سقف کرومیت و صفر تا صد مراحل اجرای آن زیر ذره بین

به سقف‌های ساخته شده با تیرچه کرومیت (تیرچه بلوک با تیرچه فولادی جان باز)، سقف کرومیت گفته می‌شود. احتمالا با مشاهده عکس سقف تیرچه کرومیت، این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که تفاوت سقف کرومیت و تیرچه بلوک چیست؟ ما در این مقاله به بررسی تمام جزئیات این سقف از جمله علت لرزش سقف کرومیت، مزایا و نحوه‌ی اجرای سقف تیرچه کرومیت استاندارد می‌پردازیم؛ پس تا انتهای این مطلب با آکادمی عمران همراه باشید.

سقف تیرچه کرومیت چیست؟

به سقف تیرچه بلوک با تیرچه فولادی با جان باز، سقف کرومیت می‌گویند که عمدتا در اسکلت‌‌ فولادی به کار می‌روند. سقف تیرچه کرومیت ترکیبی از تیرچه‌های فلزی و دال بتنی با عملکرد T شکل است. به بیان دیگر، سقف کرومیت همان تیرچه بلوک است، با این تفاوت که در آن از تیرچه کرومیت به جای تیرچه بتنی استفاده می‌شود. تیرچه‌های کرومیت به گونه‌ای ساخته شده‌اند که انسجام، استحکام و مقاومت بالایی در برابر وزن بتن و سایر مصالح دارند.

جهت آشنایی بیشتر با تیرچه کرومیت فیلم زیر را مشاهده کنید.این فیلم بخشی از آموزش اجرای ساختمان است که در آن صفر تا صد مراحل اجرای ساختمان از تخریب و گودبرداری تا نازک کاری را به‌طور کامل شرح داده‌ایم.

اجزای سقف کرومیت

همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، اجزای سقف تیرچه کرومیت به شرح زیر است:

1. تیرچه فولادی با جان باز (تیرچه کرومیت)
2. میلگردهای حرارتی
3. بلوک پر کننده
4. کلاف میانی (کلاف عرضی)
5. بتن رویه

تیرچه کرومیت نیز از سه جزء فوقانی، میانی و تحتانی تشکیل شده است. بخش فوقانی از تسمه، ناودانی و نبشی ساخته می‌شود. در بخش میانی میلگردهایی به شکل زیگزاگ یا خرپایی جوش داده شده است و در بخش تحتانی ورقی از جنس فولاد وجود دارد.

انواع بلوک در سقف تیرچه کرومیت

بلوک‌ها در این سقف عموماً نقش پرکننده داشته و در استحکام و مقاومت آن تاثیری ندارند. به‌طور کلی، جنس بلوک‌ سقفی می‌تواند از انواع زیر باشد:

• بلوک‌های سفالی
• بلوک‌های سیمانی (شامل سه نوع سنگ دانه معمولی، لیکا و پرلیت)
• بلوک‌های پلی استایرن (یونولیت)

کلاف عرضی سقف تیرچه کرومیت

در سقف‌های تیرچه و بلوک با تیرچه‌های فولادی استفاده از کلاف میانی در تمام دهانه‌ها الزامی است. در سقف کرومیت برای دهانه‌های 3 تا 5.5 متر از یک ردیف و دهانه‌های بیش از ۵.۵ متر از ۲ ردیف کلاف عرضی یا میانی استفاده می‌شود. عرض حداقل این کلاف ۱۰ سانتیمتر و حداقل شامل دو میلگرد به قطر حداقل ۱۲ میلیمتر است‌‌.

با توجه به نشریه ۱۵۱ کلاف‌های میانی باید به نحوی انتخاب شوند که فاصله دو کلاف میانی مجاور هم از ۲.۵ متر تجاوز نکند. البته برای دهانه‌های کوچکتر از ۳ متر تنها نصب میلگرد و جوش دادن آن به تیرچه‌ها کافی‌ست و نیازی به ایجاد فاصله بین بلوک‌ها برای نفوذ بتن نخواهد بود.

کلاف میانی در سقف کرومیت به دو روش زیر اجرا می شود:

1. اجرای کلاف میانی با استفاده از قالب آماده
2. اجرای کلاف میانی به وسیله قالب بندی

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

میلگرد حرارتی

برای مقابله با تنش‌های ناشی از تغییرات دما، میلگردهای افت و حرارت در جهت عمود بر تیرچه‌ها در قسمت بالای سقف‌ها (حدود ۲ سانتی‌متر پایین‌تر از سطح بالایی بتن) نصب می‌شوند. از میلگرد بالای تیرچه در صورتی که داخل دال بالایی باشد، می‌توان به عنوان میلگرد حرارتی استفاده کرد. در تصویر زیر کلاف عرضی و میلگردهای حرارتی مشخص هستند.

بتن رویه

بتن رویه قسمتی از تیر مرکب است که پس از جاگذاری تیرچه‌ها و بلوک‌ها بتن‌ریزی می‌شود. بتن رویه پس از رسیدن به مقاومت مورد نیاز با کمک تیرچه فولادی با جان باز، بار وارد بر سقف‌ها را تحمل می‌کند. تاب فشاری بتن پوششی، مطابق روش درج شده در فصل چهارم نشریه شماره ۹۴، محاسبه و تعیین می‌شود.

اجرای سقف تیرچه کرومیت

برای اجرای سقف کرومیت از ترکیب تیرچه‌های فلزی و دال بتنی روی آن استفاده می‌شود که عملکرد تیرهای T شکل، بار را به تیرهای اصلی انتقال می‌دهد. خرپاهای فلزی در این سیستم به صورت خود ایستا با تکیه گاه مفصلی هستند که جز در موارد محدود و در دهانه بلند نیازی به شمع بندی ندارند.

بال تحتانی تیرچه‌ها عموما از تسمه فولادی به عرض حداقل 8 سانتی متر ساخته شده که به منزله عضو کششی خرپا، بارهای وارد شده را تحمل می‌کند. بال فشاری فوقانی نیز معمولا از تسمه، نبشی یا ناودانی و اتصال دو عضو کششی و فشاری با استفاده از میلگردهای مورب جهت ایستایی خرپا تامین می‌شود.

مراحل اجرای سقف کرومیت

جهت اجرای سقف کرومیت در اسکلت فلزی، ابتدا تیرچه‌ها با توجه به طول دهانه و مطابق با نقشه‌های اجرایی ساخته می‌شوند. ساخت تیرچه‌ها به دو صورت دستی در کارگاه و یا سفارش تولید در کارخانه قابل اجرا است. سرعت اجرای پایین‌تر، کیفیت نسبی کمتر و قیمت ارزان‌تر، از ویژگی‌های روش دستی نسبت به روش اتوماتیک به‌شمار می‌رود.

در مرحله بعد برای ایجاد تکیه گاه مناسب، نبشی‌های فولادی روی جان تیرهای اصلی جوش شده و تیرچه‌ها روی آن قرار داده می‌شود. لازم به ذکر است که در صورت هم ارتفاع بودن تیرچه با تیر اصلی، نیازی به نصب نبشی نبوده و تیرچه‌ها روی بال پایینی تیر اصلی قرار می‌گیرند.

جهت جلوگیری از افتادن و یا در رفتن تیرچه از روی تیر، انتهای آن‌ها به طول حداقل 5 سانتی متر به تکیه گاه جوش داده می‌شود. پس از این مرحله بلوک‌های سفالی و یا پانل‌های یونولیت بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرد.

آرماتورهای حرارتی به قطر 6 یا 8 میلی متر در جهت عمود بر تیرچه‌ها به فواصل حداکثر 30 سانتی متر روی سقف پهن می‌شوند.

در مرحله نهایی پس از کنترل آرماتور بندی، نصب قالب‌های پیرامونی، نصب میلگردهای عصایی و اتکای تیرچه‌ها و تمیز کاری سقف، نسبت به بتن ریزی دال به ضخامت حداقل 5 سانتی متر اقدام شده و سطح کار با تخته ماله تسطیح می‌شود.

ابزارهای مورد نیاز در نصب سقف کرومیت

از تجهیزات و ابزارهای ضروری برای نصب سقف کرومیت می‌توان به جرثقیل، اره، فرز، پمپ بتن، تیشه، سیم آرماتوربندی، دستگاه جوش و انبر اشاره کرد. چنانچه این سقف‌ها به درستی اجرا شوند، در مقایسه با سایر سقف‌ها دارای مزیت‌هایی مثل انسجام بسیار بالا، ضخامت قابل قبول، عدم نیاز به سقف کاذب، سرعت اجرای بالا خواهند بود.

ضوابط اجرای سقف کرومیت

به‌طور کلی، برخی نشریه‌ها هستند که درباره سیستم سقف تیرچه بلوک ضوابط و قوانینی وضع کرده‌اند. معمولا اجرای سقف تیرچه بلوک بر اساس این نشریه‌ها و آیین نامه تیرچه کرومیت انجام می‌شود که به شرح زیر است:

1. نشریه شماره94: طرح و محاسبه تیرچه های پیش ساخته خرپایی
2. نشریه شماره 82: راهنمای اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک
3. نشریه شماره 543: دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی و تیرچه‌های فولادی با جان باز
4. نشریه شماره 151: راهنمای طراحی و اجرای سقف تیرچه‌های فولادی با جان باز در ترکیب با بتن

در ادامه لینک دانلود نشریه 94 سازمان مدیریت قرار داده شده است.

نکات اجرایی در ساخت سقف تیرچه کرومیت

در حین ساخت و نصب سقف کرومیت باید به نکات اجرایی زیر توجه کرد:

• ضخامت دال بتنی از یک دوازدهم فاصله آزاد تیرچه‌ها یا 5 سانتی متر کمتر نباشد.
• فاصله دو میلگرد حرارتی متوالی از 5 برابر ضخامت دال یا 30 سانتی متر بیشتر نشود.
• میلگرد پایینی کلاف به بال زیرین تیرچه‌ و میلگرد فوقانی کلاف به بال بالایی آن جوش شود.
• آرماتور تیرچه‌ها و کلاف عرضی به صورت ساده یا آج دار و از نوع AI و AII جوش پذیر انتخاب شوند.
• در صورت استفاده از نبشی تکیه‌گاهی، عرض آن حداقل 2 سانتی‌متر از بال تحتانی تیرچه‌ها بزرگتر باشد.

• در ساخت و جوشکاری تیرچه‌ها با دقت و نظارت عمل کنید تا از هرگونه انحنا در اثر عملیات حرارتی جلوگیری شود.
• ضخامت ورق‌ها، نبشی‌ها و تسمه‌هایی که در ساخت سقف کرومیت جوشکاری می‌شوند، نباید از 3 میلی‌متر کمتر باشند.
• در دهانه‌های بلند جهت افزایش صلبیت و تقویت تکیه گاه تیرچه، ترجیحا از نبشی یا تسمه روی بال تحتانی استفاده شود.
• حداقل عرض تسمه تحتانی تیرچه برای دهانه‌های زیر 4 متر، 8 سانتی‌متر و برای دهانه‌های بزرگتر، حداقل 10 سانتی‌متر در نظر گرفته شود.
• برای دهانه‌های تا 5.5 متر حداقل یک کلاف عرضی و در دهانه‌های بزرگتر، کلاف‌ها باید به نحوی اجرا شود که فاصله دو کلاف مجاور هم از 2.5 متر بیشتر نباشد.
• طول نشیمن تیرچه‌ها روی تکیه گاه فولادی حداقل 2 سانتی متر در نظر گرفته شود و با جوش به طول حداقل 5 سانتی‌متر و بعد جوش حداقل 3 میلی متر به تکیه‌گاه جوش شود.
• استفاده از کلاف میانی به عرض حداقل 10 سانتی متر با استفاده از 2 میلگرد به قطر حداقل 12 میلی‌متر الزامی است. جهت قالب بندی کلاف‌ها باید تخته‌هایی به عرض 12 سانتی متر با سیم نجاری زیر بال تیرچه‌ها نصب شوند.

مزایای سقف کرومیت

سقف کرومیت یکی از انواع اسکلت فلزی است که مهمترین مزایای آن عبارت‌اند از:

• یکپارچگی با اسکلت
• سرعت و سهولت اجرا
• عدم نیاز به شمع بندی
• سهولت اجرای داکت
• پایین بودن تنش در بتن
• امکان حذف کلاف‌های عرضی
• امکان طراحی و اجرا برای دهانه‌ها و باربری‌های خاص
• امکان اجرای همزمان چند سقف و مقرون به صرفه بودن آن
• امکان عبور لوله‌های تاسیساتی از درون جان تیرچه‌ها و کاهش ضخامت سقف

معایب سقف کرومیت

اگر چه سقف کرومیت مزایای متعددی دارد، اما مانند دیگر انواع سقف‌ها با معایب و نقص‌هایی همراه است. مهمترین معایب سقف تیرچه کرومیت عبارت‌اند از:

• لرزش در صورت داشتن صلبیت پایین
• نمایان شدن اثر تیرچه از زیر گچ‌کاری در طولانی مدت
• نیاز به نیروی ماهر و آموزش دیده جهت ساخت تیرچه کرومیت

علت لرزش سقف تیرچه کرومیت

همان‌طور که در بالا اشاره شد، یکی از اصلی‌ترین علت لرزش سقف تیرچه کرومیت صلبیت پایین آن است. صلبیت پایین به این معنا است که ممان اینرسی خمشی خارج از صفحه سقف تیرچه کرومیت کم بوده و با اعمال بار روی آن خیز بر می‌دارد. در نتیجه، علت ایجاد لرزش سقف تیرچه کرومیت، خیز برداشتن هنگام تردد از روی سقف‌ها است.

میلگرد اوتکا در تیرچه کرومیت

آرماتور اوتکا یا میلگرد ادکا جهت تقویت مقاومت برشی و اتصال مناسب تیر به تیرچه در سقف‌های تیرچه و بلوک استفاده می‌شود. در سقف کرومیت به دلیل اینکه تیرچه به تیر جوش داده می‌شود نیازی به استفاده از میلگرد اوتکا نیست. همچنین، جهت تقویت مقاومت برشی به جان تیرچه، ورق جوش می‌دهند.

میلگرد ممان منفی در تیرچه کرومیت

در هنگام بتن ریزی دال بتنی، در قسمت اتصال تیر به تیرچه و در بالای تیر مقداری لنگر منفی ایجاد می‌شود. این لنگر منفی به این دلیل است که در هنگام بتن ریزی دال، بین بتن دال و بتنی که روی تیر فلزی قرار می‌گیرد، یکپارچگی وجود دارد و اتصال تیر به تیرچه را تا حدی گیردار می‌کند. جهت مقابله با این لنگر منفی از میلگرد ممان منفی در تیرچه کرومیت استفاده می‌شود.

جمع بندی

سقف کرومیت یکی از انواع اسکلت‌های فولادی است که در ساخت آن از تیرچه کرومیت استفاده می‌شود. کرومیت از لحاظ عملکرد مانند تیرچه بلوک معمولی است با این تفاوت که پاشنه تیرچه‌ها در سقف کرومیت فلزی بوده و در ساختار سقف تیرچه بلوک اصولا از بتن استفاده می‌شود. ما در این مقاله به طور مفصل به جزئیات اجزا، مزایا، معایب و اجرای سقف تیرچه کرومیت پرداختیم. این نوع سقف‌ها به دلیل یکپارچگی با اسکلت، امکان اجرای همزمان چند سقف، سرعت و سهولت در اجرا به نسبت برخی از از سقف‌ها مقرون به صرفه‌تر است.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره سقف کرومیت کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری