سقف تیرچه بلوک را با فیلم و اصولی یاد بگیرید!

از بین تمامی سقف‌های مجوف و مشبک، سقف تیرچه بلوک متدوال‌ترین و مقرون به صرفه‌‌ترین سقف است. برای هر مهندس عمران داشتن آگاهی و دانش کافی در مورد اجرای سقف تیرچه و بلوک و اجزای آن امری مهم است. در این مقاله تمام نکات اجرای سقف تیرچه بلوک را زیر  ذره‌بین برده‌ایم و همچنین پکیج آموزش رایگان اجرای سقف تیرچه بلوک به عنوان هدیه از طرف مجموعه آکادمی عمران در اختیار شما قرار داده شده است.

عملکرد سقف تیرچه بلوک

این سقف به دلیل سهولت در اجرا، سرعت کار بالا و هزینه اجرای پایین نسبت به اجرای دال‌ها برای ساختما‌های متعارف بیشتر مورد نظر سازندگان قرار می گیرد. 

با قرار دادن بلوک ها بین تیرچه‌ها که در واقع نقش قالب پرکننده را ایفا می کنند، سقف یک مقطع با چند تیر T شکل را تشکیل می دهد.

پیش از گیرش بتن، وزن بلوک ها و بتن توسط پایه های موقت تحمل می شود و پس از گیرش بتن و جمع آوری پایه های موقت بار از طریق تیرچه‌های بتنی به تیرهای اصلی سازه منتقل می‌شود.

تیرچه یک المان سازه ای است که از بتن و آرماتور فولادی تشکیل شده است و در انواع مختلف بتنی، پیش ساخته خرپایی ، پیش ساخته پیش تنیده ، تیرچه های با قالب سفالی ( فوندوله دار ) و تیرچه های فلزی با جان باز ( کرومیت ) تولید می‌شوند.

اما در اجرای سقف تیرچه بلوک بیشتر از تیرچه بتنی و خرپایی استفاده می‌شود. با توجه به میزان بار وارد بر سقف فاصله تیرچه‌ها و ابعاد آن ها تغییر می‌کنند.

فیلم اجرای سقف تیرچه یونولیت

در آموزش رایگان اجرای سقف تیرچه بلوک می‌توانید تمام مراحل اجرای این سقف را به صورت گام به گام و اصولی همراه با فیلم‌های کارگاهی یاد بگیرید.

روی تصویر زیر کلیک کرده تا با سرفصل‌ها و نمونه آموزش آشنا شوید.

حداقل ضخامت بتن تیرچه ها ۴ سانتی متر و حداقل عرض آن ۱۰ سانتی متر است. میلگردهای کششی و فشاری استفاده شده باید آجدار و حداقل با قطر ۸ میلی متر و میلگردهای مهاری می تواند از نوع ساده و با حداقل قطر ۶ میلی متر باشند.

در مقاله ” اجزای سقف تیرچه بلوک چیست ؟ + فیلم“ اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک را به طور کامل بررسی کرده ایم.

مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک چیست ؟

در ادامه این مقاله مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک را به طور کامل شرح می‌دهیم.

۱) قالب بندی تیرها

گام اول برای اجرای این سقف قالب بندی تیرها است. ابتدا لوله های داربست توسط سیم نجاری یعنی سیم با قطر ۲٫۵ میلی‌متر به آرماتورهای انتظار ستون بسته می‌شود و قالب کف تیر که معمولا از تخته‌های چندلایی هست روی لوله‌های داربست قرار گرفته و به آن ها محکم می‌شود.

برای استحکام بیشتر این لوله ها از جک های سقفی استفاده می شود. جک های سقفی که به شمع های فلزی نیز معروف هستند به عنوان پایه های موقت استفاده می شوند. این جک ها معمولا در ارتفاع های ۳، ۳٫۵ ، ۴ ، ۴٫۵ و ۵ متر طراحی و تولید می‌شوند. برای کفراژبندی تیرهای بتنی از سرجک صلیبی یا T شکل استفاده می‌شود.

برای اطلاع بیشتر از جزئیات جک های سقفی مقاله “تمام نکات قالب بندی و انتخاب قالب بتن” را مطالعه کنید. 

در تخته های چندلایی با کمک میخ و چکش در تخته سوراخی ایجاد کرده، سپس میخ را می کشند و سیم نجاری رو از سوراخ رد می کنند و به لوله های داربست و پایه های موقت شامل جک های سقفی و تخته های چهارتراش روی سرجک ها می بندند.

با این کار امکان حرکت قالب کف به حداقل رسیده و توان تحمل وزن بتن و آرماتورها را تا زمانی که گیرش بتن تکمیل شود پیدا می‌کند.

در مقاله «دیتیل زیرسازی + قالب بندی سقف و تیر بتنی زیر ذره‌بین آکادمی عمران» به طور کامل در مورد زیرسازی سقف صحبت می‌کنیم.

۲) آرماتوربندی تیرها

درگام بعدی آرماتوربندی تیرها انجام می‌شود. آرماتورهای طولی و عرضی تیرها و آرماتورهای دال راه پله برش خورده و خم می‌شوند. آرماتورها به همراه اسپیسر در محل خود قرار گرفته و با سیم آرماتوربندی محکم می‌شوند.

برای مطالعه بیشتر در مورد آرمانوربندی تیربه مقاله «اجرای آرماتوربندی تیر و سقف بتنی را اصولی یاد بگیرید!» سر بزنید.

۳) نصب تیرچه ها و بلوک ها

بعد از آرماتوربندی تیرها، قالب بندی پیرامونی تیرها انجام شده تا هنگام بتن ریزی بتن درون سقف طبقه باقی بماند.

قبل از نصب تیرچه‌ها روی تکیه‌گاه باید از نظر سلامت ظاهری بررسی شوند تا تیرچه‌های عیب‌دار و شکسته کنار گذاشته شوند.

تیرچه‌ها در فواصل محور تا محور معمولا نیم متری قرار گرفته و به تیرها متصل می شوند. فاصله تیرچه‌ها نباید بیشتر از ۷۰ سانتی متر شود.

حداقل طول اتکا پاشنه بتنی تیرچه‌های خرپایی روی دیوارهای باربر ۵ سانتی‌متر و تیرچه‌های پیش تنیده ۲٫۵ سانتی‌متر است.

در صورتی که حداقل طول اتکا برای تیرچه‌ها فراهم نشده باشد باید با شمع‌بندی و قالب بندی نشیمن مناسب را فراهم کرد.

پس از نصب تیرچه‌ها، بلوک ها که عمدتا از یونولیتی هستند، بین تیرچه‌ها چیده می‌شوند.

حداکثر طول قابل قبول برای تیرچه تک ۷ متر است لذا برای طول بیش ازآن باید از تیرچه دوبل یعنی دو تیرچه در کنار هم استفاده کرد.

برای مطالعه بیشتر در مورد انواع تیرچه و بلوک های سقفی به مقالات “تیرچه چیست ؟ انواع تیرچه + فیلم روش ساخت“ و “الف تا ی جزئیات و انواع بلوک سقفی + فیلم روش ساخت“ مراجعه کنید.

۴) اتصال تیرچه ها به تیرها

اتصال تیرچه ها به تیرها از نکات مهم اجرای این سقف هست. برای جلوگیری از لیز خوردن تیرچه‌ها از روی تیر و تحمل بخشی از برش در قسمت اتصال، استفاده از میلگردهای اتکا الزامی است. میلگردهای اتکا به شکل Z باز شده بوده که اتصال تیرچه به تیر را تقویت می‌کنند.

نکته مهم دیگر در اجرای این نوع سقف استفاده از میلگردهای ممان منفی است. طراحی سقف تیرچه بلوک با فرض اینکه تکیه گاه دو سر تیرچه ساده و مفصلی بوده و لنگری تحمل نمی کند انجام می شود.

ولی با توجه به قرار گرفتن تیرچه‌ها در تیر و شرایط محصورشدگی، تیرچه‌ها در دو انتها اندکی گیردار می شوند.

لذا باید برای مقاومت در برابر لنگر وارده تقویت شوند. این مقدار لنگر را معمولا ۱۵ درصد لنگر محاسبه شده در وسط تیرچه در نظر می گیرند.

برای تحمل این لنگر از یک میلگرد هم سایز میلگرد فوقانی تیرچه که طول آن یک پنجم طول دهانه آزاد تیرچه است استفاده می‌شود.

استفاده از این میلگردها برای جلوگیری از ترک و تحمل ممان منفی در محل تکیه گاه ها الزامی است. به این میلگردها که از تکیه گاه به طرف داخل دهانه خم می شوند میلگرد ممان منفی گفته می شود. ممان نام دیگر لنگر است.

 یکی از نکات مهمی که در اجرای سقف های سازه‌هایی با اسکلت بتنی از اهمیت بالایی برخوردار است اجرای خاموت‌های ستون در ضخامت سقف است.

۵) نحوه اجرای ژوئن در سقف تیرچه بلوک

در دهانه های بلندتر از ۴ متر اجرای کلاف عرضی یا ژوئن در جهت عمود بر تیرچه‌ها الزامی است. به کلاف عرضی ، ژوئن یا tie beam هم گفته می‌شود.

این کار برای توزیع یکنواخت بار وارد بر سقف و کاهش لرزش آن هنگام راه رفتن روی سقف انجام می‌شود.

برای اجرای کلاف عرضی فاصله‌ای در حدود ۱۰ سانتی‌متر بین بلوک‌ها یا یونولیت‌ها ایجاد کرده و از حداقل دو آرماتور با قطر ۱۲ میلی‌متر استفاده می‌شود.

دو آرماتور فوقانی و تحتانی باید از بین تیرچه‌ها عبور کرده و به آن ها متصل شوند. هم چنین پیوستگی بین آرماتورهای فوقانی و تحتانی توسط یک قلاب انجام می‌شود.

آرماتورهای حرارتی از میلگردهای ساده با قطر ۶ یا ۸ میلی متر در فواصل ۲۵ سانتی متری در دو جهت عمود برهم روی یونولیت ها پهن شده و بتن ریزی انجام می شود.

برای اینکه در مورد آرماتورهای حرارتی بیشتر بدانید به مقاله “آرماتور حرارتی چیست | صفر تا صد ضوابط میلگرد حرارتی“ سر بزنید.

تعداد کلاف عرضی یا میانی در سقف تیرچه بلوک

طبق نشریه ۵۴۳ دفتر نظام فنی و اجرایی، دستورالعمل طراحی و اجرای سقف های تیرچه و بلوک برای دهانه های کمتر از ۴ متر و بار زنده سقف کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر مترمربع نیازی به اجرای کلاف میانی نیست.

اما برای دهانه بیش از ۴ تا ۷ متر و بار زنده کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر مترمریع یک کلاف میانی، برای دهانه بیش از ۴ تا ۷ متر و بار زنده بیش از ۳۵۰ کیلوگرم بر مترمربع دو کلاف میانی و برای دهانه بیش از ۷ متر سه کلاف میانی الزامی است.

۶) بتن ریزی سقف تیرچه بلوک

پس از آرماتوربندی سقف نوبت به بتن ریزی می‌رسد. بتن ریزی به صورت یکنواخت از یک گوشه شروع می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید که نباید حجم زیادی از بتن در یک قسمت ریخته شده و پخش شود.

ضخامت بتن ریزی سقف روی بلوک ها تقریبا برابر ۵ سانتی‌متر بوده و پخی یونولیت‌ها نیز به دلیل نفوذ بهتر بتن در کلاف عرضی است. 

چون امکان دررفتگی قالب‌ها وجود دارد، باید در هنگام بتن ریزی یک کارگر از طبقه زیرین مراحل اجرایی را بررسی کرده تا در صورت بروز مشکل سریعا اطلاع دهد.

پس از بتن ریزی، تراکم بتن به وسیله ویبراتورها انجام شده و بعد سطح بتن پرداخت می‌شود. در مرحله آخر نسبت به عمل آوری بتن باید اقدام شود که در مقاله “روش های عمل آوری بتن با فیلم آموزش آن‌ها از صفر تا صد“ در مورد انواع روش‌های آن صحبت می‌کنیم.

مزایای سقف تیرچه بلوک

با توجه به اینکه بتن در کشش ضعف داشته و عملکردی ندارد، لذا حذف بتن در ناحیه کششی سبب کاهش وزن مرده سقف می شود. در واقع بلوک ها در سقف تیرچه بلوک جایگزین بتن در ناحیه کششی می شوند.

این کار بدون اینکه در عملکرد سقف خللی ایجاد کند موجب کاهش وزن سقف می شود و یک مقطع با تیرهای T شکل را تشکیل می دهد.

استفاده از بلوک به جای بتن علاوه بر کاهش بار مرده سقف، سبب کاهش مصرف آرماتور فولادی در مقطع شده و با کاهش مصرف بتن و فولاد، در هزینه های ساخت نیز صرفه جویی می شود.

تیرچه‌ها عمدتاً به صورت صنعتی در کارخانه ها و کارگاه ها تولید شده و وزن کمی دارند. وزن کم، حمل و نصب آن ها توسط کارگران را آسان تر می کند و در ساختمان های متعارف به جرثقیل برای جابه جایی نیازی نیست.

اجرای این سقف بسیار ساده و سریع بوده و قالب بندی زیر سقف تنها به قراردادن جک های سقفی در فواصل معین محدود می شود. لذا نیاز به کارگران متخصص برای قالب بندی و آرماتوربندی نیست.