بررسی و دانلود بخشنامه پیش پرداخت پروژه های عمرانی

پیش‌پرداخت در قراردادهای پیمانکاری به ویژه پروژه‌های عمرانی مبلغی است که کارفرما به پیمانکار پرداخت می‌کند تا وی بتواند عملیات اجرایی پروژه را آغاز نماید. شناخت دقیق قوانین و مقررات حاکم بر پیش‌پرداخت، از جمله ماده 36 شرایط عمومی پیمان و آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی، برای هر دو طرف قرارداد بسیار حائز اهمیت است. ما در این مقاله، به بررسی جامع موضوع پیش پرداخت در شرایط عمومی پیمان و همچنین، بخشنامه پیش پرداخت پیمانکاری از جمله میزان، نحوه محاسبه، تضمین و استهلاک آن خواهیم پرداخت؛ لذا تا انتهای مقاله همراه آکادمی عمران باشید.

ماده 36 شرایط عمومی پیمان

ماده 36 شرایط عمومی پیمان، به عنوان مرجع اصلی در تعیین شرایط و ضوابط پرداخت پیش‌پرداخت است. به‌طور کلی، ماده 36 از شرایط عمومی پیمان در نشریه 4311 به موضوع پرداخت پیش‌پرداخت به پیمانکار اختصاص دارد. این ماده به کارفرما اجازه می‌دهد تا به منظور تقویت توان مالی پیمانکار و تسریع در اجرای پروژه، مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت به پیمانکار پرداخت کند.

بر اساس این مفاد قانونی، میزان و چگونگی واریز پیش‌پرداخت و سایر ضوابط آن، بر اساس دستورالعمل‌های موجود تعیین می‌شود. یکی از مهم‌ترین دستورالعمل‌ها در خصوص پیش‌پرداخت‌ها، آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی است که در ادامه جزئیات بیشتر آن را شرح خواهیم داد. اما پیش از آن جهت دریافت و دانلود آیین نامه تضمین معاملات دولتی بر روی لینک زیر کلیک کنید.

دانلود آیین نامه تضمین معاملات دولتی

ماده 36 شرایط خصوصی پیمان

در اسناد مناقصه، ماده 36 شرایط خصوصی پیمان، به بررسی این موضوع می‌پردازد تا پیمانکار شرایط وجود یا عدم وجود پیش پرداخت در قرارداد را بداند و با توجه به آن پیشنهاد قیمت دهد. شما می توانید در تصویر زیر ماده 36 شرایط خصوصی یک مناقصه را مشاهده کنید.

بخشنامه پیش پرداخت هیأت وزیران

از آنجایی که آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی از سوی هیات وزیران ابلاغ شده است، به‌عنوان بخشنامه پیش پرداخت هیأت وزیران و همچنین، بخشنامه پیش پرداخت پیمانکاری نیز شناخته می‌شود. این بخشنامه چارچوب قانونی برای پرداخت پیش‌پرداخت در قراردادهای پیمانکاری را مشخص می‌کند. آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی مواردی مانند میزان پیش‌پرداخت (معمولاً بین 15 تا 25 درصد مبلغ اولیه پیمان)، نحوه پرداخت اقساط، تضمین‌های لازم و روش استهلاک پیش‌پرداخت را شرح می‌دهد.

اگرچه آیین نامه تضمین معاملات دولتی کارفرما را ملزم به پرداخت کرده است، اما بسیاری از کارفرماها بدون در نظر گرفتن این الزام و با بیان اینکه بودجه کافی برای پرداخت صورت وضعیت‌های کارکرد و تعدیل ندارند، از مسئولیت دادن پیش پرداخت به کارفرما سر باز می‌زنند.

درصد پیش پرداخت پروژه های عمرانی

میزان پیش پرداخت از 15 تا 25 درصد مبلغ ‏اولیه پیمان ‏است که مقدار دقیق آن باید در اسناد فرآیند ارجاع کار (مناقصه) و پیمان از سوی کارفرما پیش ‏بینی و قید شود‎‏. بر همین اساس اگر به عنوان پیمانکار قصد شرکت در یک مناقصه را دارید، حتما شرایط قرارداد را بررسی کنید. جهت اطلاع بیشتر از نحوه شرکت در مناقصات پیمانکاری به آموزش مناقصات مراجعه کنید.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

تضمین پیش پرداخت

طبق تعریف آیین نامه تضمین معاملات دولتی، سپردن مال یا وجه نقد یا به عهده گرفتن تعهد فرعی یا مضاعف به منظور ‏پایبندی به یک ‏تعهد اصلی و شروط مربوط به آن را تضمین می گویند‎‏. ‏

برای دریافت پیش‌پرداخت، پیمانکار موظف است تضمینی معتبر به کارفرما ارائه دهد. به بیان ساده‌تر، تضمین پیش پرداخت تضمینی است که پیمانکار پس از بستن قرارداد، در قبال دریافت آن بر اساس اسناد ارجاع کار به کارفرما می‌سپارد.

توصیه می‌کنم برای اطلاع از انواع تضمین در قراردادهای پیمانکاری ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید. این فیلم تنها قسمت کوتاهی از آموزش دفتر فنی آکادمی عمران است که در آن با تمام ریزه کاری‌های دفتر فنی آشنا خواهید شد.

از انواع تضمین‌های این آیین نامه، تنها موارد زیر قابل قبول است:

• ضمانت نامه بانکی و یا ضمانت نامه‌های صادره از سوی مؤسسات اعتباری ‏غیر بانکی که دارای ‏مجوز فعالیت از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند‎‏. ‏
• ضمانت نامه صادره توسط موسسات بیمه‌گر دارای مجوز لازم برای فعالیت و صدور ‏ضمانت نامه از ‏سوی بیمه مرکزی ایران‎‏. ‏
• گواهی خالص مطالبات قطعی تایید شده قراردادها از سوی دستگاه‌های اجرایی و ‏ذی حسابان مربوط ‏برای همان دستگاه اجرایی که تایید شده به مهر‎‏ ‏دفتر هیئت دولت است‎‏. ‏
• اوراق مشارکت بی نام تضمین شده بانک‌ها و دولت با قابلیت بازخرید قبل از سر رسید (موضوع ‏قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت‎‏).
• وثیقه ملکی معادل هشتاد و پنج درصد ارزش کارشناسی رسمی آن‎‏. ‏
• ضمانت نامه‌های صادره توسط صندوق‌های ضمانت دولتی که به موجب قانون تأسیس ‏شده یا می‌شوند و طبق اساسنامه فعالیت می‌کنند.

نحوه پرداخت پیش پرداخت در قراردادهای پیمانکاری

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در قراردادهای پیمانکاری مطرح می‌شود، پرداخت پیش‌پرداخت توسط کارفرما به پیمانکار است. پیش‌پرداخت، مبلغی است که کارفرما به پیمانکار پرداخت می‌کند تا وی بتواند عملیات اجرایی پروژه را آغاز نماید.

طبق ماده 36 شرایط عمومی پیمان، نحوه پرداخت پیش‌پرداخت با توجه به شرایط دستورالعمل تعیین می‌شود. به‌طور کلی، میزان، روش پرداخت و سایر جزئیات مربوط به پیش‌پرداخت در دستورالعمل‌هایی که در زمان ارجاع کار تهیه می‌شود، مشخص خواهد شد. این دستورالعمل‌ها معمولاً شامل مواردی مانند تعداد اقساط، مبلغ هر قسط و شرایط پرداخت است.

اقساط پیش پرداخت

مبلغ پیش پرداخت برای پیمانکاران در سه قسط در ازای ارائه ضمانت نامه به نفع ‏دستگاه اجرایی ‏بدون کسر کسور قانونی به شرح زیر است:

• قسط اول معادل 40 درصد مبلغ پیش پرداخت، پس از تحویل ‏کارگاه
• قسط دوم معادل 30 درصد مبلغ پیش پرداخت، پس از تجهیز کارگاه که طبق شرایط تعیین ‏شده در اسناد ‏ارجاع کار و قرارداد برای شروع عملیات لازم است.
• قسط سوم معادل 30 درصد ‏مبلغ پیش پرداخت، ‏پس از انجام 30 درصد مبلغ اولیه پیمان طبق صورت وضعیت‌های موقت ‏بدون محاسبه مصالح پای کار‎‏. ‏

پیمانکار در موعدهای مقرری که در ماده 36 شرایط خصوصی پیمان لحاظ شده است برای دریافت هر یک از اقساط، درخواست خود را به مهندس مشاور ابلاغ می‌کند. کارفرما پس از تایید مهندس مشاور، هر قسط را در مقابل تضمین تعیین شده در دستورالعمل، بدون این که وجوهی از آن کسر شود، پرداخت می‌کند.

مهلت پرداخت پیش‌پرداخت

مطابق با ماده 36 شرایط عمومی پیمان کارفرما مکلف است پس از درخواست پیمانکار و تأیید مهندس مشاور، هر قسط از پیش‌پرداخت را حداکثر ظرف مدت 20 روز از تاریخ درخواست پیمانکار یا 10 روز از ارائه تضمین از سوی پیمانکار(بسته به اینکه کدام تاریخ بیشتر باشد) پرداخت نماید.

تاخیر در پرداخت پیش‌پرداخت

در برخی از قراردادها نوشته می‌شود که به این پیمان پیش پرداخت تعلق نمی‌گیرد که در این صورت پیمانکار هیچ حقی برای اعتراض ندارد. در صورتی که کارفرما در پرداخت پیش‌پرداخت تاخیر کند، پیمانکار می‌تواند براساس بخشنامه 5090، مدت زمان اجرای پروژه را تمدید نماید. این تمدید مدت زمان به میزان تأخیر و مبلغ پیش‌پرداخت پرداخت نشده بستگی دارد.

برای اطلاع بیشتر از نحوه محاسبه تاخیرات ناشی از تاخیر در دادن پیش پرداخت و ارائه لایحه تاخیرات به آموزش لایحه تاخیرات از آکادمی عمران سر بزنید.

امروزه با افزایش مشکلات مالی کارفرماها و تاخیر در ارائه صورت وضعیت‌های موقت و قطعی، موضوع ماده 36 شرایط عمومی پیمان کم رنگ‌تر از قبل شده و کمتر پروژه‌ای پیش پرداخت دارد. بسیاری از کارفرماها ترجیح می‌دهند که به جای پرداخت پیش‌پرداخت، بر توان مالی پیمانکاران در فرایند مناقصه تأکید کنند.

در واقع کارفرما از پیمانکار انتظار دارد که با توان مالی کافی در پروژه‌ها شرکت کرده و پروژه به دلیل تاخیر در پرداخت کارفرما دچار کندی یا خاتمه نشود. ارزیابی کیفی پیمانکاران در مناقصات نیز به همین دلیل است و امتیاز بالایی برای توان مالی پیمانکار در نظر گرفته می‌شود.

درصد استهلاک پیش پرداخت

استهلاک پیش‌پرداخت به معنای کسر تدریجی مبلغ پیش‌پرداخت از مطالبات پیمانکار در صورت‌وضعیت‌های موقت است. روش محاسبه استهلاک در آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی مشخص شده است.

به عبارت ساده‌تر، وقتی که یک پیمانکار کار می‌کند و صورت وضعیت موقت را طبق موعد مقرر (مثلا ماهانه) ارائه می‌دهد، درصدی از مبلغ هر صورت وضعیت به عنوان کسور پیش پرداخت کسر می‌شود. این کسور به مرور زمان در نظر گرفته می‌شود تا مبلغ پیش پرداخت رفته رفته مستهلک شود.

پس از واریز اقساط اول و دوم (معادل هفتاد درصد پیش پرداخت) نسبت ‏مبلغ کل ‏پیش پرداخت به مبلغ اولیه پیمان، از مبلغ ناخالص تمام صورت وضعیت‌های موقت (به ‏استثنای تعدیل، ‏مابه التفاوت نرخ مصالح و پرداخت‌های مشابه) کسر می‌شود.

بعد از واریز قسط ‏سوم، معادل یکصد و ‏چهارده درصد نسبت کل پیش پرداخت به مبلغ اولیه پیمان از صورت ‏وضعیت‌ها کسر می‌شود به نحوی ‏که مبلغ آن تا آخرین صورت وضعیت موقت ‏مستهلک شود‎‏.

مثال استهلاک پیش پرداخت

برای روشن‌تر شدن مفهوم استهلاک پیش پرداخت در قرارداد پیمانکار، یک مثال را شرح خواهیم داد. فرض می‌کنیم که مبلغ اولیه پیمان 100 میلیون تومان است و پیمانکار به دلیل انجام کار، 20 درصد پیش پرداخت معادل 20 میلیون تومان دریافت می‌کند.

• قسط اول: 8 میلیون تومان پس از تحویل کارگاه (40 درصد 20 میلیون تومان)
• قسط دوم: 6 میلیون تومان پس از تجهیز کارگاه (30 درصد 20 میلیون تومان)

نسبت مبلغ کل پیش پرداخت به مبلغ اولیه پیمان 20 درصد است. پس از هر صورت وضعیت موقت (به ‏استثنای تعدیل، ‏مابه التفاوت نرخ مصالح و پرداخت‌های مشابه) 20 درصد کسر می‌شود تا در چند صورت وضعیت مبلغ آن مستهلک شود.

بدین معنی که اگر صورت وضعیت اول 15 میلیون تومان باشد مبلغ 3میلیون تومان بابت دادن پیش پرداخت از طلب پیمانکار کسر می‌شود و به او داده نمی‌شود.

• قسط سوم: 6 میلیون تومان پس از انجام سی درصد مبلغ پیمان (30 درصد 20 میلیون تومان – پس از انجام 30 میلیون تومان طبق صورت وضعیت‌های تایید شده)

پس از دادن قسط سوم توسط کارفرما، 22.8 درصد از صورت وضعیت‌های بعدی کسر خواهد شد تا تمام پول پیش پرداخت مستهلک شود. (114 درصد 20 درصد که نسبت کل پیش پرداخت به مبلغ اولیه پیمان است 22.8 درصد می‌شود.) به این معنا که اگر صورت وضعیت بعدی 10 میلیون تومان باشد مبلغ 2 میلیون و 280 هزار تومان از طلب پیمانکار کسر خواهد شد.

این کسر مبلغ از صورت وضعیت‌ها تا زمانی که مبلغ داده شده توسط کارفرما (20 میلیون تومان) به طور کامل مستهلک شود، ادامه پیدا می‌کند.

دانلود بخشنامه پیش پرداخت پروژه های عمرانی

همان‌طور که در بخش بالا شرح داده شد، بخشنامه خاصی برای مباحث پیش پرداخت وجود ندارد و منظور از بخشنامه پیش پرداخت همان آیین نامه تضمین معاملات دولتی است. این آیین‌نامه از سوی هیات وزیران جهت تحکیم تعهدات و تنظیم تضامین لازم در پروژه‌های عمرانی و همچنین اجرای قانون برگزاری مناقصات تصویب شده است.

جهت دریافت دستورالعمل پیش پرداخت و دانلود بخشنامه پیش پرداخت از طریق لینک زیر اقدام کنید.

جمع بندی

پیش‌پرداخت در قراردادهای پیمانکاری، مبلغی است که کارفرما به پیمانکار می‌دهد تا هزینه‌های اولیه پروژه را تامین کند. ماده 36 شرایط عمومی پیمان، مرجع اصلی پرداخت پیش‌پرداخت است. پیمانکار برای دریافت این مبلغ باید تضمینی معتبر شامل ضمانت‌نامه بانکی، ضمانت‌نامه بیمه‌ای، گواهی خالص مطالبات قطعی و وثیقه ملکی ارائه دهد و کارفرما موظف به پرداخت در مهلت مشخص است. در صورت تاخیر، پیمانکار می‌تواند مدت پروژه را تمدید کند. هرچند اهمیت پیش‌پرداخت به دلیل مشکلات مالی کاهش یافته، اما همچنان به تأمین مالی، تسریع در اجرا و کاهش ریسک برای پیمانکار کمک می‌کند.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره پیش پرداخت پروژه های عمرانی کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری