آموزش آرماتوربندی ساختمان از صفر تا صد با نکات حرفه‌ای + فیلم کارگاهی

حتما تا به حال نام آرماتور را شنیده‌اید، اما آیا می‌دانید آرماتور بندی چیست و چرا در ساخت اسکلت بتنی اهمیت دارد؟ در یک سازه بتنی، اکثر المان‌ها به صورت بتن مسلح یا بتن آرمه ساخته می‌شوند؛ بنابراین پیش از بتن‌ریزی و قالب‌بندی، انجام صفر تا صد آرماتور بندی ساختمان ضروری است.

در این مقاله، شما را با تمامی نکات حرفه‌ای و کاربردی آموزش آرماتوربندی و روش‌های اجرای آرماتوربندی ساختمان آشنا می‌کنیم. تا انتهای مطلب همراه آکادمی عمران باشید تا دانش کاملی از آرماتوربندی و اجرای صحیح اسکلت بتنی به دست آورید.

پیش از ادامه مطالعه مقاله، پیشنهاد می‌کنیم فیلم معرفی آموزش اجرای اسکلت بتنی را مشاهده کنید. در این آموزش، تمامی نکات حرفه‌ای و کاربردی به صورت کارگاهی و از صفر تا صد ارائه شده است.

توجه داشته باشید که آموزش آرماتوربندی و اجرای اسکلت بتنی تنها بخشی از دوره جامع آموزش اجرای ساختمان است، که شما را با مراحل کامل ساخت و ساز به شکل گام‌به‌گام آشنا می‌کند.

آرماتور بندی چیست؟

آرماتوربندی، فرآیندی است که در آن میلگردها بر اساس نقشه‌های اجرایی برش خورده، خم می‌شوند و سپس با استفاده از سیم آرماتور بندی در المان‌های مختلف اسکلت بتنی نصب می‌شوند. به فردی که این مراحل را انجام می‌دهد، آرماتوربند گفته می‌شود.

میلگردها یا همان آرماتورها، از سیم مفتول یا فولاد نورد گرم تولید می‌شوند و به شکل شاخه‌های ۱۲ متری یا کلاف در بازار موجود هستند. به‌طور ساده، به المان فولادی که از کارخانه خریداری شده، میلگرد و به همان المان که برش خورده، خم شده و در المان بتنی با سیم ثابت شده است، آرماتور می‌گویند. در واقع ما میلگرد خریداری کرده و به‌عنوان آرماتور ستون، فونداسیون و غیره استفاده می‌کنیم.

طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، آرماتور شامل دو نوع است:

1. میلگرد (آرماتور گرم نورد)
2. سیم (آرماتور سرد نورد)

پیش از خواندن ادامه مقاله صفر تا صد آرماتور بندی ابتدا فیلم زیر را مشاهده کنید تا با انواع میلگرد و انواع خم آن آشنا شوید.

آرماتورها بسته به نوع نیروهایی که بر المان وارد می‌شود، نقش‌های مختلفی دارند، از جمله:

• نیروی محوری فشاری یا کششی
• نیروی برشی
• لنگر خمشی
• لنگر پیچشی

برای مثال، وقتی تیر یا فونداسیون تحت لنگر پیچشی قرار می‌گیرد، از آرماتور گونه یا جلدی برای مقاومت در برابر پیچش استفاده می‌شود.

به طور کلی بتن مقاومت کششی پایینی دارد، جهت مقاومت در برابر نیروهای کششی از آرماتور استفاده می‌شود. به ترکیب بتن و آرماتور، بتن مسلح می‌گویند.

وظیفه اصلی آرماتورها افزایش مقاومت کششی بتن، جذب انرژی، شکل‌پذیری سازه و جلوگیری از گسترش ترک‌ها است. به همین دلیل، رعایت اصول و نکات اجرایی در آرماتوربندی از اهمیت بالایی برخوردار است و اجرای دقیق آن، پایه‌ای‌ترین مرحله در ساخت اسکلت‌های بتنی محسوب می‌شود.

تجهیزات و لوازم آرماتوربندی

برای اجرای اصولی آرماتوربندی، ابزار و تجهیزات مختلفی مورد نیاز است. این وسایل باعث افزایش دقت، سرعت و ایمنی در کار می‌شوند و بدون آن‌ها اجرای صحیح پروژه امکان‌پذیر نخواهد بود.

اصلی‌ترین ابزارها و وسایل آرماتور بندی ساختمان عبارت‌اند از:

۱- ابزارهای برش و خم‌کاری میلگرد

• صفحه خم‌کن دستی: برای خم‌کردن خاموت، تنگ، سنجاقی ستون و ادکا
• دستگاه خم‌کن برقی: برای برش و خم میلگردهای قطور و تولید خرک
• قیچی دستی و برقی میلگرد: برای برش میلگرد در ابعاد مورد نیاز
• آچار F: مخصوص خم کردن میلگردهای انتظار در رمپ و پله
• پتک: برای صاف کردن یا خم جزئی میلگرد (فقط در موارد غیرسازه‌ای)

۲- ابزارهای بستن و اتصال آرماتورها

• سیم آرماتوربندی: برای بستن میلگردها به همدیگر
• انبر آرماتوربندی (انبر سیم‌گیر): برای گره‌زدن سیم‌ها
• دستگاه گره‌زن میلگرد (برقی یا شارژی): برای افزایش سرعت بستن سیم‌ها در پروژه‌های بزرگ
• کوپلر میلگرد: برای اتصال مکانیکی میلگردها (انواع استاندارد، پیچی، انتهایی و غیره)
• دستگاه فورجینگ: برای جوش نوک به نوک میلگرد

بیش از ۵۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

۳- تجهیزات حمل، جابجایی و دپو

• جرثقیل یا بالابر ساختمانی: برای تخلیه و جابه‌جایی میلگرد
• قلاب و تسمه لیفتینگ: برای بلند کردن دسته‌های میلگرد به صورت ایمن
• پالت یا خرک فلزی/چوبی: برای فاصله دادن میلگرد از سطح زمین
• سایبان یا پوشش موقت: جلوگیری از زنگ‌زدگی میلگرد در شرایط بارانی

4- تجهیزات تثبیت و فاصله‌گذاری

• اسپیسر پلاستیکی و بتنی: برای حفظ کاور بتن
• میلگرد خرک و رکابی: برای ایجاد فاصله بین شبکه‌های تحتانی و فوقانی
• رامکا: جهت تثبیت ابعاد قالب و کنترل هم محوری ستون و دیوار

آموزش صفر تا صد آرماتوربندی ساختمان

آموزش آرماتور بندی، گام اصلی در اجرای اسکلت بتنی و تضمین مقاومت و ایمنی سازه است. در این بخش، شما با تمام مراحل عملی از خرید میلگرد تا نصب و بستن آرماتورها آشنا خواهید شد. رعایت دقیق این مراحل نه تنها دوام سازه را افزایش می‌دهد، بلکه شکل‌پذیری و ایمنی آن را نیز تضمین می‌کند.

مراحل اجرای آرماتوربندی

مراحل اجرای آرماتوربندی ساختمان به ترتیب زیر است:

1- خرید میلگرد

برای خرید میلگرد، ابتدا باید با بازار آهن یا کارخانجات تولیدکننده میلگرد تماس بگیرید. بر اساس مشخصات و مقادیر میلگردی که در لیستوفر آمده است، میلگردهای مورد نیاز سفارش داده می‌شوند.

در هنگام سفارش میلگرد می‌توان علاوه بر مشخصات و مقدار، به نکات زیر نیز توجه کرد:

• سایز میلگردهای غیرضروری: میلگردهایی که در حال حاضر به آن‌ها نیاز ندارید، بهتر است هنگام بارگیری روی سایر میلگردها قرار گیرند. این کار باعث می‌شود هنگام تخلیه، دسترسی به میلگردهای مورد نیاز آسان‌تر باشد و میلگردهای غیرضروری زیر بقیه قرار بگیرند.
• ترتیب تخلیه میلگرد در تریلی: اگر تریلی با سر وارد کوچه شود، ابتدا میلگردهای سمت راست تخلیه می‌شوند و سپس تریلی با دنده عقب وارد شده و میلگردهای سمت چپ تخلیه می‌شوند. بنابراین بهتر است میلگردهایی که فعلا به آن‌ها نیازی ندارید، سمت راست قرار بگیرند تا در زمان تخلیه زیر بقیه میلگردها قرار گرفته و دسترسی به میلگردهای مورد نیاز آسان‌تر شود.

2- حمل میلگرد

میلگردها معمولا به صورت شاخه‌های ۱۲ متری تولید می‌شوند و برای حمل آن‌ها باید از تریلی استفاده شود. متاسفانه برخی از سازندگان برای کاهش هزینه، میلگردها را با نیسان حمل می‌کنند.

استفاده از نیسان علاوه بر خطرات فراوان، باعث خم کردن میلگردها می‌شود. خم کردن میلگرد تنش پسماند ایجاد می‌کند و عملکرد آرماتور در المان بتنی را ضعیف می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود از حمل میلگرد با نیسان به دلیل خطرات بسیار آن اجتناب شود.

در فیلم زیر می‌توانید نحوه تخلیه غیر اصولی میلگرد را مشاهده کنید.

به منظور جلوگیری از حمل غیر اصولی میلگرد رعایت نکات زیر الزامی است:

• توصیه می‌شود در هنگام بارگیری میلگرد، در محل حضور داشته باشید تا از میزان میلگرد، مشخصات و نحوه صحیح بارگیری اطمینان حاصل کنید.
• میزان میلگرد به این صورت مشخص می‌شود که ابتدا تریلی بدون بار روی باسکول وزن‌کشی می‌شود، سپس با بار میلگرد دوباره وزن‌کشی شده و تفاضل این دو، وزن میلگرد را نشان می‌دهد.
• در صورتی که در زمان بارگیری حضور نداشتید، بارنامه را بررسی کنید و با یک گچ میلگردها را شماره‌گذاری و علامت‌گذاری کنید. با داشتن وزن مخصوص و حجم میلگردها، وزن کل محموله به دست می‌آید. وزن به دست آمده را با بارنامه چک کنید تا مطمئن شوید که میلگرد سفارش داده شده صحیح تحویل شده است.
• هنگام حمل، زیر میلگردها چوب‌های چهار تراش قرار دهید تا تخلیه راحت‌تر انجام شود.
• تخلیه میلگرد باید با کمک جرثقیل انجام شود و استفاده از دیلم غیر اصولی است. تخلیه با دیلم معمولا به این صورت انجام می‌شود که ابتدا چوب‌های سه گوشی در سر میلگردها قرار می‌دهند تا سطح آن بالاتر بیاید و سپس میلگردها را با دیلم تخلیه می‌کنند، که این روش ایمنی پایینی دارد.

3- دپوی میلگرد

در هنگام دپوی میلگرد به نکات زیر توجه کنید:

1. جذب رطوبت محیط به وسیله میلگردهای فلزی و اکسید شدن فلز آهن، سبب کمتر شدن قطر موثر میلگرد فولادی و سبب کاهش مقاومت سازه بتنی می‌شود. به همین دلیل میلگردها باید در محیطی خشک، سرپوشیده، عاری از رطوبت و گرد و خاک نگهداری شوند.
2. میلگردها از زمین فاصله داشته باشند تا در صورت وجود رطوبت یا نفوذ آب باران، دچار زنگ زدگی نشوند.
3. توجه کنید که میلگردهایی که زودتر از بقیه به آن نیاز دارید، روی میلگردهای دیگر قرار بگیرند.
4. میلگردها را بر اساس اندازه قطر دسته بندی کنید.
5. از میلگردهای با درصد زنگ زدگی بالا یا آغشته به روغن استفاده نکنید.
6. زنگ زدایی میلگرد می‌تواند به طریق برس زدن یا سند بلاست (ماسه پاشی روی فلز) باشد.

4- برش زدن و خم میلگرد

برای استفاده از میلگرد در اجزای مختلف سازه، لازم است ابتدا مطابق نقشه‌ها برش زده و سپس در ابعاد و زوایای مشخص خم شود. این مرحله بسیار حساس است، زیرا در محل خم میلگرد تنش‌های پسماند ایجاد می‌شود که اگر اصولی انجام نشود، می‌تواند باعث ترک خوردن یا خرد شدن بتن در حین بهره‌برداری گردد.

نکات مهمی که در برش و خم میلگرد باید رعایت شود، عبارت‌اند از:

• خم میلگرد باید با شعاع استاندارد انجام شود تا از تمرکز تنش جلوگیری شود.
• استفاده از روش‌های غیراصولی مثل ضربه مستقیم یا خم سریع می‌تواند موجب کاهش مقاومت میلگرد و عملکرد ضعیف سازه شود.
• برش میلگرد باید دقیق و بدون ایجاد لهیدگی در سطح مقطع انجام گیرد.

انتخاب روش برش و خمکاری بر اساس قطر میلگرد، محل مصرف و حساسیت سازه انجام شود. در هر حال روش‌های متداول برش و خم میلگرد در آرماتور بندی به شرح زیر است:

• در پروژه‌های کوچک می‌توان از ابزار دستی استفاده کرد، اما در پروژه‌های بزرگ دستگاه‌های مکانیزه و برقی دقت و سرعت بیشتری فراهم می‌کنند.
• برای خم میلگردهای خاص مانند آرماتورهای انتظار پله یا ستون، ابزارهای ویژه مانند آچار F به کار گرفته می‌شوند.
• در برخی موارد، میلگردهایی که نیاز به صافکاری دارند (مثلا میلگردهای تغییر شکل داده در حمل‌ونقل)، تنها در المان‌های غیرسازه‌ای قابل استفاده خواهند بود.

در نهایت، باید توجه داشت که رعایت ضوابط آیین‌نامه‌ای در خصوص طول خم، زاویه قلاب‌ها و فاصله‌های مجاز الزامی است. برای کسب جزئیات بیشتر می‌توانید فیلم زیر را مشاهده کرده و یا به مقاله طول خم میلگرد مراجعه کنید.

5- بستن آرماتورها

پس از مرحله برش و خمکاری، میلگردها باید در جای صحیح خود قرار گرفته و تثبیت شوند. برای جلوگیری از جابه‌جایی یا لغزش آن‌ها در هنگام بتن‌ریزی، لازم است میلگردها به وسیله سیم آرماتوربندی به یکدیگر بسته شوند.

فرآیند بستن میلگردها با استفاده از گره‌های مخصوص انجام می‌شود. نوع گره انتخابی بسته به محل مصرف و تراکم آرماتورها می‌تواند متفاوت باشد. رعایت اصول صحیح در این مرحله اهمیت زیادی دارد، زیرا اتصال مناسب آرماتورها موجب استحکام شبکه میلگرد و حفظ فاصله‌های طراحی‌شده خواهد شد.

جهت آشنایی با انواع گره‌های متداول می‌توانید نحوه بستن میلگردها را در فیلم زیر مشاهده کنید. این فیلم بخشی از  آموزش اسکلت‌ های بتنی است که در آن جزئیات اجرای آرماتور بندی به شکل گام‌به‌گام شرح داده شده است.

آموزش آرماتوربندی در اجزای مختلف ساختمان

برای هر یک از المان‌های بتنی، آرماتوربندی مطابق با اصول و جزئیات خاصی انجام می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آرماتور بندی ستون

جهت آرماتوربندی ستون‌ها، ابتدا آرماتورهای طولی در اندازه مناسب برش داده شده و به ریشه ستون در فونداسیون به یکی از روش‌های زیر وصله می‌شوند:

1. وصله پوششی یا اورلپ
2. فورجینگ
3. کوپلینگ

برای آشنایی بیشتر با جزئیات انواع روش‌های وصله آرماتور می‌توانید به مقاله وصله میلگرد چیست مراجعه کنید.

طول آرماتورهای مورد نیاز ستون معمولا از مجموع موارد زیر به دست می‌آید:

• ارتفاع ستون کل اسکلت بتنی
• ضخامت دال یا تیر
• طول مهاری مطابق با نقشه‌های سازه

پس از نصب آرماتورهای طولی، تنگ‌ها (خاموت‌ها) که از قبل برش و خم شده‌اند، به ترتیب از بالا روی میلگردهای طولی قرار داده می‌شوند. برای سهولت اجرا، می‌توان دسته‌ای از تنگ‌ها را ابتدا روی میلگردهای انتظار فونداسیون انداخت و سپس در حین نصب آرماتورهای طولی، آن‌ها را در فواصل تعیین‌شده تنظیم کرد.

از دیگر اجزای مهم، رامکا است. رامکا تکه‌ای میلگرد است که برای تثبیت ابعاد قالب ستون یا دیوار و همچنین تنظیم پوشش بتن (کاور بتن) به کار می‌رود. پس از اجرای آرماتورهای ستون، رامکا در دو جهت عمود بر هم با سیم آرماتور بندی به میلگردهای طولی متصل می‌شود.

نکات آرماتور بندی ستون

• در صورت کاهش مقطع ستون، آرماتورهای طولی باید با شیب 6:1 (یک به شش) خم شوند.
• در صورت کوچک شدن بعد مقطع بیش از 7.5 سانتی‌متر، خم کردن آرماتورها مجاز نبوده و باید قبل از بتن ریزی، آرماتورهای انتظار در مقطع پیش بینی شوند.
• آرماتورهای طولی ستون‌های میانی در تراز نهایی با خم 90 درجه به سمت داخل ستون مهار شوند.
• در صورت کاهش تعداد آرماتورهای طولی ستون‌ها در ترازهای بالاتر، باید آرماتور به اندازه طول مهاری در تراز فوقانی ادامه یافته و از قطع آن در چشمه اتصال اجتناب شود.
• از جوش دادن رامکای ستون‌ها به میلگردهای طولی اجتناب شود، زیرا این کار موجب لاغر شدن سطح مقطع آرماتور و ترد شدن آن می‌شود.
• همانطور که گفتیم باید رامکا با سیم آرماتوربندی به آرماتورهای طولی محکم شده و دو رامکا عمود بر هم جهت تثبیت موقعیت به یکدیگر جوش شوند.
• جهت همباد شدن ستون‌ها، آکس رامکاها در هر دو ردیف مشخص شده و با استفاده از ریسمان کار، همباد شوند.
• اجرای تنگ ستون در محل ضخامت سقف الزامی است. معمولا تنگ این قسمت به دلیل صعوبت یا بی دقتی توسط پیمانکار اجرا نمی‌شود که به دلیل بحرانی بودن نیروها در این ناحیه، اثرات کاملا مخربی در زلزله خواهد داشت.

آرماتور بندی تیر و سقف

آرماتوربندی تیر و سقف معمولا به صورت همزمان انجام می‌شود. در این مرحله، آرماتورهای طولی تیرها، خاموت‌ها و همچنین آرماتورهای دال پله (که معمولا پاگرد و شمشیری پله به صورت دال بتنی اجرا می‌شود) برش زده، خم شده و در جای خود نصب می‌گردند.

همانند اجرای ستون‌ها، می‌توان دسته خاموت‌ها را از روی آرماتورهای طولی عبور داده و سپس در فواصل مشخص تنظیم کرد.

در اجرای سقف تیرچه بلوک، پس از این مرحله قالب‌بندی پیرامونی تیرها و نصب تیرچه‌ها انجام می‌شود. در دهانه‌های بزرگ‌تر از ۴ متر، اجرای کلاف میانی در جهت عمود بر تیرچه‌ها الزامی است. این کلاف به دلایل زیر اجرا می‌شود:

• جلوگیری از پیچش تیرها
• توزیع یکنواخت‌تر بار روی تیرچه‌ها
• مشارکت بیشتر تیرچه‌ها در باربری، به‌ویژه در برابر بارهای متمرکز

در ادامه، اتکاها و میلگردهای ممان منفی تیرچه‌ها نصب می‌شوند. همچنین، برای کنترل ترک‌های ناشی از جمع‌شدگی بتن و تنش‌های حرارتی، از میلگرد حرارتی با قطر ۸ میلی‌متر و فواصل حدود ۲۰ سانتی‌متر در دو جهت عمود بر هم روی سقف استفاده می‌شود.

در سایر دال‌های بتنی مانند اجرای سقف وافل، یوبوت، کوبیاکس و غیره که تیرچه‌های پیش‌ساخته وجود ندارند، معمولا دو شبکه (مش) آرماتور تحتانی و فوقانی در سقف اجرا می‌شود.

نکات آرماتوربندی تیر و سقف

• آرماتورهای طولی تیر باید در داخل آرماتورهای ستون قرار گیرند. قرارگیری آن‌ها خارج از بعد ستون مجاز نیست.
• خاموت‌ها باید به گونه‌ای بسته شوند که تمام آرماتورهای طولی را کاملا در بر گیرند و هیچ فاصله‌ای میان خاموت و میلگردهای طولی وجود نداشته باشد.
• به دلیل رفتار نامنظم نیروهای زلزله، توصیه می‌شود قلاب خاموت‌ها در یک سمت قرار نگیرند و به‌صورت نامنظم اجرا شوند.
• فاصله اولین خاموت از وجه تکیه‌گاه نباید بیش از ۵ سانتی‌متر باشد.
• اجرای هرگونه وصله در نواحی چشمه اتصال ممنوع است.

برای مطالعه بیشتر و جزئیات آرماتوربندی تیر و سقف می‌توانید به مقاله آرماتوربندی سقف مراجعه کنید.

آرماتور بندی فونداسیون ساختمان

آرماتوربندی فونداسیون از سه مرحله تشکیل شده است:

1- اجرای مش تحتانی

پس از آماده‌سازی آرماتورها، ابتدا شبکه تحتانی آرماتورها اجرا می‌شود. در این مرحله برای ایجاد فاصله و کاور بتن، زیر آرماتور تحتانی اسپیسر قرار می‌دهند.

2- جایگذاری خرک‌ها

از خرک جهت ایجاد حد فاصل بین مش فوقانی و مش تحتانی استفاده می‌شود. خرک‌ها باید روی مش تحتانی قرار بگیرند نه بتن مگر. برای آشنایی بیشتر با خرک‌ها به مقاله خرک چیست مراجعه کنید.

3- اجرای مش فوقانی

در مرحله آخر مش فوقانی فوانداسیون اجرا شده و آرماتوربندی فونداسیون تکمیل می‌شود.

نکات آرماتوربندی فونداسیون

• آرماتورهای طولی به صورت افقی در دو ردیف تحتانی و فوقانی فونداسیون به صورت راستا یعنی U کشیده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• همچنین جهت افزایش مقاومت در برابر برش و پیچش گاهی نیاز است که آرماتورهای عرضی به صورت بسته مشابه خاموت اجرا شوند.

• متاسفانه بعضی از سازندگان جهت استفاده از اسپیسر کمتر، خرک را رو بتن مگر قرار می‌دهند. این امر باعث نفوذ رطوبت به آرماتورهای اصلی فونداسیون شده و باعث زنگ زدگی آن‌ها می‌شود.
• در حین اجرای آرماتوربندی فونداسیون، آرماتورهای انتظار ستون‌ها و دیوارهای برشی در اسکلت‌های بتنی و بیس پلیت‌ در اسکلت‌های فلزی اجرا می‌شوند.
• تعیین محل دقیق آرماتورهای انتظار در اسکلت بتنی یا آکس بیس پلیت‌ها در اسکلت فلزی از مهم‌ترین مراحل اجرای فونداسیون است.

جهت آشنایی بیشتر با جزئیات اجرایی آرماتوربندی فونداسیون به مقاله آرماتور بندی فونداسیون مراجعه کرده یا فیلم زیر را مشاهده کنید.

آموزش آرماتوربندی دیوار بتنی (دیوار حائل و برشی)

اجرای دیوار بتنی مشابه ستون است؛ به همین دلیل، آرماتوربندی دیوار و ستون معمولاً به صورت هم‌زمان انجام می‌شود. برای آرماتوربندی دیوارهای بتنی باید مراحل زیر طی شود:

1- تعبیه آرماتورهای انتظار دیوارهای برشی در زمان اجرای فونداسیون

• حداقل طول آرماتورهای ریشه باید به اندازه‌ای باشد که ضوابط وصله را تأمین کند.
• آرماتورهای انتظار پیش از بتن ریزی فونداسیون با یک یا دو میلگرد افقی به یکدیگر بسته شوند تا از جابه‌جایی آن‌ها جلوگیری شود.
• در صورتی که دیوار برشی بتنی در اسکلت فلزی اجرا شود، باید دقت شود که آرماتورها در محل بیس‌پلیت قرار نگیرند.

2- وصله آرماتورهای طولی پس از اتمام بتن‌ریزی فونداسیون

• طول مورد نیاز آرماتور طولی دیوار برابر است با ارتفاع کل دیوار، ضخامت دال یا تیر و طول مهاری مطابق نقشه.

3- نصب آرماتورهای افقی (کمرکش‌ها)

• میلگردهای افقی برش داده شده، در دو انتها با خم ۹۰ درجه آماده می‌شوند و سپس روی آرماتورهای طولی بسته می‌شوند.

4- اجرای آرماتوربندی افقی و بستن سنجاقی‌ها مطابق با نقشه‌های اجرایی انجام می‌شود.

نکات مهم در آرماتوربندی دیوار بتنی

• برای تثبیت ابعاد دیوار از رامکا استفاده کنید و جهت تامین کاور بتن، اسپیسرها در محل خود قرار داده شوند.
• میلگردهای سقف باید با خم ۹۰ درجه انتهایی کاملا در دیوار مهار شوند. در صورت کوتاه بودن این میلگردها، استفاده از آرماتورهای تقویتی L شکل با طول مهاری کافی الزامی است.
• دیوارهای برشی باید در آکس ستون‌ها اجرا شوند. در غیر این صورت، میزان خروج از مرکزیت باید در طراحی لحاظ شده باشد.

برای مطالعه بیشتر در مورد جزئیات اجرایی دیوارهای برشی و حائل می‌توانید به مقاله دیوار برشی بتنی مراجعه کنید.

 طول گیرایی میلگرد در آرماتوربندی

طول گیرایی به بخشی از میلگرد گفته می‌شود که در بتن قرار گرفته و مانع از لغزش یا حرکت آن می‌شود؛ به عبارت دیگر، قسمتی از میلگرد است که به طور کامل در بتن گیر کرده و نیرو را منتقل می‌کند.

مهار میلگردها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1- مهار متکی بر پیوستگی بتن و سطح جانبی میلگرد

با تأمین طول گیرایی کافی، میلگرد در بتن نمی‌لغزد. در این حالت طول قرارگیری میلگرد باید به اندازه‌ای باشد که اتصال مطمئن ایجاد کند.

2- مهار با قلاب استاندارد

در این روش طول گیرایی از طریق قلاب‌های استاندارد تأمین می‌شود. برای مثال، در اتصال تیر به ستون، آرماتور ممکن است از بعد ستون خارج شود؛ در چنین شرایطی با ایجاد قلاب، طول مهاری مورد نیاز فراهم می‌گردد.

3- مهار مبتنی بر فشار اتکایی

این نوع مهار زمانی ایجاد می‌شود که میلگرد در انتهای خود دارای تکیه‌گاه یا سطح اتکایی باشد. نمونه متداول آن میلگردهای سردار است که در انتهای خود دارای بخشی پهن هستند و همین موضوع مانع لغزش آن‌ها در بتن می‌شود.

4- مهار مکانیکی (کوپلر انتهایی)

در این روش از ابزارهای مکانیکی مانند کوپلرها در انتهای میلگرد استفاده می‌شود تا طول گیرایی مورد نیاز تامین گردد.

فاصله میلگردها از هم در آرماتور بندی

بر اساس ضوابط، فاصله آزاد بین میلگردهای موازی در یک مش افقی نباید از هیچ‌یک از مقادیر زیر کمتر باشد:

• قطر بزرگترین میلگرد
• بیست و پنج میلی‌متر
• یک و سی و سه صدم (1.33) برابر قطر اسمی بزرگترین سنگدانه بتن

همچنین، فاصله آزاد بین آرماتورهای طولی در ستون‌ها، ستون پایه، بست‌ها و اجزای مرزی دیوار نبایدکم‌تر از هیچ یک از مقادیر زیر باشد:

• 40 میلی‌متر
• یک و نیم برابر قطر بزرگترین میلگرد
• یک و سی و سه صدم (1.33) برابر قطر اسمی بزرگترین سنگدانه بتن

برای برآورد دقیق مقادیر هر نوع میلگرد در پروژه‌های عمرانی از جدولی به نام لیستوفر استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این جدول می‌توانید به مقاله لیستوفر چیست مراجعه کنید.

رواداری میلگردها در آرماتور بندی

طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، میزان انحراف و رواداری میلگردها باید به صورت زیر رعایت شود:

1- پوشش بتن محافظ آرماتورها (کاور بتن)

• حداکثر انحراف ضخامت پوشش بتن محافظ آرماتورها، 8- میلی‌متر است. برای مثال در صورتی که کاور بتن 5 سانتی‌متر باشد، کاور بتن نباید کمتر از 4.2 سانتی‌متر شود.

2- انحراف موقعیت میلگردها با توجه به اندازه ارتفاع مقطع اعضای خمشی، ضخامت دیوارها یا کوچکترین بعد ستون‌ها:

• تا 200 میلی‌متر یا کمتر: 8 ± میلی متر
• بین 200 تا 600 میلی‌متر: 12 ± میلی‌متر
• مقدار 600 میلی‌متر یا بیشتر: 20 ± میلی‌متر

برای مثال در صورتی که ستونی با مقطع 40×40 سانتی‌متر داشته باشیم (در گروه دوم قرار می‌گیرد) حداکثر انحراف میلگرد از موقعیت طراحی شده، 1.2 سانتی‌متر است.

3- انحراف فاصله جانبی بین میلگردها : 30 ± میلی‌متر

4- انحراف موقعیت طولی خم‌ها و انتهای میلگرده h:

• در انتهای ناپیوسته قطعات: 20 ± میلی‌متر
• در سایر موارد: 5 ± میلی‌متر

جمع بندی

آرماتوربندی، پایه‌ای‌ترین مرحله در اجرای اسکلت بتنی است که مقاومت و ایمنی سازه را تضمین می‌کند. در این فرآیند، میلگردها بر اساس نقشه برش، خم و با سیم آرماتوربندی در ستون، تیر، سقف، دیوار و فونداسیون نصب می‌شوند. رعایت دقیق فاصله‌ها، طول گیرایی و رواداری میلگردها، کیفیت بتن مسلح و عملکرد سازه را تضمین می‌کند. به‌طور کلی، آشنایی با ابزارها و روش‌های صحیح آرماتوربندی، کلید اجرای ساختمان ایمن و پایدار است.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره آرماتوربندی ساختمان کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری