نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران از صفر تا صد

آیا می‌دانید نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران چگونه است؟ آیا با نکات مهم در بررسی صورت وضعیت موقت و قطعی آشنا هستید؟ بررسی صورت وضعیت پیمانکاران، یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین مراحل در اجرای یک پروژه ساختمانی است. این فرآیند نه تنها بر هزینه نهایی پروژه تأثیر می‌گذارد، بلکه بر روابط بین کارفرما و پیمانکار نیز تأثیرگذار است. اما چگونه می‌توان صورت وضعیت‌ها را به بهترین نحو رسیدگی کرده و از بروز اختلافات جلوگیری کرد؟ جهت آشنایی با نحوه بررسی صورت وضعیت پیمانکار و روش‌های سرعت بخشیدن به آن همراه آکادمی عمران باشید.

صورت وضعیت پیمانکاری چیست؟

صورت وضعیت پیمانکاری گزارشی است که پیمانکاران در پایان هر ماه از وضعیت کار‌ها و هزینه‌های انجام شده در پروژه تهیه می‌کنند. این گزارش نشان‌دهنده وضعیت مالی و پیشرفت پروژه بوده و شامل مواردی همچون حقوق کارگران و مهندسان، هزینه‌های ماشین‌آلات، مصالح پای کار و هزینه‌های حمل و نقل آن‌ها می‌شود. به‌عبارتی دیگر، صورت وضعیت ابزاری است برای مستندسازی و ارائه شفاف هزینه‌ها که پیمانکار به مهندسین مشاور و کارفرما ارائه می‌دهد.

توصیه می‌کنیم پیش از آشنایی با نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران فیلم زیر را که بخش کوتاهی از دوره صورت وضعیت نویسی آکادمی عمران  است را مشاهده کنید تا به سادگی با این مفهوم آشنا شوید.

نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران

به‌طور کلی، صورت وضعیت نویسی شامل کارکرد (موقت، ماقبل قطعی، قطعی) و تعدیل است. کارهای انجام شده در پروژه با توجه به برآورد منضم به پیمان در قالب کارکرد ارائه می‌شود؛ به این معنا که هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی، ماشین‌آلات، ابزار، خرید مصالح و حمل آن‌ها توسط پیمانکار در این قالب پرداخت می‌شود.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

برای درک بهتر این مفهوم، فرض کنید قیمت هر کیلوگرم میلگرد در آغاز قرارداد 20 هزار تومان بوده است. پیمانکار براساس این قیمت، آنالیز و مبلغی برای انجام پروژه پیشنهاد می‌دهد. با پیشرفت پروژه و گذشت زمان، قیمت هر کیلوگرم میلگرد به 25 هزار تومان افزایش می‌یابد. اگر مابه‌التفاوت این قیمت به پیمانکار پرداخت نشود، او با ضرر مواجه خواهد شد و ممکن است پروژه را رها کند.

اگرچه رها کردن پروژه باعث اخذ ضمانت نامه‌های پیمانکار از سوی کارفرما خواهد شد، اما همچنان کارفرما نیز ضرر می‌کند. در این شرایط کارفرما مجبور است با پیمانکاری جدید به قیمت جدید قرارداد ببندد که باعث تعویق در زمان بهره‌برداری از پروژه خواهد شد. بهترین راه‌حل برای جلوگیری از این مشکلات، جبران خسارت به پیمانکار از طریق تعدیل در قراردادهای پیمانکاری است.

به طور معمول روند ارائه کارکرد و تعدیل از جانب پیمانکار و نحوه رسیدگی به آن یکسان و شامل مراحل زیر است.

نحوه بررسی صورت وضعیت موقت و ماقبل قطعی

طبق شرایط عمومی پیمان، پیمانکار موظف است هر 30 روز یک بار، کارکرد موقت شامل فعالیت‌ها و هزینه‌های انجام شده در پروژه را به مهندسین مشاور و کارفرما ارائه دهد. در برخی موارد، پیمانکاران ممکن است با توجه به پیشرفت کار، این صورت وضعیت‌ها را در فواصل زمانی متفاوتی ارسال کنند. برای آشنایی و درک بهتر می‌توانید چند نمونه صورت وضعیت موقت را مشاهده کنید.

به‌طور کلی، نحوه رسیدگی صورت وضعیت موقت و ماقبل قطعی به شرح زیر است:

1. تهیه و تایید صورت وضعیت: پس از تهیه و تنظیم صورت وضعیت، پیمانکار ابتدا باید آن را به تایید ناظر مقیم در کارگاه برساند و سپس به بخش امور پیمان و رسیدگی مشاور و کارفرما تحویل دهد.
2. بررسی توسط مهندس مشاور: مهندس مشاور موظف است حداکثر در مدت 10 روز پس از تاریخ دریافت صورت وضعیت از سوی ناظر، آن را مطابق با اسناد و مدارک پیمان بررسی کند. در صورت لزوم، وی می‌تواند صورت وضعیت را اصلاح کرده و دلایل و نظرات خود را به کارفرما ارسال نماید.
3. نظرات کارفرما: کارفرما نیز حداکثر 10 روز فرصت دارد تا نظرات خود را با ذکر دلایل مربوطه اعلام کرده و صورت وضعیت اصلاح شده را به پیمانکار مرجوع کند. البته باید در همان فاصله 10 روز، کارفرما باید مبلغ پرداختی به پیمانکار را از طریق چک به نام وی پرداخت کند و این مبلغ نباید کمتر از 70 درصد مبلغ تایید شده توسط مشاور باشد.
4. معترض‌ها و اعتراضات پیمانکار: اگر پیمانکار نسبت به اصلاحات وارده از سوی مهندسین مشاور و کارفرما معترض باشد، می‌تواند اعتراضات خود را حداکثر ظرف یک ماه به کارفرما اعلام کند تا مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که پیمانکار ظرف مدت گفته شده به اصلاحات وارده از سوی مهندسین مشاور و کارفرما اعتراضی نکند، صورت وضعیت اصلاح شده از طرف پیمانکار مورد قبول در نظر گرفته می‌شود. چون کارکرد موقت جنبه علی الحساب دارد، این موارد معمولا در کارکردهای بعدی اصلاح می‌شود.

نحوه بررسی صورت وضعیت قطعی

نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران از نوع قطعی به شرح زیر است:

1. پیمانکار موظف است حداکثر 1 ماه پس از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی فعالیت‌ها و هزینه‌های انجام‌شده در پروژه را بر اساس اسناد و مدارک پیمان (بدون احتساب تجهیزات و مصالح پای کار) تهیه کرده و به مهندسین مشاور ارائه دهد.
2. پس از دریافت صورت وضعیت قطعی، مهندسین مشاور موظفند که آن را بررسی کرده و نظرات خود را حداکثر ظرف 3 ماه به کارفرما ارسال کنند.
3. پس از دریافت نظرات مشاور، کارفرما نیز حداکثر 2 ماه فرصت دارد تا صورت وضعیت را بررسی کرده و نظرات خود را به همراه دلایل مربوطه به پیمانکار اعلام کند.

این روند به‌گونه‌ای طراحی شده است که تمامی طرفین بتوانند نظرات خود را در مهلت‌های مشخص ارائه دهند و در نهایت، حقوق پیمانکار و شفافیت مالی پروژه را تضمین کند.

نکات مهم در بررسی صورت وضعیت

حالا که با مراحل نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران آشنا شدیم بهتر است چند نکته مهم را بدانید:

• دقت داشته باشید که با پرداخت صورت وضعیت موقت توسط کارفرما، تمام کارها، مصالح و تجهیزات پروژه که در آن ذکر شده است، متعلق به کارفرما بوده و تنها به منظور اجرای ادامه پروژه تا تحویل موقت آن، به پیمانکار امانت داده می‌شود.
• به‌طور معمول به ازای هر صورت وضعیت موقت که برای بازه 30 روزه تهیه و ارائه شده است، مهندسین مشاور و کارفرما هر کدام 10 روز (مجموعا 20 روز) فرصت بررسی، کنترل و تطابق با اسناد و مدارک پیمان را دارند تا در صورت لزوم با تعیین دلیل آن را اصلاح کرده و برای پیمانکار بفرستند. پس اگر پیمانکار هر صورت وضعیت را در بازه 60 روزه ارائه دهد، مهندسین مشاور و کارفرما هرکدام 20 روز فرصت بررسی و کنترل نهایی آن را دارند. (مجموعا 40 روز)
• به‌طور معمول مهندسین مشاور برای اصلاح صورت وضعیت ارائه شده از خودکار قرمز و کارفرما از خودکار سبز رنگ استفاده می‌کند.
• دقت داشته باشید در صورتی که پیمانکار در موعد مقرر، صورت وضعیت را به مهندسین مشاور و کارفرما ارائه ندهد، مهندس مشاور با تایید کارفرما و به هزینه پیمانکار باید اقدام به تهیه آن کند.
• در شرایطی که کارفرما در زمان مقرر اقدام به پرداخت هزینه‌های صورت گرفته در قالب صورت وضعیت موقت و قطعی نکند، پیمانکار می‌تواند با ارائه لایحه تاخیرات و استفاده از بخشنامه 5090 تاخیر در پرداخت مالی کارفرما را به مدت اولیه پیمان اضافه کرده و تاخیرات خود را مجاز کند.

برای تسریع بخشیدن به نحوه بررسی صورت وضعیت پیمانکار چه باید کرد؟

ممکن است این سوال برای شما پیش آید که چگونه می‌توان روند بررسی کارکردهای ارائه‌شده توسط پیمانکار را برای مهندسین مشاور و کارفرما تسهیل کرد. پیشنهاداتی که می‌تواند روند رسیدگی صورت وضعیت پیمانکاران را تسریع ببخشد عبارت‌اند از:

• تمام موارد ذکر شده در کارکردهای موقت، قطعی و ماقبل قطعی بهتر است که با منبع و اسناد ذکر شود.
• کارکردهای ارائه شده باید جلد شده باشد.
• روی هر کارکرد نام پروژه، شماره کارکرد، نام کارفرما و مشاور و پیمانکار، تاریخ و زمان کارکرد آن ذکر شود.
• نسخه مخصوص کارفرما و مشاور و امور مالی و پیمانکار باید به وضوح تفکیک و مشخص شوند.
• اسناد باید به صورت خوانا و با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری تهیه شوند.
• تا جای ممکن از عبارت‌های فارسی استفاده شود.
• استفاده از جداول استاندارد می‌تواند به سازمان‌دهی بهتر اطلاعات و تسهیل فرآیند بررسی کمک کند.
• صورت مجالس و دستور کارها باید به انتهای کارکردها ضمیمه شود تا رجوع به آن‌ها ساده‌تر باشد.

جمع بندی

صورت وضعیت پیمانکاری، سندی است که پیمانکاران برای گزارش کارها و هزینه‌های پروژه به کارفرما و مهندسین مشاور ارائه می‌دهند و به عنوان مبنای پرداخت و نظارت بر پیشرفت پروژه عمل می‌کند. نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران شامل بررسی اولیه توسط ناظر مقیم، بررسی دقیق توسط مهندس مشاور و تایید نهایی توسط کارفرما است. برای تسریع در روند بررسی صورت وضعیت پیمانکاران، استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و استانداردسازی قالب‌ها توصیه می‌شود. رسیدگی صحیح به صورت وضعیت مزایایی همچون شفافیت مالی، کنترل پروژه و کاهش ریسک‌های مالی را به دنبال دارد.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره نحوه رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری