تحویل موقت و قطعی پروژه + تفسیر ماده 39 شرایط عمومی پیمان

آیا می‌دانید تحویل موقت و قطعی پروژه چه نقشی در تضمین کیفیت و اتمام رسمی یک پروژه دارد؟ آیا با فرآیند تنظیم صورتجلسه تحویل موقت یا قطعی آشنا شده‌اید؟ مطابق با مفاد 39 و 41 شرایط عمومی پیمان، هر پروژه عمرانی یا ساختمانی برای پایان رسمی و بهره‌برداری کامل، باید دو مرحله کلیدی تحویل موقت و تحویل قطعی را طی کند. در این مراحل، جزئیاتی نظیر ارزیابی کیفیت کار، رفع نواقص و آزادسازی ضمانت‌نامه‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند. ما در این مقاله با ارائه نمونه صورتجلسه موقت و قطعی به بررسی جامع فرآیند تحویل موقت، شرایط، الزامات و تفاوت‌های آن با تحویل قطعی پرداخته‌ایم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

تحویل موقت چیست؟

تحویل موقت پروژه (به انگلیسی provisional hand over) به مرحله‌ای از فرآیند اجرای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی گفته می‌شود که در آن عملیات اجرایی به اتمام رسیده و پروژه آماده بهره‌برداری است. در این مرحله، پیمانکار از کارفرما و مهندس مشاور تقاضا می‌کند تا پروژه را بررسی کرده و در صورت نبود نقص جدی، صورتجلسه تحویل موقت تنظیم شود.

جهت آشنایی بیشتر با تحویل موقت فیلم زیر را مشاهده کنید. این فیلم تنها بخش کوتاهی از پکیج آموزش دفتر فنی است که در آن به جزئیات تحویل موقت و قطعی پرداخته‌ایم.

تحویل موقت شرایط عمومی پیمان

ماده 39 شرایط عمومی پیمان که به موضوع تحویل موقت پرداخته است، فرآیند رسمی تحویل پروژه پس از تکمیل عملیات اجرایی و آماده شدن آن برای بهره‌برداری را شرح می‌دهد. این ماده ضوابط و شرایطی را برای ارزیابی کیفیت کار، رفع نواقص و تعیین آغاز دوره تضمین پروژه ارائه می‌کند.

شرایط تحویل موقت پروژه

مطابق با ماده 39 در شرایط عمومی پیمان نشریه 4311 ، پس از تکمیل عملیات اجرایی، پیمانکار باید به مهندس مشاور درخواست رسمی تحویل موقت را ارائه داده و نماینده خود را برای عضویت در هیات تحویل معرفی کند.

مهندس مشاور درخواست پیمانکار مبنی بر آماده بودن پروژه برای بهره برداری را بررسی کرده و در صورت تایید، از کارفرما تقاضای تشکیل هیات تحویل موقت می‌کند. کارفرما به گونه‌ای ترتیب کار را فراهم کرده که این هیأت حداکثر تا 20 روز از تاریخ آمادگی کار که به تایید مهندس مشاور رسیده است، در محل پروژه حاضر شود.

اگر به نظر مهندس مشاور عملیات موضوع پیمان آماده بهره برداری نباشد، ظرف مدت 7 روز از تقاضای پیمانکار، نواقص و کارهایی که باید پیش از تحویل موقت تکمیل شود را به اطلاع پیمانکار می‌رساند.

هیات تحویل موقت پروژه

پس از بررسی درخواست تحویل موقت پیمانکار توسط مشاور، با تایید کارفرما هیات تحویل موقت تشکیل می‌شود. اعضای هیات تحویل موقت متشکل است از:

1. نماینده کارفرما
2. نماینده مهندس مشاور
3. نماینده پیمانکار

تا ۷۲ درصد تخفیف برای آموزش‌های VIP پنجم اسفند ساعت ۱۲ تا ۲۴

مشاهده و رزرو

کارفرما تاریخ و محل تشکیل هیأت را به مهندس مشاور و پیمانکار اطلاع می‌دهد. تا زمان تشکیل هیأت، مهندس مشاور موظف است برنامه آزمایش‌های لازم برای بهره‌برداری پروژه را تهیه کرده و به پیمانکار ابلاغ کند.

پیمانکار باید تجهیزات مربوط به بخش‌هایی را که طبق اسناد و مدارک پیمان مسئولیت تأمین آن‌ها را دارد، در روز ارائه پروژه در محل کارگاه آماده کند و شرایط لازم را برای هیأت فراهم سازد. آزمایش‌های لازم به تشخیص و با نظر اعضای هیأت تحویل موقت در محل انجام می‌شوند و نتایج آن‌ها در صورتجلسه موقت ثبت خواهد شد.

توجه داشته باشید که به جز هزینه آزمایش‌هایی که طبق اسناد پیمان بر عهده پیمانکار است، سایر هزینه‌های آزمایش‌ها به عهده کارفرما خواهد بود. در واقع پیمانکار به درستی عملکرد خود اعتقاد دارد و این کارفرما است که برای تایید صحت ادعاهای پیمانکار نیاز به انجام آزمایش دارد، مگر اینکه در اسناد و مدارک پیمان شرایط دیگری ذکر شده باشد.

صورتجلسه تحویل موقت

صورتجلسه تحویل موقت پروژه سند رسمی، حاوی اطلاعاتی از قبیل تاریخ تحویل، وضعیت پروژه، نقص‌های مشاهده شده و توافقات طرفین است. مطابق با ماده 39 شرایط عمومی پیمان صورتجلسه تحویل موقت پروژه در دو وضعیت زیر تنظیم می‌شود:

• اگر هیأت تحویل موقت هیچ عیب و نقصی در کارها مشاهده نکند، صورتجلسه‌ای تنظیم کرده و آن را به همراه نتایج آزمایش‌ها برای کارفرما ارسال می‌کند. یک نسخه دیگر از این صورتجلسه نیز تا زمان ابلاغ توسط کارفرما، در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد. کارفرما پس از تایید، تحویل موقت پروژه را به پیمانکار اعلام می‌کند.
• اگر هیأت نقصی در کارها بیابد، صورتجلسه‌ای با ذکر مهلت مشخص برای رفع نقص تنظیم می‌شود. در این صورتجلسه، فهرستی از مشکلات و کارهای ناتمام به همراه آزمایش‌هایی که نتایج آن‌ها باید در آینده مشخص شود، ضمیمه صورتجلسه تحویل موقت پروژه خواهد شد.
• پس از اعلام رفع نقص توسط پیمانکار، مهندس مشاور به همراه نماینده کارفرما دوباره پروژه را بازدید می‌کنند. اگر تمام نقص‌ها طبق فهرست قبلی برطرف شده باشد، مهندس مشاور صورتجلسه تحویل موقت و گواهی رفع نقص را که به امضای نماینده کارفرما، مهندس مشاور و پیمانکار رسیده است، همراه با نتایج آزمایش‌ها برای کارفرما ارسال می‌کند. کارفرما پس از تایید نهایی، تحویل موقت پروژه را به پیمانکار اعلام می‌کند.
• اگر به تشخیص کارفرما حضور نماینده او در بازدید از کار و گواهی رفع نقص ضروری نباشد؛ به مهندس مشاور نمایندگی می دهد تا به جای نماینده کارفرما اقدام کند.

تاریخ تحویل موقت پروژه

چنانچه هیات تحویل موقت هیچگونه نقصی در کار مشاهده نکند یا نقص‌ها و معایب در مهلتی که از طرف آن تعیین شده است رفع شود، تاریخ شروع دوره تضمین در پیمان همان تاریخ تحویل موقت خواهد بود.

همچنین، اگر پیمانکار نتواند نقایص را در مهلت مقرر رفع کرده یا رفع نقص‌ها به زمانی بیش از این مهلت نیاز داشته باشد، تاریخ تحویل موقت همان تاریخ تشکیل هیأت و ارائه کار به کارفرما است، اما تاریخ شروع دوره تضمین به تاریخ رفع نقص‌ها، پس از تایید مهندس مشاور منتقل می‌شود.

به این ترتیب، تاریخ تحویل موقت همان تاریخ تشکیل هیات و تحویل کار به کارفرما است که در صورتجلسه درج می‌شود. اما دوره تضمین از زمانی آغاز می‌شود که تمامی نقایص رفع شده و تأییدیه‌های لازم توسط مهندس مشاور صادر شده باشد.

فرم خام صورتجلسه تحویل موقت

فرم‌های استانداردی برای تنظیم صورتجلسه وجود دارد که در قالب فایل‌های Word یا PDF ارائه می‌شوند. این فرم‌ها معمولاً شامل جدول‌های مشخصات، بخش‌هایی برای توضیح نقص‌ها و محل امضای طرفین است.

نمونه صورتجلسه تحویل موقت

مشاهده نمونه نامه تحویل موقت پروژه یا صورتجلسه تحویل موقت اهمیت بسزایی دارد، زیرا این سند، تایید اولیه اتمام کار و شرط آزادسازی ضمانت‌نامه پیمانکار است. همچنین، به شفافیت در مستندسازی وضعیت پروژه کمک کرده و مشکلات احتمالی را قبل از تحویل قطعی برطرف می‌کند. لذا برای آشنایی بیشتر با این صورتجلسات و نامه‌ها یک نمونه صورتجلسه تحویل موقت را با دو فرمت Word و PDF از لینک زیر دانلود کنید.

تاخیر در تحویل موقت

در بخشی از بند الف ماده 39 شرایط عمومی پیمان، ذکر شده است:

اگر هیات تحویل موقت، دیرتر از موعد مقرر (20 روز از تاریخ اعلام آمادگی کار از سوی پیمانکار که به تایید مهندس مشاور رسیده است) در محل حاضر شود و برای تحویل موقت اقدام نماید، تاریخ تحویل موقت، تاریخ تشکیل هیات در محل و تحویل کار به کارفرماست. در این حالت،‌ اگر هیات نقصی در کار مشاهده نکند یا نقایصی در مهلتی که از سوی هیات تعیین شده است رفع شود، تاریخ شروع تضمین 20 روز بعد از تاریخ اعلام آمادگی کار از سوی پیمانکار که به تایید مهندس مشاور رسیده است می‌باشد، مگر آنکه زمانی که پیمانکار صرف رفع نقص می‌کند بیش از مهلت تعیین شده باشد که در این صورت، تاریخ شروع دوره تضمین، برابر تاریخ رفع نقص که به تایید مهندس مشاور رسیده است منهای مدت تاخیر تشکیل هیات در محل (نسبت به مهلت 20 روز) می‌باشد. کارفرما باید هزینه های حفظ و نگهداری از کار برای مدت تاخیر در تحویل موقت (نسبت به مهلت 20 روز) به پیمانکار پرداخت کند.

به بیان ساده‌تر، چنانچه هیات تحویل 20 روز پس از اعلام آمادگی کار توسط پیمانکار که به تایید مهندس مشاور رسیده در محل پروژه حاضر نشود، تاریخ تحویل موقت همان روز تشکیل هیأت و تحویل پروژه به کارفرما خواهد بود.

همچنین، اگر هیأت در زمان حضور، نقصی در کار مشاهده نکند یا تمامی نقایص در مهلت تعیین‌شده توسط هیأت رفع شوند، تاریخ شروع دوره تضمین برابر با 20 روز پس از اعلام آمادگی کار از سوی پیمانکار خواهد بود.

چنانچه رفع نقص‌ها توسط پیمانکار بیش از مهلت تعیین‌شده طول بکشد، تاریخ شروع دوره تضمین پیمان برابر خواهد بود با تاریخ تأیید رفع نقص‌ها توسط مهندس مشاور با کسر مدت تاخیری که هیأت تحویل موقت از مهلت 20 روزه داشته است.

توجه داشته باشید که در صورتی که هیات تحویل موقت دیرتر از موعد مقرر حاضر شود، کارفرما موظف است هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری پروژه را برای مدت تاخیر در تحویل موقت (نسبت به مهلت 20 روزه) به پیمانکار پرداخت کند.

تحویل موقت بخشی از کار

مطابق با بند ب ماده 39 شرایط عمومی پیمان، اگر در قرارداد، تحویل بخش‌های مستقلی از پروژه پیش‌بینی شده باشد یا بهره‌برداری زودهنگام از برخی قسمت‌ها لازم باشد، این بخش‌ها طبق همان روال تحویل موقت به‌طور جداگانه تحویل داده می‌شوند. در ادامه اقدامات مرتبط با تضمین و تحویل قطعی مانند آزاد کردن تضمین انجام تعهدات، شروع دوره تضمین یا استرداد کسور تضمین حسن انجام کار  نیز برای این بخش‌ها، مستقل انجام می‌شود.

عدم تحویل موقت پروژه

به‌طور کلی، بر اساس ماده 39 شرایط عمومی پیمان در صورت عدم تحویل موقت از سوی کارفرما یا پیمانکار شرایط زیر برقرار خواهد شد:

عدم تحویل موقت از سوی پیمانکار

طبق بند ج ماده 39، اگر عملیات موضوع پیمان تا حد 125 درصد مبلغ اولیه پیمان مطابق بند الف ماده 29 شرایط عمومی پیمان انجام شده باشد، اما کارهای اجرا شده قابل بهره‌برداری نبوده و پیمانکار برای ادامه کار موافقت نکند، کارفرما طبق ماده 48 شرایط عمومی پیمان حق دارد به پیمان خاتمه دهد.

مطابق با بند د ماده 39، اگر عملیات آماده تحویل موقت باشد اما پیمانکار تقاضای تحویل کار نکند، مهندس مشاور آماده بودن کار را به کارفرما اعلام می‌کند. اگر پیمانکار بعد از 10 روز از تاریخ ابلاغ کارفرما نماینده خود را معرفی نکند، کارفرما می‌تواند با تامین دلیل از دادگاه محل، نسبت به تحویل موقت اقدام کرده و پیمانکار در این حالت حق هیچ‌گونه اعتراضی ندارد.

عدم تحویل موقت توسط کارفرما

بر اساس بند ه ماده 39، در برخی موارد ممکن است پیمانکار برای تحویل موقت تقاضا داده و آماده بودن کار توسط مهندس مشاور تایید شود، اما تدارکات لازم برای راه اندازی و انجام آزمایش‌های مورد نیاز مانند آب و برق از سوی کارفرما تامین نشود. در چنین شرایطی نحوه تحویل موقت، تحویل قطعی و آزاد کردن تضمین‌ها بر اساس نظر هیأت متشکل از نمایندگان سازمان برنامه و بودجه، کارفرما و پیمانکار انجام می‌شود. بهتر است بدانید که نظر این هیأت در صورت عدم تحویل موقت از سوی کارفرما، قطعی و لازم الاجراست.

وظایف پیمانکار پس از تحویل موقت پروژه

با توجه به بند و ماده 39 شرایط عمومی پیمان، وظایف پیمانکار پس از تحویل موقت پروژه به شرح زیر است:

• خروج وسایل و مصالح: پیمانکار موظف است که وسایل، ماشین‌آلات، ابزار و مصالح اضافی متعلق به خود را که در محل‌های تحویلی کارفرما قرار دارد، ظرف مدت مناسبی که مورد تایید مهندس مشاور باشد، از آن محل‌ها خارج کند.
• تخریب تاسیسات موقت: پیمانکار باید ساختمان‌ها و تاسیسات موقتی را که برای اجرای کار در محل‌های تحویلی ساخته است، طبق مدت زمان معینی که توسط مهندس مشاور تعیین می‌شود، تخریب یا پیاده کند. همچنین، پیمانکار ملزم به خارج کردن مصالح و مواد زائد ناشی از تخریب و همچنین تمیز کردن کارگاه به هزینه خود است.

در صورتی که پیمانکار از انجام این وظایف خودداری کند، کارفرما می‌تواند به هر نحوی که مقتضی بداند اقدام به خارج کردن این موارد کند و هزینه‌های آن را به حساب بدهکاری پیمانکار منظور نماید. در چنین حالتی، پیمانکار حق هیچ‌گونه اعتراضی نسبت به اقدامات کارفرما یا ادعای ضرر و زیان به اموال و دارایی‌های خود را نخواهد داشت.

بهتر است بدانید که ساختمان‌های پیش ساخته، مصالح بازیافت و قطعات پیش ساخته تاسیسات تجهیز کارگاه که توسط پیمانکار در محل‌های تحویلی کارفرما نصب یا احداث شده‌اند، همچنان مالکیت پیمانکار را دارند. مطابق با بند و ماده 39، در صورتی که کارفرما نیاز به تمام یا قسمتی از این ساختمان‌ها و تاسیسات موقت داشته باشد، امکان فروش آن‌ها از سوی پیمانکار به کارفرما وجود دارد.

در این حالت، کارفرما هیچ‌گونه وجهی بابت برچیدن یا حذف ساختمان‌ها و تاسیسات مذکور به پیمانکار پرداخت نمی‌کند. پس از تعیین قیمت تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز با توافق و تراضی طرفین، این تجهیزات و تاسیسات به کارفرما فروخته و تحویل داده می‌شود.

تحویل قطعی چیست؟

تحویل قطعی به معنای خاتمه رسمی پروژه و تأیید بی‌عیب‌ونقص بودن آن پس از دوره تضمین است. در واقع این مرحله نشان‌دهنده تکمیل کامل تعهدات پیمانکار و پایان نهایی پروژه است. تحویل قطعی نه‌تنها تأیید نهایی کیفیت کار است، بلکه پایان تعهدات پیمانکار را از نظر حقوقی و فنی اعلام می‌کند و معمولاً به بازگرداندن ضمانت‌های پیمانکار مانند نصف باقی مانده تضمین حسن انجام کار منجر می‌شود.

تحویل قطعی شرایط عمومی پیمان

ماده 41 شرایط عمومی پیمان مربوط به فرآیند تحویل قطعی پروژه است که پس از پایان دوره تضمین صورت می‌گیرد. بر اساس این ماده پس از پایان دوره تضمین تعیین‌شده در ماده 5 موافقت‌نامه، پیمانکار با ارسال درخواست رسمی، تقاضای تحویل قطعی پروژه را از کارفرما می‌نماید.

کارفرما با تایید مهندس مشاور، اعضای هیأت تحویل قطعی و تاریخ بازدید از پروژه را تعیین و به پیمانکار ابلاغ می‌کند. ترکیب اعضای این هیأت مشابه هیات تحویل موقت شامل نماینده کارفرما، نماینده مهندس مشاور و نماینده پیمانکار است.

صورتجلسه تحویل قطعی پروژه

صورتجلسه تحویل قطعی یکی از مهم‌ترین اسناد در فرآیند خاتمه پیمان است که به منظور ثبت رسمی نتایج بررسی هیأت تحویل قطعی و تایید نهایی پروژه تنظیم می‌شود.
اگر هیأت تشکیل شده هیچ عیب و نقصی مشاهده نکند، صورتجلسه‌ای تنظیم می‌شود که شامل تایید نهایی انجام کار و تحویل قطعی پروژه است.

چنانچه عیب یا نقصی ناشی از کار پیمانکار وجود داشته باشد، هیأت فهرستی از نواقص تهیه می‌کند و فرآیند رفع نقص مطابق ماده 42 شرایط عمومی پیمان انجام می‌شود. پس از رفع عیوب توسط پیمانکار، هیأت مجدداً بازدید کرده و در صورت تأیید رفع کامل نواقص، صورتجلسه تحویل قطعی تنظیم می‌شود.

توجه داشته باشید که صورتجلسه تحویل قطعی پیمانکار باید به امضای اعضای هیأت رسیده و نسخه‌ای از آن برای کارفرما ارسال و نسخه دیگر تا ابلاغ رسمی، نزد پیمانکار نگهداری می‌شود.

تاخیر در تحویل قطعی

طبق ماده 41 شرایط عمومی پیمان، شرایط تاخیر در تحویل قطعی پروژه از سوی پیمانکار و کارفرما به شرح زیر است:

عدم تقاضا تحویل قطعی از سوی پیمانکار

مطابق با تبصره 2 ماده 41 شرایط عمومی پیمان، اگر پیمانکار در پایان دوره تضمین مشخص شده در ماده 5 موافقت‌نامه، درخواست تحویل قطعی کار را ندهد، موظف است تا نواقص مربوط به کار خود را که تا تاریخ درخواست تحویل قطعی بروز کرده‌اند، رفع کند. دقت کنید که تاریخ درخواست پیمانکار، مبنای اقدامات مربوط به تحویل قطعی قرار می‌گیرد.

تاخیر تحویل پروژه از سوی کارفرما

اگر کارفرما با وجود درخواست پیمانکار، هیات تحویل را اعزام نکند و این تاخیر بیشتر از دو ماه ادامه یابد، پیمانکار می‌تواند درخواست مجدد ارائه دهد. پس از درخواست مجدد پیمانکار و گذشت یک ماه دیگر از تاریخ درخواست، عملیات موضوع پیمان به صورت خودکار تحویل قطعی تلقی شده و باید اقدامات پس از تحویل قطعی مانند آزادسازی تضمین‌ها انجام شود.

تفاوت تحویل موقت و قطعی

اگر چه مراحل اعزام هیات در تحویل موقت و قطعی مشابه هم هستند، اما تفاوت اصلی در این دو نوع تحویل، آزادسازی تضمین‌ها است.

پس از ابلاغ صورتجلسه تحویل موقت، ضمانت‌نامه انجام تعهدات پیمانکار آزاد می‌شود. این به این معنی است که ضمانت‌نامه‌ای که برای اطمینان از انجام تعهدات پیمانکار ارائه شده، پس از تحویل موقت، از سوی کارفرما آزاد خواهد شد. در حالی که با ابلاغ صورتجلسه تحویل قطعی، نصف باقی مانده باقی مانده از کسورات حسن انجام کار پیمانکار آزاد می‌شود.

جمع بندی

تحویل موقت به‌عنوان مرحله‌ای مهم در پایان عملیات اجرایی پروژه، نقش کلیدی در ارزیابی کیفیت و تکمیل تعهدات پیمانکار دارد. این فرآیند با تنظیم صورتجلسه‌ای رسمی و آغاز دوره تضمین همراه است. تفاوت اصلی تحویل موقت با تحویل قطعی در آزادسازی ضمانت‌های مربوط به انجام تعهدات، حسن انجام کار و پایان کامل تعهدات پیمانکار است. رعایت دقیق مقررات مرتبط با این مراحل، موجب شفافیت، کاهش اختلافات، و بهبود عملکرد پروژه‌های عمرانی می‌شود.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره تحویل موقت و قطعی در پروژه‌های عمرانی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری