تعیین حداکثر فاصله ستون ها در سقف وافل + زیرسازی سقف وافل

احتمالا در صورت مشاهده مکان‌هایی با ستون ‌گذاری کم و فاصله زیاد، این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که “چگونه سازه‌ای با این دهانه بلند می‌توان ساخت؟” سقف وافل برای سازه‌های مرتفع با دهانه‌های بلند استفاده می‌شود. سوال بعدی که مطرح می‌شود این است که فاصله ستون ها در سقف وافل چقدر است؟ در این مطلب به بیان جزئیات و نکات فاصله ستون ها و هم‌چنین زیرسازی سقف وافل می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

فیلم بررسی سقف وافل به صورت کارگاهی

در یک پروژه اجرای سقف وافل، برای درک بهتر شما جزئیات سقف وافل را بررسی کرده‌ایم. دیدن فیلم زیر را از دست ندهید.

سقف وافل

سابقه استفاده این نوع دال بتنی در ایران به ۵۰ سال می‌رسد و به دلیل ظاهر زیبا، به صرفه، اقتصادی بودن و زمان اجرای کم آن مورد توجه بسیاری از طراحان قرار گرفته است. 

این دال بتنی به دلیل مشبک بودن و وزن کم، برای مکان‌هایی طراحی می‌شود که دهانه‌های بلند دارند و امکان ستون‌ گذاری زیاد وجود ندارد.

به همین دلیل، این دال بتنی برای فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار و مترو، نمایشگاه‌ها، ساختمان‌های تجاری، سالن‌های سینما و آمفی تئاترها، سالن‌های کنفرانس و موارد دیگر بیشتر کاربرد دارد.

با توجه به مشبک بودن این دال بتنی و عدم نیاز به میلگردهای تقویتی، بتن و میلگرد کمتری استفاده شده که منجر به کاهش بار مرده آن می‌شود.

با کاهش بار مرده دال می‌توان آن را با دهانه‌ های بلند اجرا کرد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که فاصله ستون‌ها در سقف وافل چقدر است؟!

برای مطالعه جزئیات بیشتر در مورد سقف وافل می‌توانید به مقاله “سقف وافل چیست | جزئیات نحوه اجرا + مزایا و معایب“ مراجعه کنید.

تعیین فاصله ستون ها در سقف وافل

توزیع بار وارد بر سقف به فاصله ستون ‌ها از هم ارتباط دارد. در نتیجه تعیین دقیق فاصله ستون ها از مواردی است که اهمیت بیشتری نسبت به مراحل دیگر دارد و اگر این مورد رعایت نشود موجب بروز مشکلات بسیاری می‌شود.

در این سیستم با توجه به نوع و ضخامت آن، حداکثر دهانه مشخص می‌شود.

در سقف وافل یک طرفه که مانند دال یک طرفه است، تیرچه ‌ها و در نتیجه میلگرد ها در یک جهت تعبیه می‌شوند.

بنابراین میزان میلگرد مصرفی در این نوع سقف نسبت به سقف وافل دو طرفه کمتر است و برای دهانه‌های کوتاه‌ حداکثر ۸ الی ۹ متری اجرا می‌شود.

نحوه عملکرد سقف وافل دو طرفه مانند دال دو طرفه است، به این شکل که آرماتورها در دو جهت متعامد تعبیه می‌شوند.

متعامد بودن آرماتورها منجر به استحکام و مقاومت بیشتر برای خمش وسط دهانه، نسبت به نوع یک طرفه می‌شود. بنابراین برای دهانه‌های بلند با متراژ حداکثر ۱۷ متر هم کاربرد دارد.

ضخامت این سقف بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر است. هر چه طول دهانه بیشتر باشد، ضخامت آن نیز افزایش می‌یابد.  

نکات مهم در تعیین فاصله ستون ها در سقف وافل

در صورت نادیده گرفتن نکات زیر در ستون گذاری این سقف، مشکلاتی به وجود خواهد آمد. لذا برای طراحی به این نکات توجه کنید:

در این سیستم تیرهای میانی حذف شده لذا یکپارچگی در اجرا باید رعایت شود.

ستون گذاری باید طبق برنامه و روی نظم باشد. در غیر این صورت موجب بی تناسبی و بی‌شکلی سازه می‌شود.

این دال بتنی در مکان‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به فضای باز داریم. لذا در این مکان‌ها، ستون‌ها باید طوری طراحی شوند که تا حد‌ امکان فضای مفید از بین نرود و از حداکثر فضا استفاده گردد. 

ترجیحا باید داخل دیوار‌ها تعبیه شوند. به همین علت نقشه‌های معماری تاثیر مهمی در تعیین محل ستون ‌ها دارند. 

لزوما فاصله ستون ‌ها در این نوع دال یکسان نیست و در یک آکس قرار نمی گیرند.

در سازه‌های مرتفع ستون ها ابعاد بزرگی دارند. به همین دلیل در هنگام ستون گذاری در پلان‌ها، باید به حفظ زیبایی سازه دقت نمود.

اصول طراحی فاصله ستون ها در سقف وافل

امروزه مانند تمام المان‌های دیگر سازه برای طراحی ستون ‌ها از نرم‌افزارهای مهندسی از جمله نرم‌افزار ETABS و SAP استفاده می‌شود. 

از پارامترهای تاثیرگذار در طراحی ستون می توان به موارد زیر اشاره نمود: 

ضخامت دال

عرض تیرچه

عمق تیرچه که با دهانه نسبت حدودی ۱ به ۲۵ دارد. 

فاصله دو محور تیرچه با توجه به ابعاد قالب تعیین شده و حداقل ۶۰۰ و حداکثر ۹۰۰ میلی‌متر است.

زیرسازی سقف وافل و جزئیات نکات اجرای آن

برای زیرسازی سقف وافل مطابق با نشریه ۹۴ و همانند سقف‌های تیرچه بلوک عمل می‌نماییم. در این مرحله شبکه زیرسازی بر روی پایه‌ها قرار می‌گیرد. 

این امر به وسیله چهار تراش‌ها، قوطی یا لوله داربست که  فاصله آن‌ها از یکدیگر، ۱۰۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر است، انجام می‌شود.

زیرسازی باید طوری باشد که بتواند در مقابل نیروهای وارده مقاومت کند. در نتیجه آن‌ها را باید طبق اصول و قواعد مربوط به آن، به یکدیگر متصل کرد.

در اجرای زیرسازی سقف وافل و جمع‌آوری آن‌ها، نکات زیر باید رعایت شوند:

برای زیرسازی این سقف بهتر است که از مقاطع مربعی و یا مستطیلی شکل استفاده شود. زیرا در مقاطع دایره‌ای نشیمن‌گاه وافل بر روی پایه‌ها کم است.

توصیه می‌شود برای زیرسازی سقف وافل از چهار تراش، جک صلیبی یا اسکافلد استفاده شود.

در مرحله زیرسازی نیاز است تا دو شبکه متعامد اجرا شود. توجه کنیم که پاشنه قالب های وافل تنها بر روی یک ردیف قرار بگیرند.

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، زیر ردیف رویی که عمدتا چهارتراش است، یک ردیف دیگر از پروفیل‌ها (در شکل زیر لوله داربست) در جهت عمود باید قرار داده شود که نقش انتقال بار به جک صلیبی را برعهده دارد.

زیرسازی با جک صلیبی

در صورتی که شمع ها روی زمین تکیه داشته باشند، باید این نکته را در نظر بگیریم که به دستی بودن و یا افزایش فشار موثر خاک سبب نشست نشود.

به طور کلی در صورت سست بودن زمین، باید با افزایش سطح تکیه‌گاه شمع ها و جلوگیری از نمناک شدن زمین، از نشست جلوگیری کرد.

چنانچه تکیه‌گاه شمع ها، سقف طبقه زیرین باشد، باید وزن شمع بندی و سقف مورد احداث به منزله سربار سقف زیرین در نظر گرفته شود.

با توجه به مدتی که از بتن ریزی دال زیرین گذشته، تقویت لازم برای آن باید پیش‌بینی گردد. در غیر این صورت، دال زیرین تحمل سربار وارده را نداشته و این امر باعث آسیب دیدن آن خواهد شد.

نوع پایه‌های زیرسازی سقف وافل بر اساس ارتفاع سقف تعیین می‌شود. برای سقف‌هایی با ارتفاع کمتر از ۳٫۵ متر از جک صلیبی و برای سقف‌هایی با ارتفاع بیشتر از ۳٫۵ متر باید از اسکافلد استفاده کرد.

زیرسازی با اسکافلد

فاصله‌ی بین جک‌ها  با ضخامت و ارتفاع سقف رابطه معکوس دارد. به این ترتیب که هرچه ضخامت و ارتفاع سقف کمتر، فاصله بین جک‌ها بیشتر می‌شود.

در جمع‌آوری تکیه‌گاه‌های موقت نیز باید از حصول مقاومت کافی دال مورد نظر، جهت تحمل وزن خود و سربارهای وارده از جمله شمع های مربوط به دال بالاتر، اطمینان حاصل کرد.

جهت اطلاع از جزئیات اجرا و جمع‌آوری تکیه‌گاه‌های موقت، می‌توانید نشریه شماره ۵۵ دفتر تحقیقات و معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه با عنوان “مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی” از بخش زیر دانلود کنید.

دانلود نشریه شماره ۵۵

نشریه شماره ۹۴ دفتر امور فنی و تدوین معیارهای این سازمان با عنوان ” تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی” جز آیین‌نامه استانداردهای اجرایی طرح‌های عمرانی به شمار می‌رود که می توانید از بخش زیر دانلود کنید.

دانلود نشریه شماره ۹۴