آموزش اجرای سقف کاذب رابیتس به همراه جزئیات اجرایی

در ساخت ساختمان یکی از مراحل مهم در بخش نازک کاری اجرای سقف کاذب است. سقف کاذب که نوعی سقف ثانویه محسوب می‌شود در زیر سقف اصلی نصب شده و علاوه بر اینکه باعث زیباتر شدن سقف می‌شود، در مخفی کردن و پوشش تاسیسات و سیم‌کشی‌ها نیز نقش پر رنگی دارد. یکی از انواع مهم این سقف، سقف کاذب رابیتس و گچ است که با توجه به کاربرد گسترده‌ای که دارد آشنایی با روش اجرای آن برای هر مهندس عمرانی ضروری خواهد بود.

استفاده از سقف کاذب رابیتس و گچ در ایران از سالیان گذشته رایج بوده است. این سقف از عناصری مانند میلگرد، نبشی، ملات گچ و ورق‌های رابیتس به عنوان لایه رویه تشکیل شده است. در این مقاله از آکادمی عمران ابتدا به تعریف سقف کاذب رابیتس پرداخته و برای درک بهتر، رابیتس را بررسی می‌کنیم. در ادامه روش اجرای سقف کاذب رابیتس و گچ را به همراه نکات اجرایی عنوان کرده و همچنین تمام مزایا و معایب این نوع سقف را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

سقف کاذب رابیتس چیست؟

سقف کاذب رابیتس یکی از متداول‌ترین سقف‌های کاذب است که از میلگرد، نبشی، ورق‌های رابیتس (به عنوان رویه) و ملات گچ تشکیل می‌شود. بعضی افراد سقف رابیتس را سقف راویز می‌نامند. اما از آنجایی که کلمه رابیتس از نظر فنی و علمی واژه صحیح‌تری است ما در این مقاله از آن استفاده می‌کنیم.

سقف کاذب رابیتس به این صورت اجرا می‌شود که ابتدا میلگردها به سقف جوش داده شده یا از سقف اتصال می‌گیریم و سپس با توجه به طرح سقف، تراز آن تعیین می‌شود. بعد از آن به کمک نبشی فولادی یا میلگرد به شکل افقی ترازبندی انجام شده و در ادامه نیز طرح سقف با اتصال رابیتس‌ها به وسیله مفتول گالوانیزه به میلگرد پیاده سازی می‌شود. در انتها نیز پس از رابیتس کاری، گچکاری انجام می‌شود.

از ویژگی‌های این نوع سقف کاذب می‌توان به مواردی از قبیل طرح‌پذیری بالا، وزن بالا، سرعت اجرای متوسط، سهولت در اجرا، قیمت مناسب و مصالح در دسترس اشاره کرد. همچنین از این سقف معمولاً در معماری‌های کلاسیک که گچ بری زیادی دارد استفاده می‌شود.

اما رابیتس به عنوان یکی از اجزای اصلی این نوع سقف کاذب چیست و انواع و کاربرد آن کدام است. در ادامه ابتدا به سوال رابیتس چیست پاسخ داده و سپس در ادامه به نحوه اجرای سقف رابیتس می‌پردازیم.

رابیتس چیست؟

رابیتس به ورق‌های گالوانیزه می‌گویند که به شکل ورق‌های فولادی مشبک تولید می‌شوند. امروزه این ورق‌های گالوانیزه گرم یا رابیتس یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی در صنعت هستند که کاربردهای فراوانی نیز دارند.

کاربرد رابیتس‌ها با توجه به نوع طراحی و مقاومت آن‌ها متفاوت است و آن‌ها را نمی‌توان به جای هم به کار برد. برای مثال رابیتسی که برای گچ کاری از آن استفاده می‌شود به نسبت نازک بوده و در برابر آب و زنگ زدگی مقاوم نیست. این در حالی است که رابیتس‌هایی که برای ساخت اسلب‌های بتنی از آن‌‌ها استفاده می‌شود مقاومت بالایی دارند.

در واقع رابیتس به کمک مفتول گالوانیزه که سیم رابیتس بندی هم نام دارد مانند یک لایه به محل مورد نظر متصل می‌گردد. استفاده از رابیتس از ترک خوردگی گچ یا سیمان در سطح جلوگیری می‌کند. از طرفی برش و فرم دادن به این متریال در کارهایی مانند سقف کاذب رابیتس، آسان است.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

انواع رابیتس

به طور کلی در دسته بندی انواع رابیتس، آن‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کنند.

1. بر اساس ستون : یک ورق رابیتس از تعداد معینی ستون (پل) و ردیف تشکیل شده که بر اساس تعداد آن نام‌گذاری می‌شود. به این ترتیب رابیتس با 9، 11 و 13 ستون داریم.
2. بر اساس وزن : در این دسته‌بندی با وزن هر ورق رابیتس کار داریم و تعداد ستون‌های آن متفاوت است. به این صورت که رابیتس‌ها با توجه به وزنشان در سه دسته زیر قرار می‌گیرند.

• را‌بیتس ۹ ستون سبک با وزن معادل ۶۶۰ گرم
• رابیتس ۹ ستون نیمه سنگین با وزن معادل ۷۹۰ گرم
• رابیتس ۹ ستون سنگین با وزن معادل ۸۷۰ گرم

البته برای رابیتس‌های 11 و 13 نیز  نیز انواع سبک، نیمه سنگین و سنگین را داریم. اما تعداد ستون‌ها در رابیتس، همیشه نشان دهنده سنگین‌تر بودن آن نبوده و عامل وزن، ارتباط مستقیم با ضخامت ورق مصرفی در تولید رابیتس خواهد داشت.

کاربرد رابیتس

علاوه بر استفاده از رابیتس‌ها در سقف‌های کاذب از آن‌ها در کارهای ترمیمی و تزیینی ساختمان نیز استفاده می‌شود. در بررسی کاربرد رابیتس‌ها می‌توان سه دسته زیر را نام برد:

1) کاربرد رابیتس در نمای خارجی ساختمان

از آنجایی که نمای بیرونی ساختمان‌ در معرض تابش نور خورشید، رطوبت و خوردگی است باید از مصالحی استفاده کنیم که مقاومت مناسبی در برابر این مخاطرات داشته باشند. رابیتس یا ورق‌های گالوانیزه گرم در برابر خوردگی مقاومت خوبی داشته و یک انتخاب مناسب برای ساختن نمای بیرونی ساختمان‌ها هستند.

از طرفی رابیتس مصرفی در نمای ساختمان باید نقش دیوار پشتیبان نما را نیز داشته باشد. در نتیجه لازم است از رابیتس سنگین 13 ستون و 3 چشمه با وزن 1200 گرم استفاده کنیم.

2) کاربرد رابیتس در سقف کاذب رابیتس و گچ

سقف کاذب رابیتس و گچ یکی از انواع متداول‌ سقف‌ کاذب بوده که بسیاری از سازندگان آن را اجرا می‌کنند.

3) کاربرد رابیتس در دیوارها و برای جلوگیری از ترک

از رابیتس برای مواردی مانند ترمیم ترک‌های دیوار و حتی ساختن دیوارهای کاذب نیز استفاده می‌شود. از طرفی رابیتس را برای ایجاد درگیری مناسب دیوار و ستون با قرارگیری آن بر روی دیوار‌ها و ستون‌های فلزی و بتنی به کار می‌برند.

انواع سقف کاذب رابیتس 

به طور کلی می‌توان سقف رابیتس را به دو دسته تخت و دکوراتیو تقسیم کرد به این صورت که در قسمت‌های تخت سقف به علت بار بیشتری که وجود دارد، فاصله بین میلگردها یا تسمه‌های باربر خصوصا زمانی که سطح زیادی را پوشش داده باشد، به نسبت قسمت‌های دکوراتیو یا نور مخفی کمتر است. علت این مسئله کم بودن بار در قسمت‌های دکوراتیو و زیاد بودن آن در قسمت‌های تخت است. به همین علت در قسمت‌های تخت از رابیتس‌های سنگین‌تر با ستون‌های بیشتر استفاده می‌شود.

در سقف کاذب رابیتس فاصله نبشی‌ها یا میلگردهای حمال در شاسی سقف کاذب اهمیت بالایی دارند چرا که با افزایش این فاصله به خصوص در قسمت‌های مسطح یا تخت سقف که سطح زیادی دارند احتمال شکم دادن رابیتس بر اثر وزن گچ خیس وجود دارد و توصیه شده از رابیتس 13 ستون 3 چشمه با وزن 900 یا 1200 گرم استفاده شود.

برای قسمت‌های دکوراتیو یا نورپردازی‌ها در سقف کاذب می‌توانیم از رابیتس 11 ستون 700 گرمی نیز استفاده کنیم. البته از انواع دیگر رابیتس مانند رابیتس 9 ستون 3 چشمه 700 گرمی برای اتصال گچ به سطح اجرای ستون بتنی یا فلزی نیز استفاده می‌شود.

کاربرد سقف کاذب رابیتس

به طور کلی این سقف در بخش های مختلفی مانند سقف اتاق خواب، پذیرایی، آشپزخانه و پارکینگ کاربرد دارد. از مهم‌ترین کاربردهایی که برای سقف کاذب رابیتس وجود دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد فضای خالی برای عبور تاسیسات برقی و مکانیکی از زیر سقف
• پیاده سازی طرح‌های زیبا برای سقف
• ایجاد رویه برای پوشش بخش زیرین سقف
• بهبود عایق بندی صوتی و حرارتی سقف
• محافظت از اسکلت ساختمان و بخصوص اسکلت‌های فولادی در برابر حریق

مزایا و معایب سقف کاذب رابیتس

• قابلیت پیاده سازی طرح‌های متنوع و دکوراتیو
• سرعت اجرای مناسب
• در دسترس بودن متریال مصرفی
• قیمت مناسب مصالح
• سهولت در اجرا
• مصرف زیاد گچ برای اجرای طرح
• وزن زیاد به نسبت سقف کاذب کناف
• احتمال ترک خوردگی لایه گچی به علت تفاوت همرفت گرمایی بین رابیتس و گچ
• عدم امکان اجرای لایه گچی در هر شرایط آب و هوایی

اجزای تشکیل دهنده سقف رابیتس

پیش از بررسی مراحل اجرای سقف کاذب رابیتس و توضیح روش اجرای آن باید با اجزای تشکیل دهنده این نوع سقف کاذب آشنا شویم.

به طور کلی سقف رابیتس یک شبکه فلزی است که در شکل‌های مختلف طراحی می‌شود. این شبکه فلزی شامل اجزای زیر است:

• میلگردهای آویز

این میلگردها سقف کاذب رابیتس را به سقف اصلی سازه متصل کرده و به دو صورت اجرا می‌گردند.

1. روش جوشی: در این روش میلگردها به سقف جوش داده می‌شوند. حداقل طول جوش باید 2 سانتی‌متر و حداقل قطر میلگرد باید 6 میلی‌متر باشد.
2. روش دفنی: در این حالت میلگرد آویز در حین ساخت سقف اصلی اجرا می‌شود. برای زمانی که سقف اصلی کرومیت یا دال بتنی باشد حتما از روش دفنی استفاده می‌شود چرا که میلگردهای سقف بتنی و بال پایین کرومیت برای وزن سنگین رابیتس مناسب نبوده و روش جوشی برای آن‌ها کارایی نخواهد داشت.

• نبشی‌های باربر

از نبشی‌های باربر برای نصب میلگردهای آویز به سقف اصلی استفاده می‌شود. سایز این نبشی‌ها ۳ تا ۵ سانتی متر بوده و حداکثر فاصله مجاز نبشی‌های باربر باید ۶۰ سانتی‌متر باشد. از این نوع نبشی بیشتر در کنج دیوار و سقف‌ها استفاده می‌شود. همچنین برای نبشی نباید از مواد بازیافتی استفاده کرد.

• میلگردهای فرعی

میلگردهای فرعی به نوعی نگهدارنده ورق‌های رابیتس بوده و در فاصله بین نبشی‌ها قرار می‌گیرند. این میلگردها باعث قرارگیری رابیتس‌ به صورت ثابت و بدون اعوجاج می‌شوند. همچنین سایز این میلگردها معمولا بین ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر بوده و حداکثر فاصله آن‌ها ۲۵ سانتی‌متر است. حداقل طول جوش میلگردهای فرعی به اندازه ۲ سانتی متر از هر دو طرف است.

• توری رابیتس

همانطور که گفتیم رابیتس‌ها توری‌های فلزی هستند که روی میلگردها قرار می‌گیرند. برای جلوگیری از شکم دادن گچ‌بری از رابیتس با تعداد ستون بیشتر و وزن سنگین‌تر استفاده می‌شود.

مراحل اجرای سقف کاذب رابیتس

مرحله اول: اجرای آویز سقف

در سازه‌های اسکلت‌ بتنی لازم است تا قبل از بتن ریزی سقف، میلگردهای آویز در سقف نصب شوند. این کار در اسکلت‌های فلزی به جز سقف کرومیت که به صورت دفنی انجام می‌شود به این صورت است که پس از اجرای سقف سازه‌ای، نبشی و میلگردها به تیرهای اصلی و فرعی جوش داده می‌شوند.

سایز میلگرد آویز می تواند 8 تا 10 میلی‌متر باشد. همچنین طول آویزها متناسب با فاصله سقف کاذب با سقف اصلی بوده و قلاب این میلگردها در سقف تیرچه بلوک روی میلگردهای حرارتی یا میلگرد فوقانی تیرچه‌ها قرار می‌گیرد.

در صورتی که میلگردها قبل از بتن ریزی به سقف متصل نشده باشند می‌توان آن‌ها را به شکل T یا L ساخته سپس سقف را سوراخ کرده و در فواصل مناسب آن‌ها را اجرا کنیم. البته برای سقف‌های دال مشبک یا مجوف می‌توان پلیت در کف سقف نیز تعبیه کرد و میلگردهای آویز را به آن‌ها جوش داد.

مرحله دوم: اجرای اجزای باربر اصلی و فرعی (شاسی کشی)

در این مرحله باید نبشی‌های باربر به آویزها جوش داده شوند. به عبارتی نبشی‌های باربر نقش اصلی در انتقال بار سقف به میلگردهای آویز و سپس سقف اصلی را بر عهده دارند.

نکته مهم قبل از نصب شاسی سقف کاذب رابیتس، تعیین دقیق تراز اجرای سقف است که در این گام باید دقت کنیم ارتفاع سقف تا کف، بیش از حد کاهش پیدا نکرده و ارتفاع تمام شده طبقه را کم نکند. پس از نصب نبشی‌ها، میلگردهای فرعی به صورت دو شبکه عمود بر هم به نبشی‌ها متصل می‌شود.

مرحله سوم: نصب رابیتس 

پس از اتمام شاسی کشی سقف و به عنوان مرحله نهایی زیرسازی، ورق‌های رابیتس روی میلگردهای فرعی قرار گرفته و با سیم گالوانیزه رابیتس بندی به آن متصل می‌شوند. رابیتس‌ها باید در فواصل معین توسط مفتول مناسب به شاسی سقف بسته شده تا هیچ گونه برجستگی یا فرورفتگی در سطوح تمام شده آن‌ها نباشد.

مرحله چهارم: اجرای لایه آستر با ملات گچ و خاک

پس از تکمیل زیرسازی فلزی، آستر را با استفاده از اندود گچ و خاک اجرا کرده و سطح آن را با شمشه کشی صاف می‌کنیم. نفوذ اندود به سوراخ‌های رابیتس باعث می‌شود تا گیرش مناسبی بین آن‌ها ایجاد شده و احتمال جدا شدگی یا ترک خوردگی تا حد خوبی کاهش یابد. بعد از اینکه سقف خشک شد برای اطمینان از صاف و صیقلی بودن سقف روی آن با ملات گچ سفیدکاری شده و به کمک شمشه و ماله فلزی پرداخت می‌شود.

نکات اجرایی سقف کاذب رابیتس

1. در سازه‌های با اسکلت بتنی برای کاهش هزینه نهایی و جلوگیری از تخریب توصیه می‌شود میلگردهای آویز یا پلیت اتصال، پیش از بتن ریزی سقف اجرا شوند.
2.  ورق‌های رابیتس بسته شده روی شاسی کشی باید حداقل به اندازه 10 سانتی‌متر اورلپ یا همپوشانی داشته باشند.
3. لازم است پیش از شاسی کشی سقف کاذب، تراز اجرای سقف کنترل شده و سقف به صورت کاملا تراز اجرا شود.
4. برای بستن رابیتس‌ها نباید از مفتول معمولی یا آهن سیاه استفاده کرد.
5. توصیه شده برای جوش‌پذیری بهتر میلگردها از میلگرد نوع صاف استفاده شود.
6. چنانچه در اجرای سقف عرشه فولادی، فاصله تیرهای فرعی زیاد باشد باید نبشی کشی به شکل مناسب انجام شده و آویزها به آن جوش داده شوند. جوش دادن آویزها به ورق‌های نازک سقف به هیچ عنوان مجاز نیست.

قیمت اجرای سقف کاذب رابیتس

در بررسی قیمت اجرای سقف کاذب رابیتس باید توجه کنیم که قیمت اجرای قسمت‌های تخت سقف که صاف هستند به صورت متر مربع محاسبه شده و این قیمت برای قسمت‌های دکوراتیو یا نورمخفی که دارای ریزه کاری‌های بیشتری است به صورت متر طول محاسبه می‌شود. همچنین عواملی مانند متراژ پروژه، نیروی انسانی و متریال مصرفی در قیمت نهایی اجرای سقف رابیتس اثر می‌گذارند.

جمع بندی

سقف کاذب رابیتس و گچ به عنوان یکی از انواع رایج سقف کاذب دارای اهمیت بالایی است. آشنایی با اجزای تشکیل دهنده این سقف و اطلاع از نحوه اجرای آن موضوعات مهمی است که در بحث اجرای ساختمان باید به آن‌ها آگاه باشیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره سقف کاذب گچ و رابیتس کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری