خط آسمان و اهمیت آن در شهرسازی از صفر تا صد

حتما شما هم بارها از بام شهرتان یا از روی یک بلندی به چشم انداز شهر و ساختمان‌ها در کنار یکدیگر نگاه کرده‌اید. اگر دقت کنید یک خط، مرز بین بالاترین قسمت هر ساختمان‌ با آسمان است. به این مرز، خط آسمان گفته می‌شود. در معماری و شهرسازی این مفهوم به عنوان یکی از عناصر مهم به شمار می‌رود که توجه به آن طراحی شهر را به سمت اصولی بودن هدایت می‌کند.

با توجه به اهمیت این مفهوم در سیمای شهری، در این مقاله به سوال خط آسمان یعنی چه پاسخ می‌دهیم. همچنین انواع خط آسمان در معماری را توضیح می‌دهیم. با ما در آکادمی عمران همراه باشید.

خط آسمان چیست؟

امروزه گسترش شهرها در ایران و بسیاری از کشورها به دلایل گوناگونی به صورت آشفته‌ و ناهماهنگ در حال انجام است. طراحی شهری یکی از مفاهیم مهمی است که در شهرسازی مدرن مورد توجه قرار دارد و این روزها بیش از قبل مورد توجه قرار گرفته است.

در طراحی شهری یکی از عناصر مهم در سیمای یک شهر، خط آسمان است. خط آسمان خطی است که مرز بین بالاترین تراز ساختمان با آسمان را نشان می‌دهد. در واقع این خط فصل مشترک خطوط فوقانی ساختمان را با آسمان مشخص می‌کند. این خط به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شکل‌گیری سیمای شهر و ارتقای کیفی آن است.

اهمیت خط آسمان در معماری

در طراحی شهری به سیما و منظر فضاهای شهری توجه ویژه‌ای می‌شود چرا که یکی از اهداف مهم در طراحی شهر، بالا بردن کیفیت محیط بر اساس استانداردها است. یکی از سیماهای مهم در فضای شهر، خط آسمان ساختمان‌ها است.

همانطور که بالاتر گفتیم این خط مرز جدایی بالای جداره و آسمان از نظر ناظر و بیننده ساختمان است. به عبارتی می‌توان این خط را بخش مهمی از هویت سیما و منظر شهر در هر منطقه به شمار آورد.

وجود خط آسمان منظم و اصولی باعث می‌شود تا فضای شهری به صورت منظم‌ و زیباتری به نظر بیاید. از آنجایی که چشم انداز و دورنمای شهری در ذهن افراد ماندگار می‌شود و هر شهر دارای دورنمای منحصر به فردی است، این خط آسمان است که با مشخص کردن بنا، یک اولویت بندی را در ذهن بیننده ایجاد می‌کند.

خط آسمان از گذشته تا امروز

شاید برایتان جالب باشد در گذشته نیز همچون نمای ساختمان به این مفهوم در بافت‌های سنتی و قدیمی توجه می‌شد. البته امروزه با توجه به پیشرفت علم و دانش، ساخت ساختمان‌های با ارتفاع زیاد این معنا را تحت تاثیر قرار داده چرا که در بسیاری موارد ساخت و سازها بر اساس نیازهای اقتصادی و سلیقه سرمایه‌داران صورت می‌گیرد. در نتیجه برای جلوگیری از بی‌توجهی به خط آسمان در شهرهای مدرن لازم است نظارت لازم بر رعایت این مفهوم صورت گیرد.

خدمات فنی و مهندسی آکادمی عمران

مشاهده خدمات

خط آسمان اصولی ؛ متنوع اما هماهنگ

همانطور که در تصاویر این مقاله مشاهده کردید این خطوط باید در عین متنوع بودن دارای نظم و هماهنگی نیز باشند. در واقع با برنامه ریزی شهری و تقویت بنیان‌های اجتماعی در جهت اهمیت به رعایت اصول شهری باید تلاش شود تا طراحی شهرها به سمت انسانی شدن و منطبق بر اصول پیش برود.

یکی از اقداماتی که برای توجه بیشتر به این مفهوم انجام شده، توسعه حرفه‌هایی مانند GIS (سامانه اطلاعات جغرافیایی)، معماری و طراحی شهری است. برای مطالعه بیشتر درباره ضوابط شهرسازی روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.

انواع خط آسمان 

1) کانونی

در این نوع، میانه و مرکز شهر نشان‌دهنده نوع آن است. برای مثال در شهرهای اسلامی، مسجد جامع در نقطه کانونی شهر قرار می‌گیرد.

2) چند کانونی

در این حالت به جای یک نقطه، چند نقطه کانونی بر شهر تسلط دارند. برای مثال شهر واشنگتن از این نوع است.

3) بی شکل

این نوع همانطور که از اسمش مشخص است در شهرهایی که دارای خط آسمان منظمی نیستند وجود دارد.

4) توسعه پذیر

زمانی که توسعه شهر به شکل خطی یا دایروی باشد، به آن توسعه‌پذیر گفته می‌شود.

استناد به ضوابط قبلی تراکم و طبقات برای حفظ خط آسمان

طبق طرح تفصیلی به منظور سامان‌بخشی به سیمای شهر تهران، احداث بنا در محورهایی از شهر با حداقل عرض ۱۲ متر، که بیش از ۶۰ درصد قطعات آن محور در طرفین گذرها برمبنای ضوابط قبلی ساخته شده، مطابق ضوابط قبلی (تراکم و طبقات) مجاز است. هرگونه اقدام بر اساس این بند منوط به تصویب محورها و ضوابط آن در کمیسیون ماده پنج می‌باشد.

منبع اصلاح بند (۱) مصوبه مورخ ۱۳۹۳/۰۷/۲۸ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مطابق مفاد بند ۶-۱-۲ طرح جامع

جمع بندی

همانطور که می‌دانید اجرای ساختمان در یک شهر نباید بدون توجه به اصول شهرسازی باشد. در این راستا ارتفاع‌ ساختمان‌های ساخته شده مفهومی به نام خط آسمان را مطرح می‌کند. خط آسمان خطی است که بین بالاترین قسمت ساختمان‌ها و آسمان رسم می‌شود. در این مقاله به اهمیت این مفهوم در اصول شهرسازی و انواع آن پرداختیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره خط آسمان کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری