تا انتها این مقاله همراه ما در آکادمی عمران باشید تا کاملا برای ارزیابی کیفی مناقصات خود، آماده شوید.

ارزیابی کیفی مناقصه گران چیست؟

توان انجام تعهدات مناقصه‌ گران که از سوی مناقصه‌ گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی مورد بررسی قرار می‌گیرد، ارزیابی کیفی مناقصه‌ گران گفته می‌شود.

شاید برایتان سوال پیش آمده که اصلا مناقصه چیست ، پیشنهاد می‌کنیم برای رسیدن به پاسخ سوال‌های خود حتما روی لینک آبی کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

قبل از مطالعه ادامه مقاله حتما فیلم زیر که بخش کوتاهی از آموزش شرکت در مناقصه هست را ببینید تا با دید بهتری به مطالعه ادامه مقاله بپردازید.

فرایند ارزیابی کیفی مناقصه گران

همانطور که می‌دانید برای انجام معاملات از دو روش رقابتی (برگزاری مناقصات) و غیر رقابتی ( ترک تشریفات مناقصه ) استفاده می‌کنیم.

اگر انتخاب کارفرما روش رقابتی و برگزاری مناقصه باشد در آن شرایط فرایند ارزیابی کیفی مناقصه گران شامل مراحل زیر است:

1) تمهیدات ارزیابی

دستگاه مناقصه گزار قبل از انتشار آگهی ارزیابی، و فراخوان برگزاری مناقصه، باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• تأمین مالی برای انجام تعهدات موضوع مناقصه.
• انجام مقدمات لازم برای اجرای تعهدات موضوع مناقصه، مانند تهیه و تصویب مطالعات، نقشه‌ها، فهرست مقادیر و نظایر آن.
• تهیه گزارش شناخت
• مستند سازی پیش از فراخوان و تهیه صورت جلسه پیش از فراخوان
• نظام مستند سازی و اطلاع رسانی مناقصات
• تهیه آگهی ارزیابی
• تهیه استعلام ارزیابی
• تشکیل کمیته فنی بازرگانی یا ابلاغ ارزیابی کیفی به مدیر طرح
• تهیه برنامه زمانی ارزیابی

2) انتشار آگهی ارزیابی 

آگهی ارزیابی کیفی مناقصه گران که در صورت لزوم انتشار می‌شود، باید شامل موارد زیر باشد:

• نام و نشانی دستگاه مناقصه گزار (کارفرما)
• موضوع مناقصه
• تاریخ، مهلت و نشانی دریافت و تحویل استعلام ارزیابی کیفی مناقصه گران
• نام و نشانی مدیر طرح یا مشاور. (در شرایطی که پروژه مدیر طرح یا مشاور نداشت نام و نشانی کارفرما ذکر می‌شود.)
• نحوه دریافت اسناد استعلام و هزینه آن در صورت لزوم

دقت داشته باشید به منظور اطمینان یافتن از انحصار، آگهی ارزیابی بایدحداقل برای یک بار تجدید شود.

3) توزیع استعلام ارزیابی و دریافت پاسخ متقاضیان

استعلام‌های ارزیابی باید توسط مناقصه گران با اطلاعاتی صحیح و کامل، تکمیل و توسط اشخاص مجاز، امضا و مهر شوند (مثل مدیرعامل یا سهامدارانی که مجوز امضا دارند) تا در موعد مقرر به مناقصه گزار تحویل داده شود.

حداقل زمان لازم برای تکمیل استعلام ارزیابی از آخرین روز توزیع استعلام‌ها، دو هفته است.

استعلام ارزیابی باید حداقل حاوی اطلاعات زیر باشد:

• نام و نشانی مناقصه گزار
• موضوع مناقصه
• مدارک صلاحیت و گواهینامه‌های لازم
• مقدار یا برآورد اولیه موضوع مناقصه
• معیارهای ارزیابی
• اهمیت وزنی معیارهای ارزیابی، در صورتی که ارزیابی به روش وزنی انجام شود.
• مدارک و مستندهای لازم برای تعیین امتیازهای مربوط به هریک از معیارها
• روش محاسبه امتیازهای مربوط به هر یک از معیارها
• حداقل امتیاز قابل قبول برای دعوت به مناقصه
• محل، زمان و مهلت دریافت و تحویل استعلام‌ها
• نام و نشانی مدیر طرح یا مشاور
• برنامه زمانی ارزیابی

در ارزیابی کیفی مناقصه گران، مفاد و نحوه توزیع استعلام ارزیابی باید برای همه متقاضیان یکسان باشد.

همچنین دقت داشته باشید که استعلام‌های ارزیابی کیفی مناقصه گران با پیشنهادهای فنی یا مالی، نباید در یک زمان بررسی شود.

پیشنهاد می‌کنیم برای این که با اصول دادن پیشنهاد قیمت به خوبی آشنا شده و به عنوان یک مناقصه‌گر بتوانید بهترین قیمت را ارائه دهید، حتما به مقاله آنالیز بها سر بزنید.

4) ارزیابی و امتیازدهی 

ارزیابی و امتیازدهی به استعلام‌های تحویل شده، باید در موعد مقرر در برنامه زمانی ارزیابی و پس از پایان مهلت تحویل استعلام‌ها انجام شود.

برای ارزیابی کیفی مناقصه گران، از روش وزنی باید استفاده کرد. در این روش، مجموع ضریب وزنی معیارها معادل صد در صد است و هر مناقصه گر در ازای هر معیار، امتیازی بین صفر تا صد کسب می‌کند.

امتیاز کل هر مناقصه‌گر، معادل مجموع حاصل ضرب امتیاز کسب شده برای هر معیار در ضریب وزنی مربوط به خودش است.

دقت داشته باشید که حداقل امتیاز قابل قبول و نحوه تعیین امتیاز، باید در استعلام ارزیابی ذکر شده و نتایج آن با امضای اعضای منتخب رییس دستگاه مناقصه گزار یا کمیته فنی بازرگانی به رییس دستگاه مناقصه گزار گزارش شود.

برای مشاهده یک نمونه جدول خام ارزیابی کیفی و امتیاز دهی با ضریب وزنی، لینک زیر را دانلود کنید.

برای ارزیابی کیفی در کارهای پیمانکاری باید حداقل معیارهای زیر لحاظ شود:

•  تجربه سابقه اجرایی و دانش در زمینه مورد نظر

ارزیابی تجربه یا سابقه اجرایی پیمانکار بر اساس اطلاعات مربوط به تعداد و نوع کارهای مشابه، مرتبط یا غیر مرتبط انجام شده در پنج سال گذشته تعیین می‌شود.

1. کار مشابه: کاری است که فعالیت‌های انجام شده مطابق با فعالیت‌هایی است که در برآورد اولیه پیش بینی شده است.
2. کار مرتبط: کاری است که بخشی از فعالیت‌های انجام شده مطابق فعالیت‌هایی است که در برآورد اولیه کارفرما پیش بینی شده است.
3. کار غیر مرتبط: کاری است که مطابق با فعالیت‌های پیش بینی شده در برآورد اولیه نیست اما نوع کار و عوامل اجرایی و تجهیزات مورد استفاده، مانند کارهای مشابه باشد .

در صورتی پیمانکار می‌تواند حداکثر امتیاز را کسب کند که چهار کار مشابه با حجم معادل یا بیشتر از موضوع مناقصه اجرا کرده باشد.

دقت کنید که برای مقادیر کمتر، امتیاز تجربه به تناسب کاهش پیدا می‌کند.

در عکس زیر یک نمونه جدول ارزیابی سابقه اجرایی را مشاهده می‌کنید.

• حسن سابقه در کارهای قبلی

با تعیین امتیاز ارزیابی کارفرمایان کارهای قبلی در طی پنج سال گذشته نسبت به مواردی نظیر کیفیت کار، کفایت کادر فنی و زمان بندی پروژه، میانگین امتیاز، برای ارزیابی حسن سابقه در کارهای پیمانکاران مشخص می‌شود.در عکس زیر می‌توانید یک نمونه از جداول امتیاز دهی را مشاهده کنید.

• توان مالی

ارزیابی توان مالی پیمانکاران بر اساس اطلاعات حداکثر پنج سال گذشته تعیین و حداکثر امتیاز توان مالی در شرایطی کسب می‌شود که مبلغ برآوردی مناقصه معادل یا کمتر از یکی از مقادیر زیر باشد:

1. پنجاه برابر مالیات متوسط سالانه یا هفتاد برابر بیمه تأمین اجتماعی قطعی یا علی الحساب پرداخت شده.
2. سه برابر درآمد ناخالص سالانه، مستند به صورت وضعیت‌های قطعی یا موقت.
3. پنج برابر دارایی‌های ثابت، مستند به اظهارنامه مالیاتی یا گواهی بیمه دارایی‌ها یا دفاتر قانونی.
4. تأیید اعتبار از سوی بانک یا مؤسسات مالی و اعتباری معتبر تا سقف مبلغ موضوع مناقصه

در عکس زیر می‌توانید یک نمونه از این ارزیابی را مشاهده کنید.

• توان تجهیزاتی

امتیاز توان تجهیزاتی پیمانکاران با توجه به ماهیت کار، ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز در استعلام ارزیابی تعیین می‌شود. در صورتی که امکان تأمین حداقل ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز پروژه احراز شود، حداکثر امتیاز توان تجهیزاتی به پیمانکار تعلق می‌گیرد. جدول زیر یک نمونه از ارزیابی توان تجهیزاتی را نشان می‌دهد.

• توان فنی و برنامه ریزی

برای کسب حداکثر امتیاز مربوط به برنامه‌ریزی و کنترل پروژه باید در سوابق پنج ساله گذشته پیمانکار، حداقل دو پروژه بدون تأخیر غیرمجاز (تا تحویل موقت) وجود داشته باشد.

ارزیابی توان فنی و برنامه ریزی پیمانکاران بر اساس حداقل معیارهای زیر تعیین می‌شود:

• کفایت کارکنان کلیدی
• توان برنامه ریزی و کنترل پروژه

در جدول زیر یک نمونه از ارزیابی توان فنی و برنامه ریزی را مشاهد کنید.

برای ارزیابی کیفی مناقصه گران در کارهای پیمانکاری طراحی و ساخت یا بهره برداری علاوه بر معیارهای بالا باید حداقل معیارهای زیر نیز در نظر گرفته شود:

• دانش فنی در زمینه مطالعه و طراحی
• تجربه در زمینه تأمین کالا
• توان مدیریتی

با دانلود لینک زیر می‌توانید یک نمونه فرم خام ارزیابی کیفی پیمانکاران را مشاهده کنید.

5) تهیه و اعلام فهرست بلند و فهرست کوتاه 

اگر مناقصه به صورت عمومی برگزار شود، منظور از فهرست بلند، اسامی شرکت‌هایی است که در مناقصه شرکت کرده‌اند.

فهرست کوتاه اسامی شرکت‌هایی است که از بین شرکت‌های مناقصه گر، صلاحیت لازم را داشته باشند.

اما دو اصطلاح فهرست کوتاه و بلند بیشتر برای مناقصات محدود عنوان می‌‌شود. سوالی که در این جا ممکن است با آن مواجه شوید این است که فهرست بلند و فهرست کوتاه در مناقصات محدود یا ارزیابی کیفی یک پروژه چیست؟

در پاسخ باید بگوییم در شرایطی که مناقصه گزار می‌خواهد تشخیص دهد که چه تعداد پیمانکار با صلاحیت و توان کاری با پروژه مد نظر او وجود دارد، با انتشار آگهی یا دعوت نامه به تمامی شرکت‌های مربوطه درخواست پاکت ب یا همان ارزیابی کیفی را می‌کند. (در این مرحله پاکات الف و ج تحویل گرفته نمی‌شود.)

در انتها با بررسی پاکات ب ارسالی، لیستی از اسامی شرکت‌هایی به دست می‌آید که توانایی انجام موضوع مورد را مناقصه دارند. به این لیست اسامی تهیه شده لیست یا فهرست کوتاه گفته می‌شود.

بعد از تهیه فهرست کوتاه به شرکت‌های منتخبی، دعوت نامه ارسال می‌شود تا پاکات الف، ب، ج خود را ارسال کنند.

دقت داشته باشید که ممکن است در طی این فرایند معیارها برای قرار گیری در فهرست کوتاه با معیار نهایی برای پیروزی در مناقصات متفاوت باشد و شرکت‌ها موظف به ارسال جدید پاکت ب خود شوند.

اما فهرست بلند لیستی از مناقصه گران صلاحیت دار است که از بین متقاضیان بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده، ارزیابی صلاحیت و معرفی شده‌اند.

انواع فهرست های بلند عبارتند از:

• فهرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
• فهرست دستگاه‌های مرکزی
• فهرست سازمان‌های حرفه ای

در طی شرایط زیر می‌توان بر اساس ماده 26 قانون، از فهرست‌ کوتاه مناقصه گران صلاحیت دار که قبلا تهیه شده است، استفاده کرد:

• در مناقصات پیمانکاری در صورتی که بیش از دو سال از تاریخ ارزیابی کیفی و تهیه فهرست کوتاه در رشته و پایه مربوط نگذشته باشد.
• در مناقصات تأمین کالا در صورت استفاده از فهرست تأمین کنندگان صلاحیت دار دستگاه مرکزی که با رعایت آیین نامه اجرایی بند 26 قانون تهیه شده باشد.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

هدف از ارزیابی کیفی مناقصه گران چیست؟

همانطور که می‌دانید، در آیین نامه اجرایی بند ج ماده 12 قانون برگزاری مناقصات، به معیارهای ارزیابی کیفی مناقصه گران و نحوه ارائه آن پرداخته شده است و تمام دستگاه‌های مناقصه گزار در ارزیابی کیفی مناقصه گران، مربوط به اجرای انواع کارهای پیمانکاری یا تامین و خرید کالا مورد نیاز، موظف به رعایت این قوانین هستند.

طبق بند ج ماده 12 قانون برگزاری مناقصات که در این آیین نامه به اختصار قانون نامیده می‌شود، ضوابط، موازین و معیارهای ارزیابی کیفی مناقصه گران به منظور تحقق موارد زیر تعیین می‌شوند:

• افزایش کارایی مناقصات، یعنی پیمانکاری انتخاب شود که توانایی انجام و اجرای موضوع مورد مناقصه را به بهترین نحو ممکن داشته باشد.
• تضمین کیفیت خدمات و کالاهای پیمانکار با توجه به نمونه خدمات یا کالاهای قبلی او
• به کارگیری مناقصه گران توانمند و با سابقه
• ایجاد محیط رقابت کیفی و عادلانه برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی بین همه شرکت‌های پیمانکاری که در آن مناقصه شرکت کرده‌اند.

قبل از این که به مطالعه ادامه مقاله بپردازیم، بهتر است وقت کوتاهی بگذاریم و با یک سری از تعارف اولیه در مورد ارزیابی کیفی آشنا شویم.

• قانون: همانطور که در بالا گفتیم به قانون برگزاری مناقصات در آیین نامه به اختصار قانون گفته می‌شود.
• سازمان: منظور از سازمان در این آیین نامه همان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور است.
• دستگاه مرکزی: واحد مرکزی دستگاه‌های موضوع بند “ب ” ماده 1 قانون که طبق مقررات وظیفه راهبری واحدهای تابع را بر عهده دارند.
• فراخوان: سندی که به صورت آگهی یا دعوت نامه به اطلاع مناقصه گران رسانده می‌شود.
• آگهی ارزیابی: فراخوان برای ارزیابی کیفی مناقصه گران که در پایگاه ملی اطلاع رسانی مناقصات و روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر می‌شود.
• دعوت نامه: فراخوانی که از طریق پست سفارشی، تلکس، پست الکترونیک یا نظایر آن به نشانی مناقصه گران ارسال می‌شود.
• برنامه زمانی ارزیابی: همانطور که برای فرایند مناقصه برنامه زمانی‌ای وجود داشت (مثل زمان مهلت دریافت یا ارسال اسناد، زمان بازگشایی پاکات مناقصه و غیره) برای ارزیابی کیفی یک مناقصه هم برنامه‌ای وجود دارد که در آن زمان بندی، فعالیت‌ها و مسئولیت‌های مربوط به ارزیابی کیفی مناقصه گران تعیین شده است.
• استعلام ارزیابی: کاربرگ یا کاربرگ‌هایی که به طور یکسان به منظور ارزیابی کیفی مناقصه گران بین همه متقاضیان توزیع و اطلاعات مورد نیاز از آن‌ها دریافت شده و طی آن از کیفیت کار پیمانکاران استعلام گرفته می‌شود.
• طراحی: خدماتی که به تعیین مشخصات فنی، اجرایی، روش ساخت و تدارک یک طرح یا پروژه منجر شود. این خدمات می‌تواند جزء وظایف یک مهندس مشاور یا در پروژه‌های EPC جزء وظایف پیمانکار باشد. به پروژه‌هایی که وظیفه مهندسی و طراحی، تامین تجهیزات و مصالح و ساخت با پیمانکار باشد، اصطلاحا پروژه‌هایEPC  (Engineering procurement and construction) گفته می‌شود.
• ساخت: فعالیت‌هایی که از طریق ساخت کارخانه‌ای یا اجرای در محل، به تحقق عینی یک طرح یا پروژه منجر شود.
• بهره برداری: زمانی که پروژه را به صورت موقت به کارفرما یا مناقصه گزار تحویل دهیم (تحویل موقت)، وارد فاز بهره برداری می‌شویم.

مجموعه فعالیت‌هایی که به منظور راهبری، تعمیر و نگهداری سامانه‌ها، ابنیه، تاسیسات، تجهیزات یا خدمات تکمیلی مرتبط انجام می‌گیرد، بهره برداری گفته می‌شود.

دقت داشته باشید تا زمانی که دوره تضمین تمام نشده و پروژه را تحویل قطعی نداده‌ایم، هر نقصی در پروژه به عهده پیمانکار بوده و موظف است تا بدون دریافت هزینه اضافی آن را برطرف کند.

• کار پیمانکاری: فعالیت‌هایی برای ساخت تمام یا بخشی از یک طرح یا پروژه که مشتمل بر یک یا چند نوع از خدمات زیر باشد:

1. ساخت
2. ساخت و نصب
3. خدمات طراحی همراه با ساخت
4. خدمات نگهداری و بهره برداری
5. مشارکت مالی همراه با ساخت (شرایطی که خود پیمانکار در پروژه سرمایه گذاری می‌کند.)

• پیمانکار: شخص حقیقی یا حقوقی است که وظایف کار پیمانکاری بر عهده او است.
• گروه مشارکت: همکاری چند شرکت پیمانکار با یک دیگر و شرکت در مناقصات برای پروژه‌های بزرگ و زمان بر

• تامین کالا

تامین مصالح، تجهیزات، کالا و خدمات مرتبط که در قالب قرارداد خرید، شامل یک یا چند مورد زیر باشد:

1. تولید یا عرضه
2. حمل
3. نصب
4. پشتیبانی

• تامین کننده

شخصی حقیقی یا حقوقی است که برای تامین کالا قبول تعهد می‌کند.

• پیمانکار عمومی

پیمانکار عمومی شخص حقیقی یا حقوقی  است که شخصا فعالیت‌هایی مثل کار پیمانکاری، تامین کالا و تامین تمام یا بخشی از منابع مالی طرح یا پروژه و مدیریت را انجام داده و در مناقصه شرکت می‌کند.

• پیمانکار فرعی

شخص حقیقی یا حقوقی است که برای انجام بخشی از موضوع مناقصه با تأیید مناقصه گزار، متعهد به همکاری با مناقصه گر می‌‌شود.

یعنی بنا به نیاز پیمانکار عمومی، می‌توان بخشی از اجرا پروژه را بر عهده پیمانکار فرعی یا جزئی قرار داد. دقت داشته باشید که پیمانکار فرعی در مناقصه شرکت نکرده و در نهایت مطالبات خود را از پیمانکار اصلی می‌گیرد نه از کارفرما.

• مشاور

شخص حقیقی یا حقوقی است که خدمات مهندسی مشاور، مشاوره فنی بازرگانی مثل مطالعه، طراحی یا مدیریت بر طرح، اجرا و نظارت یا هر نوع خدمات مشاوره ای و کارشناسی به عهده اوست.

در واقع مشاور نماینده‌ای از طرف کارفرماست تا بر کار پیمانکار نظارت کرده و به کارفرما گزارش کند.

• مدیر طرح

شخص حقوقی که طی حکم یا قرارداد مشخص، بخشی از وظایف کارفرما مثل مدیریت بر انجام تعهدات موضوع مناقصه را برعهده گرفته و بر کار مهندسین مشاور نظارت می‌کند.

دقت داشته باشید که مدیر طرح همه وظایف کارفرما مثل تایید تغییر مقادیر یا تایید تغییر مدت پیمان را نمی‌تواند انجام دهد.

ارزیابی ساده مناقصه

در مناقصات پیمانکاری یک مرحله‌ای، در صورتی که برآورد هزینه اجرای کار یا برآورد خرید از بیست برابر نصاب معاملات متوسط تجاوز نکند، ارزیابی کیفی مناقصه گران یا تامین کنندگان از سوی مناقصه گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی انجام می‌شود.

اما در مناقصات دو مرحله‌ای از سوی دستگاه مرکزی یا به تشخیص وی بهتر است این وظیفه بر عهده کیمته فنی بازرگانی باشد.

این وظایف عبارتند از:

• بررسی کفایت و تأیید گزارش شناخت.
• تعیین معیارهای ارزیابی و وزن آن‌ها.
• تایید مفاد استعلام ارزیابی.
• امتیاز دهی به متقاضیان در خصوص هر یک از معیارهای ارزیابی
• ارزیابی نهایی مناقصه گران و تهیه فهرست کوتاه مناقصه گران صلاحیت دار برای دعوت به مناقصه محدود.

گزارش شناخت مناقصه چیست؟

در ارزیابی کارهای پیمانکاری یا تأمین کالا با برآورد بیش از بیست برابر نصاب معاملات متوسط، تهیه گزارش شناخت پروژه ضروری است و باید به همراه استعلام به متقاضیان ارائه شود.

گزارش شناخت پروژه شامل موارد زیر است:

• عنوان، مشخصات کلی، اهداف کیفی و کمی پروژه.
• سازمان کارفرمایی
• برنامه زمانی کلی اولیه (متناسب با تعهدات موضوع مناقصه).
• اطلاعات تأمین مالی پروژه
• اسناد فنی، نقشه‌ها و اطلاعاتی که وضعیت پروژه را برای مناقصه گر از نظر شرایط کار مشخص کند.
• برنامه تدارکاتی پروژه (تدارکات داخلی و خارجی)
• قوانین خاص و مقررات اختصاصی پروژه (نظیر بیمه یا الزامات ایمنی و زیست محیطی خاص)

اگر تمایل به دانلود و مطالعه آیین نامه ارزیابی کیفی دارید، رو لینک زیر کلیک کنید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری