بخشنامه 5090 و چگونگی تهیه و تنظیم آن + فیلم

اگر کارفرما در پرداخت صورت وضعیت‌های پیمانکار تاخیر کند، آیا پیمانکار می‌تواند ادعای ضرر و زیان کند؟ آیا می‌تواند بابت مشکلات اعتباری و تخصیصی مدت پیمان را تمدید کند؟ ما در این مقاله به تفسیر بخشنامه تاخیرات 5090 و بخشنامه 1300 می‌پردازیم و به این سوالات پاسخ می‌دهم؛ پس تا انتهای این مطلب با آکادمی عمران همراه باشید.

مشکلات اعتباری و تخصیصی در لایحه تاخیرات

منظور از مشکلات اعتباری و تخصیصی در یک پروژه عمرانی این است که اعتبار مالی لازم برای آن پروژه دیده نشده یا اعتبار لازم برای آن پروژه دیده شده، اما تخصیص داده نشده است. در نتیجه، کارفرما نمی‌تواند پرداخت‌ها را به‌موقع انجام داده و در تحویل پروژه تاخیر ایجاد می‌شود.

اما سوال اینجاست که چطور می‌توان، تعلل زمانی یا تاخیر در پرداخت کارفرما را به زمان تبدیل کرده و در لایحه تاخیرات از آن استفاده کرد؟ به همین منظور بخشنامه 5090 از سوی سازمان برنامه بوجه ابلاغ شد. در ادامه برای آشنایی بیشتر بخشی از فیلم آموزش لایحه تاخیرات آکادمی عمران را مشاهده کنید.

بر اساس این بخشنامه، پیمانکاران و مشاوران می‌توانند تاخیرات ناشی از مشکلات اعتباری و تخصیصی را به زمان تبدیل کرده و تاخیر در مدت پیمان را به تاخیرات مجاز پیمانکار تبدیل کنند.

بخشنامه 5090

سازمان برنامه و بودجه در 2 آذر سال 1360 بخشنامه‌ای با عنوان نحوه محاسبه تاخیرات ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها منتشر کرد. اگرچه این بخشنامه بر اساس شرایط عمومی پیمان قدیم تنظیم شده و با شرایط عمومی پیمان جدید (سال 78) مطابقت ندارد، اما از آن برای مشکلات اعتباری و تخصصی استفاده می‌شود.
به‌طور کلی، بخشنامه 5090 شامل نحوه محاسبه مدت تمدید ناشی از تاخیر در پرداخت هر یک از صورت وضعیت‌های موقت بعد از ضرب الاجل تعیین شده و تاخیر در پرداخت پیش پرداخت‌ها است.

ضرب الاجل تعیین شده برای پرداخت صورت وضعیت‌های موقت، ۱۰ روز به ازای صورت وضعیت کارکرد موقت هر یک ماه است.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

فرض کنید مدت کارکرد صورت وضعیت دو ماه باشد، کارفرما از تاریخ تایید صورت وضعیت توسط مهندس مشاور، ۲۰ روز فرصت دارد تا به صورت وضعیت رسیدگی کند و مبلغ مورد تایید خود را پرداخت کند.

البته برخی ضرب‌الاجل را 20 روز (شامل 10 روز رسیدگی مشاور و 10 روز رسیدگی و پرداخت کارفرما) به ازای هر صورت وضعیت ماهانه می‌دانند که در آموزش‌های آکادمی عمران تفاوت‌های هر یک و صحت دو ادعا بررسی شده است در حالی که هنوز سازمان برنامه و بودجه بعد از این همه سال، به طور صریح نظری در این مورد نداده است.

تفسیر بخشنامه 5090

بخشنامه 5090 که به بخشنامه لایحه تاخیرات نیز معروف است، یک پیوست موسوم به بخشنامه 1300نیز دارد که در ادامه این مقاله لینک هر دو را جهت دانلود برایتان قرار داده‌ایم. در ادامه با جزئیات بخشنامه 5090 و تفسیر آن آشنا شوید.

نحوه محاسبه مدت تمدید

1- چنانچه در پرداخت هر یک از صورت وضعیت‌های موقت بعد از ضرب‌الاجل تعیین شده، تاخیری رخ داده باشد، مدت زمانی که از این بابت به مدت پیمان اضافه می‌شود از رابطه زیر محاسبه می‌گردد.

• مدت تمدید(Ʈ) = تعداد روزهایی که به مدت پیمان اضافه می‌شود.
• مبلغ صورت وضعیت(ƞ) = مبلغ ناخالص کارکرد صورت وضعیتی که در پرداخت آن تأخیر شده است.
• دوره صورت وضعیت(ƫ) = فاصله زمانی تاریخ تسلیم صورت وضعیت مورد محاسبه و صورت وضعیت ماقبل آن به کارفرما بر حسب روز
• مدت اولیه قرارداد(Ƭ) = عبارت از مدتی است که در پیمان به عنوان مدت اولیه پیمان ثبت شده باشد. این مدت به روز تبدیل شده و در رابطه بالا اعمال می‌گردد.
• مبلغ اولیه پیمان(ƿ) = مبلغی که در پیمان به عنوان مبلغ پیمان ثبت شده است.
• مدت تأخیر در پرداخت (Ɵ) = فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و تاریخ پرداخت طبق پیمان

نکته: تاریخ پرداخت طبق پیمان (بر اساس شرایط پیمان عمومی قدیم)، در مورد صورت وضعیت‌های موقت عبارتست از 10 روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به کارفرما. اما بر اساس شرایط پیمان عمومی جدید، تاریخ پرداخت طبق پیمان شامل 10 روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به مشاور و 10 روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به کارفرما که در مجموع 20 روز می‌شود.

نحوه محاسبه تمدید مدت پیمان به دلیل تاخیر در پیش پرداخت‌ها

2- هرگاه در پرداخت پیش پرداخت‌ها تاخیری رخ داده باشد، مدت زمانی که از این بابت به مدت اولیه قرارداد اضافه می‌شود به صورت زیر محاسبه می‌گردد.

چنانچه در پرداخت قسط اول پیش پرداخت تأخیر افتاده باشد، مدت تمدید از رابطه زیر محاسبه می‌شود.

هرگاه در پرداخت اقساط بعدی (بعد از قسط اول) تأخیری رخ داده باشد، مدت تمدید از رابطه زیر محاسبه می‌شود.

• منظور از آخرین صورت وضعیت، آخرین صورت وضعیت قبل از تسلیم ضمانت‌نامه است.
• مدت تاخیر در پرداخت (Ɵ) عبارتست از فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و 10 روز پس از تاریخ تسلیم ضمانت‌نامه مربوط به کارفرما.

3- چنانچه در پرداخت چند صورت وضعیت و پیش پرداخت تاخیرهایی رخ داده باشد مدت تمدید پیمان عبارت است از مجموع مدت‌های تمدیدی که برای هر مورد بدست می‌آید.

• تبصره: روش فوق هچنین در حالت‌هایی که در یک مقطع زمانی معین چند فقره مطالبات پیمانکار پرداخت نشده باشد، مورد عمل خواهد گرفت. لکن در این حالت‌ها مجموع مدت تمدید از مدت زمان واقع بین اولین تاریخ پرداخت طبق پیمان و تاریخ واقعی آخرین پرداخت در مقطع مورد عمل بیتر نخواهد بود.

4- چنانچه یک صورت وضعیت در چند قسط پرداخت شده باشد هر یک از اقساط یک صورت وضعیت تلقی شده و جمع تاخیرات حاصل از آن‌ها به عنوان مدت تمدید ناشی از تاخیر در پرداخت آن صورت وضعیت تلقی می‌گردد.

• در این حالت به‌جای حاصلضرب (مبلغ صورت وضعیت × 0/697) مبالغ خالص دریافتی پیمانکار در هر قسط منظور می‌گردد.

5- چنانچه پیمانکار وام یا پیش پرداختی غیر از آنچه در قرارداد پیش‌بینی و مشخص شده است، دریافت کرده باشد مبلغ دریافتی از این بابت به‌عنوان خالص دریافتی پیمانکار و بابت صورت وضعیت‌های بعد از دریافت این وام‌ها تلقی می‌گردد. مادام که جمع مبالغ خالص قابل پرداخت صورت وضعیت‌های بعدی به این مبلغ نرسیده باشد، تمدید مدت ناشی از تاخیر پرداخت احتمالی این صورت وضعیت‌ها کان لم یکن تلقی می‌گردد.

6- برای اجرای مفاد مذکور در فوق باید فرم تعیین مدت تمدید ناشی از تاخیر در پرداخت‌ها که فرم شماره یک پیوست به بخشنامه 5090 است را پر کنیم .

• این فرم باید به عنوان صورت جلسه رسیدگی به تمدید مدت پیمان ناشی از تاخیر در پرداخت، براساس اطلاعات موجود در پرونده، تکمیل شده و به امضاء نمایندگان دستگاه اجرایی، پیمانکار و دستگاه نظارت برسد.

جهت مشاهده و دانلود بخشنامه 5090 بر روی لینک زیر بزنید.

7- مقطع زمانی که به‌عنوان دوره وقوع توقف کار ناشی از تاخیر در پرداخت‌ها تعیین می‌گردد، مقطعی از زمان است که از نظر طول مدت مساوی مدت تمدید بوده و از نظر تاریخ وقوع توقف منتهی به تاریخ واقعی پرداخت می‌شود.

• دوره توقف کار که به‌ترتیب فوق تعیین می‌گردد به جدول نهائی رسیدگی به تاخیرات منعکس شده و برای تعیین حدود تداخل تاخیرات همزمان ناشی از عوامل محتلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

8- پس از تعیین کل مدت تمدید بابت تاخیر در پرداخت‌ها باید باتوجه به مبلغ کار طبق صورت وضعیت‌های قطعی و مبلغ کل پرداخت شده در صورت وضعیت‌های موقت (یا ماقبل قطعی پرداخت شده) مدت تمدید قابل قبول از این بابت را طبق فرمول زیر تعیین کنیم:

9- این دستورالعمل صرفا برای محاسبه مدت تمدید ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها و پیش پرداخت‌های پیمانکار می‌باشد و هر نوع آثار مالی و حقوق ناشی از تمدید پیمان طبق ضوابط مربوطه اعمال می‌گردد و مفاد آن جز در مورد تمدید مدت پیمان قابل استفاده نیست.

تفسیر بخشنامه 1300 لایحه تاخیرات

سازمان برنامه و بودجه در سال 1361، بخشامه‌ای با پیوست به بخشنامه 5090، با عنوان نحوه محاسبه تاخیرات ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها صادر کرد.
در این بخشنامه ذکر شده است که:

برای برخی از دستگاه‌های اجرائی ابهاماتی درباره کاربرد بخشنامه مذکور و ارتباط آن با شرایط عمومی پیمان پیش آمده است، بدین‌وسیله موارد ذیل جهت اعمال در محاسبه تاخیرات مجاز از تاخیر در پرداخت‌ها اعلام می‌گردد.

طبق این پیوست در مواردی که ماده 37 شرایط عمومی پیمان دقیقا رعایت نشده و دوران هر صورت وضعیت بیش از یک ماه طول کشیده باشد، تاریخ پرداخت، طبق پیمان مذکور، به جای ده روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به کارفرما، از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

جهت مشاهده و دانلود بخشنامه 1300 (پیوست بخشنامه 5090) بر روی لینک زیر بزنید.

مستندات مرتبط با مشکلات اعتباری و تخصیصی لایحه تاخیرات

اسناد و مدارکی که لازم است برای مشکلات اعتباری و تخصیصی این لایحه از سوی پیمانکار و مشاور ارائه شود، عبارت‌اند از:

• جدول محاسبه تاخیرات مالی در پرداخت صورت وضعیت‌ها و پیش پرداخت‌ها
• کپی نامه تحویل صورت وضعیت به کارفرما
• کپی روکش مالی صورت وضعیت تایید شده توسط کارفرما
• کپی چک یا هر سند مالی دیگری که مورد تایید کارفرما بوده و تاریخ دقیق پرداخت کارفرما را تعیین نماید (مانند گزارش ذیحسابی پروژه)
• کپی نامه تایید پرداخت پیش پرداخت توسط مشاور
• کپی نامه ارسال ضمانت‌نامه برای کارفرما

مشکلات اعتباری و تخصیصی در لایحه ضرر و زیان

بدیهی است با تاخیرات پیش آمده در پروژه که از سوی پیمانکار نبوده و مجاز تلقی می‌شود، هزینه‌های اجرای کار افزایش می‌یابد. به طور مثال اگر پروژه باید در 12 ماه انجام می‌شده ولی به دلیل مشکلات اعتباری و تخصیصی که خارج از قصور پیمانکار است در 18 ماه انجام شود، هزینه‌هایی از جمله حقوق سرپرست و معاونین کارگاه، دفتر فنی، انباردار، نگهبان، هزینه تمدید ضمانت‌نامه و هزاران هزینه دیگر به پیمانکار تحمیل می‌شود.

در پروژه‌هایی که تعدیل دارند نیز گاهی این هزینه‌ها جبران نمی‌شود. از این رو پیمانکاران بر اساس تبصره 80 قانون بوجه سال 1356 ادعای ضرر و زیان می‌کنند. پیمانکار ادعا می‌کند که در تاخیرات رخ داده قصوری نداشته و هزینه‌های تحمیل شده پیش از شروع پیمان قابل پیش بینی نبوده است. برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه لایه ضرر و زیان را پیشنهاد می‌کنم.

جمع‌بندی

بخشنامه 5090 در سال 1360 با عنوان نحوه محاسبه تاخیرات ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها از سوی سازمان برنامه و بودجه منتشر شد و بنایی برای مجاز کردن تاخیرات پیمانکار ناشی از مشکلات اعتباری و تخصیصی است. اگرچه این بخشنامه بر اساس شرایط عمومی پیمان قدیم نوشته شده و با شرایط عمومی پیمان جدید (سال 78) مطابقت ندارد، اما همچنان برای تمدید مدت پیمان ناشی از مشکلات اعتباری و تخصیصی پروژه‌ها استفاده می‌شود.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره بخشنامه 5090 کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری