وظایف دفتر فنی مهندسی عمران از صفر تا صد همراه با فیلم و نمونه

آیا می‌دانید دفتر فنی مهندسی چیست و چه نقشی در پروژه‌های عمرانی دارد؟ با وظایف دفتر فنی عمران آشنا هستید؟ به‌طور کلی، یکی از مشاغلی که هر پروژه عمرانی به آن نیاز دارد، سرپرست و کارشناس دفترفنی است. بسیاری از مهندسان، با وجود علاقه‌مندی به این حوزه، به دلیل ناآگاهی از جزئیات کاری دفتر فنی، از فعالیت در این زمینه صرف‌نظر می‌کنند. ما در این مقاله به‌طور جامع به بررسی اهمیت دفتر فنی مهندسی، شرح وظایف دفتر فنی و مهارت‌های موردنیاز برای موفقیت در این حوزه پرداخته‌ایم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

پیش از مطالعه ادامه مقاله توصیه می‌کنیم، فیلم زیر را در خصوص بخش‌های مختلف مهندسی عمران از جمله دفتر فنی عمران مشاهده کنید. چنانچه علاقه‌مند به حوزه دفتر فنی بوده یا به دنبال افزایش تخصص خود در این زمینه هستید، حتما به آموزش دفتر فنی آکادمی عمران مراجعه کنید.

دفتر فنی مهندسی چیست؟

دفتر فنی مهندسی بخشی از پروژه‌های عمرانی و ساختمانی است که مسئولیت تهیه و تایید نقشه‌های اجرایی در فازهای مختلف مانند سازه، معماری و تاسیسات را بر عهده دارد. این دفتر با همکاری نزدیک با مهندسین طراح و سرپرستان کارگاه، به تامین مصالح و ابزار لازم و اجرای دقیق فعالیت‌ها کمک می‌کند و نقش حیاتی در تضمین کیفیت و پیشرفت پروژه‌های عمرانی ایفا می‌کند.

به‌طور کلی، برای هر عملیات عمرانی مانند پروژه‌های ساختمانی، پل‌سازی، تونل‌سازی و سایر فعالیت‌های عمرانی به مجموعه‌ای از عوامل فنی نیاز است که در فازهای مختلف اجرای کار، طراحی و محاسبات یا دفتر فنی به ایفای نقش می‌پردازند. برای مثال، سرپرست کارگاه، معاون کارگاه و سرپرست اکیپ‌های اجرایی مسئول تأمین مصالح و ابزارهای لازم و ارائه راهکارهای اجرایی برای هر فعالیت هستند تا این اقدامات در نهایت با همکاری کارگران و مهندسان به اجرا درآید.

از طرف دیگر، مهندسین طراح مسئول محاسبه و طراحی المان‌های سازه‌ای تحت بارهای وارده هستند. علاوه بر این، دفتر فنی و مهندسی در تهیه و تایید نقشه‌های اجرایی فازهای سازه‌ای، معماری و تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان‌های شهری که نیاز به تایید شهرداری دارند، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

علاوه بر این، دفتر فنی و مهندسی در تهیه و تایید نقشه‌های اجرایی فازهای سازه‌ای، معماری و تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان‌های شهری که نیاز به تایید شهرداری دارند، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

تا ۷۲ درصد تخفیف برای آموزش‌های VIP پنجم اسفند ساعت ۱۲ تا ۲۴

مشاهده و رزرو

دفتر فنی چیست؟

دفتر فنی به بخشی از شرکت‌های عمرانی و ساختمانی اطلاق می‌شود که وظیفه نظارت بر مراحل اجرایی، محاسبه هزینه‌ها و برنامه‌ریزی منابع را بر عهده دارد. این دفتر مسئولیت انجام امور مرتبط با متره و برآورد پروژه ، مستندسازی، گزارش نویسی، مدیریت ادعا، امور پیمان و قراردادها را به عهده دارند.

افراد شاغل در بخش دفتر فنی یا همان مهندسان دفتر فنی در دو بخش زیر فعالیت می‌کنند:

1. دفتر فنی مرکزی: افراد شاغل در این بخش به‌طور کلی با تمامی پروژه‌ها تعامل دارند. وظایف و مسئولیت‌های مهندس دفتر فنی مرکزی شامل بررسی کلیه فعالیت‌های دفتر فنی مربوط به هر پروژه، شرکت در مناقصات و ارائه پیشنهاد قیمت است.
2. دفتر فنی پروژه: این دفتر به صورت متمرکز در یک پروژه خاص فعالیت می‌کند و وظایف آن شامل مدیریت کارهای اجرایی، نوشتن صورت وضعیت ، تنظیم صورت جلسات مربوط به عملکرد پروژه و مستندسازی اطلاعات ازبیلت‌ها است.

چارت دفتر فنی کارگاه

چارت سازمانی (نمودار سازمانی) هر شرکت متناسب با نوع فعالیت و ساختار داخلی آن طراحی می‌شود و به همین دلیل، چارت‌های شرکت‌های مختلف از یکدیگر متمایز هستند.‌ در این میان، دفتر فنی به عنوان یکی از بخش‌های کلیدی سازمان، می‌تواند در چارت کارگاه، جایگاه‌های متفاوتی داشته باشد.

برای مشاهده یک نمونه چارت سازمانی از یک شرکت ساختمانی و مشاهده جایگاه‌های دفتر فنی مرکزی و دفتر فنی پروژه در کارگاه، بر روی لینک زیر کلیک کنید.

وظایف دفتر فنی عمران

سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که وظایف دفتر فنی چیست؟ در پاسخ باید گفت که دفتر فنی در هر پروژه و در تمام مراحل، از بستن قرارداد تا تحویل نهایی پروژه، مسئولیت‌های خاص و حیاتی را بر عهده دارد.

به منظور فهم بهتر وظایف دفتر فنی مهندسی عمران، تقسیم‌بندی آن‌ها بر اساس مراحل زمانی پروژه انجام شده است. این تقسیم‌بندی نشان می‌دهد که دفتر فنی در هر مرحله از کار، یعنی در آغاز پروژه، در حین اجرا و در زمان تحویل پروژه، چه وظایفی را به عهده دارد و مسئولیت آن از طرف هر یک از عوامل پیمانکار، مشاور و کارفرما چیست.

شرح وظایف دفتر فنی عمران

در آغاز کار، کارفرما عملیات اجرایی پروژه را تعیین می‌کند و هزینه‌های مربوط به اجرای پروژه را به پیمانکاری که برای اجرای آن انتخاب شده، پرداخت می‌کند. سپس یک مهندس مشاور از طرف کارفرما انتخاب می‌شود تا بر نحوه اجرایی پروژه که توسط پیمانکار انجام می‌شود، نظارت داشته باشد.

بهتر است بدانید که اکثر پروژه‌های عمرانی در حال اجرا سه عاملی متشکل از کارفرما، مشاور و پیمانکار هستند. البته در پروژه‌های کوچک‌تر و کم اهمیت‌تر دو عامل یعنی کارفرما و پیمانکار دخیل می‌شوند. در حالی که در پروژه‌های بزرگ‌تر و با اهمیت‌تر چهار عاملی شامل کارفرما، مدیر طرح، مشاور و پیمانکار هستند.

دفتر فنی در شروع کار پروژه

وظایف دفتر فنی در شروع پروژه برای هر یک از سه بخش اصلی کارفرما، مشاور و پیمانکار به شرح زیر است.

وظایف دفتر فنی در بخش کارفرما عبارت‌اند از:

• برآورد هزینه و زمان پروژه شامل ارائه برآورد ریالی از هزینه‌های اجرای پروژه بر اساس طراحی‌های اولیه و جزئیات عملیات، تخمین مدت زمان اجرای پروژه و تعیین حجم
• تعیین فعالیت‌های مورد نیاز در پروژه
• تهیه اسناد مناقصه شامل آماده‌سازی مستندات مرتبط با مناقصه شامل شرح کار، شرایط شرکت در مناقصه و دیگر مدارک لازم
• دعوت از مشاور یا پیمانکار در خصوص واگذاری بخشی از وظایف به مشاور و همچنین دعوت از پیمانکاران برای شرکت در فرآیند مناقصه

وظایف دفتر فنی در بخش مشاور عبارت‌اند از:

• بررسی دقیق برآوردهای انجام‌شده توسط کارفرما
• تکمیل و نهایی‌سازی برآوردها بر اساس اطلاعات طراحی و شرایط پروژه
• همکاری در تدوین اسناد مناقصه شامل تنظیم و ارائه اطلاعات فنی، مالی و زمانی مورد نیاز برای مناقصه
• بررسی و تحلیل پیشنهادات ارائه‌شده از سوی پیمانکاران برای انتخاب بهترین گزینه

وظایف دفتر فنی در بخش پیمانکار عبارت‌اند از:

• تحلیل برآوردهای ارائه‌شده توسط دفتر فنی کارفرما یا مشاور
• شناسایی نقاط ضعف یا فرصت‌ها در مستندات مناقصه
• تحلیل توان اجرایی، مالی و تجهیزاتی شرکت
• تعیین قابلیت اجرای پروژه بر اساس اطلاعات ارائه‌شده
• ارائه قیمت پیشنهادی بر اساس داده‌های مناقصه و ارزیابی داخلی
• اطمینان از دقت و صحت پیشنهاد برای جلوگیری از خسارت‌های احتمالی

البته توجه داشته باشید که در شرایطی خاص که انجام مناقصه بر اساس گزارش توجیهی دستگاه مناقصه گزار میسر نباشد، کارفرما بدون گذراندن مراحل فرایند مناقصه محدود یا عمومی، با استناد به شرایط ترک تشریفات مناقصه، اقدام به عقد قرارداد با پیمانکار می‌کند.

مهارت‌های مهندس دفتر فنی در مرحله شروع کار پروژه

در این مرحله مهم‌ترین مهارت‌هایی که باید یک مهندس یا کارشناس دفتر فنی داشته باشد، عبارت‌اند از:

• فهم دقیق نقشه‌ها و طراحی‌های مهندسی و تسلط نقشه‌خوانی
• قابلیت ارزیابی و بررسی هزینه‌ها و قیمت‌ها
• شناخت کامل انواع فهرست بها و روش‌های محاسبه آن‌ها
• آشنایی و اطلاعات در زمینه نحوه شرکت در مناقصات
• تسلط بر متره و برآورد پروژه شامل توانایی محاسبه مقدار مصالح و برآورد هزینه‌ها
• آشنایی کامل با شرایط عمومی و خصوصی پیمان و قراردادها

علاوه بر موارد فوق، داشتن تجربه اجرایی نیز بسیار حائز اهمیت است تا فرد بتواند صحت نقشه‌ها و زمان‌بندی‌های اجرایی را تایید کند. این مهارت‌ها و تجربه به مهندس دفتر فنی کمک می‌کند تا به یک فرد کلیدی در شرکت تبدیل شود.

وظایف دفتر فنی در حین اجرای کار

پس از این که پیمانکار در مناقصه برنده شد، دفتر فنی پیمانکار وارد مرحله عملی اجرای پروژه می‌شود و در این مرحله وظایف متعددی را بر عهده دارد. به‌طور کلی، وظایف دفتر فنی مهندسی عمران در حین اجرای عملیات به سه بخش زیر تقسیم بندی می‌شود:

1- مستندسازی پروژه

وظایف سرپرست و کارشناس دفتر فنی عمران در زمینه مستندسازی پروژه که باید تهیه، تنظیم و بایگانی شود، عبارت‌اند از:

• مستند سازی صورتجلسات کارهای انجام شده
• صورت جلسه کردن کارکردها
• مستند سازی تاخیرهای به وجود آمده و دلیل آن
• مستند کردن کارهای انجام شده روزانه
• صورت جلسه کردن تعارضات به وجود آمده
• مستند سازی نقشه‌های ازبیلت یا همان نقشه‌های چون ساخت
• مدارک آزمایش‌ها و کیفیت‌های مورد تایید برای فعالیت‌های انجام شده

2- تهیه گزارش‌ها

از وظایف کارشناس دفتر فنی در حین تهیه گزارش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گزارش‌هایی مربوط به پیشرفت پروژه و زمان بندی آن
• گزارش کارهای روزانه، هفتگی و ماهانه
• گزارش تعارضات به وجود آمده
• گزارش تاخیرات به وجود آمده
• گزارش مصالح استفاده شده و مورد نیاز
• گزارش عملکرد پیمانکاران جزء

3- نظارت و بررسی

بررسی مستندسازی پروژه و تهیه گزارش‌ها در بخش پیمانکار در حین اجرای کار بر عهده مشاور و کارفرما است. در این مرحله مشاور باید نحوه اجرای صحیح کار، مدت اجرای کار و هزینه‌هایی که پیمانکار در قالب صورت وضعیت‌ها ادعا می‌کند را بررسی و برای تایید نهایی به کارفرما ارسال کند.

مهارت‌های مهندس دفتر فنی در حین اجرای کار

مهندس دفتر فنی برای اجرای پروژه‌ها نیازمند مهارت‌های متفاوت و متنوعی است که عبارت‌اند از:

• توانایی گزارش نویسی و تهیه گزارش‌های دقیق و جامع از مراحل مختلف پروژه
• تسلط بر تعارضات و دعاوی
• درک کامل از شرایط و الزامات قراردادها و توافق‌نامه‌ها
• شناخت دقیق از شرایط عمومی و خصوصی پیمان
• توانایی متره و برآورد
• قابلیت تجزیه و تحلیل نقشه‌ها
• توانایی کار با نرم‌افزارهای طراحی و وظایف نقشه‌کشی

این مهارت‌ها به همراه تجربه عملی می‌تواند به یک مهندس دفتر فنی کمک کند تا در اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌ها نقش مؤثری ایفا کند.

وظایف دفتر فنی در مرحله تحویل پروژه

در این مرحله هم، دفتر فنی عمران وظایف خاص و مهمی را باید به انجام برساند که عبارت‌اند از:

• تهیه و تنظیم صورت وضعیت‌های قطعی: دفتر فنی پیمانکار موظف است صورت وضعیت قطعی و نهایی پروژه را تهیه کرده و تحویل مشاور یا کارفرما دهد. این صورت وضعیت‌ها باید دقیق و شامل تمام جزئیات مربوط به مراحل اجرایی پروژه باشند.
• تهیه مدارک تحویل موقت و قطعی: مهندس دفتر فنی در زمان تحویل پروژه، مسئول تهیه و تنظیم مدارک تحویل موقت پروژه و همچنین تحویل قطعی است. این مدارک باید به دقت تهیه شده و در اختیار مهندس مشاور و کارفرما قرار گیرد.
• بررسی مدارک و اطلاعات: در بخش مشاور و کارفرما، دفتر فنی موظف است تمام مدارک و اطلاعات مرتبط با پروژه را با دقت مورد بررسی قرار دهد تا اطمینان حاصل شود که پروژه بدون نقص و با کیفیت مطلوب به کارفرما تحویل داده می‌شود.

در این مرحله هم مانند مراحل قبلی مهارت‌هایی از جمله گزارش نویسی ، تسلط به موافقت نامه، شرایط عمومی و خصوصی پیمان، تسلط به بحث تعارضات و دعاوی، متره و برآورد می‌تواند به مهندس دفتر فنی مهندسی کمک شایانی کند.

تفاوت مهندس دفتر فنی و مترور

در حال حاضر بسیاری از افراد فعال در حوزه ساخت‌و‌ساز، مهندس دفتر فنی یا کارشناس دفتر فنی را با عنوان مهندس مترور می‌شناسد، در حالی که وظایف و مسئولیت‌های این دو سمت شغلی متفاوت است. مهندس مترور وظیفه متره و برآورد هزینه‌ها، تهیه صورت وضعیت‌های مالی، تدوین صورت وضعیت‌ها و مدیریت مستندات مالی را بر عهده دارد.

در حالی که یک مهندس دفتر فنی علاوه بر وظایف یک مترور باید توانایی انجام مسئولیت‌هایی همچون برنامه‌ریزی، تهیه برنامه زمان‌بندی و کنترل پروژه، تهیه گزارش‌ها، آشنایی با مستندسازی و مدیریت دعاوی را نیز داشته باشد. هرچند این دو نقش مکمل یکدیگر هستند، اما مسئولیت‌های آن‌ها در پروژه متفاوت است.

جمع بندی

دفتر فنی مهندسی به‌عنوان یکی از ارکان اساسی پروژه‌های عمرانی، وظیفه تهیه و تایید نقشه‌های اجرایی در مراحل مختلف از جمله سازه، معماری و تاسیسات را دارد. همچنین، دفتر فنی عمران با انجام وظایفی مانند برنامه‌ریزی، مستندسازی، تهیه گزارش‌ها و ارائه صورت وضیت نقش مهمی را در پروژه ایفا می‌کند. این واحد با بهره‌گیری از مهارت‌ها و تجربه‌های فنی، همکاری مؤثری با سایر عوامل پروژه دارد و نقش کلیدی در موفقیت عملیات عمرانی ایفا می‌کند.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره دفتر فنی مهندسی و وظایف دفتر فنی عمران کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری