صورت وضعیت نویسی پروژه و انواع آن در یک مقاله

از مهم‌ترین کارهای یک مهندس دفتر فنی خبره، نوشتن صورت وضعیت تایید شده و گرفتن هزینه کارهای صورت گرفته در طول اجرای پروژه از کارفرما است. آیا می‌دانید صورت وضعیت چیست ؟ با انواع صورت وضعیت آشنایی دارید؟ اصلا مراحل تهیه و نحوه نوشتن صورت وضعیت به چه شکل است؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با تمام ریزه کاری‌های لازم برای صورت وضعیت نویسی آشنا شوید.

 

صورت وضعیت چیست 

اگر در شرکت‌های پیمانکاری مشغول به کار باشید حتما برایتان پیش آمده که در دوران کارآموزی یا روزهای اول مسیر شغلیتان، از خود بپرسید صورت وضعیت چیست؟

متاسفانه باید بگوییم که محتوای ارائه شده در دانشگاه‌ها صرفا تئوری بوده و مناسب ورود به دریا پر تلاطم شغلی نیست و حتی اگر شما نمرات بالایی هم از بهترین دانشگاه‌های کشور کسب کرده باشید باز هم باید در روزهای اول کارتان به دنبال یادگیری و دیدن آموزش باشید.

اما جای هیچ نگرانی نیست. ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم.

پیشنهاد می‌کنیم قبل از آن که به مطالعه این بخش از مقاله بپردازید، فیلم زیر را که بخش کوتاهی از آموزش صورت وضعیت نویسی آکادمی عمران هست، ببینید تا به سادگی با این مفهوم آشنا شوید.

طبق بند “الف” ماده 37 شرایط عمومی پیمان، پیمانکار در انتهای هر ماه، وضعیت کارهای انجام‌ شده از شروع کار تا آن تاریخ را که طبق نقشه‌های اجرایی، دستورکارها و صورت مجلس‌ها است، اندازه‌گیری کرده و مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین می‌کند، سپس طبق فهرست‌ بهای منضم به پیمان مبلغ انجام کار را محاسبه و آن را در آخر همان ماه تحویل مهندس مشاور می‌نماید.

اگر بخواهیم به زبان ساده‌تری توضیح دهیم می‌توانیم بگوییم، در حین اجرای پروژه، پیمانکار باید هزینه‌ای که در طول اجرای آن، بابت حقوق کارگران و مهندسان، ماشین آلات، مصالح، حمل آن‌ها و غیره پرداخت کرده را، به واسطه ارائه صورت وضعیت از کارفرما دریافت کند.

انواع صورت‌ وضعیت پروژه چیست

به طور کلی می‌توان دو دسته‌بندی داشت:

1) صورت وضعیت کارکرد 

عموما شرح هزینه‌های انجام گرفته بر اساس آیتم‌ها و بهای واحد برآورد است که به طور کلی از لحاظ زمان تحویل و مطالبه، به سه دسته تقسیم می‌شوند:

صورت‌ وضعیت موقت 

همانطور که از اسم آن مشخص است، در آخر هر ماه شمسی صورتی از وضعیت موجود در پروژه توسط پیمانکار تهیه و تنظیم شده تا به مهندس مشاور یا کارفرما تحویل داده شود و طبق آن، پیمانکار بتواند دو هزینه را از کارفرما طلب کند:

هزینه کلیه کارهای انجام شده از شروع پروژه تا آخر آن تاریخ

هزینه مصالح و تدارکات تهیه شده از شروع پروژه تا آخر آن تاریخ (منظور از هزینه مصالح و تدارکات تهیه شده همان مصالح پای کار است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.)

اجازه دهید برای آشنایی بیشتر با روند ارائه آن یک مثال بزنیم.

اگر مدت پیمانی 2 سال باشد، طبق شرایط عمومی پیمان صورت‌ وضعیت به‌ صورت ماهانه از طرف پیمانکار ارائه و توسط کارفرما تسویه می‌شود، بنابراین باید تا پایان پروژه (با فرض این که در طول کار تاخیری ایجاد نشود)، 24 صورت‌ وضعیت موقت در آخر هر ماه تهیه و تحویل کارفرما شود.

این در حالی است که معمولا به طور منظم داده نمی‌شود و پیمانکار بر اساس پیشرفت پروژه، آن را ارائه می‌دهد.

دقت داشته باشید مقادیر گفته شده در صورت وضعیت موقت، جنبه علی الحساب دارد. 

منظور از علی ­الحساب، این است که اگر اشتباهی در اندازه ­گیری، محاسبات و موارد این­ چنینی رخ دهد، در صورت وضعیت‌های بعدی یا قطعی می‌توان آن را اصلاح و رفع کرد.

برای این که بیشتر با این مفهوم آشنا شده و یک نمونه صورت وضعیت موقت را مشاهده کنید، حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.  

صورت وضعیت ماقبل قطعی

به آخرین صورت وضعیت موقت تهیه شده بعد از تحویل موقت پروژه، ماقبل قطعی می‌گویند.

چون تهیه صورت وضعیت قطعی و رسیدگی به آن، مدت زمان زیادی طول می‌کشد، بنابراین برای دریافت هزینه عملیات باقی مانده، باید یک صورت وضعیت تا حدودی واقعی که مبلغش نزدیک به مبلغ قطعی بوده و شامل کارکرد کلیه عملیات‌ها از اول تا آخر پروژه هست، تهیه شود.

برای آشنایی بیشتر با صورت وضعیت ماقبل قطعی حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

 

صورت وضعیت قطعی

تا اینجای مقاله متوجه شدیم که پیمانکار هزینه کارهای انجام داده خود در طول پروژه را از طریق ارائه صورت وضعیت موقت به مشاور و کارفرما، دریافت می‌کند.

اما ممکن است یک سری اشتباهات محاسباتی رخ داده یا تعدادی از فعالیت‌ها به دلیل آماده نبودن صورت جلسه در آن درج نشده باشد، که در این شرایط تمامی این موارد در صورت وضعیت قطعی آورده می‌شود.

به محض این که تحویل موقت کلیه کارها انجام شد، پیمانکار اقدام به اندازه گیری و تهیه صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده خواهد کرد.

مقادیر و ارقامی که در صورت وضعیت قطعی گفته می‌شود، یکی از منابع تسویه قطعی پیمانکار خواهد شد که غیر قابل تغییر است، حتی اگر بین آن‌ها و مقادیر یا ارقامی که در کارکردهای موقت و قبلی ذکر شده، اختلافاتی وجود داشته باشد.

این صورت وضعیت، آخرین تلاش پیمانکار برای گرفتن هزینه کارهای انجام داده از روز اول تا روز تحویل است پس دوره کارکرد آن از تحویل زمین تا تحویل موقت در نظر گرفته می‌شود.

دقت داشته باشید که در این صورت وضعیت، اگر اشتباهی رخ دهد، غیرقابل برگشت خواهد بود. بنابراین باید دقت کافی نمود که کلیه دستورکارها و صورت جلسات، ضمیمه شود.

اگر مایل هستید با صورت وضعیت قطعی بیشتر آشنا شوید حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

 تفاوت صورت وضعیت قطعی و ماقبل قطعی

حالا که با صورت وضعیت ماقبل قطعی و قطعی آشنا شدید ممکن است از خود بپرسید که پس بین این دو چه تفاوتی است؟ در پاسخ باید بگوییم که تفاوت بین آن‌ها را از دو جهت می‌توان بررسی کرد:

کاهش مدت زمان رسیدگی

طبق تبصره 1 ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان، باید صورت وضعیت ماقبل قطعی طبق زمان قانونی ماده ۳۷ توسط مهندس مشاور و کارفرما رسیدگی و پرداخت شود. (مهندس مشاور ۱۰ روز و کارفرما نیز ۱۰ روز فرصت رسیدگی دارند.)

پس پیمانکار می تواند در مدت کمتری، بخشی از هزینه‌های خود را دریافت کند چرا که دیگر لازم نیست منتظر شود تا تمام صورتجلسات تهیه شود. همچنین به طور معمول مهندسین مشاور و کارفرما هم، سخت گیری کمتری برای تایید کارکرد ماقبل قطعی دارند.

اما رسیدگی به کارکرد قطعی طبق روند اعلام شده در ماده ۴۰ خواهد بود که ممکن است ماه‌ها و در پروژه‌های خیلی بزرگ حتی بیش از سال‌ها طول بکشد. (طبق ماده 40 شرایط عمومی پیمان مشاور 3 ماه و کارفرما 2 ماه مدت رسیدگی دارند.)

 

آزادسازی سریع‌تر ضمانت نامه انجام تعهدات

هرگاه بر اساس صورت وضعیت ماقبل قطعی، پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او از نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات سریعا آزاد می‌شود.

ولی هرگاه میزان بدهی پیمانکار، از نصف کسور تضمین حسن انجام کار بیشتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات، طبق شرایط تعیین شده در ماده 40 یا 52 شرایط عمومی پیمان آزاد می‌شود.

اگر مایل هستید با سپرده حسن انجام کار بیشتر آشنا شوید حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

2) صورت وضعیت تعدیل

تعدیل، تفاوت بهای کار انجام شده با بهای کاری است که در کارکرد به پیمانکار پرداخت شده است. فرض کنید در زمان برآورد اولیه و بستن قرارداد میلگرد کیلویی 20 هزار تومان بوده است. حالا که یک سال از شروع قرارداد گذشته قیمت میلگرد 25 هزار تومان شده است. این اختلاف قیمت با تعدیل جبران می‌شود.

همانطور که می‌دانید برای محاسبه قیمت تعدیل شده به ضریب تعدیل نیاز دارید که از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

مقدار این ضریب را در صورت وضعیت‌های موقت به صورت ثابت ۰٫۹۵ در نظر می‌گیریم اما در صورت وضعیت‌های قطعی این عدد وابسته به سه شرط زیر می‌تواند ۰٫۹۵ ، ۰٫۹۷۵ یا ۱ باشد: 

پروژه‌هایی که در مدت اولیه پیمان به اتمام رسیده و تحویل موقت شده‌اند، به جای  عدد ۰٫۹۵ در رابطه ضریب تعدیل، عدد ۱ را در نظر می‌گیریم.

 پروژه‌هایی که در مدت اولیه پیمان به علاوه تاخیرهای مجاز به اتمام رسیده و تحویل موقت شده‌اند، به جای عدد ۰٫۹۵ در رابطه ضریب تعدیل، عدد ۰٫۹۷۵ را در نظر گرفته و قیمت تعدیل شده را با آن محاسبه می‌کنیم.

 پروژه‌هایی که در مدت اولیه پیمان به علاوه تاخیرهای غیرمجاز به اتمام رسیده و تحویل موقت شده‌اند، عدد ۰٫۹۵ در رابطه ضریب تعدیل ثابت باقی می‌ماند. (حتی یک روز تاخیر غیرمجاز هم شامل این دستور می‌شود.)

پیشنهاد می‌کنیم اگر می‌خواهید با ریزه‌کاری‌های نحوه محاسبه تعدیل آن‌ها همراه با مثال، بیشتر آشنا شده و به پاسخ سوال تعدیل یعنی چه برسید، حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید. 

 

نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران

صورت وضعیت‌های موقت ماهیانه که تنظیم گردیده و دارای امضا نماینده پیمانکار و مهندسان مشاور است، پس از بررسی، به کارفرما تسلیم شده و کارفرما پس از رسیدگی و کسر کلیه کسورات قانونی، باقی مانده را به پیمانکار پرداخت می کند.

نظارت و کنترل بر اجرای صحیح پروژه طبق نقشه‌ها، دستورکارها و همچنین رسیدگی به صورت وضعیت‌های پیمانکار توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی انجام می‌گیرد که این دستگاه نظارت از طرف کارفرما یا مشاور انتخاب می‌گردد.

ابتدا پیمانکار صورت وضعیت را به تایید ناظر مقیم در کارگاه رسانده سپس آن را به امور پیمان و رسیدگی مشاور و کارفرما تحویل می‌دهد.

در انتها بعد از تایید از طرف مهندسین مشاور و  کارفرما، رقم ریالی بدست آمده به پیمانکار پرداخت می‌شود.

برای این که با نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران بیشتر آشنا شوید و بدانید هزینه صورت وضعیت نویسی چگونه محاسبه می‌شود حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

 

نکات تهیه و نوشتن صورت وضعیت نویسی

دقت داشته باشید که برای تهیه و نوشتن یک صورت وضعیت باید موارد زیر را رعایت کنید:

1) جلد شده باشد و در هر پروژه از یک رنگ رویه و شیرازه و طلق استفاده شود.

2) حتما از رویه استفاده شود.

3) نام پروژه، شماره کارکرد، نام کارفرما و مشاور و پیمانکار، تاریخ و زمان کارکرد آن ذکر شود.

4) نسخه مخصوص کارفرما، مشاور، امور مالی و پیمانکار مشخص باشد.

5) رویه هر قسمت مجزا باشد (مانند متره، خلاصه متره، ریزمالی و خلاصه مالی) و از کاغذهای رنگی استفاده شود. برای آشنایی بیشتر با متره و برآورد پروژه حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

6) خوانا و کامپیوتری باشد.

7) درحد امکان از کلمات و حروف فارسی استفاده شود.

8) در هر صفحه، شماره صفحه، تاریخ، نام شرکت، نام پروژه، ذکر شود.

9) محل امضاء پیمانکار، ناظر، مشاور و کارفرما موجود باشد.

10) از جداول استاندارد استفاده گردد.

11) صورت مجالس و دستور کارها در انتهای آن به ترتیب و جلد شده، آورده شود.

البته باید به این نکته توجه کنید که این روزها اکثر مهندسین با تجربه به دنبال بهترین نرم افزار تهیه صورت وضعیت هستند تا با دقت و سرعت بیشتری کارهایشان را انجام دهند. برای اینکه با نرم افزارهای این حوزه بیشتر آشنا شوید حتما روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

 

نمونه صورت وضعیت پیمانکاری pdf و اکسل

در ادامه یک نمونه فرم اکسل و یک نمونه صورت وضعیت پیمانکاری pdf قرار داده‌ایم که تنها با جای گذاری می‌توانید در کمترین زمان صورت وضعیت خود را به راحتی بنویسید.

این نمونه فایل اکسل، برای پروژه‌های وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها و کارفرماهای خصوصی مورد قبول است. 

دانلود نمونه فایل اکسل صورت وضعیت

دانلود نمونه فایل pdf صورت وضعیت