اجرای راه پله بتنی از آرماتوربندی تا بتن ریزی با نقشه

از مهم‌ترین موضوعات راه پله بتنی می‌توان به نحوه اجرای تیر نیم طبقه، رمپ و پاگرد پله اشاره کرد. با توجه به اهمیت پلکان در ساختمان، رعایت استانداردها در اجرای مراحل مختلف راه پله بتنی ضروری است. اما به عنوان یک مهندس عمران در مورد ضوابط و نحوه اجرای راه پله بتنی چه می‌دانید؟ در این مقاله به ارائه جزئیات آرماتوربندی‌، قالب بندی و بتن ریزی راه پله‌های بتنی می‌پردازیم. تا انتها با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

مراحل اجرای راه پله بتنی

اجرای راه پله در ساختمان بتنی یک فرآیند چند مرحله‌ای شامل آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی است. جانمایی، تعیین مصالح مصرفی مثل نوع بتن، تعداد میلگرد، اندازه پاگرد و دال پله و نحوه آرماتوربندی راه پله توسط طراح سازه انجام می‌شود. در ادامه هر مرحله از اجرای راه پله بتنی را با جزئیات بررسی می‌کنیم.

نکته: به طور کلی سه روش برای اجرای پاگرد و تیر نیم طبقه در راه پله بتنی وجود دارد. در گذشته تیر نیم طبقه راه پله بتنی با اتصال به ستون‌های اصلی اجرا می‌شد که در ادامه مقاله آن را توضیح می‌دهیم. اما بعد از ابلاغ پیوست ششم استاندارد 2800 برای جلوگیری از تشکیل ستون کوتاه، دو روش ایجاد دستک و ستونک جایگزین اجرای تیر میان طبقه به روش قدیمی شدند.

1. نحوه آرماتوربندی راه پله بتنی

مرحله اول اجرای راه پله بتنی آرماتوربندی است: 

جهت اجرای راه پله بتنی در قدم اول باید آرماتوربندی با هدف افزایش مقاومت پله‌‌ها انجام شود. آرماتوربندی راه پله بتنی شامل آرماتورهای انتظار راه پله در فونداسیون، آرماتوربندی تیر نیم طبقه، رمپ و پاگرد پله است که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم.

در فیلم زیر نحوه آرماتوربندی و اجرای راه پله بتنی در کارگاه را برایتان شرح می‌دهیم تا این مقاله را با دید بهتری بخوانید. برای مشاهده بیشتر فیلم‌های کارگاهی حتما به آموزش اجرای ساختمان آکادمی عمران سر بزنید.

• اجرای ریشه پله بتنی در پی (آرماتورهای انتظار راه پله در فونداسیون)

هنگام آرماتوربندی پی در اسکلت‌های بتنی باید برای راه‌ پله هم مانند ستون‌ها، آرماتورهای انتظار در نظر گرفته شود که به آن ریشه پله بتنی در پی گفته می‌شود. بار ناشی از رمپ و پاگرد هر ردیف از راه‌ پله‌های بتنی از طریق تیرها و سقف طبقات به ستون‌ها و از طریق ستون‌ها به پی منتقل می‌شود. اما بار دو رمپ ابتدایی و بخشی از بار اولین پاگرد مستقیماً به پی منتقل می‌شود.

لذا ریشه پله‌ها در پی برای انتقال این بار تعبیه می‌شود. در واقع ریشه پله‌ها مانند یک ستون کوچک عمل کرده که بار رمپ و پاگرد اولین راه‌ پله بعد از فونداسیون را به آن منتقل می‌کنند.

پس از اتمام بتن ریزی فونداسیون، ریشه پله‌ها مطابق نقشه‌های اجرایی قالب‌‌ بندی شده و اولین رمپ اجرا می‌گردد. ارتفاع ریشه پله‌ها معمولا در حدود 20 تا 30 سانتی متر است. در تصویر زیر یک نمونه اجرای ریشه پله‌ بتنی نشان داده شده است که ارتفاع آن از ارتفاع معمول بیشتر است.

• آرماتوربندی تیر نیم طبقه راه پله بتنی

در این روش آرماتورهای تیر نیم طبقه راه‌ پله باید در دو ستون یا دیوار برشی کناری خود گیردار شوند. پس هنگام آرماتوربندی و قالب بندی ستون‌ها و دیوار برشی دور باکس راه پله، نباید آرماتورهای تیر نیم طبقه فراموش شود.

آرماتوربندی تیر نیم طبقه راه پله هم زمان با اجرای آرماتوربندی ستون‌های دور باکس پله انجام می‌شود. اما بتن ریزی آن، هم زمان با بتن ریزی سقف و راه پله است. برای مهار آرماتورهای تیر نیم طبقه در دو ستون کناری، هنگام قالب بندی ستون‌ها در یک تراز مشخصی بازشو تعبیه شده تا آرماتورهای تیر نیم طبقه در آرماتورهای اصلی ستون مهار شوند. پس از مهار آرماتورهای تیر در ستون، بازشو با قالب و یونولیت بسته شده تا هنگام بتن ریزی ستون، بتن از بازشو بیرون نریزد.

اگر در زمان اجرای ستون‌های دور باکس راه‌ پله، اجرای آرماتورهای تیر نیم طبقه فراموش شود باید بخشی از پوشش ستون یا دیوار برشی برای رسیدن به میلگردهای آن، جهت مهار آرماتورهای تیر نیم طبقه تخریب شود یا از پلیت و رول بولت برای اتصال تیر میان طبقه فلزی استفاده کرد. اما این روش ها هیچکدام مشابه اجرای اصولی نیستند.

البته روش اجرای اصولی تیر میان طبقه نیز تقریبا منسوخ شده و در حال حاضر از روش‌های ایجاد دستک و ستونک برای اجرای راه پله در ساختمان بتنی طبق استاندارد 2800 استفاده می‌شود که در مقاله مربوطه هر دو روش با فیلم‌های کارگاهی و عملی توضیح داده شده است. برای مشاهده جزئیات این روش‌ها روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

• آرماتوربندی رمپ راه پله بتنی

آرماتوربندی رمپ و پاگرد راه پله مطابق نقشه‌های اجرایی و هم زمان با اجرای سقف انجام می‌شود. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید در هر مرحله از آرماتوربندی سقف، میلگردهای انتظار برای اتصال به رمپ بعدی راه‌ پله در نظر گرفته می‌شود. آرماتورهای عرضی یا مش هم یکی زیر و یکی رو قرار داده می‌شوند.
توصیه می‌شود آرماتورهای انتظار قبل از بتن ریزی خم بخورد، زیرا خم کردن آرماتور در بتن ریخته شده مجاز نیست و می‌تواند باعث ایجاد ترک در بتن کف شود.

همچنین تمیز کردن کامل آرماتورها قبل از بتن ریزی از اهمیت بالایی برخوردار است. وجود هرگونه آلودگی روی سطح آرماتور، روی آج میلگرد را گرفته و منجر به کاهش درگیری آن با بتن می‌شود.

اجرای صحیح قیچی پله، یکی از نکات حساس و اغلب نادیده گرفته شده در ساخت‌ و ساز است. در این قسمت حیاتی، آرماتورهای طولی فوقانی و تحتانی باید به طور دقیق در نقطه شکست شمشیری راه پله به یکدیگر متصل شوند. اتصال به این صورت است که آرماتور فوقانی پاگرد به سمت پایین و آرماتور تحتانی پاگرد به سمت بالا خم شده و حالتی شبیه مفصل ایجاد می‌شود.

با وجود این مفصل، لنگر خمشی به تیر طبقه و پاگرد منتقل نمی‌شود. به این معنی که رمپ راه پله به تیر دو سر ساده و پاگرد و تیر طبقه به تیرهای کنسول تبدیل می‌شوند.

با خم کردن آرماتورهای طولی مش تحتانی رمپ به سمت بالا پس از نقطه خم، پیوستگی بین رمپ و پاگرد نیز افزایش می‌یابد.

در طرف دیگر نیز آرماتورهای طولی رمپ پس از خم شدن، روی پاگرد ادامه یافته و به تیر طبقه و میان طبقه متصل می‌شوند. این تیرها که اغلب بین آسانسور و باکس پله قرار دارند به منظور افزایش مقاومت، با خاموت‌هایی با فواصل مشخص تقویت شده‌اند.

در تصویر زیر اتصال رمپ بعدی را مشاهده می‌کنید.

پس از اینکه بتن ریزی سقف و راه‌ پله یک طبقه انجام شد، نوبت به اجرای قالب بندی و آرماتوربندی سقف و راه‌ پله‌های بعدی می‌رسد. برای یادگیری اصولی روش‌های اجرای راه پله طبق جدیدترین ضوابط به آموزش اجرای راه پله سر بزنید.

• محاسبه سرانگشتی میلگرد راه پله

جهت اجرای آرماتورهای طولی راه پله در مش تحتانی و فوقانی، آرماتورهایی با قطر 20 میلی‌متر و در فواصل 20 سانتی‌متر لحاظ می‌کنیم.

در صورتی که عرض راه پله را 110 سانتی‌متر در نظر بگیریم، با کسر 10 سانتی‌متر کاور بتن از دو طرف، تعداد آرماتورهای طولی برابر می‌شود با:

این تعداد آرماتور طولی برای مش تحتانی و فوقانی برابر می‌شود با 12 میلگرد 20.

طول آرماتورهای طولی مجموع طول رمپ + عرض پاگرد پایین + عرض پاگرد بالا + طول خم آرماتور طولی پشت تیر پاگرد بالا و پایین می‌شود. این عدد در راه پله‌های معمول 5.4 متر است.

طبق جدول اشتال مقدار G (وزن هر متر طول میلگرد) برای میلگرد 20 برابر است با 2.47. پس وزن میلگردهای طولی برای هر نیم طبقه برابر می‌شود با:

طول آرماتورهای عرضی را برابر 110 سانتی‌متر منهای دو کاور 5 سانتی‌متری کرده و با طول خم آرماتورهای عرضی جمع می‌کنیم. این عدد در راه پله‌های معمول 130 سانتی متر است که دو آرماتور فوقانی و تحتانی را شامل می‌شود.

تعداد آرماتورهای عرضی برابر مجموع طول رمپ + عرض پاگرد پایین + عرض پاگرد بالا تقسیم بر 20 سانتی متر + یک است.

 25 = 1 + (20 ÷ 480)

پس در مجموع به 320 کیلوگرم آرماتور با قطر 20 میلیمتر برای هر نیم طبقه نیاز داریم. البته این محاسبات به صورت سرانگشتی بوده و می‌تواند در پروژه‌های مختلف، متفاوت باشد.

نقشه راه پله بتنی و دیتیل آرماتوربندی

دو نمونه فایل اتوکد از نقشه‌های اجرایی و دیتیل‌های مربوط به آرماتوربندی راه پله بتنی در دو ساختمان مختلف در زیر آمده است. در هنگام مشاهده این نقشه‌های اجرایی و دیتیل راه پله‌های بتنی به قطر و طول آرماتورها، طول هم پوشانی، نحوه خم و اتصال آرماتورها به تیر نیم طبقه و تیر طبقه دقت کنید.

2. نحوه قالب بندی راه پله بتنی

مرحله دوم اجرای راه پله بتنی قالب بندی است:

پس از بتن ریزی ستون‌های اطراف تیر نیم طبقه و گیرش بتن آن‌ها، قالب‌های ستون باز شده و نوبت به اجرای آرماتور بندی و قالب بندی راه پله و سقف طبقه بعدی می‌رسد. معمولا برای قالب کف رمپ و پاگرد از تخته‌های چندلایی روغن کاری شده استفاده می‌شود. این تخته‌ها بر روی جک‌های سقفی قرار گرفته و محکم می‌شوند.

جهت حفظ فاصله مناسب بین آرماتور و تخته‌ها هم بهتر است در هر متر مربع حداقل 4 عدد اسپیسر قرار داده شود. توصیه می‌شود اسپیسرها در مرحله پایانی کار و دقیقا قبل از بتن‌ریزی نصب شوند. قالب بندی کناره راه‌پله‌های بتنی هم به کمک قالب‌های فلزی انجام می‌شود.

پیش از بتن ریزی باید از محکم بودن قالب‌های رمپ و پاگرد که با سیم نجاری به جک‌های سقفی و چوب چهارتراش بسته شدند اطمینان یافت. چون پایه‌ها باید وزن قالب، بتن تازه و افرادی که روی آن تردد می‌کنند را تحمل کند. برای مشاهده آموزش قالب بندی و تمام نکات آن به مقاله قالب بتن سر بزنید.

• نحوه قالب بندی پله گرد بتنی

جهت قالب بندی پله گرد بتنی می‌توان از قالب‌های چوبی به دلیل انعطاف و شکل پذیری بالاتر استفاده کرد. اما راهکار دیگر این است که در این قسمت‌ها از ورق فلزی استفاده شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد نحوه اجرای پله گرد با نرم افزار طراحی پله stairdesigner از صفر تا صد، به مقاله محاسبه پله گرد سر بزنید.

3. نحوه بتن ریزی راه پله بتنی

مرحله سوم و آخر اجرای راه پله بتنی بتن ریزی است:

پس از اتمام بتن ریزی ستون‌ها و دیوارهای برشی اطراف راه پله، تیر نیم طبقه، رمپ و پاگرد راه‌پله‌ها هم زمان با سقف، قالب بندی و آرماتوربندی می‌شوند. پس از اتمام قالب بندی و آرماتوربندی نوبت به بتن ریزی می‌رسد. بتن ریزی راه‌ پله‌ها همراه با بتن ریزی تیرها و سقف انجام می‌شود.

بتن ریزی رمپ راه پله باید از پایین رمپ شروع شده و به سمت بالا هدایت شود. اگر بتن ریزی از بالای رمپ شروع شود، بتن به دلیل جاذبه به سمت پایین حرکت کرده و جدایی سنگدانه‌ها رخ می‌دهد.

این در حالی است که در بتن ریزی رمپ از پایین به بالا، این جداشدگی بتن که کاهش مقاومت آن را به دنبال دارد اتفاق نمی‌افتد. در مقاله بتن ریزی سطوح شیبدار مانند سقف شیبدار بتنی به طور کامل درباره این موارد صحبت کرده‌ایم.

جمع بندی

در این مقاله نحوه اجرای راه پله بتنی به صورت گام به گام و همراه با جزئیات کامل را شرح دادیم و نکات کلیدی مراحل آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ ریزی را به طور جامع بررسی کرده‌ایم. همچنین به اهمیت اجزای مختلف راه پله مانند پاگرد، رمپ و تیر نیم‌طبقه پرداختیم و تلاش کردیم تا راهکارهای موجود برای افزایش مقاومت و دوام راه پله بتنی را ارائه دهیم.

در انتها امیدواریم با مطالعه این مقاله، اطلاعات کاملی در زمینه اجرای صحیح راه پله بتنی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری