مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک همراه با فیلم کارگاهی

از بین تمامی سقف‌های اسکلت بتنی، سقف تیرچه بلوک متداول‌ترین و مقرون به صرفه‌‌ترین سقف در ساز‌ه‌های بتنی است. این روش به دلیل سرعت اجرا، سبک‌سازی سازه و اقتصادی بودن، در بسیاری از ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما روش اجرای سقف تیرچه بلوک در اسکلت بتنی چگونه است؟ چه ضوابط و محدودیت‌هایی برای این سقف وجود دارد؟ ما در این مقاله به تمام این پرسش‌ها پاسخ داده و به جزئیات سقف تیرچه بلوک از اجزای تشکیل دهنده تا مراحل اجرا همچون قالب‌بندی، آرماتوربندی و بتن ‌ریزی خواهیم پرداخت؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

قبل از شروع مطالعه برای درک بهتر توصیه می‌کنیم، فیلم اجرای سقف تیرچه بلوک را مشاهده کنید. این فیلم تنها بخش کوتاهی از آموزش اجرای ساختمان است که در آن جزئیات ساخت سازه‌های بتنی و فولادی را شرح داده‌ایم.

سقف تیرچه بلوک چیست؟

سقف تیرچه بلوک (به انگلیسی T-beam blocks / Block beam roof / Filler joist floor) که به آن سقف تیرچه یونولیت نیز گفته می‌شود، یک نوع سیستم تیر و دال است که با استفاده از تیر و دال طراحی شده و به صورت عمده در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیستم تیر و دال به دو نوع یک طرفه و دو طرفه تقسیم می‌شود که سقف تیرچه بلوک از نوع تیر و دال یک طرفه است. به این معنا که تنها در دو طرف دال، تیر وجود داشته و بارها از یک راستا منتقل می‌شوند.

سقف تیرچه بلوک از ترکیب تیرچه‌های بتنی پیش‌ساخته، بلوک‌های سبک (مانند سفال یا یونولیت) و بتن ساخته می‌شود. تیرچه‌ها نقش تیرهای فرعی را ایفا کرده و بلوک‌ها به عنوان قالب و پرکننده فضاهای خالی بین تیرچه‌ها عمل می‌کنند. در نهایت روی آن‌ها بتن ریخته می‌شود تا یک سقف یکپارچگی و مقاومت لازم را بدست آورد.

عملکرد سقف تیرچه بلوک

سیستم عملکردی این نوع سقف به این صورت است که بارهای وارده به سقف به صورت مستقیم به تیرچه‌ها منتقل شده و سپس توسط تیرچه‌ها (تیرهای فرعی) به تیرهای اصلی سازه منتقل می‌شوند. با قرار دادن بلوک‌ها بین تیرهای فرعی که در واقع نقش قالب پرکننده را ایفا می‌کنند، سقف یک مقطع با چند تیر T شکل را تشکیل می‌دهد.

در مرحله ساخت، وزن بلوک‌ها و بتن قبل از گیرش به وسیله پایه‌های موقت تحمل می‌شود و پس از آن، با گیرش بتن، بارها به تیرهای اصلی سازه منتقل می‌شوند. استفاده از بلوک‌ها باعث حذف بخش‌های اضافی بتن شده، در نتیجه وزن سقف کاهش و و مقاومت خمشی آن افزایش پیدا می‌کند.

به‌همین دلیل، سقف یونولیت یا تیرچه بلوک با سرعت اجرای بالا، هزینه مناسب و مقاومت خوب، یکی از رایج‌ترین انواع سقف در ساختمان‌سازی است. در هر حال، هر روش و سیستم سقفی در کنار مزایا با چالش‌هایی همراه است، لذا پیش از انتخاب معایب سقف تیرچه بلوک را به دقت بررسی کنید.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

اجزای سقف تیرچه بلوک

اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک عبارت‌اند:

• تیرچه
• بلوک
• میلگرد حرارتی، آرماتور ممان منفی و میلگرد برشی
• بتن پوششی

در ادامه هر یک اجزای سقف تیرچه یونولیت را بررسی خواهیم کرد.

تیرچه

تیرچه یک المان پیش‌ساخته سازه‌ای است که از بتن و فولاد تشکیل شده و بار وارد شده به سقف را به تیرهای اصلی انتقال می‌دهد. در سقف‌های تیرچه و بلوک، معمولا از سه نوع تیرچه پیش ساخته بتنی خرپایی، پیش تنیده و تیرچه فولادی با جان باز استفاده می‌شود.

1- تیرچه پیش ساخته بتنی خرپایی

تیرچه خرپایی، رایج‌ترین نوع تیرچه در ایران است که از خرپای فولادی و پاشنه بتنی تشکیل می‌شود. در صورتی که از قالب ماندگار سفالی برای بتن‌ریزی پاشنه استفاده شود، به آن تیرچه فوندوله‌دار می‌گویند. این تیرچه شامل شبکه‌ای از آرماتورهای کششی و عرضی است که به هم جوش شده و استحکام لازم برای اجرا و حمل و نقل را فراهم می‌کند. فولاد به‌کار رفته در ساخت خرپا باید دارای مدول ارتجاعی کافی، قابلیت جوش‌پذیری و ظرفیت مناسب برای تحمل تنش در مرحله گسیختگی باشد.

2- تیرچه پیش‌تنیده

در واقع تیرچه پیش‌تنیده قسمتی از سطح مقطع سقف نواری است که در آن آرماتورها تحت کشش قرار گرفته و پس از بتن‌ریزی رها می‌شوند تا تحت تنش فشاری قرار گیرند. طراحی سپری شکل این تیرچه محل مناسبی برای نصب بلوک‌ها فراهم می‌کند و ارتفاع آن ایستایی لازم را تامین می‌کند. همچنین، میلگردهای U معکوس برای تقویت مقاومت برشی ممکن است پیش از بتن‌ریزی استفاده شوند. با توجه به اینکه تنش کششی کابل‌ها نسبت به میلگردها بیشتر است می‌توان برای دهانه‌های بلندتر از کابل استفاده کرد.

3- تیرچه فولادی با جان باز

تیرچه فولادی با جان باز که با نام تیرچه کرومیت نیز شناخته می‎‌شود یک عنصر پیش‌ساخته است که به صورت خرپاهای ویژه قابل اجرا است. این تیرچه‌ها در دو مرحله قبل و پس از گیرش بتن تحت بارگذاری قرار گرفته و معمولا در اسکلت‌های فلزی به کار می‌رود. تفاوت تیرچه کرومیت با تیرچه بتنی در نوع پاشنه‌ها است. در تیرچه کرومیت، پاشنه از فلز ساخته شده، اما در تیرچه بتنی، پاشنه از بتن تشکیل شده است.

بلوک

بلوک عضو غیر سازه‌ای است که هیچ باری را تحمل نکرده و همواره به عنوان قالب‌های دائمی و مصالح پرکننده استفاده می‌شوند. انواع بلوک سقفی از مواد مختلفی تولید می‌شوند که مهمترین نوع آن‌ها عبارت‌اند از:

• بلوک سیمانی: ترکیبی از سیمان پرتلند، آب و ماسه که در انواع سقفی و دیواری تولید می‌شود و به دلیل وزن زیاد و دوام کم در برابر رطوبت، کمتر برای قالب بندی سقف استفاده می‌شود.

• بلوک سفالی: بلوکی عایق حرارتی و مقاوم در برابر آتش‌سوزی که معمولا سطح شیارداری برای پیوستگی بهتر با بتن دارد.

• بلوک پوکه‌ای: بلوکی سبک از ترکیب سیمان و سنگدانه‌های سبک که به دو نوع معدنی و صنعتی تقسیم می‌شود.

• بلوک یونولیت (پلی‌استایرن): بلوکی سبک و جدید که به عنوان بهترین جایگزین بلوک‌های سقفی سیمانی و سفالی شناخته شده و در ساخت سقف‌های تیرچه‌ای استفاده می‌شود. در چند سال اخیر به دلیل استفاده زیاد از این بلوک، سقف تیرچه بلوک را با نام سقف تیرچه یونولیت نیز می‌شناسند.

میلگرد حرارتی و آرماتور ممان منفی

برای مقابله با تنش‌های حرارتی در بتن درجا، میلگردهای افت (جمع‌شدگی) و حرارت در دو جهت عمود برهم در قسمت بالای سقف (حدود ۲ سانتی‌متر پایین تر از سطح بالایی بتن) نصب می‌شوند.

با اینکه تیرچه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌عنوان تکیه‌گاه‌های ساده عمل کنند، اما قبل از ریختن بتن، باید میلگردهای ممان منفی در هر تیرچه و در محل‌های تکیه‌گاه‌ها اضافه شوند تا به تقویت استحکام سازه کمک کند. علاوه بر آرماتور حرارتی و ممان منفی از میلگرد ادکا نیز در اجرای سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود.

بتن پوششی

بتن پوششی به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده سقف، پس از جاگذاری تیرچه و بلوک، ریخته می‌شود و بعد از رسیدن به مقاومت کافی، مقطع مرکب T شکلی را تشکیل می‌دهد.

اجرای سقف تیرچه بلوک

روش اجرای سقف تیرچه بلوک فرآیندی چند مرحله‌ای است که شامل زیرسازی، قالب‌بندی، آرماتوربندی، نصب تیرچه و بلوک، اجرای آرماتورهای حرارتی و ممان منفی و در نهایت بتن‌ریزی می‌شود. در این روش، تیرچه‌های پیش‌ساخته به عنوان اعضای اصلی باربر عمل کرده و بلوک‌های سبک بین آن‌ها قرار می‌گیرند. سپس، آرماتوربندی به منظور افزایش مقاومت سقف انجام شده و در نهایت با ریختن بتن، یکپارچگی سقف تامین می‌شود. البته توجه داشته باشید که اجرای سقف تیرچه بلوک در اسکلت فلزی با سازه بتنی متفاوت است.

در هر حال، رعایت دقیق مراحل و استفاده از مصالح با کیفیت، برای اجرای صحیح و مقاوم سقف تیرچه بلوک ضروری است. در ادامه می‌توانید با جزئیات بیشتر با روش اجرای سقف تیرچه یونولیت آشنا شوید.

مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک

اجرای سقف یونولیت یا تیرچه بلوک شامل مراحل زیر است:

1. زیرسازی و قالب‌بندی
2. آرماتوربندی تیر
3. نصب تیرچه و بلوک
4. اجرای آرماتورهای حرارتی، ممان منفی و ادکا
5. اجرای کلاف میانی
6. اعمال خیز منفی تیر
7. بتن‌ریزی

هر یک از این مراحل دارای جزئیات و نکات فنی خاص خود است که در ادامه به بررسی آن همراه با ریزه‌کاری‌ها خواهیم پرداخت.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

1- قالب بندی سقف تیرچه بلوک

گام اول برای اجرای سقف تیرچه بلوک، زیرسازی و قالب بندی تیرها است. مراحلی که برای زیر سازی و قالب بندی سقف انجام می‌شود، عبارت‌اند از:

• ابتدا لوله‌های داربست یا قوطی‌های فلزی توسط سیم نجاری (سیم با قطر 2.5 میلی‌متر) به آرماتورهای انتظار ستون بسته می‌شود.
• قالب کف تیر که معمولا از تخته‌های چندلایی است، روی لوله‌های داربست قرار گرفته و به آن‌ها محکم می‌شود.

• جک‌های سقفی که به شمع‌های فلزی نیز معروف هستند به‌عنوان پایه‌های موقت برای استحکام بیشتر لوله‌های داربست و کاهش حرکت قالب استفاده می‌شوند. این جک‌ها معمولا در ارتفاع های 3، 3.5 ، 4 ، 4.5 و 5 متر طراحی و تولید می‌شوند. توجه داشته باشید که برای کفراژبندی تیرهای بتنی از سرجک صلیبی یا T شکل استفاده می‌شود.
• فاصله جک‌ها در سقف تیرچه بلوک با توجه به وزن تیر دقیق محاسبه می‌شود، اما معمولا فاصله این جک‌ها باید بین 120 تا 180 سانتی‌متر باشد.
• توجه داشته باشید که قالب بندی آویز تیر نیز در این مرحله اجرا می‌شود.

3- نصب تیر و بلوک

بعد از آرماتوربندی سقف نوبت به نصب تیر و بلوک می‌رسد که طبق مراحل زیر اجرا قابل اجرا است:

1. قالب بندی تیرهای پیرامونی: با هدف عدم خروج بتن درون سقف به هنگام بتن ریزی انجام می‌شود.
2. نصب تیرچه: تیرهای فرعی در فواصل محور تا محور معمولا نیم متری قرار گرفته و به تیرها متصل می‌شوند.
3. بلوک گذاری: پس از نصب تیرهای فرعی، بلوک‌ها که عمدتا یونولیتی هستند، بین تیرهای فرعی چیده می‌شوند.

نکاتی که به هنگام نصب تیر باید رعایت شود، عبارت‌اند از:

• قبل از نصب تیرچه‌ها روی تکیه‌گاه آن‌ها را از نظر ظاهری بررسی کنید تا تیرچه‌های عیب‌دار و شکسته کنار گذاشته شوند.
• فاصله تیرهای فرعی معمولا 50 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود، اما در هر حال فواصل آن‌ها نباید بیشتر از 70 سانتی‌متر باشد.
• حداقل طول اتکا پاشنه بتنی تیرچه‌های خرپایی روی دیوارهای باربر 5 سانتی‌متر و تیرچه‌های پیش تنیده 2.5 سانتی‌متر است.
• در صورتی که حداقل طول اتکا برای تیرهای فرعی فراهم نشده باشد باید با شمع‌بندی و قالب‌بندی نشیمن مناسب را فراهم کرد.
• حداکثر طول قابل قبول برای تیرچه تک 7 متر است، لذا برای طول بیش از آن تا 8 متر باید از تیرچه دوبل یعنی دو تیر فرعی در کنار هم و برایی طول تا 12 متر از تیرچه پیش تنیده استفاده کرد.

4- اجرای آرماتور حرارتی، ممان منفی و ادکا

این مرحله در واقع بخش تکمیلی آرماتور بندی سقف تیرچه بلوک محسوب می‌شود که طبق مراحل زیر انجام می‌شود:

آرماتور بندی حرارتی

میلگرد حرارتی سقف تیرچه بلوک به منظور تغییر حرارتی و جمع شدگی اجرا می‌شوند. آرماتورهای حرارتی از میلگردهای ساده با قطر حداقل 8 میلی متر در فواصل 25 سانتی متری در دو جهت عمود برهم روی یونولیت‌ها پهن شده و بتن ریزی انجام می‌شود.

نکاتی که به هنگام اجرای آرماتور بندی حرارتی باید رعایت شود، عبارت‌اند از:

• مطابق با نشریه شماره ۹۴ حداقل قطر میلگرد افت و حرارتی برای فولاد نرم ۵ میلی‌متر و برای فولادهای نیم سخت و سخت ۴ میلی‌متر توصیه شده است.
• طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان کلیه آرماتورهای مصرفی در سازه‌های بتن آرمه باید آجدار باشند و استفاده از آرماتورهای ساده فقط در دور پیچ‌ مجاز است. بنابراین، حداقل آرماتور شبکه حرارتی سقف باید آجدار و با قطر حداقل 8 میلی‌متر باشد.
• حداقل سطح محاسباتی مقطع این میلگرد حرارتی در امتداد تیرچه‌ها 1.25 در هزار سطح مقطع دال بالایی (معمولا به ضخامت ۵ سانتی‌متر) و در جهت عمود بر امتداد تیرچه‌ها 1.75 در هزار سطح مقطع دال بالایی تعیین شده است.

به طور مثال 1.25 در هزار یعنی 1.25 تقسیم بر 1000 که 0.00125 می‌شود. حال اگر ضخامت دال بتنی را 5 سانتی متر و طول آن را 1 متر در نظر بگیریم، به سطح مقطعی حدود 0.625 سانتی متر‌مربع نیاز داریم. با فرض استفاده از 5 آرماتور در طول یک متر حداقل به آرماتور با قطر 4 میلی‌متر نیاز است.

• فاصله بین دو میلگرد متوالی افت (جمع شدگی) و حرارتی نباید از ۲۵ سانتی‌متر تجاوز کند.
• از میلگرد بالای تیرچه‌ها در صورتی که داخل دال بالایی قرار گرفته باشد، می‌توان به عنوان میلگرد جمع شدگی و حرارتی استفاده کرد.

بیش از 30 ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفتر‌فنی و ساختمان‌سازی

مشاهده مینی دوره

اجرای آرماتور ادکا

از آنجایی که محل اتصال تیر به تیرچه ضعیف و مقاومت برشی بالایی ندارد از میلگرد ادکا استفاده می‌شود. مطابق با ضوابط و استانداردهایی که در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان است، استفاده از میلگردهای ادکا برای جلوگیری از لیز خوردن تیرهای فرعی از روی تیر و تحمل بخشی از برش در قسمت اتصال الزامی است. این میلگردها به شکل Z طراحی شده‌اند که به تقویت اتصال تیرچه به تیر و همچنین استحکام سقف تیرچه بلوک کمک می‌کنند.

اجرای آرماتور ممان منفی

یکی از موارد مهم در جزئیات اجرای سقف تیرچه بلوک استفاده از میلگرد ممان منفی است. طراحی این سقف به گونه‌ای انجام می‌شود که تیرهای فرعی به عنوان تکیه‌گاه‌هایی ساده و مفصلی در نظر گرفته شده و فرض بر این است که لنگری را تحمل نمی‌کنند. اما با توجه به قرار گرفتن تیرهای فرعی در تیر اصلی و شرایط محصور شدگی، این تیرها در دو انتها اندکی گیردار می‌شوند.

به همین خاطر برای مقابله با لنگر‌هایی که وارد می‌شود، لازم است که تیرهای فرعی تقویت شوند. معمولا این لنگر برابر با 15 درصد لنگری است که در وسط تیر فرعی محاسبه می‌شود. برای تحمل این لنگر از یک میلگرد هم‌سایز با میلگرد فوقانی تیرهای فرعی موسوم به میلگرد ممان منفی استفاده می‌شود. طول این میلگرد معمولا یک پنجم طول دهانه آزاد تیرهای فرعی است که از تکیه‌گاه به سمت داخل دهانه خم می‌شوند. در مجموع، استفاده از این میلگردها به منظور جلوگیری از ترک خوردگی و تحمل ممان یا همان لنگر منفی در ناحیه تکیه‌گاه‌ها ضروری است.

5- اجرای کلاف میانی (عرضی)

در دهانه‌های بلندتر از 4 متر اجرای کلاف عرضی در جهت عمود بر تیرهای فرعی الزامی است. به کلاف عرضی، کلاف میانی، درز ژوئن یا تای بیم (tie beam) نیز گفته می‌شود. این کار برای توزیع یکنواخت بار وارد انجام شده و همچنین لرزش سقف را به هنگام راه رفتن کاهش می‌دهد.

برای اجرای کلاف عرضی فاصله‌ای در حدود 10 سانتی‌متر بین بلوک‌ها یا یونولیت‌ها ایجاد کرده و از حداقل دو آرماتور با قطر 12 میلی‌متر استفاده می‌شود. دو آرماتور فوقانی و تحتانی باید از بین تیرهای فرعی عبور کرده و به آن‌ها متصل شوند. همچنین پیوستگی بین آرماتورهای فوقانی و تحتانی توسط یک قلاب انجام می‌شود.

تعداد کلاف عرضی یا میانی

طبق نشریه ۵۴۳ دفتر نظام فنی و اجرایی، تعداد کلاف میانی لازم در سقف تیرچه بلوک برای دهانه‌های مختلف به شرح زیر است:

6- اعمال خیز منفی تیر

به هنگام اجرای سقف تیرچه بلوک باید خیز مناسبی به طرف بالا به تیرهای داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده، این خیز منفی حذف شود. مقدار خیز در کارگاه بر اساس تجربه به دست می‌آید و معمولا به ازای هر متر طول دهانه، 5 میلی‌متر خیز منفی اجرا می‌شود. یعنی برای دهانه 6 متری، 3 سانتی‌متر خیز منفی خواهیم داشت.

7- بتن ریزی سقف تیرچه بلوک

پس از تکمیل نهایی آرماتوربندی و اعمال خیز منفی، نوبت به بتن ریزی سقف تیرچه بلوک می‌رسد. بتن ریزی به صورت یکنواخت از یک گوشه آغاز شده و نباید حجم زیادی از بتن در یک قسمت ریخته شود. ضخامت بتن ریزی سقف روی بلوک‌ها تقریبا برابر 5 سانتی‌متر بوده و پخی یونولیت‌ها نیز به دلیل نفوذ بهتر بتن در کلاف عرضی است.

از آنجایی که امکان دررفتگی قالب‌ها وجود دارد، باید در هنگام بتن ریزی یک کارگر از طبقه زیرین مراحل را بررسی کرده تا در صورت بروز مشکل، سریعا اطلاع‌رسانی کند. پس از بتن‌ریزی، از ویبراتور برای تراکم بتن استفاده شده و سپس بتن پرداخت می‌شود. در نهایت، اقدامات لازم برای عمل آوری بتن انجام می‌گیرد.

توجه داشته باشید که حجم بتن سقف تیرچه بلوک بر اساس متراژ و ضخامت سقف تعیین می‌شود.

نکات اجرایی سقف تیرچه بلوک

مهمترین نکات ضروری و محدودیت‌های فنی که باید در اجرای سقف تیرچه و بلوک رعایت شود، عبارت‌اند از:

• فاصله محور به محور تیرچه‌ها، نباید از ۷۰ سانتی‌متر بیشتر باشد. این عدد در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان بخش سیستم تیرچه یک طرفه 75 سانتی‌متر ذکر شده است.
• ضخامت بتن پوششی قسمت بالای سقف (روی بلوک ‌ها)، نباید از ۵ سانتی‌متر و همچنین از یک دوازدهم فاصله محور به محور تیرچه‌های مجاور، کمتر باشد.
• عرض تیرچه‌ها نباید از ۱۰ سانتی‌متر کوچک‌تر و همچنین از 0.28 برابر ضخامت کل سقف کمتر باشد. به طور مثال اگر ضخامت کل سقف 35 سانتی‌متر باشد، عرض تیرچه‌ها برابر با 10 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
• حداقل فاصله دو بلوک دو طرف یک تیرچه، پس از نصب نباید از ۶.۵ سانتی‌متر کمتر باشد.
• به طور معمول حداکثر دهانه سقف تیرچه بلوک 8 متر است ولی پیشنهاد می‌شود برای دهانه‌های بیشتر از 7 متر استفاده نشود یا از تیرچه دوبل استفاده گردد. معمولا سقف تیرچه یونولیت برای دهانه‌های بزرگتر مشکل لرزش و ایجاد صدا دارد. به کمک تیرچه پیش تنیده می‌توان دهانه تا 12 متر نیز اجرا کرد.

ضوابط سقف تیرچه بلوک

در بخش قبلی ضوابط کلی و محدودیت سقف تیرچه بلوک را به‌طور مختصر شرح دادیم، اما برای آشنایی با جزئیات بیشتر می‌توانید استانداردها و ضوابط اجرا سقف تیرچه بلوک را در نشریه‌های زیر مشاهده کنید.

• نشریه ۹۴: با نام دستورالعمل مشخصات فنی عمومی و اجرایی تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی جهت طرح و محاسبه تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی استفاده می‌شود.

• نشریه ۸۲: با نام راهنمای اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و تنظیم شده که به معرفی مراحل اجرای این سقف می‌پردازد.

دانلود نشریه 82

• نشریه ۵۴۳: با عنوان دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک جزئیات اجرای تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی و تیرچه‌های فولادی با جان باز را شرح می‌دهد.

دانلود نشریه 543

• نشریه ۱۵۱: با نام راهنمای طراحی و اجرای سقف تیرچه‌های فولادی با جان باز در ترکیب با بتن تهیه شده است که به طراحی، مشخصات فنی و اجرای سقف‌های تیرچه فولادی می‌پردازد.

دانلود نشریه 151

تحمل بار سقف تیرچه بلوک

میزان تحمل بار سقف تیرچه بلوک توسط طراح سازه تعیین می‌شود. اما تقریبا این سقف می‌تواند حداکثر در برابر 800 کیلوگرم بر مترمربع بار مرده و زنده مقاومت کند. البته برای بارهای بیشتر از این میزان باید از تیرچه دوبل استفاده شود. به‌طور کلی، هر چه ضخامت سقف بیشتر شود، ممان اینرسی آن بیشتر شده و در نتیجه میزان تحمل بار آن افزایش می‌یابد.

سقف تیرچه و بلوک برای بارهای یکنواخت و استاتیک مناسب است به همین دلیل توصیه می‌شود از این نوع سقف برای پارکینگ که بار متمرکز و دینامیک دارد، استفاده نشود.

ضخامت سقف تیرچه یونولیت

ارتفاع تیرچه بلوک یا همان ضخامت سقف تیرچه بلوک به ارتفاع تیرهای فرعی وابسته است. در صورتی که ارتفاع تیر فرعی 25 سانتی‌متر باشد، با 5 سانتی‌متر ضخامت بتن پوششی، ضخامت این سقف برابر با 30 سانتی‌متر است.

حال اگر ارتفاع تیر فرعی 27 سانتی‌متر باشد، با 5 سانتی‌متر بتن پوششی، ضخامت برابر با 32 سانتی‌متر می‌شود.

چنانچه تکیه‌گاه ساده فرض شود، حداقل ضخامت سقف تیرچه بلوک، یک بیستم طول دهانه (طول دهانه × 0.05) در نظر گرفته می‌شود. به‌عنوان مثال برای یک دهانه 6 متری، 30 سانتی‌متر ضخامت (25 سانتی‌متر تیرچه و 5 سانتی‌متر بتن پوششی) لازم است.
اما، اگر تکیه‌گاه گیردار یا نیمه گیردار باشد، ضخامت سقف تیرچه بلوک را می‌توان یک بیست و ششم طول دهانه (طول دهانه × 0.038) اجرا کرد. در سقف‌هایی که مسئله خیز مطرح نباشد این مقدار می‌تواند تا یک سی و پنجم (طول دهانه × 0.028) کاهش یابد. معمولا به هنگام طراحی سقف تیرچه بلوک، تکیه‌گاه ساده فرض می‌شود.

توجه داشته باشید که حداقل ضخامت بتن پاشنه 4 سانتی‌متر بوده و نباید از مقدار قطر بزرگ‌ترین میلگرد کششی + 30 میلی‌متر کمتر باشد. معمولا ضخامت بتن پاشنه را بین 4.5 تا 5.5 سانتی‌متر اجرا می‌کنند.

ابعاد سقف تیرچه بلوک

فاصله محور به محور تیرهای فرعی نباید از 70 سانتی‌متر بیشتر شود، اما معمولا این فاصله را 60 سانتی‌متر اجرا می‌کنند. با توجه به اینکه عرض تیرهای فرعی نباید از 10 سانتی‌متر و همچنین از 0.285 ضخامت سقف کمتر باشد، به همین دلیل عرض بلوک‌ها را 50 سانتی‌متر در نظر می‌گیرند تا فاصله 0.6 متری محور به محور تیرهای فرعی تامین شود.

ارتفاع بلوک‌ها با توجه به ضخامت سقف و میزان باری که باید تحمل شود، متغیر است. بلوک‌های یونولیتی معمولا با ابعاد 25×50×200 و بلوک‌ها سیمانی و سفالی با ابعاد معمولا 25×30×50 تولید می‌شوند.

ارتفاع تیرهای فرعی معمولا 25 و 27 سانتی‌متر و حداقل عرض پاشنه بتنی 10 سانتی‌متر است، اما توصیه می‌شود آن را 14 سانتی‌متر اجرا ‌کنند.

محاسبه وزن سقف تیرچه بلوک یونولیتی

تعیین دقیق وزن سقف یونولیت یا تیرچه بلوک به عوامل مختلفی از جمله ابعاد تیرچه‌ها، نوع و ضخامت بلوک‌ها و مصالح مورد استفاده بستگی دارد. به‌طور کلی، وزن سقف تیرچه بلوک معمولا در هر متر مربع بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم متغیر است.

جمع بندی

اجرای سقف تیرچه بلوک، عملیاتی چند مرحله‌ای است که دقت، تخصص و رعایت اصول فنی نیاز دارد. از مراحل مهم این اجرا می‌توان به قالب‌بندی تیرها، آرماتوربندی تیرها و دال، نصب تیرچه‌ها و بلوک‌ها، اجرای آرماتور حرارتی، ممان منفی و ادکا، و در نهایت بتن‌ریزی اشاره کرد. هر یک از این مراحل دارای جزئیات و نکات فنی خاصی هستند که رعایت آن‌ها برای دستیابی به یک سقف با کیفیت و مقاوم ضروری است. ما در این مقاله، تمامی مراحل و نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک به زبانی ساده بیان کردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره دیتیل سقف تیرچه بلوک و نحوه اجرای آن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری