مزایا و معایب سقف تیرچه یونولیت; مقایسه با تیرچه بلوک

سقف تیرچه یونولیت به عنوان رایج ترین سیستم سقف در ایران شناخته شده و به دلیل سرعت اجرا، وزن سبک و عایق‌بندی مناسب صوتی و حرارتی، در بسیاری از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف از مزایای بسیاری برخوردار است ولی مانند هر سیستم دیگری معایب خودش را نیز دارد. در این مقاله از آکادمی عمران در مورد تمام مزایا و معایب سقف تیرچه یونولیت صحبت می‌کنیم.

سقف تیرچه یونولیت چیست؟

سقف تیرچه بلوک که در ایران به دلیل سرعت و سهولت اجرا بسیار محبوب است، در واقع یک سیستم تیر-دال یک‌ طرفه با مقطع T شکل محسوب می‌شود. امروزه به دلیل استفاده گسترده از بلوک‌های یونولیتی، این نوع سقف اغلب با نام “تیرچه یونولیت” نیز شناخته می‌شود. در مقاله سقف تیرچه بلوک نیز به طور کامل در مورد ویژگی‌ها و نحوه عملکرد این دال بتنی صحبت می‌کنیم.

ساختار T شکل سقف تیرچه یونولیت به مصالح اجازه می‌دهد تا عملکرد بهتری در برابر نیروها داشته باشند، زیرا بیشتر مصالح ساختمانی در برابر کشش ضعیف عمل می‌کنند. استفاده از این نوع سقف به کاهش وزن ساختمان و جلوگیری از وارد شدن نیروهای اضافی کمک کرده و نقش مهمی در کاهش وزن کلی سازه دارد.

اجزای سقف تیرچه یونولیت

اجزای اصلی این سقف شامل تیرچه، بلوک سبک وزن مثل یونولیت (که نقش پرکننده و کاهش بار مرده را دارد)، کلاف میانی (ژوئن)، بتن، میلگرد حرارتی، ادکا و میلگرد ممان منفی است که در ادامه مقاله هر یک را توضیح می‌دهیم.

• تیرها: اجزای اصلی سقف تیرچه یونولیت و اسکلت سازه هستند، تکیه‌گاه تیرچه‌ها بوده و می‌توانند فولادی یا بتنی باشند.
• تیرچه‌ها: اجزای کوچکتر و فرعی سقف تیرچه یونولیت هستند که در فواصل مشخص قرار گرفته و حدفاصل آن‌ها با یونولیت پر می‌شود. در مقاله تیرچه چیست به طور کامل درباره انواع تیرچه و نکات آن‌ها توضیح داده‌ایم.
• بلوک‌های یونولیتی: بلوک‌های پرکننده فضای بین تیرچه‌ها در سقف تیرچه یونولیت هستند و از اجزای مهم آن به شمار می‌روند.
• کلاف میانی: میلگردهای عرضی که عمود بر تیرچه‌ها و برای انسجام سقف (دهانه‌های بالای 4.5 متر) و کاهش لرزش (شامل دو میلگرد بالا و پایین متصل با قلاب) استفاده می‌شوند.
• اُتکا: از این میلگرد با شکل خاص (یک طرفه یا دو طرفه) برای اتصال تیرچه به تیر استفاده می‌شود.
• آرماتورهای حرارتی: میلگردهای نمره 8 که برای مسلح کردن پوشش بتنی روی تیرچه‌ها به صورت موازی یا شبکه‌ای قرار داده می‌شوند.

آکادمی عمران جهت ارتقا دانش فنی مهندسان آموزش سقف تیرچه و بلوک همراه با فیلم‌های کارگاهی را فراهم کرده است و با کلیک روی لینک آبی می‌توانید با سرفصل‌ها و نمونه آموزش بیشتر آشنا شوید.

مزایا و معایب سقف تیرچه یونولیت

هر سیستمی در کنار مزایا، معایب خودش را دارد. در ادامه به شرح مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک می‌پردازیم.

مزایای سقف تیرچه یونولیت

• به وسیله قالب بندی، بتن زیر تار خنثی حذف شده و بار مرده سقف کاهش می‌یابد. بتن زیر تار خنثی نقش سازه‌ای نداشته و با کاهش بار مرده دال، وزن کلی سازه کم شده که این امر موجب بهبود عملکرد در برابر نیروی زلزله می‌شود.
• وزن کم تیرچه‌ها موجب حمل و نصب آسان توسط کارگران و بدون نیاز به جرثقیل شده است.
• اجرای این دال بتنی ساده و سریع بوده و نیازی به نیروی کار متخصص در این زمینه ندارد.
• قالب بندی زیر سقف تنها به قراردادن جک‌های سقفی در فواصل معین محدود می‌شود، به همین دلیل سرعت اجرای بالایی دارد.

• به طور کلی عملکرد مناسبی در برابر نیروهای افقی مانند زلزله و باد دارد.
• عایق صوتی و حرارتی مناسبی است.
• به دلیل اینکه بلوک‌ها و تیرچه‌ها پیش ساخته هستند، اجرای این دال بتنی از سرعت بالایی برخوردار است.
• همانطور که گفتیم این سقف‌ها توخالی هستند و همچنین وجود بتن در پاشنه تیرچه‌ها باعث می‌شود حجم بتن مورد نیاز کاهش یابد که این امر موجب کاهش هزینه‌ها نیز می‌شود.
• در صورتی که از یونولیت‌های غیراشتعال‌پذیر استفاده شود، مقاومت قابل قبولی در برابر آتش‌سوزی خواهند داشت.
• در صورتی که بار روی دال به صورت یکنواخت و استاتیک باشد، عملکرد خوبی دارد.

بیش از ۳۰ ساعت آموزش حرفه‌ای ولی رایگان دفترفنی و ساختمان سازی

دریافت

معایب سقف یونولیت

• در اجرا معمولا از تیرچه‌های پیش ساخته استفاده می‌شود. به همین دلیل نظارتی در زمان ساخت آن‌ها وجود ندارد و نمی‌توان از کیفیت بتن و فولاد به کار رفته مطمئن بود. مخصوصا آرماتورهایی که در بتن پاشنه قرار دارند و قابل رویت نیستند.

به طور مثال ممکن است قسمتی از بتن پاشنه اصلا آرماتور نداشته باشد. برای مطمئن شدن از این موضوع می‌توان نحوه قرارگیری آج‌های آرماتورهایی که سر و ته تیرچه قرار دارند را بررسی کرد. برای یک آرماتور، آج‌ها در سر و ته تیرچه باید به یک سمت باشند.

• در صورت استفاده از بلوک یونولیتی اشتعال‌پذیر، این دال بتنی در برابر حریق عملکرد بسیار نامناسبی داشته و باعث انتشار سریع حریق می‌شود. همچنین با سوختن بلوک‌های یونولیتی گازهای سمی تولید شده که باعث خفگی می‌شود.
• امکان آسیب‌دیدگی تیرچه‌ها در هنگام حمل و نقل وجود دارد.
• در اجرای سقف‌های قوسی و مثلثی محدودیت دارد.
• به دلیل توخالی بودن، این دال صلبیت پایینی نسبت به دال بتنی توپر دارد.
• زمانی که بار روی دال، منفرد و سنگین بوده یا بار به صورت دینامیک باشد (مثل پارکینگ‌ها)، استفاده از این سقف مناسب نیست یا با محدودیت‌هایی همراه است.
• سقف تیرچه بلوک جزء دال‌هایی است که فقط عملکرد یک طرفه دارد. این امر باعث ایجاد لرزش در هنگام دویدن و بالا پایین پریدن در سقف تیرچه بلوک می‌شود. در مقاله علت صدا دادن سقف خانه در مورد علت‌های لرزش این دال بتنی صحبت می‌کنیم.
• ممکن است بین بتن تیرچه‌ها و بتن پوششی دال یکپارچگی کافی به وجود نیاید.

• امکان اجرا در دهانه‌های بلند وجود ندارد و حداکثر دهانه قابل اجرا با این نوع دال بتنی به شرح زیر است:

استفاده از تیرچه منفرد: حداکثر تا 7 متر

استفاده از تیرچه دوبل: حداکثر تا 8 متر

استفاده از تیرچه پیش تنیده: حداکثر تا 12 متر

برای دهانه‌های بیش از 12 متر استفاده از تیرچه پیش تنیده به صرفه نبوده و باید از سیستم‌های دیگر سقف استفاده کرد. برای مطالعه بیشتر در مورد تیرچه دوبل و تیرچه پیش تنیده روی لینک مربوطه کلیک کنید.

سقف تیرچه بلوک بهتره یا تیرچه یونولیت (فوم)؟

اگر در انتخاب بین بلوک‌های سیمانی و یونولیت‌های سقفی تردید دارید، در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو می‌پردازیم:

• یونولیت به دلیل ساختار ویژه‌اش و وجود حفره در آن عایق صوتی خوبی است.
• وزن یونولیت در مقایسه با بلوک سیمانی بسیار کمتر است که باعث کاهش بار مرده ساختمان می‌شود و در هنگام زلزله خسارت کمتری دارد.
• اجرای سقف با یونولیت به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و وزن کمتر آن، سریع‌تر و آسان‌تر است.
• هنگام آتش سوزی مقاومت بلوک سیمانی نسبت به یونولیت بیشتر است.

ضوابط اجرای سقف تیرچه یونولیت

در این بخش از به شرح ضوابط و محدودیت‌های اجرای سقف تیرچه یونولیت می‌پردازیم.

• فاصله آزاد بین تیرچه‌ها، نباید از 75 سانتی‌متر بیشتر شود.
• عرض تیرچه‌ها نباید کمتر از ۱۰ سانتی‌متر و ارتفاع کل آن‌ها نباید بیشتر از 3.5 برابر حداقل عرض آن‌ها باشد.
• حداقل فاصله افقی بین دو بلوک که در کنار هم و در طرفین تیرچه قرار دارند، نباید کمتر از ۶.۵ سانتی‌متر باشد که این عدد در برخی مراجع 10 سانتی‌متر ذکر شده است.

• استفاده از این دال بتنی برای پارکینگ‌ها توصیه نمی‌شود.

در صورت استفاده از این سیستم برای پارکینگ حتما از تیرچه‌های دوبل استفاده شده و ضخامت بتن روی بلوک‌ها حداقل 8 سانتی‌متر در نظر گرفته شود. همچنین مقاومت دال بتنی برای برش پانچ در قسمت‌هایی که چرخ ماشین قرار می‌گیرد کنترل شود.

• ضخامت بتن سقف تیرچه یونولیت نباید از 5 سانتی‌متر و همچنین از یک دوازدهم فاصله آزاد بین تیرچه‌ها کمتر شود. در مورد ضخامت بتن سقف تیرچه بلوک و مقدار بتن مصرفی این دال بتنی در مقاله محاسبه بتن سقف صحبت می‌کنیم.
• ضخامت دال برای تیرها با تکیه‌گاه ساده، نباید از یک بیستم دهانه کم‌تر شود.
• در مورد تیرهای یکسره (تکیه‌گاه‌های گیردار) نسبت ضخامت به دهانه، یک بیست و ششم دهانه (0.038 طول دهانه) در نظر گرفته می‌شود.
• در دال‌هایی که مسئله خیز مطرح نباشد، نسبت ضخامت به دهانه می‌تواند تا یک سی و پنجم دهانه (0.028 طول دهانه) نیز کاهش یابد.

در نشریه‌های شماره 94، 82، 543 در مورد تمام ضوابط و محدودیت‌های سقف تیرچه بلوک صحبت شده است. برای مطالعه آن‌ها روی لینک‌های دانلود کلیک کنید.

• نشریه شماره ۹۴: طرح و محاسبه تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی

• نشریه شماره 82: راهنمای اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک

• نشریه شماره ۵۴۳: دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک تیرچه‌های پیش ساخته خرپایی و تیرچه‌های فولادی با جان باز

جمع‌ بندی

سقف تیرچه یونولیت به عنوان یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین سیستم‌های سقف در ایران، به دلیل سرعت اجرا، وزن سبک و عایق‌بندی مناسب، در بسیاری از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم تیر-دال یک‌طرفه با مقطع T شکل، از اجزایی نظیر تیر، تیرچه، بلوک یونولیتی، ژوئن، اُتکا و آرماتورهای حرارتی تشکیل شده و با وجود مزایایی همچون کاهش وزن ساختمان، سهولت اجرا و صرفه‌جویی در مصالح، معایبی نظیر عدم اطمینان از کیفیت تیرچه‌های پیش‌ساخته و عملکرد نامناسب در برابر حریق در صورت استفاده از یونولیت غیراستاندارد را نیز به همراه دارد که در این اینجا به طور کامل به آن پرداختیم.

در انتهای مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره مزایا و معایب سقف تیرچه یونولیت کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری