تجهیز کارگاه چیست؟ | مراحل و برآورد هزینه تجهیز کارگاه ساختمانی

تجهیز کارگاه در پروژه‌های عمرانی، یکی از نخستین و مهم‌ترین مراحل آغاز عملیات اجرایی محسوب می‌شود. نحوه تجهیز صحیح کارگاه، تاثیری مستقیم بر کیفیت، زمان‌بندی و هزینه‌های اجرای پروژه دارد. در این مقاله از آکادمی عمران به‌صورت جامع و کاربردی به موضوع تجهیز کارگاه چیست می‌پردازیم و تمامی مراحل، الزامات اجرایی و نکات مرتبط با تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان را بررسی می‌کنیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

پیش از خواندن مقاله ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید تا با نکات تجهیز کارگاه ساختمانی آشنا شوید. این فیلم تنها بخشی از پکیج صفر تا صد اجرای ساختمان است که در آن تمام مراحل ساخت ساختمان با جزئیات، آموزش داده شده است.

تجهیز کارگاه چیست؟

مطابق بند (ج) ماده ۱۲ شرایط عمومی پیمان، تجهیز کارگاه ساختمانی عبارت است از:

عملیات، اقدام‌ها و تدارکاتی که باید به‌صورت موقت برای دوره اجرا انجام شود، تا آغاز کردن و انجام دادن عملیات موضوع پیمان، طبق اسناد و مدارک پیمان، میسر شود.

به بیان ساده، تجهیز کارگاه (به انگلیسی mobilization) شامل تمامی کارهایی است که پیمانکار باید در ابتدای پروژه انجام دهد تا محل اجرای عملیات عمرانی آماده شود.

این اقدامات شامل آماده‌سازی زمین، ایجاد فضاهای موقت برای کارفرما و نیروهای اجرایی، تامین آب، برق، گاز، تلفن و سایر نیازهای اساسی پروژه است.

به‌طور کلی، تجهیز کارگاه به دو بخش تقسیم می‌شود:

1. تجهیز ثابت: شامل ساخت یا نصب فضاهای موقت نظیر اتاق‌های استقرار پرسنل، دفاتر کار، آزمایشگاه، انبار، اتاق جلسات، محل استراحت کارگران، سرویس‌های بهداشتی و فضاهای مدیریتی
2. تجهیز مستمر: شامل هزینه‌ها و خدمات جاری مانند تامین آب، برق، گاز، تلفن، تغذیه‌ کارکنان، لباس کار، نظافت و سایر هزینه‌های نگهداری روزمره کارگاه تا پایان پروژه

به‌عبارت دیگر، تجهیز ثابت کارگاه در ابتدا و پیش از شروع عملیات اجرایی انجام شده و تمام می‌شود، اما تجهیز مستمر تا پایان کار ادامه دارد.

تجهیز کارگاه بر عهده کیست؟

مطابق بند الف ماده ۲۰ شرایط عمومی پیمان، تجهیز کارگاه به‌طور کامل بر عهده پیمانکار است. پیمانکار موظف است پس از تحویل گرفتن کارگاه، در مدت تعیین‌شده برای تجهیز، طرح جانمایی کارگاه را تهیه کرده و پس از تایید مهندس مشاور، آن را مبنای تجهیز قرار دهد.

تامین آب، برق، سوخت، مخابرات و سایر امکانات لازم برای اجرای عملیات نیز از وظایف پیمانکار است؛ مگر آنکه در اسناد پیمان، ترتیب دیگری ذکر شده باشد.

توجه داشته باشید اگر چه مسئولیت اجرایی تجهیز کارگاه و آماده‌سازی کامل محل پروژه با پیمانکار است، اما هزینه‌های آن در برآورد کلی اجرای پروژه لحاظ شده است. توصیه می‌کنیم فیلم زیر را در خصوص شرایط و نحوه پرداخت هزینه تجهیز کارگاه مشاهده کنید.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان

ماده 20 شرایط عمومی پیمان مشخصا به تجهیز کارگاه ساختمانی اشاره دارد و چارچوب مسئولیت‌های پیمانکار برای آماده‌سازی کارگاه و تامین مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات را مشخص می‌کند.

تفسیر ماده 20 شرایط عمومی پیمان

نکات و جزئیات تجهیز و راه اندازی کارگاه در این ماده از شرایط عمومی پیمان نشریه 4311 به شرح زیر است:

بند الف – طرح جانمایی و تأمین امکانات اولیه

پیمانکار موظف است پس از تحویل کارگاه، طرح جانمایی (مکان‌گذاری) تجهیزات را تهیه و اجرا کند و امکانات اولیه مانند آب، برق، سوخت و مخابرات را فراهم نماید.

بند ب – تامین نیروی انسانی و مصالح

پیمانکار مسئول تامین نیروی انسانی، مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار مورد نیاز پروژه است، مگر آنکه اسناد پیمان ترتیب دیگری پیش‌بینی کرده باشند. تمامی تامین‌ها باید مطابق مشخصات فنی و استانداردها و تحت نظارت مهندس مشاور انجام شود.

بند ج – مصالح محدود یا انحصاری

در صورتی که دسترسی به برخی مصالح داخلی محدود یا در انحصار دولت باشد، کارفرما موظف است تسهیلات لازم را برای تامین آن‌ها فراهم کند یا مشخصات جایگزین ارائه دهد.

بند د – مصالح وارداتی

برای مصالح و تجهیزات وارداتی، کارفرما اجازه ورود آن‌ها را فراهم می‌کند. در صورت بروز محدودیت‌های جدید، پیمانکار مراتب را به مهندس مشاور گزارش می‌دهد تا تصمیم مناسب اتخاذ شود.

بند ه – ماشین‌آلات و ابزار

پیمانکار باید ماشین‌آلات و ابزار مورد نیاز پروژه را مطابق مشخصات پیمان تامین کند. اگر مهندس مشاور آن‌ها را ناکافی یا نامناسب تشخیص دهد، پیمانکار موظف است تجهیزات را تکمیل یا تقویت کند، بدون اینکه بتواند هزینه اضافی از کارفرما مطالبه کند.

بند و – محدودیت خروج تجهیزات

ماشین‌آلات و ابزار مورد نیاز پروژه نمی‌توانند بدون اجازه مهندس مشاور از کارگاه خارج شوند. خروج تجهیزات غیر ضروری با درخواست رسمی و تایید مهندس مشاور مجاز است.

بند ز – تجهیزات دائمی تحت تعهد کارفرما:

اگر تامین برخی تجهیزات دائمی بر عهده کارفرما باشد، پیمانکار مسئول نقص آن‌ها نیست، مگر آنکه نقص ناشی از عملکرد خود پیمانکار باشد.

بند ح – امکانات رفاهی و اداری

در صورتی که پیمانکار موظف به تامین امکانات رفاهی و اداری برای کارکنان کارفرما، مهندس مشاور یا آزمایشگاه باشد، باید این امکانات شامل غذا، مسکن و دفاتر کار را طبق شرایط پیمان فراهم کند.

تجهیز کارگاه در فهرست بها

تجهیز کارگاه در پیوست 5 فهرست بها ابنیه 1404 به‌صورت کامل بررسی شده و چارچوب اجرای آن را مشخص می‌کند. این پیوست شامل توضیحاتی درباره تعاریف، شرایط کلی، روش برآورد هزینه‌ها و نحوه پرداخت است. برآورد هزینه تجهیز کارگاه در قالب ردیف‌های جدول مشخص شده و برای رشته‌های مختلف کار، مقدارهای مشخصی اعمال می‌شود.

در ادامه، هر یک از بخش‌های مهم تجهیز کارگاه در فهرست‌بها شامل دستورالعمل‌ها، برآورد هزینه و نحوه پرداخت را جداگانه بررسی خواهیم کرد.

برای دسترسی به جزئیات کامل عملیات و برآوردهای تجهیز کارگاه، می‌توانید پیوست ۵ فهرست‌بهای ابنیه ویرایش ۱۴۰۴ را از طریق لینک زیر دانلود کنید.

برآورد هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه

برآورد هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه توسط مهندس مشاور یا واحد برآوردکننده و بر اساس شرایط خاص پروژه، موقعیت محل اجرا و روش اجرای کار انجام می‌شود. مبنای این برآورد، پیوست شماره ۵ فهرست بهای واحد پایه رشته مربوطه است و هرگونه اضافه‌ کردن ردیف جدید یا اقلام ستاره دار در این بخش مجاز نیست.

جزئیات برآورد هزینه تجهیز کارگاه

هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه به‌صورت مقطوع یا برحسب واحد مناسب (مانند متر مربع یا ماه) برآورد شده و شامل هزینه آماده‌سازی محل، تامین آب، برق، گاز و مخابرات، احداث فضاهای اداری و رفاهی موقت، انبارها و مسیرهای دسترسی است.

از دیگر نکات مهم در برآورد هزینه تجهیز کارگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورت استفاده از ساختمان‌ها یا تاسیسات موجود یا قابل بازیافت، ارزش مصالح مستهلک و بازیافتی از هزینه نهایی کسر می‌شود.
• چنانچه پیمان شامل چند فهرست بهای پایه باشد، فقط یک ردیف تجهیز و برچیدن کارگاه برای کل پروژه منظور می‌شود.
• ساختمان‌ها و تاسیسات موقت تجهیز کارگاه تنها برای دوره اجرای پروژه در نظر گرفته می‌شوند و در طرح‌های زیربنایی یا بهره‌برداری آتی، هزینه احداث آن‌ها جداگانه و در فصول مربوط درج خواهد شد.
• هزینه‌های مربوط به راه‌های دسترسی، انتقال آب، برق، گاز و مخابرات در صورتی‌ که بر عهده کارفرما نباشد، با استفاده از فهرست‌بهای مربوط (راه و باند یا تاسیسات) محاسبه و در برآورد هزینه تجهیز و برچیدن لحاظ می‌شود.
• در صورتی که زمین تجهیز کارگاه از سوی کارفرما تامین نشود، هزینه اجاره زمین به‌صورت مقطوع در برآورد تجهیز کارگاه منظور خواهد شد.
• هزینه‌هایی نظیر تامین غذای کارگران، برق و آب مصرفی، تعمیرگاه ماشین‌آلات، راه‌های انحرافی، وسایل نقلیه برای مشاور یا کارفرما و تاسیسات نجاری و آرماتوربندی، جزء هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه محسوب نمی‌شود و باید در فصول مربوطه لحاظ شود.
• حداکثر مبلغ هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه در هر رشته بر اساس جدول دستورالعمل کاربرد فهرست بها تعیین می‌شود. درصد تعیین شده (4 درصد) در جدول یادشده به نسبت مبلغ‌های هزینه کار بدون برآورد هزینه تجهیز و برچیدن می‌باشد.
• در موارد استثنایی که هزینه برآورد شده از سقف تعیین‌شده فراتر رود، تصویب آن منوط به تایید شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه خواهد بود.

ضریب تجهیز کارگاه چیست؟

ضریب تجهیز کارگاه معیاری برای تعیین قیمت نهایی فصل تجهیز و برچیدن کارگاه در برآورد پروژه است. به زبان ساده، مشاور کارفرما یک هزینه تخمینی برای تجهیز کارگاه تعیین می‌کند و پیمانکار نیز قیمت پیشنهادی خود را ارائه می‌دهد. با تقسیم هزینه پیشنهادی پیمانکار بر هزینه تخمینی، ضریب تجهیز کارگاه به دست می‌آید.

به عنوان مثال، اگر هزینه تخمینی مشاور 100 میلیون تومان باشد و پیمانکار 120 میلیون تومان پیشنهاد دهد، ضریب تجهیز کارگاه برابر 1.2 خواهد بود.

توجه داشته باشید تنها ضریب پیشنهادی پیمانکار (مندرج در جدول ب اسناد مناقصه) برای تجهیز کارگاه معتبر است و سایر ضرایب مانند بالاسری، ضریب منطقه ای یا سایر ضریب‌های دیگر در این بخش اعمال نمی‌شوند.

ضریب تجهیز کارگاه در فهرست بها

در فهرست‌بهای پروژه‌های عمرانی، تجهیز و برچیدن کارگاه به‌عنوان یک ضریب مستقل لحاظ شده است. این ضریب در پیوست ۵ فهرست‌بها ابنیه ذکر شده و هدف آن هماهنگی بین برآورد هزینه مشاور و هزینه واقعی پیمانکار است. تمامی افراد ذی‌صلاح شامل مشاور، کارفرما و پیمانکار باید هنگام برآورد هزینه اجرای پروژه نسبت به این ضریب آگاهی داشته باشند.

ضریب تجهیز کارگاه در صورت وضعیت

ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه در صورت وضعیت‌ها به تناسب پیشرفت عملیات و مطابق با ضریب تعیین‌شده در پیشنهاد پیمانکار اعمال می‌شود. همان‌طور که در بالا اشاره شد، این ضریب تنها به فصل تجهیز و برچیدن کارگاه تعلق دارد و شامل ضریب‌های منطقه‌ای، ضریب بالاسری یا سایر ضرایب پیشنهادی نمی‌شود.

پیمانکار موظف است بر اساس درصد پیشرفت و ردیف‌های جدول فهرست‌بها، میزان هزینه تجهیز کارگاه را محاسبه و هنگام تنظیم صورت وضعیت، درج کند تا پرداخت‌ها با پیشرفت واقعی پروژه و تجهیزات مورد استفاده منطبق باشد.

تعدیل تجهیز کارگاه

تعدیل هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه در پیمان‌ها مطابق شاخص‌های منضم به پیمان محاسبه می‌شود؛ به بیان ساده به تجهیز کارگاه تعدیل تعلق می‌گیرد.

ملاک عمل، میانگین شاخص رشته‌ای فهرست بهای پایه منضم به پیمان و شاخص رشته ابنیه است. این روش تضمین می‌کند که تغییرات اقتصادی و نوسانات قیمت‌ها در دوره اجرای پروژه در برآورد هزینه تجهیز کارگاه لحاظ شود. برای آشنایی بیشتر با جزئیات فرمول و ضریب تعدیل به مقاله تعدیل چیست مراجعه کنید.

شاخص تجهیز کارگاه

شاخص تعدیل در تجهیز کارگاه از میانگین شاخص رشته‌ای ابنیه و شاخص رشته‌ای که بیشترین سهم در برآورد را دارد، محاسبه می‌شود.

• حالت 1: اگر تنها فهرست بهای منضم به پیمان رشته ابنیه باشد، شاخص مبنا و شاخص دوره انجام کار برای فصل تجهیز و برچیدن کارگاه همان شاخص رشته ابنیه است.
• حالت 2: اگر فقط یک فهرست بهای غیرابنیه (مثلا راه و باند) باشد، شاخص مبنا و شاخص دوره انجام کار میانگین شاخص رشته ابنیه و آن رشته است.
• حالت 3: اگر بیش از یک فهرست بهای منضم به پیمان باشد، شاخص مبنا و شاخص دوره انجام کار میانگین شاخص رشته‌ای با بالاترین برآورد و شاخص رشته ابنیه محاسبه می‌شود.

این روش بر اساس بند ۸ بخشنامه شماره ۳۵۱۷/۱۰۰ مورخ ۱۹/۱/۱۳۸۶ تعیین شده و برای محاسبه تعدیل تجهیز کارگاه در پیمان‌های مشمول آحاد بها به‌کار می‌رود.

لیست تجهیز کارگاه ساختمانی

مجموعه اقدامات و تدارکات اولیه‌ای که پیمانکار برای آماده‌سازی محل پروژه و تجهیز کارگاه انجام می‌دهد، به شکل خلاصه شامل موارد زیر است:

• فضاهای اداری و رفاهی: تامین دفاتر، ساختمان‌های اداری و رفاهی برای پیمانکار، کارفرما، مهندس مشاور و آزمایشگاه
• محوطه و زیرساخت‌ها: اجاره زمین، محوطه‌سازی، راه‌های دسترسی و مسیرهای سرویس
• تأمین آب، برق، گاز و مخابرات: شامل شبکه داخل کارگاه و تجهیزات پشتیبانی
• فضاهای انبار و نگهداری: انبارهای سرپوشیده، انبار مواد منفجره، تجهیزات HSE و ایمنی
• ماشین‌آلات و تجهیزات: نصب، بارگیری، جابه‌جایی، مونتاژ و دمونتاژ ماشین‌آلات و سیستم‌های تولید مصالح
• امکانات رفاهی کارکنان: مسکن، تغذیه، لباس و لوازم حفاظتی
• ایمنی و تردد: علائم ایمنی، روشنایی، تهویه و مسیرهای مناسب برای عبور افراد و وسایل نقلیه
• بیمه تجهیز کارگاه: پوشش‌های لازم برای تجهیزات و پرسنل

توجه داشته باشید بسته به شرایط پروژه، ممکن است برخی موارد حذف یا اضافه شوند.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

چک لیست تجهیز کارگاه

برای سهولت مرور و استفاده عملی، چک لیست تجهیزات کارگاه به صورت PDF قابل دانلود در اختیار شما قرار گرفته است.

مراحل تجهیز کارگاه ساختمانی

مراحل تجهیز کارگاه عبارت‌اند از:

1. بررسی و جمع آوری اطلاعات لازم: شامل موضوع، منابع لازم، برنامه اجرا و مکان پروژه
2. طراحی تجهیز کارگاه: با توجه به گام اول و رعایت نکات ایمنی و اجرایی
3. تامین مصالح و منابع لازم: شامل تجهیزات، ماشین‌آلات، مواد و نیروی انسانی
4. پیاده سازی و اجرا: نصب و راه‌اندازی تجهیزات و فضاهای موقت
5. بازرسی و رفع مشکلات: نظارت بر عملکرد تجهیزات و اصلاح موارد نقص

نکات اجرایی و ایمنی در تجهیز کارگاه

رعایت نکات زیر در طرح و اجرای تجهیز کارگاه با توجه به حجم عملیات اجرایی و وسعت پروژه الزامی است.

نکات پیش از تجهیز کارگاه

• محوطه کارگاه باید ایمن شده و از ورود افراد متفرقه جلوگیری شود؛ استفاده از فنس یا دیوار حفاظتی و نصب اتاقک نگهبانی الزامی است.
• در صورت نیاز، دوربین‌های مداربسته برای افزایش امنیت و روشنایی کافی برای فعالیت شبانه نصب شود.
• نقشه تجهیز کارگاه باید با توجه به پیشرفت آتی پروژه، حجم منابع و نیروی انسانی طراحی شود.
• محل استقرار تجهیزات باید دسترسی مناسبی داشته باشد و اتاق‌های کارگری در محل‌های پرخطر (نزدیک محل گودبرداری ساختمان) احداث نشوند.
• اتاق‌های مدیریت و پرسنل فنی از بخش کارگری جدا شود و اشراف مدیریتی با رعایت فاصله و کاهش آلودگی صوتی تامین گردد.

نکات حین تجهیز کارگاه

• احداث حمام و سرویس بهداشتی متناسب با تعداد نفرات در بخش کارگری و پرسنل فنی با کف و دیوار کاشی یا سرامیک (استفاده از سیمان به دلیل ایجاد آلودگی توصیه نمی‌شود)
• تعبیه چاه فاضلاب مناسب، امکان استفاده از گمانه زنی‌های موجود برای فاضلاب
• ایجاد انبار با ابعاد متناسب برای مصالح و تجهیزات، جانمایی در معرض دید و دسترس برای افزایش ایمنی و سهولت تردد ماشین‌آلات
• نصب بنر اطلاع‌رسانی و عذرخواهی از همسایگان برای کاهش تنش

• استفاده از کانکس‌های عایق‌بندی شده برای رفاه و جابجایی آسان، توجه به دمای داخلی کانکس‌ها
• جانمایی مناسب محل دپوی مصالح و ماشین‌آلات پروژه (ژنراتور، منبع سوخت، تاور کرین و غیره) با در نظر گرفتن پیشرفت آتی کار
• نصب تجهیزاتی مانند اطفای حریق، ملزومات بهداشتی و جعبه کمک‌های اولیه به همراه آموزش پرسنل
• امکان انتقال تجهیزات به بالا یا استفاده از چیدمان چند طبقه در صورت محدودیت فضا در محیط شهری

• نصب قفل مناسب برای حفاظت از تجهیزات
• قرارگیری کانکس‌ها بالاتر از سطح زمین برای جلوگیری از مشکلات ناشی از بارندگی و گل‌آلودگی؛ امکان ایجاد ارتفاع با بلوک سیمانی و بتن مگر و ساخت پله
• در زمین‌های شمالی، تجهیز کارگاه در حیاط امکان‌پذیر است؛ اما در زمین‌های جنوبی، کانکس‌ها باید بالاتر از زمین اجرا شوند و زیر آن‌ها شمع‌های دوبل IPE18 تا عمق ۳ متری مدفون شوند.

برچیدن کارگاه ساختمانی

پس از پایان عملیات اجرایی و تحویل موقت پروژه، پیمانکار موظف است نسبت به برچیدن کارگاه ساختمانی اقدام نماید. مطابق ماده 12 شرایط عمومی پیمان:

برچیدن کارگاه، عبارت است از جمع‌آوری مصالح، تجهیزات، تأسیسات و ساختمان‌های موقت، خارج کردن مواد زائد، مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه و تسطیح و تمیز کردن محل‌های تحویلی کارفرما می‌باشد.

پیمانکار باید محوطه کارگاه را به حالت اولیه یا وضعیتی که در نقشه‌ها یا دستور کارفرما مشخص شده بازگرداند و اطمینان حاصل کند که هیچ‌گونه مصالح یا ضایعاتی در محل باقی نمانده باشد.

شرایط برچیدن کارگاه بر اساس شرایط عمومی پیمان

مطابق با ماده 39 شرایط عمومی پیمان، برچیدن کارگاه از تعهدات پیمانکار پس از انجام عملیات موضوع پیمان و تحویل موقت کار محسوب می‌شود. کلیه وسایل، تجهیزات، تاسیسات موقت و مواد بازیافتی پس از برچیدن متعلق به پیمانکار است و وی می‌تواند آن‌ها را از کارگاه خارج نماید.

تنها در صورتی که کارفرما بخواهد برخی از تجهیزات، مصالح یا تاسیسات موقت را حفظ کند، باید ارزش آن‌ها را بر اساس نرخ روز پرداخت نماید. در غیر این صورت، پیمانکار مجاز است بدون هیچ محدودیتی نسبت به انتقال و استفاده مجدد از آن‌ها اقدام کند.

در صورتی که پیمانکار در مهلت تعیین‌شده نسبت به برچیدن کارگاه اقدام نکند، کارفرما می‌تواند شخصا این کار را انجام داده و هزینه‌های مربوطه را از مطالبات پیمانکار کسر نماید.

برچیدن کارگاه باید به نحوی صورت گیرد که به تاسیسات اصلی، ساختمان‌های مجاور و محیط اطراف آسیبی وارد نشده و ایمنی محیط کار رعایت شود.

جمع بندی

تجهیز کارگاه نخستین گام هر پروژه عمرانی است که شامل آماده‌سازی محل، تامین امکانات و ایجاد فضاهای موقت می‌شود. این مرحله بر عهده پیمانکار است و هزینه آن طبق پیوست ۵ فهرست‌بها برآورد، در طول اجرا تعدیل و متناسب با پیشرفت کار پرداخت می‌شود. به این ترتیب، تجهیز کارگاه نه‌تنها آغازگر عملیات اجرایی است، بلکه از نظر فنی، مالی و مدیریتی، یکی از ارکان اصلی موفقیت و کنترل پروژه به شمار می‌آید.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره تجهیز و برچیدن کارگاه ساختمانی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری