کاشت میلگرد در بتن | صفر تا صد مراحل اجرا، ضوابط و استانداردها

اگر تا به حال در پروژه‌های ساختمانی حضور داشته‌اید، احتمالا عبارت کاشت میلگرد را شنیده‌اید. اما کاشت میلگرد چیست؟ چه زمانی ضروری است و چه تفاوتی با کاشت بولت در بتن دارد؟ در این مطلب، به این پرسش‌ها پاسخ داده‌ایم و نحوه کاشت میلگرد در بتن، همراه با آیین‌نامه‌ها و استانداردهایی مانند طول و عمق کاشت را به‌طور جامع معرفی کرده‌ایم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

کاشت میلگرد چیست؟

کاشت میلگرد در بتن یا همان کاشت آرماتور در بتن، فرآیندی است که طی آن میلگردهایی در سازه‌های بتنی موجود قرار داده می‌شوند تا مقاومت سازه افزایش یابد یا تغییرات مورد نیاز در طرح سازه‌ای اجرا شود.

این عملیات زمانی به کار می‌رود که بتن قبلا اجرا شده و امکان جاگذاری میلگرد در حالت عادی وجود نداشته باشد. میلگردها با ایجاد پیوستگی بین بتن قدیم و جدید، ظرفیت کششی و برشی سازه را افزایش داده و عملکرد آن را در برابر بارهای سنگین یا زلزله بهبود می‌بخشند.

در برخی پروژه‌ها، کاشت بولت در بتن همراه با میلگردها نیز انجام می‌شود. تفاوت کاربرد این دو روش به شرح زیر است:

• میلگردها برای یکپارچه‌سازی بتن جدید با بتن موجود و افزایش مقاومت کششی و برشی استفاده می‌شوند.
• بولت‌ها برای ایجاد اتصال مکانیکی و انتقال مستقیم نیروها (مانند بارهای فشاری یا کششی) به بتن به کار می‌روند.

البته اگر آرماتوربندی از ابتدا اصولی اجرا شود، معمولا نیازی به کاشت میلگرد نیست؛ اما در صورت بروز تغییرات یا نیاز به مقاوم‌سازی، این روش کاربردی خواهد بود. برای آشنایی بیشتر، با جزئیات مراحل آرماتوربندی ساختمان به مقاله آموزش آرماتوربندی مراجعه کنید.

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

کاربرد کاشت بولت و میلگرد

کاربردهای کاشت میلگرد و بولت در بتن بسیار گسترده است و بسته به نوع پروژه، می‌تواند برای مقاوم‌سازی، توسعه یا تغییر کاربری سازه مورد استفاده قرار گیرد.

مهم‌ترین کاربردهای کاشت میلگرد و بولت عبارت‌اند از:

• تقویت فونداسیون و ستون‌ها برای افزایش ظرفیت باربری
• افزودن بخش‌های جدید به سازه مانند سقف، تیر، ستون یا دیوار برشی
• نصب صفحات فلزی یا پلیت برای اتصال سازه جدید به قدیم
• مقاوم‌سازی با روش ژاکت بتنی (Jacketing) برای افزایش مقاومت برشی و خمشی
• ایجاد صفحات اتصال برای ساخت تیر یا ستون جدید
• اتصال تجهیزات تأسیساتی مانند کانال هوا، داکت برق یا سیستم‌های مکانیکی

انواع روش کاشت میلگرد

کاشت میلگرد در بتن عمدتا به دو روش اصلی انجام می‌شود:

1. روش شیمیایی (با چسب)
2. روش مکانیکی (با مهار یا انکر مکانیکی)

انتخاب هر کدام از این روش‌ها به شرایط پروژه، نوع بار وارد بر سازه و استانداردهای طراحی بستگی دارد.

علاوه بر روش‌های چسب و مهار مکانیکی، در برخی پروژه‌ها از کاشت میلگرد با گروت سیمانی نیز استفاده می‌شود. این روش بیشتر برای بارهای سبک یا سازه‌هایی با نیاز به پیوند شیمیایی کمتر مناسب است و به عنوان یک روش جایگزین یا تکمیلی به کار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با انواع گروت به مقاله گروت چیست مراجعه کنید.

کاشت میلگرد با چسب

در روش شیمیایی گذاشتن میلگرد در بتن یا همان کاشت میلگرد با چسب، پس از ایجاد سوراخ در بتن با استفاده از دریل مخصوص، میلگرد یا بولت درون سوراخ قرار داده شده و فضای اطراف آن با چسب کاشت میلگرد یا رزین شیمیایی پر می‌شود.

این چسب‌ها معمولا از ترکیبات آلی مانند اپوکسی، پلی‌استر و وینیل استر و در برخی موارد شامل ترکیبات آلی-غیرآلی یا سیمانی نیز هستند. چسب‌های کاشت میلگرد معمولا به صورت دو یا سه جزئی، کپسولی، کارتریجی یا فله‌ای عرضه می‌شوند.

از مهم‌ترین مزایای کاشت میلگرد با چسب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان استفاده در بتن ترک‌دار یا متخلخل
• ظرفیت باربری بالا، به ویژه در بارهای کششی و برشی
• انعطاف‌پذیری در قطر و عمق سوراخ
• مقاوم در برابر رطوبت و شرایط محیطی سخت

کاشت میلگرد با مهار مکانیکی

یکی از روش‌های متداول نصب میلگرد و بولت در بتن، کاشت میلگرد با مهار مکانیکی است که به جای چسب یا رزین، از اتصال مکانیکی استفاده می‌کند. این روش به ویژه در پروژه‌هایی که نیاز به نصب سریع دارند یا شرایط استفاده از چسب محدود است، کاربرد زیادی دارد.

در این روش، ابتدا مانند سایر روش‌ها، سوراخی با قطر حدود دو میلی‌متر بیشتر از قطر میلگرد ایجاد می‌شود. سپس میلگرد یا بولت درون سوراخ قرار داده شده و با استفاده از مهار مکانیکی در جای خود تثبیت می‌شود.

مهار مکانیکی معمولا شامل پره‌ها یا گوه‌های فلزی در انتهای میلگرد است که با چرخاندن یا فشار میلگرد، به دیواره سوراخ چسبیده و اتصال مقاومی ایجاد می‌کنند. طول مهار معمولا کوتاه است و ظرفیت آن برای بارهای استاتیکی و برشی مناسب است. با این حال، برای بارهای دینامیکی یا کششی بالا محدودیت دارد، زیرا پره‌ها ممکن است بتن محیطی خود را خرد کنند.

هر نوع میلگرد مکانیکی بر اساس قطر و مقاومت، نیروی برشی و کششی مجاز مشخصی دارد که توسط کارخانه سازنده ارائه می‌شود؛ این اطلاعات برای طراحی و انتخاب صحیح روش کاشت بسیار اهمیت دارد.

از مهم‌ترین مزایای کاشت میلگرد با مهار مکانیکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نصب سریع بدون نیاز به زمان گیرش چسب
• امکان بارگذاری بلافاصله پس از اجرا
• مناسب برای بارهای استاتیکی و کارهای مقاوم‌سازی سبک
• استفاده در پروژه‌هایی که امکان یا ایمنی استفاده از رزین وجود ندارد.

مراحل و نحوه کاشت میلگرد در بتن

طبق تعریف موسسه بتن آمریکا (ACI)، کاشت میلگرد شامل مراحلی مانند سوراخ‌کاری بتن، آماده‌سازی محل، تزریق مواد چسباننده یا نصب مکانیکی و در نهایت قرار دادن میلگرد است. در منابع بین‌المللی، این فرآیند با اصطلاح Planting Rebar شناخته می‌شود.

اگرچه کاشت میلگرد یا آرماتور در بتن با توجه به نوع روش انتخابی (چسب، مهار مکانیکی، گروت سیمانی) متفاوت است، اما شامل چند مرحله اصلی زیر می‌شود:

۱- سوراخ‌کاری بتن

سوراخی با قطر مناسب، معمولا کمی بزرگ‌تر از قطر میلگرد، با استفاده از دریل کاشت میلگرد یا دستگاه کرگیری ایجاد می‌شود.

۲- تمیزکاری سوراخ

گرد و غبار، ذرات سیمان و باقی‌مانده بتن باید با فرچه، پمپ هوا یا شستشو با آب پاک شوند تا پیوند چسب یا مهار مکانیکی کامل باشد.

۳- تزریق چسب یا قرار دادن مهار مکانیکی

• در روش شیمیایی، سوراخ با چسب دو یا سه جزئی پر می‌شود.
• در روش مکانیکی، مهارهای فلزی یا گوه‌ها در جای خود قرار می‌گیرند.

همان‌طور که اشاره شد در مواردی که بارهای سازه سبک یا پیوند شیمیایی کمتر مورد نیاز است، می‌توان داخل سوراخ‌ها را با گروت سیمانی (ملات سیمانی) به جای چسب‌ها پر کرد.

۴- قرار دادن میلگرد یا بولت

میلگرد با حرکت پیچشی در سوراخ قرار داده می‌شود تا چسب یا گروت به‌صورت یکنواخت اطراف آن پخش شود. در مهار مکانیکی، میلگرد تا سفت شدن کامل مهار می‌شود.

نکات اجرایی کاشت میلگرد

کاشت میلگرد در بتن علاوه بر مراحل اصلی، نیازمند رعایت نکات اجرایی دقیق است تا اتصال پایدار و مقاوم حاصل شود. این نکات عبارت‌اند از:

• میزان تزریق چسب باید به حدی باشد که پس از جا زدن میلگرد، کمی چسب از سوراخ بیرون بریزد تا پرشدن کامل سوراخ تضمین شود.
• زمان بهره‌برداری و بارگذاری بعد از کاشت، مطابق با کاتالوگ فنی چسب یا گروت معمولا حدود 48 ساعت است.
• ضربه یا حرکت میلگرد قبل از گیرش کامل چسب یا سخت شدن گروت، می‌تواند باعث از بین رفتن مراحل اجرایی و کاهش مقاومت اتصال شود.
• در پروژه‌های حساس یا بارهای بحرانی، تست کشش چند نمونه از میلگردها برای کنترل صحت اجرا توصیه می‌شود.
• تمیزکاری دقیق سوراخ و استفاده از ابزار استاندارد، پایه موفقیت عملیات کاشت میلگرد است.
• حداقل المقدور جنس بولت اتصال با جنس میلگردها یکسان باشد.
• برای جلوگیری از زنگ‌زدگی میلگرد کاشته‌شده، از روکش‌های ضدزنگ (مانند اپوکسی یا گالوانیزه) استفاده کرده یا سیستم حفاظت کاتدی را اجرا کنید.
• از قرار گرفتن محل اتصال در معرض آب یا رطوبت زیاد جلوگیری کنید، زیرا آب عامل اصلی فعال‌سازی فرسایش گالوانیکی است.
• تولیدکنندگان قطعات اتصال بتن، آزمایش‌ها و دستورالعمل‌های فنی کاملی برای انتخاب جنس و نوع اتصال ارائه کرده‌اند که رعایت آن‌ها ضروری است.

کاشت میلگرد در سازه‌های مختلف

کاشت میلگرد به‌طور عمده در ستون‌ها و فونداسیون‌ها انجام می‌شود، زیرا این اعضای سازه‌ای اصلی‌ترین نقش را در تحمل بارهای کششی و برشی دارند و گاهی نیاز به اتصال بتن جدید به بتن موجود وجود دارد.

در بخش‌های دیگر مانند تیرها، سقف‌ها و دیوارهای برشی کاربرد کاشت میلگرد محدودتر است و معمولا در شرایط خاص و پروژه‌های مقاوم‌سازی موضعی استفاده می‌شود.

کاشت میلگرد در ستون

کاشت میلگرد در ستون یکی از متداول‌ترین کاربردهای این روش در سازه‌های بتنی است. این عملیات معمولا با اهدافی مانند اتصال تیر به ستون، امتداد دادن ستون در طبقات بالاتر، اجرای شمشیری پله یا اتصال بخش‌های جدید به ستون موجود انجام می‌شود.

نحوه کاشت میلگرد در ستون می‌تواند بسته به نوع نیاز سازه، به صورت عمود بر ستون یا در امتداد طولی ستون انجام گیرد.

یکی از مهم‌ترین پارامترها در کاشت میلگرد ستون، رعایت فاصله مناسب بین میلگردها و توجه به موقعیت خاموت‌ها است. همچنین، برای جلوگیری از برخورد با آرماتورهای اصلی، در پروژه‌های بزرگ معمولا از روش‌های غیرمخرب مانند آلتراسونیک یا آرماتور‌یاب استفاده می‌شود.

اجرای کاشت شامل سوراخ‌کاری ستون، تمیزکاری، و نصب میلگرد با چسب‌های اپوکسی، وینیل استر یا مهار مکانیکی است. انتخاب روش و نوع چسب باید متناسب با بارگذاری و استانداردهای طراحی باشد.

مزایای کاشت میلگرد در ستون عبارت‌اند از:

• امکان اصلاح یا تکمیل نقشه‌های اجرایی بدون نیاز به تخریب گسترده
• افزایش ظرفیت باربری و مقاومت سازه در برابر بارهای کششی و برشی
• امکان اتصال بتن جدید به بتن قدیم و ایجاد یکپارچگی سازه‌ای
• استفاده در مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های موجود

توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با جزئیات اجرای ستون در سازه‎‌های بتنی به مقاله اجرای ستون بتنی مراجعه کنید.

کاشت میلگرد در فونداسیون

فونداسیون یا پی ساختمان، اصلی‌ترین عضو باربر ساختمان است و وظیفه انتقال بارهای قائم و جانبی سازه به زمین را بر عهده دارد. به همین دلیل، کاشت میلگرد در فونداسیون از حساس‌ترین عملیات‌های اجرایی محسوب می‌شود.

معمولا کاشت آرماتور در فونداسیون با اهداف زیر انجام می‌گیرد:

• ایجاد یکپارچگی در پی و فونداسیون، به‌ویژه زمانی که بخشی از فونداسیون جدید به سازه اضافه می‌شود.
• افزایش ارتفاع فونداسیون به منظور ارتقای ظرفیت باربری
• اصلاح ابعاد فونداسیون در یک یا چند وجه برای تطابق با تغییرات طراحی یا بارگذاری
• ایجاد ستون جدید بر روی فونداسیون موجود یا تقویت ستون‌های قبلی
• افزایش مقاومت سازه‌ای در برابر بارهای کششی و برشی

پیش از اجرای کاشت، باید محاسبات دقیق توسط مهندس طراح انجام شود تا قطر و عمق سوراخ، سایز میلگرد و روش سوراخ‌کاری مشخص شود. در بیشتر موارد، سوراخ‌کاری با دریل چکشی یا ضربه‌ای انجام می‌شود، زیرا استفاده از دستگاه مغزه‌گیر (کرگیر) ممکن است به آرماتورهای موجود در فونداسیون آسیب برساند و پیوستگی میلگردها را مختل کند. البته در موارد خاص و بسته به قطر سوراخ، استفاده از کرگیر اجتناب‌ناپذیر است.

پس از سوراخ‌کاری و تمیزکردن، میلگرد با چسب‌های مخصوص یا در صورت نیاز با روش مکانیکی در بتن مهار می‌شود. انتخاب روش باید متناسب با باربری، نوع بتن و ضوابط طراحی باشد.

نکات مهم در کاشت میلگرد در فونداسیون

کاشت میلگرد در فونداسیون، روشی مطمئن برای اصلاح و تقویت پی‌های موجود است و به مهندسین امکان می‌دهد بدون تخریب گسترده، ظرفیت باربری و کارایی سازه را افزایش دهند. نکات کلیدی اجرای آن به‌شرح زیر است:

• حتما باید ظرفیت کششی و برشی میلگردهای کاشته‌شده متناسب با بار وارد بر ستون یا عضو جدید محاسبه شود.
• فاصله میلگردهای کاشته‌شده از یکدیگر و از آرماتورهای اصلی فونداسیون باید رعایت شود تا از تداخل و کاهش مقاومت بتن جلوگیری شود.
• استفاده از تیم متخصص و کنترل کیفیت اجرا (مانند تست کشش نمونه‌ای) الزامی است، زیرا هرگونه خطا می‌تواند ایمنی کل سازه را به خطر بیندازد.

برای آشنایی بیشتر با مراحل اجرای اصولی فونداسیون‌ها به مقاله اجرای فونداسیون مراجعه کنید.

کاشت میلگرد در تیر بتنی

کاشت میلگرد در تیرهای بتنی معمولا با اهداف زیر انجام می‌شود:

• تقویت ظرفیت خمشی و برشی تیر
• اتصال تیر جدید به تیر موجود
• ترمیم مقاطع آسیب‌دیده تیر

این کار به دلیل حساسیت بالای تیرها در تحمل بارهای قائم و خمشی، نیازمند طراحی و اجرای دقیق است؛ لذا رعایت نکات زیر برای کاشت میلگرد در تیر اهمیت بسزایی دارد:

• محل کاشت باید طوری انتخاب شود که به آرماتورهای موجود و پوشش بتنی آسیب نزند؛ برای این منظور استفاده از دستگاه آرماتور‌یاب یا تست‌های غیرمخرب ضروری است.
• طول مهار (Anchorage Length) باید مطابق با طراحی و آیین‌نامه‌ها (مانند ACI 318 یا Eurocode 2) تعیین شود تا انتقال نیرو به بتن موجود به‌درستی صورت گیرد.
• انتخاب چسب یا روش مهاری باید با توجه به نوع بارگذاری (خمشی یا برشی)، شرایط محیطی و کیفیت بتن قدیمی انجام شود؛ معمولا از چسب‌های اپوکسی یا وینیل‌استر مقاوم استفاده می‌شود.
• مقاومت چسب انتخابی در برابر دمای بالا و آتش‌سوزی نیز باید بررسی شود، زیرا برخی رزین‌ها در دماهای زیاد کارایی خود را از دست می‌دهند.
• کیفیت بتن موجود باید بررسی شود؛ بتن ترک‌دار یا ضعیف توانایی مهار مطمئن میلگرد را ندارد.
• در هنگام سوراخ‌کاری باید از ترک خوردن جان تیر یا آسیب به میلگردهای طولی جلوگیری شود.

کاشت میلگرد در تیر برای پروژه‌های مقاوم‌سازی، الحاق تیرهای جدید و افزایش ظرفیت باربری تیرهای بتنی موجود بسیار پرکاربرد است و اجرای صحیح آن می‌تواند عمر مفید سازه را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.

کاشت میلگرد در سقف

کاشت میلگرد در سقف بتنی یکی از روش‌های پرکاربرد برای مقاوم‌سازی، افزایش ظرفیت باربری و اجرای تغییرات معماری یا سازه‌ای است.

این تکنیک معمولا در شرایط زیر به کار می‌رود:

• ایجاد الحاقیه‌های جدید مانند سقف کاذب، تیرچه یا بالکن
• نصب تجهیزات تاسیساتی (داکت برق، سیستم تهویه و غیره) با بارهای سنگین
• ترمیم یا تقویت سقف‌های آسیب‌دیده
• اتصال بتن جدید به سقف موجود در پروژه‌های توسعه یا بازسازی

در این روش، با سوراخ‌کاری سقف با دستگاه مناسب (کرگیر یا دریل ضربه‌ای)، تمیزکاری، قرار دادن میلگرد و استفاده از چسب‌های رزینی مقاوم یا در برخی موارد مهار مکانیکی انجام می‌شود.

نکات کلیدی که باید در اجرای کاشت میلگرد در سقف رعایت شوند، عبارت‌اند از:

• تعیین قطر و عمق سوراخ مطابق با محاسبات طراحی و آیین‌نامه‌های مرجع (ACI یا ETAG)
• استفاده از رزین‌های مقاوم در برابر خزش و دماهای بالا برای اطمینان از عملکرد بلندمدت
• کنترل کیفیت بتن موجود؛ در بتن‌های ترک‌دار یا ضعیف باید از چسب‌های اپوکسی با قدرت چسبندگی بالا استفاده شود.
• توجه به ایمنی در حین اجرا، زیرا کار در سقف نیازمند تجهیزات نگهدارنده و جلوگیری از ریزش مصالح است.

آیین نامه کاشت میلگرد

کاشت میلگرد در سازه‌های بتنی باید مطابق با استانداردها و آیین‌نامه‌های معتبر انجام شود تا ایمنی و مقاومت سازه تضمین گردد.

مهم‌ترین آیین‌نامه‌ها و مراجع در ایران شامل موارد زیر هستند:

• دستورالعمل‌های شرکت‌های تولیدکننده چسب کاشت و بولت: برای رعایت ویژگی‌های فنی محصول و شرایط نصب

• آیین‌نامه بتن ایران (آبا): شامل الزامات طراحی و اجرای بتن مسلح و ارائه ضوابط محاسباتی و اجرایی کاشت میلگرد
• پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ ایران: شامل جزئیات فنی مرتبط با مقاوم‌سازی، اتصالات و اصلاح سازه‌های بتنی است و می‌تواند راهنمایی در اجرای کاشت میلگرد باشد.

برخی نکات تخصصی الزامی طبق آبا و پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ به‌شرح زیر است:

• حداقل تعداد میلگردهای کاشت شده در اعضای فشاری برای میلگردهای داخل خاموت مستطیلی برابر ۴ عدد است.
• حداقل تغییر شکل میلگرد انتخاب‌شده برای کاشت، نسبت به حالت اولیه در زمان گسیختگی میلگرد، باید از ۸٪ بیشتر باشد.
• در صورت ادامه‌دادن مقطع ستون، نسبت سطح مقطع میلگردهای کاشته شده به سطح مقطع ستون موجود باید بین ۰٫۸٪ تا ۸٪ باشد.
• برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و یون‌های مهاجم، باید پوشش بتنی (کاور بتن) کافی بر میلگردها و چسب تزریق‌شده وجود داشته باشد.
• کاشت میلگرد باید طوری انجام شود که با شبکه آرماتور موجود تداخل نداشته و پوشش بتنی حفظ شود.

در ادامه برای دسترسی مستقیم مهندسین و پیمانکاران به جزئیات و استاندارهای اجرای کاشت بولت و میلگرد در بتن، لینک دانلود فایلPDF آیین‌نامه‌ بتن ایران (آبا) قرار داده شده است.

ضوابط کاشت میلگرد

رعایت ضوابط اجرایی کاشت میلگرد برای اطمینان از اتصال مقاوم و پایدار میلگرد به بتن حیاتی است. این ضوابط شامل موارد زیر می‌شوند:

• انتخاب روش مناسب کاشت (چسبی یا مکانیکی) با توجه به نوع سازه، کیفیت بتن و شرایط محیطی
• رعایت فاصله مناسب بین میلگردها و موقعیت قرارگیری آن‌ها در مقاطع بتنی
• بررسی کیفیت بتن موجود و جلوگیری از ترک‌خوردگی یا خرد شدن آن در هنگام اجرای کاشت
• رعایت عمق و طول کاشت میلگرد بر اساس استانداردها و بارگذاری طراحی
• توجه به شرایط محیطی، خوردگی احتمالی و نوع بتن

با توجه به اهمیت رعایت فواصل بین میلگردها، عمق و طول کاشت میلگرد در ادامه این جزئیات را به‌طور کامل‌تر شرح خواهیم داد.

عمق کاشت میلگرد در بتن

عمق کاشت، میزان درگیری میلگرد با بتن را مشخص می‌کند و نقش کلیدی در انتقال نیروهای کششی و برشی و عملکرد سازه‌های بتن مسلح دارد. ضوابط تعیین عمق کاشت بر اساس تحقیقات فنی و آیین‌نامه‌های ملی و بین‌المللی مانند آبا و ACI 318 تدوین شده است. همچنین پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ در بخش اتصالات و جزئیات سازه‌ای مرتبط می‌تواند به‌عنوان راهنما مورد توجه قرار گیرد.

پیوستگی کامل بین میلگرد و بتن، عامل اصلی دستیابی به مقاومت و عملکرد صحیح سازه است؛ به عبارت دیگر، هرچه عمق کاشت مناسب‌تر باشد، توانایی میلگرد در انتقال نیرو و تقویت مقطع بتنی افزایش می‌یابد.

اصول کلی تعیین عمق کاشت میلگرد

اصول کلیدی که در میزان عمق کاشت نقش دارند، عبارت‌اند از:

• عمق کاشت باید با توجه به قطر میلگرد، نوع بتن، روش کاشت (چسبی یا مکانیکی) و بارگذاری طراحی انتخاب شود.
• در روش چسبی، باید عمق کافی باشد تا کل سطح میلگرد با چسب درگیر شود و چسبندگی کامل ایجاد شود.
• در روش مهار مکانیکی، پره‌ها یا گوه‌ها باید به طور کامل با دیواره سوراخ درگیر شوند تا از لغزش یا خرد شدن بتن جلوگیری شود.
• رعایت حداقل فاصله از لبه بتن و سایر میلگردها برای جلوگیری از ترک‌خوردگی یا کاهش مقاومت ضروری است.

جدول عمق کاشت میلگرد

در ادامه یک جدول عمق میلگرد برای کاشت ارائه شده است که برای سهولت کار مهندسین طراحی شده است. توجه داشته باشید که این اعداد تقریبی و تجربی هستند و در عمل، عمق کاشت باید بر اساس بارهای کششی، برشی و خمشی، قطر میلگرد، نوع بتن، روش کاشت و شرایط اجرایی تعیین شود. همچنین، بهتر است برای طراحی همیشه از محاسبات توسعه طول طبق آیین‌نامه ACI، آبا یا دستورالعمل تولیدکننده چسب استفاده شود.

نکته: این مقادیر بیانگر عمق اجرایی سوراخ و طول مهاری میلگرد در اجرا هستند. در پروژه‌های پس‌نصب، عمق سوراخ اجرایی تقریبا برابر با طول موثر کاشت میلگرد در نظر گرفته می‌شود. با این حال، طول مهاری واقعی باید بر اساس محاسبات مهندسی، نوع چسب و شرایط بتن مشخص شود و ممکن است با عمق سوراخ متفاوت باشد.

فواصل میلگرد کاشت

برای اطمینان از درگیری مناسب میلگرد با بتن و چسب کاشت، حداقل فاصله بین میلگردهای کاشته شده نباید کمتر از پنج برابر قطر میلگرد باشد. همچنین، محل نصب میلگردها نسبت به لبه بتن و ضخامت زیر لایه باید به دقت انتخاب شود تا از ایجاد نیروهای انبساطی یا کاهش مقاومت بتن جلوگیری شود. در بتن‌های نازک یا در نزدیکی لبه، استفاده از اتصالات مکانیکی یا چسبی توصیه می‌شود تا استحکام و دوام سازه حفظ شود.

به‌طور کلی، فاصله میلگردها حین کاشت در بتن بسته به دستورالعمل سازنده چسب یا آیین‌نامه ممکن است بین ۴ تا ۶ برابر قطر میلگرد در نظر گرفته شود.

طول کاشت میلگرد

منظور از طول کاشت میلگرد، بخشی از میلگرد است که داخل بتن قرار می‌گیرد تا نیروهای کششی و برشی به‌طور کامل منتقل شوند. این طول بر اساس نوع بارگذاری (کششی، فشاری یا برشی)، قطر میلگرد، کیفیت بتن و روش کاشت (چسبی یا مکانیکی) تعیین می‌شود.

بر اساس آیین‌نامه‌های معتبر مانند ACI 318، Eurocode 2 و پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ ایران، طول کاشت میلگرد باید به گونه‌ای انتخاب شود که انتقال نیرو از میلگرد به بتن بدون لغزش یا شکست اتفاق بیفتد. در روش‌های چسبی، طول کاشت معمولا معادل یا کمی بیشتر از عمق سوراخ انتخاب می‌شود تا اطمینان حاصل شود که نیروها به‌طور کامل به بتن منتقل شوند.

رعایت طول کاشت مناسب، مزایای زیر را به همراه دارد:

• میلگرد به‌طور کامل در بتن مهار می‌شود.
• ظرفیت باربری سازه افزایش می‌یابد و از ترک‌خوردگی بتن جلوگیری می‌شود.
• اتصال بین بتن قدیم و میلگرد کاشته شده، ایمن و پایدار خواهد بود.

نکته: طول کاشت میلگرد باید توسط مهندس محاسب و مطابق با طراحی سازه و آیین‌نامه‌های مربوط تعیین شود و برای هر پروژه ممکن است متفاوت باشد.

جمع بندی

کاشت میلگرد در بتن یکی از عملیات کارآمد و منعطف برای مقاوم‌سازی و توسعه سازه‌های بتنی است. با رعایت ضوابط آیین‌نامه‌ای، انتخاب روش مناسب (چسبی یا مکانیکی) و توجه به عمق، طول و فاصله میلگردها، می‌توان اتصال امن و مقاومی بین بتن قدیم و جدید ایجاد کرد. این روش نه تنها ظرفیت باربری سازه را افزایش می‌دهد، بلکه امکان اصلاح، توسعه و مقاوم‌سازی بدون تخریب گسترده را فراهم می‌کند و نقش کلیدی در بهبود عملکرد لرزه‌ای و دوام سازه ایفا می‌کند.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره کاشت میلگرد در بتن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری